Dharma Wacana Basa Bali [PDF]

  • 0 0 0
  • Suka dengan makalah ini dan mengunduhnya? Anda bisa menerbitkan file PDF Anda sendiri secara online secara gratis dalam beberapa menit saja! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

Dharma Wecana Basa Bali ~ Tri Hita Karana Om Swastyastu. Ida dane sareng sami Ibu guru lan timpal2 sane kusumayang titiang. Lugrayang titiang ngaturang puja pangastuti pangayubagia mantuk ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, riantuk sangkaning asung kertha wara nugrahan-Ida, titiang miwah ida dane sareng sami, prasida mapadu wedana gumanti ngamiletin dharma wecana puniki. Ring galahe sane becik puniki titiang jagi ngaturang dharma wecana sane mamurda “Ngrajegang Bali antuk Palemahan”. Ida dane sareng sami, yening cingak kawentenan jagaté, utaminipun ring jagat Bali sampun wiakti matiosan ring kawentenan jagat duke riin. Sané matiosan punika wénten ring tradisi, kabudayan, lingkungan miwah widang-widang sane lianan. Yening rereh ring kawentenan tradisi, pastika sampun macampuh sareng tradisi ring panegara tiosan, punika taler ring kawentenan kabudayane. Wenten taler tradisi-tradisi Bali nguni sane sayan rered sakadi gotong-royong, tradisi briak-briuk miwah tradisi paparuman. Sajaba punika parilaksana warga utawi parajanane sampun taler ngasorang sakadi “tindak kekerasan” sane sayan-sayan nincap ngantos mamati-mati, silih tunggil conto wantah parilaksanan Margret matuk ring Anggelin, sane mapuara Anggelin ngemasin padem. Kawentenan biuta sakadi parebatan kantos masiat ngrebutin wates desa utawi setra ring desa adat, seneng mamunyah, kacanduan narkotika, pinyungkan AIDS taler sampun nincap ring Bali. Hana mara wwang mangke kramania, Tapwan pagawe pariklesa ring prani, Tan pangungsi, tan pamati, Kewala sanukhana ring prani tapwa ginawenya, Ya ika sinanggah amanggih paramasukha ngaranya. Tegesnyane: Manusa sane malaksana, sarahina nenten nyakitin sarwa maurip, nenten ngeret, nenten mamati-mati, nanging wantah maparilaksana ayu, kadi punika parilaksanannyane. Jadma sane kadi asapunika pacang molihang karahayuan sane utama. Ida dane sane wangiang titiang, napi patutne laksananyang mangda prasida jagat Baline rajeg? Silih tunggil patut laksanayang mangda prasida rajeg Bali punika kapanggih malarapan Tri Hita Karana. Ring widang Parhyangan mangda stata nincapang srada bhakti ring Ida Hyang Widhi. Indik subhakti ring Ida Hyang Widhi meweh pisan karasayang, santukan indik subhakti wantah manut wirasa soang-soang. Sane patut laksanayang akeh pisan sakadi sabilang rahiana iraga nglaksayang puja trisandya.  Lianan ring punika iraga nglaksanayang utsaha ngeret indria antuk nglaksanayang tapa, brata, yoga, lan samadi, patut ngrumaketang dewek ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa sakadi nglaksanayang upacara mabayuh, tirtayatra, taler satata malaksana manut ajah-ajahan sastra agama hindune. Palemahan, sane patut laksanayang mangdane jagat miwah jadma pada-pada mamargi antar inggih punika nglaksanayang reboisasi. Ring bali wenten dresta sane kamargiang risajeroning ngawangiang jagate inggih punika majalaran antuk nglaksanayang upacara yadnya nyabran nem sasih sane kawastanin tumpek pangatag utawi tumpek bubuh. Tatujon Upacara puniki wantah ngaturang parama suksma



majeng ring jagate pamekasnyane majeng ring para taru. Sakadi punika kautaman jagate satata mapaica panugrahan sakadi ajengan utawi pangan sane malakar antuk pantun, umah utawi papan sane malakar antuk taru, panganggen titiange mangkin punika taler panganggen ida dane sareng sami, sane malakar atuk kapas. Indayang ja pikayunin mangkin manawita sami daging gumi inucap kaicalang, janten manusa, baburon, entik-entikan pacing padem. Iraga patut nulad pamargin Sang Pandawa sane mungguh ring carita Mahabharata sampunapi utsaha Ida kesarengin olih Dewi Dropadi ring kalaning jagat Astina kepah dados kalih Ida Sang Pandawa ngemolihang genah sane panes ngentak sakewanten prasida kawangun jagat Indra Prasta sane becik tur ngulangunin. Sane mangkin iraga sane patut mautsaha ngamecikang jagate puniki yening nenten iraga sira malih?. Napi malih jagate punika kakardi olih Ida Sang Hyang Widhi Wasa sakadi wenten kaucap ring sajroning Reg. Weda X.89.2, asapuniki: Purnam ewedam sarwam Yad bhutam yasca bhawyam Uta mrtatwa syecam Yudam nena ti rohati Teges ipun: Ida Sang Hyang Widhi sane ngardinin jagat puniki miwah sadagingnyane, Becik sane sampun wenten wiadin sane durung wenten, Sahaning asapunika Ida sane kaucap langgeng, Antuk kawentenan Ida urip tan pamangan. Asapunika sapatutnyane iraga ngamecikang jagate puniki miwah sadagingnyane, sesamen manusa saling asah asih asuh sagilik saguluk salulung sabayantaka, taler tresna asih sarwa urip, pinaka bhakti majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa. Yening  punika sida kaulati sareng sami, sinah jagat Bali landuh, gemah ripah loh jinawi, tata tentrem kerta raharja ring skala lan niskala, sane kabaos moksartam jagat hita ya ca iti dharma. Ida dane sareng sami, Yening cutetang titiang daging Dharma Wacana puniki, wantah; 1.      Rajeg Bali inggih punika sahanan prawertine sane sida nglanggengang indik tetamian para leluhure nguni, makadi adat, budaya lan agama. 2.      Tri Hita Karana inggih punika marupa sarana nyujur karahayuan urip, sanatana dharma. Malarapan antuk nglaksanayang parhyangan, pawongan lan palemahan wastu sida ngamolihang jagat hita. 3.      Ngrajegeng jagat Bali, swadharma iraga sareng sami, maka preti sentana sane embas ring Bali. 4.      Yening iraga sareng sami prasida nglaksanayang Tri Hita Karana sakadi parhyangan, pawongan lan palemahan pastika jagat Bali puniki prasida rajeg. Ida dane sareng sami sane kusumayang titiang, Wantah asapunika daging dharma wacana titiang, mogi-mogi wenten pikenoh ipun. Tios ring punika, titiang nenten lali ngalungsur agung rena pangampura, manawi wenten kirang-kirang ipun. Maka wesananing atur, titiang ngaturang paramasanti. Om Santih Santih Santih Om