Pidato B Bali [PDF]

  • 0 0 0
  • Suka dengan makalah ini dan mengunduhnya? Anda bisa menerbitkan file PDF Anda sendiri secara online secara gratis dalam beberapa menit saja! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

Ngiring Rajegang Budaya Basa Bali



Om Swastiastu



Inggih ida dane sareng sami, utamanipun : ibu guru sane dahat wangiang titiang Punika taler para sawitra sawitra makesami Sedurung titiang nglantur matur atur, Ngiring sareng sami ngaturang suksemaning manah pamekas majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, melarapan antuk pasuecan ida, iraga sareng sami prasida makumpul iriki, manggihin karahayuan sekadi mangkin.



Ibu guru sane dahat wangiang titiang Ring galahe sane becik puniki, lugrayang titiang matur samatra nganinin indik “Ngiring Rajegang Budaya Basa Bali”.



Kawentenan pulo Baline pinaka pulo wisata budaya sane sampun kaloktah doh kantos ke dura Negara. Sampun sami uning tur pawikan, punika sami ngawinang jagat Baline kaparinama olih para janane "pulau seribu pura, pulau dewata, pulau surga utawi the last paradise". Napi sane ngawinang pulau Baline kaparinama asapunika? Sane ngawinang pulau Baline kaparinama asapunika tur kasenengin olih para janane boyaja tios, punika santukan keasrian palemahan pulau Baline, katuku malih antuk seni lan budaya maka miwah para jana Baline sane ngandap kasor utawi kuma warga, sami punika kadasarin antuk agama Hindu sane pinaka dasar mapineh jatma Baline. Nepek pisan ring tatuek miwah pamarginnyane minakadi panca yadnya sane kabaos ring kecap sastra agama. Punika kamanah antuk titiang ngawinang jagat Baline kasub ka dura Negara. Sane mangkin menawita majalaran sane sampun odar titiang. Pinunas titiang ring Iratu ida dane sareng sami ngiring dadabin indik kasukertan jagat Baline mangda kayang kawekas Rajeg lan lestari. Silih tunggil sane kanggon nguratang tur ngewerdiang seni budaya inggih punika nenten sios wantah Basa Bali druene sane pinaka tetamian utawi warisan saking leluhur iragane jatma Bali, punika ngawinang iraga patut bangga dados putra-putri Bali, pinunas titiang sumangdane budayane nenten rusak tur punah. Mangdane nenten iraga kabaos "Kadi katak sane wenten ring sor tunjunge", I kekupu saking doh ipun ngrasayang kamiikan ipun i sekar tunjung, sakewanten I katak yadiastun nampek ring genahe punika, setata nyongkok nenten ngerasayang kamiikan i sekar tunjung sane kalintang ngulangunin. Suksmanipun, iraga jagat Baline akeh pisan madue seni budaya, sane luihin utama kabaos adiluhung, ngawinang akeh parajanane saking dura Negara meled pisan manah ipun ngantenang seni budaya druene, sakewanten iraga sane magenah ring Bali nenten pati rungu kapining budaya druene, mangda nenten kadi asapunika. Basa Baline silih tunggil pinaka pangeling iraga dados jatma Bali, punika sane



mawinang iraga mangda tetep ngangge basa Bali rikalaning mabaos sajeroning pagububan utawi pasawitran. Yening iraga nenten ngangge basa Bali druene sinah kesujatian iraga dados jatma Bali ical utawi ilang.



Inggih ida dane sane tresna sihin titiang. Yadiastun sane mangkin makueh pengaruh-pengaruh sane makta budaya miwah seni sane jaga nyaihin wiadin munahang seni budaya Baline . Sakewanten yening sampun iratu ida dane sareng sami eling ring kawentenan sastra Bali prasida antuk nyaringin pengaruh seni budaya sane jaga ngrangsuk ring sejeroning budaya Baline. Mawanti wanti titiang mapinunas ring iratu ida dane sareng sami mangda ngangge basa Bali druene mangda tetep Rajeg tur Lestari.



Om shanti shanti shanti om



Ngajegang Bali Antuk Seni Lan Budaya Bali Suksma aturang tityang majeng ring Ibuk guru, sane dahat wangiang tityang lan para siswa iriki sane tresna sihin tityang. Inggih sadurung tityang ngalanturang maatur-atur lugrayang tityang ngaturang angayubagia majeng ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa, duaning sangkaning asung kerta wara nugrahan Ida, mawinan tityang miwah Ida dane prasida mangguh karahajengan mapupul ring genahe iriki lan nenten je kirang punapa punapi malarapan antuk ngaturang pangastungkara “Om swastyastu”. Ring galah sane mangkin tityang jagi mapidarta sane mamurda “ Ngajegang Bali Antuk Seni Lan Budaya Bali”. Inggih Ida dane sareng sami sane kusumayang tityang. Sekadi sane sampun kauningin indik jagat Bali sane sampun kaloktah antuk seni lan budayannyane ngantos ke dura negara. Akeh para wisatawan domestik miwah dura negara sane rauh ke Bali matetujon ngaksi sekancan seni lan budaya sane pinih akeh lan sarat antuk nilai-nilai religius kaagamaan. Nanging sekadi jamane mangkin, seni lan kebudayaan lokal punika nyansan susut. Napi malih sepengrauh para wisatawan duranegara lan domestik sane pacang ngeninin keajegan budaya Bali. Sapatutnyane budaya saking duranegara punika kapilah-pilah sane becik lan nenten becik miwah sane encen sane mawiguna. Sane mangkin akeh kapanggih truna-truni lan para jane sane lianan sane nenten urati ring budayannyane. Sapatutnyane dados truna-truni ngutsahayang ngelestariang adat, tradisi, seni miwah budaya lokal. Malarapan antuk punika irage sareng sami sane wiakti dados krama Bali ngutsahayang ngajegang Bali antuk budaya lan seninnyane. Utsaha ngajegang Bali puniki mangdane nenten kalaksanayang olih adiri utawi pupulan para janene sane uning tekening budaya kemanten, nanging olih irage sareng sami sane dados krama Bali, utamannyane sane maagama Hindu, saantukan agama Hindu ring Bali nenten je prasida palas tekening kesenian lan budaya sane sampun rumaket ring soang-soang upacara yadnya ring Bali. Ida dane sareng sami sane baktinin tityang. Indik ngelestariang seni lan budaya sane kaanggen ngajegang Bali punika nenten je wantah uning lan prasida minekadi maigel-igelan kemanten nanging taler prasida antuk mabasa Bali, matata krama Bali lan tetep ngemargiang kekaryan adat keaagamaan agama Hindu sane lianan. Krane nike sane nyihnayang budaya Baline. Indik mabasa Bali punika, patut kalaksanayang seraina ring kulawarga soang-soang. Alit-alite mangda kaajahin nganggen basa Bali seraina ring kulawarga. Saantukan sane mangkin akeh kapanggih alitalite nenten je nganggen basa Bali, utamannyane sane magenah ring kota, krane seraina kaajahin nganggen basa Indonesia ring kulawargannyane. Panadosnyane alit-alite merasa meweh ritatkala nganggen basa Bali. Malarapan antuk punika dahat penting pisan alit-alite



kaajahin mabasa Bali ritatkala mapasuitran. Utsaha sane tiosan sane patut uratiang lan kalaksanayang ngajegang Bali, inggih punika sareng-sareng ngawiwitin antuk malajahin miwah ngelestariang kesenian lan budaya Bali minekadi sasolahan igel-igelan, madharmagita utawi makidung, malajah lan ngelestariang seni tetabuhan utawi gegambelan, malajah majejaitan, tetep ngamargiang tradisi lan budaya ngarya ogoh-ogoh, miwah ngadakang sekancan acara-acara lomba sane prasida nincapang kawentenan budaya lan seni Baline. Tiosan punika minab kantun makeh utsaha-utsaha sane becik jagi anggen ngajegang Bali. Inggih ibu guru lan Ida dane sareng sami sane wangiang tityang. Wantah asapunika atur-atur tityang ring galah sane mangkin, tegesnyane yening irage pacang ngajegang Bali puniki sepatutnyane irage sareng sami soang-soang ngawiwitin antuk malajah lan ngelestariang seni miwah budaya Bali ngawit saking mangkin mangda seni lan budaya Bali tetep ajeg lan lestari. Malarapan antuk punika ngiring mangkin irage sareng sami urati lan sareng-sareng malajah miwah ngelestariang seni lan budaya punika mangda prasida ngamolihang ajeg Bali. Inggih duaning wenten iwang ring napi sane aturang tityang iwau, ring galah puniki lugrayang tityang ngaturang geng rena sinampura. Inggih kaping untat sineb tityang antuk ngaturang Parama santi “Om santi, santi, santi Om”.



Program Lingkungan CLEAN & GREEN



Om Swastyastu,



Semeton, idadane sareng sami sane prasida rauh ring genah puniki. Titiang merasa gargita pisan, duaning ratu ida dane prasida kacunduk, tur samian kapica karahuan, seger oger. Suksma aturang tityang ring pangenter acara antuk galah sane katiba ring sikian tityang, punika taler majeng ring Ibuk guru, sane dahat wangiang tityang lan para siswa iriki sane tresna sihin tityang Ring tepengan sekadi mangkin, titiang jaga ngaturang ring ajeng pamiarsa sareng sami ngeninin indik lingkungan, pidarta sane mamurda “ program lingkungan clean and green”



Inggih, menawi ida dane sareng sami sampun uning indik kewentenan jagat Bali puniki. Jagat Bali magenah ring panegara Indonesia. Jagat Bali kewangun antuk kutus (8) kabupaten miwah kota asiki. Pekaryan sane kemargiang olih para jana ring Bali luwir ipun Petani, undagi, bendega, pengangon, perbankan, tur sane lianan. Tiosan ring punika wenten bidang sane silih sinunggil presida ngerajegan pembangunan ring Bali inggih punika Pariwisata.



Indik kewentenan pariwisata ring Bali sampun kasub ke dura negara. Punika mawinan akeh wisatawan sakeng Amerika, Eropa,Afrika, Asia miwah Australia sane melancaran ke jagat Bali puniki. Wisata sane kasub kasenengin olih para wisatawan domestik miwah dura negara inggih punika wisata alam miwah tradisi-tradisi sane kemargiang ring Bali. Inggian tradisi Bali sane kasenengin olih para wisatawane sekadi Ngaben, Melasti miwah sane tiosan. Ping kalih indik wisata alam sane kasenengin sekadi Rafting, Tracking, cyrcling miwah nyingakin kewentenan alam sane kantun asri sekadi ring kintamani, batur, uluwatu, alas kedaton, air terjun nungnung, air terjun gitgit, miwah sane lianan.



Inggih ida dane sane wangiang titiang, duaning kadi asapunika buat kewentenan alam ring Bali sane sampun presida ngewangun pariwisata, patutne iraga setata ngelestariang kewentenan alam punika. Inggian pemargi sane presida kaanggen jalaran ngelestariang alam punika akeh. Silih sinunggil sekadi program sane sampun kamedalang olih guru wisesa inggih punika “Program Clean and Green”. Kruna Clean and Green ring basa indonesia madue arti Bersih dan Hijau. Suksman Program Clean and Green punika ngutsahayang mangdane jagat Bali setata bersih miwah alamnyane asri. Yening alam sampun asri pastika sampun byuta sane kasengguh pemanasan global nenten pacang nibenin jagat bali, tur angin sane kairup nenten keni polusi duaning kewentenan asep miwah gas sane berbahaya sampun kesaring olih taru-taru sane wenten. Sapunika taler yening alam lingkungan sampun bersih pastika pekantenannyane becik tur ngawinang iraga sehat rikala maurip pamekasne ring jagat



Bali. Lianan ring punika, yening jagat Bali sampun bersih tur alamnyane asri pacang presida ngundang para wisatawan sayan ngakehang rauh melancaran ke Bali. Sakemaon ngantos mangkin lingkungan miwah alam ring Bali durung mecihna bersih tur asri. Titiang maosang kadi asapunika duaning sering sampun kecingak wenten anak sane kantun ngerusak alam sekadi nebang taru tanpa ijin miwah ngentosin carik dados wewangunan. Ring kebersihan lingkungan taler durung mecihna memargi duaning sekadi ring kota-kota kantun akeh luhu sane mauyang tur kewentenan tukad sane daki tur tercemar. Yening pariindike puniki nenten ketanganin pastika pacang ngawinang para wisatawan sane rauh ke Bali sayan ngidikang punika taler kesehatan masyarakat nenten terjamin.



Inggih ida dane sareng sami sane banget suksmayang titiang, mangdane byuta kadi punika nenten nibenin Bali iraga patut sungkem tur sareng-sareng ngemargiang Program Clean and Green punika mawit saking iraga sekadi mebersih ring pekarangan, mebersih ring margi sane wenten ring ajeng genah iragane tur patutune nandur taru ring sisin margi miwah ngelestariang carik utawi penegalan. Sapunika taler yening dados sisia, iraga patut setata mebersih miwah ngelestariang tetamanan ring lingkungan sekolah. Yening iraga sampun ngelaksanayang punika mawit saking angga soang-soang pastika Program Clean and Green pacang presida kemargiang, ngentur raris kebersihan miwah kelestarian alam ring Bali pacang presida ketincapang.



Inggih ida dane sareng sami sane wangiang titiang, wantah asapunika presida antuk titiang ngaturang sambrama wacana puniki, yening prade wenten kirang langkung atur titiang sane nenten mungguh ring pekahyunan ida dane titiang nunas geng rna sinampura. Pinaka pamuput atur titiang ngaturang prama santih Om Santih Santih Santih Om



Ngajegang Budaya Bali Antuk Busana Adat Suksma aturang tityang ring pangenter acara antuk galah sane katiba ring sikian tityang, punika taler majeng ring Ibuk guru, sane dahat wangiang tityang lan para siswa iriki sane tresna sihin tityang. Garjita dahat manah titiang saantukan ring rahina sane becik puniki titiang prasida kacunduk ring ida dane sinamian saha polih galah maatur-atur samatra,. Ngiring sareng sami ngaturang suksemaning manah pamekas majeng ring Ida sang Hyang Widhi wasa. Ring galah sane mangkin tityang jagi mapidarta sane mamurda “ Ngajegang Budaya Antuk Busana Adat” Sadurung nglantur lugarayang titiang ngastiti ring Ida Sang Hyang Widhi Wasa antuk ngojarang pangastungkara panganjali



Om Swastiastu, Ring pagubugan sarahina, titiang miwah ida dane majanten kapatut setata siaga nganggen busana.yening wenten anak anom utawi sampun lingsir sane nenten mabusana ring margine janten katarka wong edan utawi anak buduh. Tegesnyane nenten wenten anake pacang juari utawi nenten mabusana angan akidik ring kahuripannyane. Sangkaning mabusana sane manut anake pacang makanten becik, agung, miwah ayu. Mabusana taler sane mawinan iraga urip rahajeng taler sida ngawinang sungkan. Dadosnyane ageng pisan jatinipun kawigunan busanane ring kahuripan druene sarahina.sakewanten yening wenten anak mabusana nenten nganutin tata linggih mejanten taler pacang ngwetuang salit rasa utawi ngawinang nenten seneng sange ngatonan. Bilih-bilih busana adat baline. Ring Indonesia, duaning panegara druene kawangun antuk makudang-kudang pulau sane madue makudang-kudang suku bangsa saking adat maendahan, majanten taler pacang madue busana adat sane matios-tiosan. Wnten busana adat bali, busana adat sunda, busana adat sasak, bugis miwah sane lianan. Ring bali taler kadi asapunika, krama adat baline sampun ketah pisan susrusa maparilaksana ngrajegang budaya baline. Busana sane lumrah kaanggen rikala nyanggra pakaryan dinas janten pacang mabiyanan ring busana kalaning ngalaksanayang pakaryan adat miwah agama. Upami rikala pacang ngalaksananyang upakara dewa yadnya,patut nganggen busana pamuspan, marupa wastra patut nganggen kuaca, miwah destar antuk sange lanang raris wastra,kebaya, anteng, saha papusungan ring anak istri. Busana-busana punika sajaba wastra,lumrahnyane mawarna sarwa putih utawi kuning, sakewanten rikalaning nyarening indik upakara pitra yadnya utawi pangabenan, nganggen busana sane mawarna sarwa ireng. Yening kaupakaren ring upacara metatah miwah mamiwaha kangkat nganggen busana payas madia utawi agung. Anake sane pinaka pangayah utawi rikala ngayanga sadereng unteng upacarane lumrah krama baline mabusana adat madia. Sane lanang mawastra, maambed miwah madestar batik raris sane istri nganggen taler busana adat madia saha nenten setata mapusungan. Ida dane sinamian sane wangiang titiang,



Yening dados titiang ri sajeroning sareng nitenin ngrajegang budaya baline, ngiring pada yatnain sareng-sareng mangda iraga sareng sami prasida mabusana sane setata manut ring sane kaucap patut nganutin tata krama adat miwah agama druene. Mangda busaya adat baline setata ajeg . Inggih kadi asapunika titiang prasida maatur-atur ring galahe sane becik puniki, dumogi wenten pikenohnyane. Makakirang langkung atur titiang, titiang nglungsur geng rena pengampura. Pinaka pamuput atur lugrayang titiang ngajorang parama santih, Om santih, santih, santih om