Rencana Pelaksanan Pembelajaran [PDF]

  • 0 0 0
  • Suka dengan makalah ini dan mengunduhnya? Anda bisa menerbitkan file PDF Anda sendiri secara online secara gratis dalam beberapa menit saja! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

RENCANA PELAKSANAN PEMBELAJARAN (RPP) Sekolah



: SMP LAB



Matapelajaran



: Bahasa Jawa



Kelas/Semester



: 7/1



Materi Pokok



: Wacana Deskriptif Babagan Prastawa Budhaya



Alokasi Waktu



: 2 X pertemuan (4 jpl)



A.



Kompetensi Inti (KI) 1.



Menghargai dan menghayati ajaran agama yang dianutnya.



2.



Menghargai dan menghayati perilaku jujur, disiplin, tanggung jawab, peduli (toleransi, gotong royong), santun, percaya diri, dalam berinteraksi secara efektif dengan lingkungan sosial dan alam dalam jangkauan pergaulan dan keberadaannya.



3.



Memahami pengetahuan (faktual, konseptual, dan prosedural) berdasarkan rasa ingin tahunya tentang ilmu pengetahuan, teknologi, seni, budaya terkait dengan fenomena dan kejadian nyata.



4.



Mencoba, mengolah, dan menyaji dalam ranah konkret (menggunakan, mengurai, merangkai, memodifikasi, dan membuat) dan ranah abstrak (menulis, membaca, menghitung, menggambar, dan mengarang) sesuai dengan yang dipelajari di sekolah dan sumber lain yang sama dalam sudut pandang/teori.



B.



Kompetensi Dasar dan Indikator



Kompetensi Dasar 1.1 Menerima anugerah Tuhan Yang Maha



Indikator 1.1.1 Terbiasa berdoa kepada Tuhan Maha



Esa berupa bahasa Jawa sebagai bahasa



Esa sebelum peserta didik



Ibu untuk mendukung bahasa Indonesia



melaksanakan pembelajaran Wacana



sebagai bahasa persatuan dan kesatuan



deskriptif Babagan Prastawa



bangsa. 1.2 Menerima anugerah Tuhan Yang Maha



1.1.2 Menghargai dan mensyukuri



Esa berupa bahasa Jawa dan



keberadaan bahasa Jawa sebagai



memanfaatkannya sebagai sarana



sarana mempelajari Wacana deskriptif babagan Prastawa budaya



komunikasi masyarakat Jawa masyarakat Jawa.



2.1 Menghargai dan menghayati perilaku



2.1.1 Terbiasa membantu teman sejawat



jujur, disiplin, bertanggung jawab, peduli (toleransi dan gotong royong),



dalam memecahkan masalah. 2.1.2 Terbiasa menyampaikan pendapat



santun, percaya diri dalam menyampaikan informasi



dalam pemecahan masalah dengan atau



menanggapan berbagai hal/keperluan



santun 2.1.3 Terbiasa menggunakan kata-kata yang



sesuai dengan tata krama Jawa.



tidak menyinggung perasaan orang



2.2 Menunjukkan perilaku berbahasa yang santun yang ditunjukkan dengan



lain. 2.1.4 Mengikuti kegiatan diskusi dengan



ketepatan penggunaan ragam bahasa (unggah ungguh basa).



disiplin. 2.1.5 Terbiasa bersikap jujur dalam berkarya



2.3 Menunjukkan perilaku, tindakan, dan perbuatan yang mencerminkan kepribadian Jawa.



3.1 Memahami isi teks deskriptif tentang



3.1.1. Mengemukakan pendapat secara



peristiwa budaya



lisan isi wacana deskripsi yang didengar 3.1.2. Menyampaikan nilai positif dari wacana deskripsi



4.1. Menangkap isi teks deskriptif tentang



4.1.1



peristiwa budaya



Membaca wacana deskripsi tentang peristiwa budaya



4.1.2



Mengartikan kata- kata yang dianggap sulit.



4.1.3



Mengajukan pertanyaan bacaan



4.1.4



Memberi tanggapan terhadap bacaan



4.1.5



Menuliskan ringkasan bacaan



4.1.6



Menceritakan kembali isi teks deskriptif tentang peristiwa budaya dalam ragam krama.



C.



Tujuan Pembelajaran Pertemuan 1 Setelah mengikuti kegiatan pembelajaran diharapkan peserta didik dapat : 1.



Berdoa kepada Tuhan maha Esa sebelum peserta didik melaksanakan pembelajaran materi teks Deskriptif tentang peristiwa budaya



2.



Menggunakan bahasa Jawa di kelas saat pelajaran bahasa Jawa dengan baik.



3.



Mendengarkan dan mencatat kata-kata yang dianggap sulit yang terdapat dalam wacana deskriptif tentang peristiwa budaya



4.



Mendiskusikan dan mengartikan kata-kata yang dianggap sulit dalam konteks kalimat.



5.



Mengajukan dan menjawab pertanyaan wacana yang didengarkan dalam ragam krama.



6.



Mendiskusikan isi wacana.



7.



Mengungkapkan isi wacana yang didengarkan secara tertulis.



Pertemuan 2 Setelah mengikuti kegiatan pembelajaran diharapkan peserta didik dapat : 1.



Berdoa kepada Tuhan maha Esa sebelum peserta didik melaksanakan pembelajaran materi teks Deskriptif tentang peristiwa budaya.



D. 1 a.



2.



Menggunakan bahasa Jawa di kelas saat pelajaran bahasa Jawa dengan baik.



3.



Membaca teks Deskripsi tentang peristiwa budaya



4.



Menjawab dan mengajukan pertanyaan tentang isi bacaan dalam ragam krama.



5.



Menulis ringkasan teks deskripstif tentang peristiwa budaya



Materi Pembelajaran Pertemuan Teks Dengaran Wacana Deskriftif tentang Peristiwa budaya Kendurenan



Wektu itu aku didhawuhi bapak supaya nekani adicara kendurenan ing daleme Pak Daryanto, sesepuh ing kampungku. Ing dale Pak Daryanto, bapak-bapak ing RTku wis padha kumpul kanthi lenggah ing klasa. Klasa kang dilenggahi bapak-bapak iku mau degelar ing ruwang tengah daleme Pak Daryanto. Anggone lenggah mau tumata rapi, lenggah jejer pesagi



ngupengi ambeng sing uga ditata jejer. Ambeng-ambeng iku diwadahi baskom. Ana sing baskom plastic, ana uga sing baskom seng. Ambeng-ambeng iku dumadi saka sega kang dhuwure ditatani lawuh maneka warna. Kanggo misahake sega lan lawuh, ing dhuwur sega diwenehi lemek. Ana sing nganggo lemek kertas, godhong gedhang, utawa plastik. Lawuhlawuh sing tumumpang ing dhuwur sega mau ditata kanthi rapi. Sing wujud jangan ana sing diwadhahi takir, sudhi utawa lepek, dene lawuh gorengan tempe, gereh, peyek, entho-entho (rempah) cukup ditata kanthi rapi mubheng manut wujude lemek. Ing dhuwur lawuh isih diwenehi tutup. Godhong gedhang, serbet, lan Koran dadi tutup ambeng-ambeng iku. Ing antarane bapak-bapak sing lenggah mau, ana priyayi sing lenggah ing pojok adoh karo lawang omah iku. Priyayi iku dadi sepuh ngagem kupluk, ya priyayi iku sing mimpin donga ing kendurenan. Priyayi iku mau lumrah disebut kaum. Lumrahe kaum iku wasis ing bab ilmu agama. Kaum mau miwiti donga sawise rombongan kendurenan dianggep wis kumpul kabeh. Sadurunge donga, kaum ngandharake tujuan dianakake kendurenan. Maksude ora liya nyuwun kaslametan, karukunan lumrah warga lan kaluwargane sing padha ngumpul. Donga rampung, tutup-tutup ambeng dibuka .kanthi mardika warga kang kumpul padha ngandhapi ambeng sing ana ngarep. Bisa milih ambenge tanggane . Rampung ngandhapi ambeng sing cedhak karo lenggahe banjur padha kondur.



Pertemuan 2 Teks Dengaran Wacana deskriptif Babagan Prastawa Candhi Borobudhur Candhi Borobudhur mujudake candhi Budha sing mapan ing Borobudhur, Magelang, Jawa Tengah, Indonesia . Papane candhi dumunung watara 100 km ing kidul kulone Semarang, 86 km ing sisi kulone Surakarta, lan 40 km ing lor kulone Yogyakarta. Candhi kang awujud stupa iki didegake daning para pengrasuk agama Budha Mahayana kira-kira taun 800-an Masehi ing jaman paperentahan wangsa Syailendra. Borobudhur kuwi candhi utawa kuwil budha kang gedhe sadonya, lan minagka salah sawijining monument budha kang paling gedhe sadonya. Candhi Borobudur dumadi saka emen tataran kang awujud pesagi sing ing dhuwure ana telung plataran mubeng .Ing temboke rinengga 2.672 panel relief lan sabenere ana reca budha cacahe 504 iji. Borobudhur nduweni relief budha paling mapan ing tengah ngiras pantes minangka mustakane wewangunan iki, dikupengi dening telung baris stupa kang ana balongane. Cacahe stupa sing ngupengi yaiku 72.stupa baku ing jerone ana reca lagi lenggah sila ing sandhuwuring trate. Candhi Borobudhur mujudake gambaran jagat raya kang dibangun minagkapapan suci kanggo ngluhurake budha lan piguna minangka papan ziyarah



kanggo nenuntun manungsa pindah saka alam napsu kadonyan tumuju pepandhang kawicaksanan laras karo ajaran budha. Sing pada ziyarah mlebu lewat sisi wetan lan mlaku mubeng saarah manut pandom jam, banjur munggah undhak-undhakkan candake ngliwati telung tataran. Tataran kasebut yaiku Kamandhatu (tataran hawa nepsu), Rupadatu (tataran wujud),lan Tataran Arupadatu (tataran tan maujud). Sajeroning lumaku sing padha ziyarah ngliwati rerangkening trowongan lan undhak-undhakan kanti jingglengi watara 1.460 panel relief kang endah ing temboking candhi. Miturut bukti sejarah, borobudhur ditinggalake ing abad ka-14 bebarengan karo kendhone perbawa Karajan hindhu lan budha ing jawa sarta wiwit mlebune perbawa islam. Jagat lagi wiwit nglenggana anane wewangunan iki sawisewewangunan iki ditembokake dening sir Thomas Stamford rafles ing 1814 sing wektu iku dadi gubernur inggris ing jawa. Wiwit wektu iku borobudhur didandhani lan dislametake. Ing taun 1975 nganthi 1982 candhi kasebut didandhani. Saka pambudidayane pamarintah republik Indonesia lan UNESCO, candhi kasebut mlebu ing situs warisan dunia. Borobudhur saiki esih digunakake kanggo ziyarah agama kabukti saben taun warga budha saindhenging nuswantara lan Negara manca kumpul ing borobudhur kanggo mengeti trisuci waisak. Ing jagatding pariwisata, borobudhur dadi papan wisata kang paling akeh ditekani para plancong ing indonesia.



E.



Metode Pembelajaran 1. Metode saintifik 2. Berbasis masalah ( Problem Based Learning)



F.



G.



Media, Alat, dan Sumber Pembelajaran 1. Media



: Laptop, LCD, Speaker



2. Sumber Belajar



: Buku Marsudi Basa lan Sastra Jawa 1



Langkah-langkah Kegiatan Pembelajaran



Pertemuan 1 Rincian Kegiatan Pendahuluan ·



Memeriksa kehadiran dan kesiapan peserta didik



·



Apersepsi: menunjukkan video berisi rekaman suatu peristiwa budaya untuk membangkitkan minat peserta didik



·



Menyampaikan tujuan pembelajaran



Waktu 10 Menit



65



Kegiatan Inti Dalam kegiatan inti, peserta didik melakukan langkah-langkah sebagai berikut:



Menit



Mengamati ·



Peserta didik mendengarkan wacana deskriptif tentang peristiwa budaya



Menanya ·



Peserta didik bertanya jawab tentang kata-kata yang dianggap sulit yang terdapat dalam wacana yang didengarkan.



·



Peserta didik mengajukan dan menjawab pertanyaan tentang isi wacana.



Mengumpulkan informasi ·



Peserta didik berdiskusi tentang isi wacana yang didengarkan. Mengasosiasi Peserta didik berlatih membuat ringkasan secara kelompok.



Mengomunikasikan ·



Peserta didik menyampaikan hasil ringkasan secara berkelompok.



5



Penutup Kegiatan penutup mencakup langkah-langkah sebagai berikut: ·



Guru bersama-sama peserta didik menyimpulkan materi PBM.



·



Guru bersama-sama peserta didik melakukan refleksi tentang proses dan



Menit



hasil pembelajaran yang telah dicapai. Guru memberikan tugas kelompok untuk membuat partanyaan-partanyaan dan tanggapan untuk ditujukan kelompok lain.



Pertemuan 2 Rincian Kegiatan



Waktu



Pendahuluan



10



·



Memeriksa kehadiran dan kesiapan peserta didik



menit



·



Menyampaikan tujuan pembelajaran



Kegiatan Inti



65



Dalam kegiatan inti, peserta didik melakukan langkah-langkah sebagai berikut:



Menit



Mengamati ·



Peserta didik mendengarkan isi ringkasan wacana deskriptif tentang peristiwa budaya yang diutarakan kelompok lain..



Menanya ·



Peserta didik bertanya jawab tentang kata-kata yang dianggap sulit yang terdapat dalam ringkasan kelompok lain.



·



Peserta didik mengajukan dan menjawab pertanyaan tentang isi ringkasan kelompok lain. Mengumpulkan informasi



·



Peserta didik berdiskusi tentang isi ringkasan wacana yang diutarakan kelompok lain.



Mengasosiasi Peserta didik berlatih menuliskan tangapannya. ·



Mengomunikasikan



·



Peserta didik menyampaikan tanggapannya.



Penutup



5



Kegiatan penutup mencakup langkah-langkah sebagai berikut:



Menit



·



Guru bersama-sama peserta didik menyimpulkan materi PBM.



·



Guru bersama-sama peserta didik melakukan refleksi tentang proses dan hasil pembelajaran yang telah dicapai. Guru memberikan tugas individual untuk membuat teks narasi tentang peristiwa budaya yang pernah dialami



PENILAIAN 1.



Sikap Spiritual dan Sikap a.



Teknik Penilaian



: Observasi



b.



Bentuk Instrumen



: Lembar observasi



c.



Kisi-kisi



:



2.



Penilaian Pengetahuan



Instrumen Penilaian Pengetahuan (K3) Nama



: ______________________________



Kelas



: ______________________________



Soal : A. Wangsulana pitakon kanthi menehi tandha ping (x) ing aksara A, B, C, lan D! 1. Kenduren iku slametan sing lumrahe tujuane ... a. nyeyuwun marang Gusti Allah b. Ketemu karo tangga teparo c. Ngraketake paseduluran d. Andum rejeki marang tangga



2. Sing mimpin donga nalika kendurenan iku lumrah disebut ... a. kaum b. naib c. carik d. modin



3. Kang ora disuwun dening warga nalika kendurenan yaiku ... a.



keslametan



b.



lancaran rejeki



c.



kabagaswarasan



d.



kacilakan



4.



sawise didongani, ambeng padha dikedhapi, iku tanda pribadhine warga kang ...



a.



guyup



b.



grapyak



c.



andhap asor



d.



prigel



5.



Meh saben wulan, ing salah sawijining papan ing Jawa tengah nganakake kendurenan,



iku tandha yen warga isih nguri-nguri ... a.



Tata krama



b.



Tata susila



c.



Budaya



d.



Upacara



6.



Anggone kenduren dicepakake klasa, mula lungguhe sing becik ...



a.



Timpuh



b.



Slonjor



c.



Sila



d.



Jengkang



7.



Candhi borobudur iku mapan ing kabupaten ...



a.



Magelang



b.



Sleman



c.



Temanggung



d.



Purworejo



8.



Tataran Kamadhatu iku nggambarake jaman ...



a.



Sadurunge manungsa lair



b.



Bebarengan manungsa lair



c.



Sawise manungsa lair



d.



Sawise manungsa mati



9.



Tataran kaping telu ing sandhi Borobudur iku arane ...



a.



Kamadhatu



b.



Rupadhatu



c.



Arupadhatu



d.



Dewadhatu



10.



Reca sing mapan ing stupa Candhi Borobudhur iku reca ...



a.



Bima



b.



Werkudara



c.



Dewa



d.



buddha



Kunci Jawaban : 1.



A



2.



A



3.



D



4.



A



5.



C



6.



C



7.



A



8.



C



9.



C



10. D



Pedoman Penskoran : Setiap jawaban benar diberi skor 1, sedangkan jawaban salah diberi skor 0. Karena soal berjumlah 10 butir, maka jumlah skor berkisar antara 0 sampai 10.



3.



Penilaian Keterampilan A.



B.



Teknik dan Bentuk Penilaian 1. Teknik Penilaian



: Tes praktik



2. Bentuk Instrumen



: Skala penilaian



Skala Penilaian 1. Coba ringkesen maneh isine teks kang wis kokrungoke ! 2. Gawea tanggapan marang cerita candhi borobudur kanthi ragam krama !



C.



Rubrik Penilaian



Instrumen Penilaian Keterampilan (K4) Nama



: ______________________________



Kelas



: ______________________________



Soal: 1.



Ringkesen isi teks deskriptif ngenani Kenduren kanthi ngganepi supaya dadi ringkesan



bab sing kok waca ngisor iki ! Kenduren menika sami kaliyan (1) ...Padatan lenggahipun ingkang rawuh ing kenduren kanthi lenggah lesehan ing (2). .. kendurenan dipunwontenaken kanthi ancas (3) ... ingkang ngandharaken ancas nalika kendurenan menika naminipun(4) ... Sarana kangge kendurenan menika (5) ... lan (6) ... kekalihipun dipuntata ing salebeting (7) ... menawi sampun dipundongani ambeng kala wau dipunbikak (8)...lan ingkang sami kempal (9) ... dhadharan ing salebeting baskom. Sesampunipun rampung anggenipun ngedhapi para warga ingkang kempal lajeng (10)...



Kunci Jawaban : 1.



Slametan



2.



klasa



3.



nyuwun keslametan dateng gusti Allah



4.



Kaum



5.



sekul



6.



lawuh



7.



baskom



8.



tutupipun



9.



ngedhapi



10. kondur Pedoman Penskoran: Setiap jawaban benar diberi skor 1, sedangkan jawaban salah diberi skor 0. Karena soal berjumlah 10 butir, maka jumlah skor berkisar antara 0 sampai 10.



2.



Ayo milihana tembung ing kothak lan mapanake ing tembung kang gothang ngisor iki



supaya dadi tanggapan kanggo isine wacan mau.



Candhi borobudur menika mujudaken (1) ... ingkang mapan ing borobudhur, Magelang, Jawa Tengah, Indonesia. Candhi kang awujud (2) ... menika dpundegaken dening (3) ... kinten-kinten taun 800-an Masehi ing Jaman Paprentahan wangsa Syailendra. Candhi Borobudur dumados saking (4) ... tataran ing awujud persehi ingkang nginggilipun wonten tigang plataran mubeng. Candhi Borobudhur mujudaken gambaran (5) ... ingkang dipunbangun minangka papan suci kangge ngluhuraken Budha lan piguna minangka papan (6) ... kanggo manuntun manungsa pindhah saking alam nepsu kadonyan tumuju pepadhang lan kawicaksanan laras kaliyan ajaran Budha. Miturut bukti sejarah, Borobodur (7) ... ing abad ka-14 sesarengan kaliyan kendhonipun (8) ... kerajaan Hindhu lan Budha ing Jawa sarta wiwit mlebetipun perbawa Islam. Jagad nembe wiwit nglenggana wontenipun wewangunan sesampunipun wewangunanipun menika dipunpanggihaken dening (9) ... ing 1814. Wekdal semanten piyambakipun dados (10)... ing tanah Jawa.



Kunci Jawaban : 1.



Wewangunan



2.



Stupa



3.



Wangsa syailendra



4.



Enem



5.



Jagad Raya



6.



Ziyarah



7.



Dipuntilaraken



8.



Perbawa



9.



Sir Thomas Stamford Raffles



10.



Gubernur Jendral