Sanat ve Edebiyat Sosyolojisi [PDF]

  • 0 0 0
  • Suka dengan makalah ini dan mengunduhnya? Anda bisa menerbitkan file PDF Anda sendiri secara online secara gratis dalam beberapa menit saja! Sign Up
File loading please wait...

Table of contents :

Citation preview

"Sanat insanlı.ğı.n ana dilidir." A.Hauser.



FEN-EDEBiYAT FAKÜLTESi YAYlNLARI NO: 25 EDEBiYAT FAKÜLTESi YAYlNLARI NO: 21 SOSYOLOJi BÖLUMü NO: 4



Baskı:



Fen-Edebiyat



Fakültesi



[rzuru•-1988



OFset



Tesisleri



ATATÜRK ÜNIVERSiTESI FEN-EDEBIYAT FAKÜLTESI YAYlNLARI



SANAT VE EDEBiYAT SOSYOLOjisl



Dr.Sabahattın



GÜLLÜLÜ



ERZURUM -1988



İÇİNDEKİLER Sayfa



ÖNSÖZ�







.



















.







.



.



.



.



.. .



.



KlSlM BİR GIRIŞ . . .



.



.



























.



.



.



.



....



.















































.



.























.



.







.







... . ,



.



.



.











.



.



.































I.SANAT SOSYOLOJİSİ



.



























,



V







.







ı



.



.



, 3







































.























4



I.l.Sanat Sosyolojisinln Kaynakları ve Alanı .......................4



Aç ı s ı ndan



I.2.KUltür Sosyolojisi Sanat .



.



.



.



.



.



.



.



..



.



....... . . . . . .. ll



I.3.Sanatın Kurumsal Yapısı ve Fonksiyonları



.























.



















.











14



.























































20



II.KDKBİYAT SOSYOLOJİSİ II. I-Edebiyat



Ön



Sosyolojlsinln



Tarihi •































.











































20











































2B



II.2.Sistematik Edebiyat Sosyolojisi Levin



.



.



























Ludw ig SchUcklng































2B







.



















































33



Erich Rothacker •



.











.























.















36



Kar 1 Mannheim •







Ernst Kohn-8ramstedt •



















.



.











3B



.















































40



Leopol d von Wiese .



.



.



.



















.







.







42



.



.



.































.



44



Arno ld



Hauser •











II.3.Frankfurt Okulu •



.











Georg Lukacs.................45



Lucien Go l dmann











.











.



































46



























.



.











.















4B



III. DENEYSEL KOKDİYAT SOSYOLOJİSİ.



















49



















56



Theadar Adorno •



III.l. Yazar



.



.



.



.



.



.



































.















III.2. Eser.......................57 !!!.3. Publikum ve Basım-Yayım­ Dağıtım Evreleri •











































5B



S()Nl.JÇ



















KAYitAKÇA KI SIM







İKİ



































.















.























.







.



,











.























.







.







.











.











.











.







.



.



































.











60 62















.











67



DENEYSIL KDIBİYAT SOSYOLOJİSİNK



BİR ÖRıtiK



.



69



Araştırmanın Amacı ve Kapsamı.



.



69



Temel Kavramlar



.71







Yöntem



.















Bulgular



.











.



































.























.







.



.







.



.



.



.



.



.







.76 77 .



..82



Metinlerin Biçim Özellikleri. •











.



.. 83



Metinlerln İçerik Özellikleri















.85



Tartışma ve Sonuç















.89



Kahramanların Özellikleri



EK: ı....... KAYNAKÇA















































































.. 93



.















































































































94



Ö N S Ö Z



Ülkemizde Sanat ve Edebiyat Sosyolojis i alanında, bir kaç inceleme dışında yeterli sa­ yılabilecek çalışmalara rastlanmamaktadır. Oy­ sa bu alan hem genel kültür, hem de sosyoloji açısından oldukça ilgi çekici ve önemli konu­ ları kapsamaktadır . Bu nedenle çalışmamız, Sa­ nat ve Edebiyat Sosyoloj i si'ne katkıda bulunma amacına yönelik bir deneme niteliğ indedir. İncelememiz, Sanat ve Edebiyat Sosyolo­ jisi'ne genel bir yaklaşım çerçevesinde ger ­ çekleştirilmeye çalışılmıştır. Bu yüzden sanat ve edebiyat olgusunu sınırlı bir açıdan ele a­ lan Marxist yaklaşım-yoğun çevirilerle iyice tanıtılmış bulunduğundan-çalışmamızda ağırlık­ lı olarak incelenmemiştir . Birinci kısımda, Sanat ve Edebiyat Sos­ yolojisi'nin teorik çerçevesinin geniş tutul­ masının nedeni, onun ülkemizde yeterince i şle­ nip geliştirilmemiş olmasıdır. Bununla b irlik­ te, bu teorik çerçeve ikinci kısımdaki deney­ sel araştırma ile desteklenip tamamlanmaya ça­ lışılmıştır. Ancak her iki kısımdaki inceleme­ nin de, deneme niteliğinden öte bir iddia ta9ımadığı gözden ırak tutulmamalıdır. Bu alanda yapılacak daha ileri, geniş kapsamlı ve derinliğine çalışmalar, Sanat ve Edebiyat Sosyolojis i 'nin yurdumuzda da geliş­ mes i ni sağlayacaktır. Çalışmamızın, bu yöndeki çabalara kat­ kıs ını görmek, bizim için bir mutluluk nede­ nidir. S. G.



K I S I M



T E O R



İ K



B İ R



Ç E R Ç E V E



G İ



R



İ ş



Sanat ve top l um aras ı nda ili şki kurmaya ç a l ı şan düşünce ler , kend i ne taş ve topr ak tan



süs e şyaları y a p a n , res i m l e r l e bi l e,



bezeyen



An t i k



mağa ras ı n ı n ilk



i nsana



Çağ' a kadar geri



duvar l ar ı nı kadar



olmasa



götUrUlebilir.



Tasarladığı ideal toplumda şai rl ere yer if'�r.mey en Pl aton ' u bu ilişk iy i o lumsuz yönde değer l endiren bir dUş Un Ur sayarsak , çe şi tl i ç al ı şmal ar ı arasında sanatı ön p l ana alan Ad s to ' yu da. ona o l umlu yönde yakl a şan



ilk düşüntir olarak sayabiliriz. Pel{ çok problem gib i , uzun bi r dönem boyu nca sadece fe l sefe aç ı s ı ndan e l e a l ı n ı p ,



ah laki v e dinsel açı k l anmaya



ön



yargı l ara



ç a l ı ş ı l an



sanat



ba� l ı



ol arak



ve



toplum



ancak yUzy ı l ı m ı z ı n başında b i l imin aydınlatıcı çabalarına konu o lmuş tu r . Sosyo­ ilişkisi,



l ojinin h ı z l a gelişmesi ve diğer b i l imler karşısında kendi prob lem a l an ı n ı aç ıkç a



belirlemesi sonucunda, "Sanatın kendi toplum­ sa l gerçek l i ği iç i nd e araştırılması" ( Nun ez, 1977 , S.5) an lamına ge len yeni bir b i li m ortay a ç ı kmı ştır . Bu bi l i m sosyolojinin da l ı olan S a nat S o syo loji s i ' di r . Sanat yap ı l mış



sosyolojisi



sayısız



a lan ı n ı n



ç a lı şmay a



-batıda



karşı l ı k-



henüz yeterince e l e a l ı ndığını



bir



bi zde



söy l eyemeyi z .



ilki, sosyoloji k yakla şımı bir metot o l ar ak benimseyen sanat ve edebiyat tari hinin ü l k emiz d e sosyo loji den Bunun



ana



nedenlerinden



daha ağırlıklı konumda bulunması, ytinündeki



açıklama



toplumu



kUçümsenmesidir. geli ş i m



süreci



kalkac ak ,



içinde



ikinci



de



bir



bu



yeni



uyandıracağı



Söz



sanat



konusu



payımızı



yaklaşımı



yönelmektedir. tarihsel



ve



genel



ilgi



hem



önüne



büyük



bir·



içindeki



bizim



çalışma,



ilkin



bu



ortaya



çı kan



olarak



ele



onun



[debiyat



E de b iya t



sa na tl



ve



a l an



en



temel ve



aıııaçlaırıakta



olarak olan



geli şim



göz



dalının



yansıtan



bağlı



ü lkem i z de ,



i n lıern de zengin bir



tahmin edil ebilir .



lwrurn



alanı



dallarıyla giderek



bulundu�u



belir·leırıeyi



yaklaşıma araştırma



n



bilirrı



sosyoloj is inde



toplumsal



mamız,



ortadan



araştırma



k



engelleyici



oranda



yaygınla9tığı



varlığının



kişisel



bir



ve



sanat ge l e n e ğ i



alınırsa,



ilgi



" amp ir i



kaybedecektir.



benimsendiği



sanat



s o sy olojinin



kendiliğinden



neden



Sosyolojinin çeşitli



kHklü



katkılarının



neden



uzak l aşıldığı



retişi "nden etkisini



Birinci



ikincisi de



gelişmiş



Sosyolojisi'ne



sosyolojisinin



i



çizgisini



bu



z



leyen



genel çalış­



bir kısım edebiyat me t i n leri n de modern



gel eneksel



yansıdığını



değer Ler in



belirleyen



rıas ıL



lı ir·



ve



ne



anal izle



ölçüde de



sona



ermektedir.



I-SANAT SOSVOI.O.J



ts i



1.1. Sanat Sosyolojisinin Kaynaklart Sanatı alan



toplumsal



bir



olı,•,u



ve sanat - top l um elki le�iırıini



yHn·eıen



sanat



sosyolo.iiı;irıin







ve Alanı



olarak



elı!



araşt ı rmayA



temel



kaynal