Surat Hassan Al-Basri Kepada Abdul Malik Bin Marwan [PDF]

Citation preview

PENDAHULUAN Abu Said al-Hasan bin Abi al-Hasan Yasar al-Basri, merupakan ahli fekah dan tabi’in yang besar pada permulaan Islam. Dia mempunyai kepakaran yang mendalam dalam ilmu kalam, tasawuf dan fekah. Cukuplah kami sebutkan di sini bahawa pergerakan al-Muktazilah telah muncul dalam halaqah (majlis ilmu) Hasan al-Basri dan pengasasnya ialah Wasil bin ‘Ata’ (meninggal dunia tahun pada tahun 131H/748M). Dia merupakan murid kepada Hasan Basri, kemudian berpisah dengannya (berpecah daripada ahli kumpulan) mengikut riwayat yang masyhur, berpunca daripada permasalahan melakukan dosa-dosa besar. Hasan Basri meninggal dunia pada tahun 110H/728M. Teks yang kami siarkan merupakan sebuah surat yang diutuskan oleh Hasan Basri kepada khalifah al-Umawiy iaitu Abdul Malik (66-86H/685-705M) untuk menjawab surat yang dihantar kepadanya berkenaan dengan isu Qadar (ketentuan Allah) serta pendapatnya menurut al-Quran dan sunnah. Kepentingan surat ini pula terserlah kerana ia merupakan satu-satunya surat seperti ini yang telah sampai kepada kita yang telah dikupas oleh penulis untuk merawat permasalahan akhlak dan agama yang cukup besar dan serius berpandukan al-Quran dan hadis serta pendapat, dengan mengemukan hujah-hujah dan dalil-dalil, menghuraikan ayat-ayat al-Quran dan hadis dengan huraian akal yang bijak. Surat ini boleh dianggap sebagai perintis kepada gerakan yang dinamakan gerakan ilmu kalam iaitu gerakan yang mengajar untuk tadabbur (mengkaji) permasalahan “Usulul Din”, menggunakan akal berasaskan naqal (iaitu al-Quran dan sunnah). Helmut Ritter telah menyiarkan surat ini dalam majalah Islam “ Der Islam” pada tahun 1933. Ia merupakan surat yang terkenal di kalangan ahli kalam, ahli-ahli fekah serta ahli politik lampau. Al-Syahrastani telah menyebut mengenai Hasan dalam kitab “al-Milal wa al-Nihal”, dan Ibnu Qutaibah pula dalam kitab “al-Ma’arif” dan lain-lain. Ibnu Qutaibah contohnya telah berkata berkenaan Hasan Basri :“ Dia bercakap tentang Qadar (ketentuan Allah) kemudian dia berpaling dari pendapatnya, ‘Ata’ bin Yasar telah memberikan pendapatnya tentang qadar, tetapi pendapatnya salah. Dia dan Ma’bad al-Juhni telah mendatangi Hasan kemudian berkata: “Wahai Abu Said, Sesungguhnya raja-raja ini telah menumpahkan darah orang-orang Islam, merampas harta, mereka lakukan berkali-kali, sedangkan mereka berkata: “Sesungguhnya apa yang berlaku itu adalah atas kehendak Allah.” Lalu Hasan berkata : “Musuh-musuh Allah itu telah berbohong” . Adapun al-Syahrastani, selepas melihat surat ini, dia berkata: “Semoga surat ini untuk Wasil bin ‘Ata’ kerana Hasan al-Basri bukanlah orang yang bertentangan pendapat dengan golongan salaf yang mengatakan buruk baik adalah daripada Allah, pendapat ini telah disepakati di kalangan mereka”. Hujah-hujah ini bukanlah tetap, menurut pendapat kami, tidak terdapat dalam surat tersebut perkara yang menafikan kaitannya dengan Hasan al-Basri ataupun perkara yang dapat menggugat keimanan. Walaupun jika kami menerima pendapat Ibnu Qutaibah bahawa Hasan alBasri telah berpaling dari mazhabnya pada akhir-akhir kehidupannya. Menjadi perkara biasa bagi golongan al-‘Ash’ariyy seperti al-Syahrastani untuk mewujudkan syak bahawa ia adalah 1



daripada seorang imam golongan al-Tabi’in yang mana semua orang telah berlumba-lumba untuk mengikut jejak langkahnya. Hasan Basri tidak keluar -menurut pendapat kami- daripada kesederhanaan dalam penjelasannya tentang isu-isu yang diutarakan. Sesungguhnya dia ingin membersihkan Allah daripada golongan yang zalim, ataupun golongan yang berpegang dengan pendapat raja-raja dan pemerintah-pemerintah. Sehingga mereka berhujah : “ Orang yang memperelokkan dirinya dan menyandarkan kezaliman pada Allah” Dia juga berpendapat, masalah ini merupakan masalah yang rumit yang dihadapi oleh pengkaji tentang isu baik buruk, isu-isu akhlak dan Qada’ Allah menurut agama Islam. Oleh itu, ia merupakan isu yang penting untuk pembaca hari ini.



SURAT ABDUL MALIK BIN MARWAN KEPADA HASAN BASRI Daripada Abdul Malik Bin Marwan (Amirul Mukminin) kepada Hasan al-Basri : Salam ke atasmu, sesungguhnya aku memuji Allah SWT yang tiada tuhan selain Dia. Telah sampai kepada Amirul Mukminin tentang isu al-Qadar. Amirul Mukminin tidak pernah jumpa orang lain di kalangan para sahabat yang telah berbicara tentangnya. Dia telah mengetahui kebaikan dan kelebihan agama yang ada pada dirimu, pengetahuan dalam ilmu fekah, ketekunanmu dan sikap ambil beratmu terhadapnya. Amirul Mukminin menolak kata-kata ini datang daripadamu. Oleh itu nyatakanlah pandanganmu dalam isu tersebut, dan pendapat yang kamu ambil, sama ada dari riwayat salah seorang sahabat Rasulullah SAW atau ia merupakan pendapat daripadamu sendiri, ataupun ia merupakan perkara yang kamu tahu daripada Al-Quran? Sesungguhnya aku tidak ingin menjadikan kata-kata ini sebagai hujah sebelum mengambil pendapat daripadamu. Sampaikanlah pendapatmu kepada Amirul Mukminin. Wassalamualaikum warahmatullahi wabrakatuhu.



JAWAPAN HASAN BASRI KEPADA ABDUL MALIK BIN MARWAN Daripada Hasan Basri kepada Abdul Malik Bin Marwan. Salam ke atasmu wahai Amirul Mukminin, Sesungguhnya aku memuji Allah SWT yang tiada tuhan melainkan Dia. Semoga Allah memberi kebaikan kepada Amirul Mukminin, menjadikannya dari kalangan pemimpinpemimpinnya, yang mengerjakan ketaatan, mencari redanya, bersegera dalam mengikut apa yang diperintahkanNya. Sesungguhnya Amirul Mukminin -Semoga Allah memberikan kebaikan padanya- merupakan orang yang terpilih dikalangan ramai orang yang telah pergi, orang yang terpilih dikalangan pelaku kebaikan, orang yang dipercayai dan orang yang menjadi ikutan. Kami telah mengetahui wahai Amirul Mukminin, golongan salaf yang telah melakukan suruhan Allah dan mengikut sunah-sunah Rasulullah SAW. Mereka tidak mengingkari yang benar, tidak 2



membenarkan yang batil, mereka tidak berhujah melainkan apa yang telah dinyatakan oleh Allah dalam kitabnya. Firman Allah SWT :



                            Maksudnya : “ Dan Aku tidak menciptakan jin dan manusia melainkan supaya mereka beribadah kepada-Ku. Aku tidak kehendaki rezeki sedikitpun dari mereka dan Aku tidak kehendaki supaya mereka memberi-Ku makan.”(Al-Zaariyaat : 56-57)



Allah SWT telah menyuruh mereka beribadah kepadaNya yang telah mencipta mereka, dan Allah SWT bukanlah menjadikan mereka untuk sesuatu perkara kemudian meninggalkan mereka. Tidak ada seseorang pun di kalangan para salaf yang telah mengingkari kenyataan ini, mereka tidak berselisih pendapat tentangnya kerana mereka telah bersepakat antara satu sama lain. Sesungguhnya kami telah memperbaharui perbincangan tentangnya kerana ramai orang telah mengingkarinya, mereka telah mengikut hawa nafsu yang menyesatkan, mereka juga telah melakukan dosa besar dan telah mentahrifkan (merubah) kitab Allah SWT. Agama Allah SWT bukan berlandaskan cita-cita dan hawa nafsu. Firman Allah SWT :



                            Maksudnya : “(Pahala dari Allah) itu bukanlah menurut angan-anganmu yang kosong dan tidak (pula) menurut angan-angan ahli Kitab. Barangsiapa yang mengerjakan kejahatan, nescaya akan diberi pembalasan dengan kejahatan itu dan ia tidak mendapat pelindung dan tidak ada(pula) penolong baginya selain dari Allah.”(al-Nisa’:123)



Setiap kata-kata yang tidak disertakan dengan dalil daripada kitab Allah SWT adalah sesat. Firman Allah SWT. :



                         3



Maksudnya : “Dan mereka (Yahudi dan Nasrani) berkata: "Sekali-kali tidak akan masuk syurga kecuali orang-orang (yang beragama) Yahudi atau Nasrani". Demikian itu (hanya) angan-angan mereka yang kosong belaka. Katakanlah: "Tunjukkanlah bukti kebenaranmu jika kamu adalah orang yang benar.”(al-Baqarah :111)



                      Maksudnya : “Dan Kami datangkan dari tiap-tiap umat seorang saksi, lalu Kami berkata "Tunjukkanlah bukti kebenaranmu", Maka tahulah mereka bahawasanya yang hak itu kepunyaan Allah dan lenyaplah dari mereka apa yang dahulunya mereka ada-adakan.” (alQasas:75)



Maka fahamlah wahai Amirul Mukminin apa yang telah dinaskan daripada al-Kitab, dan tinggalkanlah hawa-hawa nafsu orang yang tidak mengetahui qada’ Allah dan hukumnya. Sesungguhnya Allah telah berfirman yang Allah tidak akan merubah nikmat ke atas suatu kaum sehingga mereka merubah diri mereka sendiri. Permulaan nikmat itu adalah dari Allah, kemudian berlakunya perubahan nikmat tersebut disebabkan keingkaran mereka kepada suruhan Allah sebagaimana firman Allah SWT :



                   Maksudnya : “Tidakkah kamu perhatikan orang-orang yang telah menukar nikmat Allah dengan kekafiran dan menjatuhkan kaumnya ke lembah kebinasaan.”(Ibrahim :28)



         Maksudnya : “ Yaitu neraka jahannam; mereka masuk ke dalamnya; dan itulah seburuk-buruk tempat kediaman.”(Ibrahim:29)



4



Nikmat datang dari Allah SWT, tetapi pertukaran atau perubahan nikmat yang berlaku adalah kerana mereka meninggalkan apa yang disuruh oleh Allah dan kerana mereka mengerjakan apa yang telah ditegah oleh Allah SWT. sebagaimana dalam firmanNya :



                                                     Maksudnya : “ Katakanlah: "Marilah kubacakan apa yang diharamkan atas kamu oleh Tuhanmu yaitu: janganlah kamu mempersekutukan sesuatu dengan Dia, berbuat baiklah terhadap kedua orang ibu bapa, dan janganlah kamu membunuh anak-anak kamu kerana takut kemiskinan, Kami akan memberi rezeki kepadamu dan kepada mereka, dan janganlah kamu mendekati perbuatan-perbuatan yang keji, baik yang nampak di antaranya mahupun yang tersembunyi, dan janganlah kamu membunuh jiwa yang diharamkan Allah (membunuhnya) melainkan dengan sesuatu (sebab) yang benar". demikian itu yang diperintahkan kepadamu supaya kamu memahami(nya).”(al-‘An’am:151)



Melakukan apa yang telah dilarang oleh Allah bukanlah dariNya, kerana Allah tidak redha apa yang Dia murka, dan Dia tidak akan murka apa yang Dia redha. Allah telah berfirman :



                                             Maksudnya : “Jika kamu kafir maka sesungguhnya Allah tidak memerlukan (iman)mu dan dia tidak meredhai kekafiran bagi hamba-Nya; dan jika kamu bersyukur, nescaya dia meredhai bagimu kesyukuranmu itu; dan seorang yang berdosa tidak akan memikul dosa orang lain. Kemudian kepada Tuhanmulah kembalimu lalu Dia memberitakan kepadamu apa yang telah kamu kerjakan. Sesungguhnya Dia Maha Mengetahui apa yang tersimpan dalam (dada)mu.”(Al-Zumar :7)



5



Sekiranya kekufuran itu datang daripada qada’ dan qadar Allah, nescaya dia akan redha dengan apa yang telah kamu kerjakan. Allah tidak akan melaksanakan qada’Nya kemudian Dia tidak redha dengan qada’ tersebut. Kezaliman bukanlah dari qada’ Allah. Akan tetapi qada’Nya ialah suruhan supaya melakukan kebaikan, adil, ihsan, menolong kaum kerabat, melarang perkara yang buruk dan perkara-perkara yang mungkar. Allah berfirman :



                            Maksudnya : “Dan Tuhanmu telah memerintahkan supaya kamu jangan menyembah selain Dia dan hendaklah kamu berbuat baik pada ibu bapamu dengan sebaik-baiknya.Jika salah seorang di antara keduanya atau kedua-duanya sampai berumur lanjut dalam pemeliharaanmu, maka sekali-kali janganlah kamu mengatakan kepada keduanya perkataan "ah" dan janganlah kamu mengherdik mereka dan ucapkanlah kepada mereka perkataan yang mulia.”(al-Isra’:23)



Inilah dia wahai Amirul Mukminin, kitab Allah yang telah berkata, dan tidak ada kata-kata yang lebih baik melainkan kata-kata Allah SWT. Allah telah berfirman:



    Maksudnya : “Dan yang menentukan qadar (masing-masing) dan memberi petunjuk.” (al-‘Ala:3)



Allah tidak mengatakan bahawa Dia yang tentukan sesuatu dan Dia yang menyesatkan. Allah telah terangkan kepada hambaNya yang Dia tidak meninggalkan keraguan dalam agamanya, dan tiada syak dalam urusan mereka, Allah juga telah menjadikan hidayah daripadaNya dan kesesatan daripada nabiNya sebagaimana firman Allah SWT :



                      Maksudnya : “Katakanlah: "Jika Aku sesat maka sesungguhnya aku sesat atas kemudharatan diriku sendiri; dan jika aku mendapat petunjuk maka itu adalah disebabkan apa yang diwahyukan Tuhanku kepadaku. Sesungguhnya Dia Maha Mendengar lagi Maha Dekat.” (Saba’: 50)



6



Adakah nabi Muhammad SAW dan keluarganya akan redha sekiranya kesesatan berpunca daripadanya sekiranya dia sesat, sedangkan dia marah tehadap diri kita? Allah berfirman :



    Maksudnya : “Sesungguhnya kewajiban kamilah memberi petunjuk,”(al-Lail : 12)



Dia tidak mengatakan “Sesungguhnya ke atas kami kesesatan”, maka diturunkan kitab Allah wahai Amirul Mukminin. Janganlah diubah dan dihuraikankan sesuka hati, dan Allah tidak akan melarang hambaNya dari sesuatu perkara secara nyata kemudian menetapkan ke atasnya secara tersembunyi sebagaimana yang telah dikatakan oleh orang-orang jahil yang lalai. Sekiranya begitu, Allah tidak akan berfirman dengan firmanNya:



                                 Maksudnya : “Sesungguhnya orang-orang yang mengingkari ayat-ayat Kami, mereka tidak tersembunyi dari Kami. Maka apakah orang-orang yang dilemparkan ke dalam neraka lebih baik, ataukah orang-orang yang datang dengan aman sentosa pada hari kiamat? Perbuatlah apa yang kamu kehendaki; Sesungguhnya Dia Maha Melihat apa yang kamu kerjakan.” (Fussilat : 40)



Mungkin Dia akan berkata “Lakukanlah apa yang telah Aku tentukan ke atas kamu”. Nescaya Allah tidak akan berkata dalam firmanNya :



                                     Maksudnya : “Dan Katakanlah: "Kebenaran itu datangnya dari Tuhanmu; Maka barangsiapa yang ingin (beriman) hendaklah ia beriman, dan barangsiapa yang ingin (kafir) biarlah ia kafir". Sesungguhnya kami Telah sediakan bagi orang orang zalim itu neraka, yang gejolaknya mengepung mereka. dan jika mereka meminta minum, nescaya mereka akan diberi minum dengan air seperti besi yang mendidih yang menghanguskan muka. Itulah minuman yang paling buruk dan tempat istirehat yang paling hina.”(al-Kahfi : 29) 7



Allah mungkin boleh berkata : “ Sesiapa yang Aku kehendaki untuk beriman, maka dia akan beriman. Sesiapa yang Aku kehendaki untuk kufur, maka dia akan kufur”. Allah Azza wajalla telah berfirman :



                           Maksudnya : “Tidak ada suatu keberatanpun atas nabi tentang apa yang telah ditetapkan Allah baginya. (Allah telah menetapkan yang demikian) sebagai sunnah-Nya pada nabi-nabi yang Telah berlalu dahulu. dan adalah ketetapan Allah itu suatu ketetapan yang pasti berlaku.” (al-‘Ahzab : 38)



SuruhanNya adalah ketetapanNya, ketetapanNya adalah suruhanNya, dan Dia tidak menyuruh kepada kemungkaran dan keburukan. Suatu kaum telah berkata tentang perkara tersebut, maka Allah telah mencela mereka dalam firmaNya :



                         Maksudnya : “Dan apabila mereka melakukan perbuatan keji, mereka berkata: "Kami mendapati nenek moyang kami mengerjakan yang demikian itu, dan Allah menyuruh kami mengerjakannya." Katakanlah: "Sesungguhnya Allah tidak menyuruh (mengerjakan) perbuatan yang keji." Mengapa kamu mengada-adakan terhadap Allah apa yang tidak kamu ketahui?” (al-‘Araf : 28)



Kitab Allah adalah cahaya ketika kegelapan, dan kehidupan ketika kematian. Allah tidak mengizinkan hujah selepas diturunkan kitab-kitab dan rasul-rasulNya. Allah berfirman :



                                       



8



Maksudnya : “(Iaitu di hari) ketika kamu berada di pinggir lembah yang dekat dan mereka berada di pinggir lembah yang jauh sedang kafilah itu berada di bawah kamu. Sekiranya kamu mengadakan persetujuan (untuk menentukan hari pertempuran), pastilah kamu tidak sependapat dalam menentukan hari pertempuran itu, akan tetapi (Allah mempertemukan dua pasukan itu) agar Dia melakukan suatu urusan yang mesti dilaksanakan, iaitu agar orang yang binasa itu binasanya dengan keterangan yang nyata dan agar orang yang hidup itu hidupnya dengan keterangan yang nyata ( Sesungguhnya Allah Maha mendengar lagi Maha mengetahui” (al-‘Anfal : 42)



Maka fikirlah wahai Amirul Mukminin tentang firman Allah :



        Maksudnya : “(Iaitu) bagi siapa di antaramu yang berkehendak akan maju atau mundur.” (al-Muddaththir : 37)



Justeru, Allah SWT telah memberikan mereka kemampuan untuk maju dan mundur, orang yang baik berhak untuk mendapat syurga dan orang yang jahat berhak mendapat neraka. Sekiranya perkara tersebut sebagaimana yang dianggap oleh mereka yang batil, nescaya mereka tidak boleh maju ataupun mundur. Orang yang menjalankan kewajipan tidak perlu diucapkan terima kasih dan untuk orang yang tidak menjalankan kewajipan juga tidak boleh dicela. Ini kerana mereka menganggap bahawa apa yang mereka lakukan bukannya datang daripada mereka akan tetapi sesuatu yang telah dilakukan kepada mereka. Jika ini tanggapan mereka, Allah mungkin berkata tentang balasan ke atas mereka :“ Ganjaran yang telah mereka kerjakan dan ganjaran yang telah Aku tetapkan”. Tetapi Allah telah berfirman:



              Maksudnya : “Tak seorangpun mengetahui berbagai nikmat yang menanti, yang indah dipandang sebagai balasan bagi mereka, atas apa yang mereka kerjakan.”(al-Sajadah :17) Tetapi kaum itu telah membelakanginya wahai Amirul Mukminin, mereka membelakangi kitab Allah dan memesongkannya. Sedangkan kata-kata Allah tidak berbohong antara satu sama lain. Bahkan dia, sebagaimana digambarkan adalah sebagai sebaik-baik percakapan yang saling 9



menyamai antara satu sama lain dan tidak sekali-kali bertentangan antara satu sama lain kerana ia sebagaimana firman Allah :



               Maksudnya : “Yang tidak datang kepadanya (Al Quran) kebatilan baik dari depan mahupun dari belakangnya, yang diturunkan dari Tuhan Yang Maha Bijaksana lagi Maha Terpuji.” (Fussilat : 42) Kemudian fikirlah wahai Amirul Mukminin, firman Allah :



    Maksudnya : “Dan jiwa serta penyempurnaannya (ciptaannya).” (al-Syam : 7)



    Maksudnya : “Maka Allah mengilhamkan kepada jiwa itu (jalan) kefasikan dan ketakwaannya.”(al-Syam : 8)



Allah telah menjadikan dalam sifat semulajadi bani Adam ilham-ilham untuk mengetahui keburukan dan taqwa. Kemudian Allah telah berfirman :



     Maksudnya : “Sesungguhnya beruntunglah orang yang mensucikan jiwa itu.” (al-Syam : 9)



     Maksudnya : “Dan Sesungguhnya rugilah orang yang mengotorinya.”(al-Syam : 10) Sekiranya Allah yang mengotori jiwanya nescaya ia tidak akan merugikan dirinya. Kemudian fikirlah wahai Amirul Mukminin, firman Allah :



            Maksudnya : “Mereka berkata (lagi): "Ya Tuhan Kami; barang siapa yang menjerumuskan kami ke dalam azab ini maka tambahkanlah azab kepadanya dengan berlipat ganda di dalam neraka.”(Saad : 61)



10



Sekiranya Allah SWT yang menjerumuskan mereka, nescaya Allah tidak akan menjatuhkan azab ke atas mereka. Akan tetapi Allah telah menerangkan kepada kita siapa yang menjerumuskan dan menyesatkan mereka. Allah berfirman :



           Maksudnya : “Dan mereka berkata;:"Ya Tuhan kami, sesungguhnya kami telah mentaati pemimpin-pemimpin dan pembesar-pembesar kami, lalu mereka menyesatkan kami dari jalan (yang benar).”(al-Ahzab : 67) Pemimpin-pemimpin dan para pembesarlah yang telah membawa mereka kepada kekufuran dan menyesatkan mereka dari jalan yang benar setelah mereka berada di atasnya. Fikirlah wahai Amirul Mukminin, tentang firman Allah SWT yang berbunyi :



                 Maksudnya : “Dan orang-orang kafir berkata: "Ya Tuhan kami perlihatkanlah kepada kami dua jenis orang yang telah menyesatkan kami (iaitu) sebahagian dari jin dan manusia agar kami letakkan keduanya di bawah telapak kaki kami supaya kedua jenis itu menjadi orang-orang yang hina.”(Fussilat : 29) Allah telah berfirman :



        Maksudnya : “Sesungguhnya Kami telah menunjukinya jalan yang lurus; ada yang bersyukur dan ada pula yang kafir.”(al-Insan : 3) Allah telah menunjukkan jalan, sekiranya mereka bersyukur maka Kami akan membalas mereka dengan ganjaran, sekiranya mereka kufur maka Kami akan menyeksa mereka disebabkan kekufuran mereka. Allah berfirman :



                     Maksudnya : “Dan sesungguhnya telah Kami berikan hikmat kepada Luqman, iaitu: "Bersyukurlah kepada Allah, dan barangsiapa yang bersyukur (kepada Allah), maka 11



Sesungguhnya ia bersyukur untuk dirinya sendiri; dan barangsiapa yang tidak bersyukur, maka Sesungguhnya Allah Maha Kaya lagi Maha Terpuji.”(Lukman : 12) Begitu juga Allah Azza Wajalla telah berfirman :



      Maksudnya : “Dan Fir'aun telah menyesatkan kaumnya dan tidak memberi petunjuk.” (Taaha : 79) Katakanlah wahai Amirul Mukminin, sebagaimana firman Allah “Firaun yang telah menyesatkan kaumnya” janganlah membelakangi kata-kata Allah dan janganlah kaitkan katakata Allah melainkan dengan apa yang Allah redha.



Sesungguhnya Allah telah berfirman :



    Maksudnya : “Sesungguhnya kewajiban kamilah memberi petunjuk.” (alLail : 12)



     Maksudnya :Dan sesungguhnya kepunyaan Kamilah akhirat dan dunia.”(alLail : 13)



Hidayah adalah daripada Allah SWT dan kesesatan adalah daripada hamba. Kemudian fikirlah wahai Amirul Mukminin, pada firman Allah Taala :



     Maksudnya : “Dan tiadalah yang menyesatkan kami kecuali orang-orang yang berdosa.” (al-Syu’ara) Dan firman Allah SWT : 12



          Maksudnya : “Allah berfirman: "Maka sesungguhnya kami telah menguji kaummu sesudah kamu tinggalkan, dan mereka telah disesatkan oleh Samiri.”(Taaha :85)



Dan firman Allah :



                   Maksudnya : “Dan katakanlah kepada hamba-hamba-Ku: "Hendaklah mereka mengucapkan perkataan yang lebih baik (benar). Sesungguhnya syaitan itu menimbulkan perselisihan di antara mereka. Sesungguhnya syaitan itu adalah musuh yang nyata bagi manusia.” (Al-Isra’:53)



Firman Allah :



               Maksudnya : “Dan adapun kaum Tsamud, maka mereka telah Kami beri petunjuk tetapi mereka lebih menyukai buta (kesesatan) daripada petunjuk, maka mereka disambar petir azab yang menghinakan disebabkan apa yang telah mereka kerjakan.”(Fussilat : 17)



Permulaan hidayah adalah dari Allah SWT dan permulaan kejahatan ialah kerana penghargaan mereka yang buta disebabkan hawa-hawa nafsu yang menyesatkan. Aku tidak memanjangkan kata-kata dan tulisanku ini wahai Amirul Mukminin, sesungguhnya di dalamnya terdapat hujahhujah yang jelas ke atas mereka yang meletakkan kebaikan untuk dirinya dan meletakkan kezaliman ke atas Allah SWT. Nabi Adam a.s (bapa kita) telah mendahului kita, dia yang lebih berhak dijadikan model ketika dia berkata kepada tuhannya setelah melakukan dosa :



               Maksudnya : “ Keduanya berkata: "Ya Tuhan kami, kami telah menganiaya diri kami sendiri, dan jika Engkau tidak mengampuni kami dan memberi rahmat kepada kami, nescaya pastilah kami termasuk orang-orang yang rugi.”(Al-‘Araf :23) 13



Dia tidak berkata : “ Sesungguhnya ini adalah qada’ dan qadarMu”. Demikian juga ketika Musa a.s berkata setelah dia membunuh :



                                                             Maksudnya : “Dan Musa masuk ke kota (Memphis) ketika penduduknya sedang leka, maka didapatinya di dalam kota itu dua orang laki-laki yang berkelahi; yang seorang dari golongannya (Bani Israil) dan seorang (lagi) dari musuhnya (kaum Fir'aun). Maka orang yang dari golongannya meminta pertolongan kepadanya, untuk mengalahkan orang yang dari musuhnya lalu Musa memukulnya, dan matilah musuhnya itu. Musa berkata: "Ini adalah perbuatan syaitan, sesungguhnya syaitan itu adalah musuh yang menyesatkan lagi nyata (permusuhannya). Musa berdoa: "Ya Tuhanku, sesungguhnya Aku telah menganiaya diriku sendiri kerana itu ampunilah aku". Maka Allah mengampuninya, sesungguhnya Allah Dialah Yang Maha Pengampun lagi Maha Penyayang.”(Al-Qasas:15-16)



Musa telah berkata : “ Ini adalah daripada syaitan”dan orang jahil akan berkata : “ Ini adalah daripada Allah”. Dan tidak ada seorang pun yang telah diceritakan oleh Allah dalam kitabNya melainkan dia mengaku dengan perkara tersebut. Allah SWT telah berfirman :



          Maksudnya : “Maka hawa nafsu Qabil menjadikannya menganggap mudah membunuh saudaranya, sebab itu dibunuhnya, maka jadilah ia seorang di antara orang-orang yang rugi.” (Al-Maidah : 30)



Tiada yang mengatakan “Allah yang zalim, Allah yang memulakannya, kalau tidak, dia tidak melakukan perkara tersebut, mereka telah menjadikan Allah sebagai tempat untuk disalahkan, sedangkan mereka mengikut hawa nafsu mereka, mereka dikategorikan sebagai golongan yang mempunyai kesakitan dalam hati-hati mereka. 14



Mereka bertengkar dan mereka mengatakan :



                     Maksudnya : “Orang-orang kafir berkata: "Mengapa tidak diturunkan kepadanya (Muhammad) tanda (mukjizat) dari Tuhannya?" Katakanlah: "Sesungguhnya Allah menyesatkan siapa yang dia kehendaki dan Dia memberi petunjuk kepada orang-orang yang bertaubat kepada-Nya.” (Al-Ra’d:27)



Mereka tidak melihat ayat sebelum dan ayat selepasnya. Sekiranya mereka perhatikan ayat sebelum dan ayat selepasnya yang menerangkan perkara tersebut, nescaya mereka tidak sesat. Allah berfirman :



                     Maksudnya : “Allah meneguhkan (iman) orang-orang yang beriman dengan ucapan yang teguh itu dalam kehidupan di dunia dan di akhirat; dan Allah menyesatkan orang-orang yang zalim dan melakukan apa yang Dia kehendaki.”(Ibrahim : 27)



Apa yang Dia kehendaki, Dia akan menetapkan mereka yang beriman dengan keimanan dan kebaikan dan Dia menyesatkan orang-orang yang zalim dengan keingkaran dan permusuhan mereka. Allah berfirman :



                          Maksudnya : “Dan (Ingatlah) ketika Musa berkata kepada kaumnya: "Hai kaumku, mengapa kamu menyakitiku, sedangkan kamu mengetahui bahawa sesungguhnya aku adalah utusan Allah kepadamu?" Maka tatkala mereka berpaling (dari kebenaran), Allah memalingkan hati mereka; dan Allah tidak memberi petunjuk kepada kaum yang fasik.”(Al-Saf : 5)



15



Sesunggunya perkara yang memalingkan diri mereka ialah sikap mereka yang memalingkan diri mereka. Allah berfirman :



                                                                   Maksudnya : “Sesungguhnya Allah tiada segan membuat perumpamaan berupa nyamuk atau yang lebih rendah dari itu. Adapun orang-orang yang beriman, maka mereka yakin bahawa perumpamaan itu benar dari Tuhan mereka, tetapi mereka yang kafir mengatakan: "Apakah maksud Allah menjadikan ini untuk perumpamaan?." Dengan perumpamaan itu banyak orang yang disesatkan Allah, dan dengan perumpamaan itu (pula) banyak orang yang diberi-Nya petunjuk, dan tidak ada yang disesatkan Allah kecuali orang-orang yang fasik. (Iaitu) orangorang yang melanggar perjanjian Allah sesudah perjanjian itu teguh, dan memutuskan apa yang diperintahkan Allah (kepada mereka) untuk menghubungkannya dan membuat kerosakan di muka bumi. mereka itulah orang-orang yang rugi.”(Al-Baqarah : 26-27)



Mereka berselisih pendapat tentang firman Allah SWT :



           Maksudnya : “Apakah (kamu hendak merubah nasib) orang-orang yang telah pasti ketentuan azab atasnya? Apakah kamu akan menyelamatkan orang yang berada dalam api neraka?” (Al-Zumar : 19)



Allah SWT telah menerangkan kepada makhlukNya siapa yang berhak dikenakan azab dalam firmanNya :



           Maksudnya : “Dan Demikianlah Telah pasti berlaku ketetapan azab Tuhanmu terhadap orangorang kafir, Kerana Sesungguhnya mereka adalah penghuni neraka.”(Al-Mu’min : 6)



16



Sesungguhnya telah pasti ketetapan azab ke atas mereka selepas mereka lakukan kefasikan. Mereka juga bertelagah tentang firman Allah SWT :



                Maksudnya : “Dan tidak ada seorangpun akan beriman kecuali dengan izin Allah; dan Allah menimpakan kemurkaan kepada orang-orang yang tidak mengunakan akalnya.” (Yunus



:



100)



Keizinan ialah “Membebaskan diri untuk meninggalkannya atau pun beriman dengannya”. Dan Allah telah memberi kemampuan untuk melakukannya. Allah SWT berfirman :



          ...  Maksudnya : “ Dan Kami tidak mengutus seseorang Rasul melainkan untuk ditaati dengan izin Allah.”(Al-Nisa’ : 64)



Allah tidak mengutuskan rasul melainkan untuk ditaati, kemudian dihalang untuk mentaatinya. Jauhnya terpesong pendapat mereka ketika menggambarkan Allah, keadilanNya dan hukumNya.



Mereka juga berselisih pendapat pada firman Allah SWT :



        Maksudnya : “( Iaitu) bagi siapa di antaramu yang berkehendak akan maju atau mundur.” (Al-Muddaththir : 37)



17



Dan firman Allah :



                 Maksudnya : “(Iaitu) bagi siapa di antara kamu yang mahu menempuh jalan yang lurus. Dan kamu tidak dapat menghendaki (menempuh jalan itu) kecuali apabila dikehendaki Allah, Tuhan semesta alam.”(Al-Takwir : 26-27)



Benarlah kata Allah, Allah tidak mengkehendaki kebaikan melainkan Dia akan mengkehendakinya untuk kita, dan siapa yang dikehendaki kebaikan ke atasnya nescaya Kami akan tunjukkan padanya. Allah berfirman :



         ...  Maksudnya : “ Allah menghendaki kemudahan menghendaki kesukaran bagimu.” (Al-Baqarah : 185)



bagimu,



dan



tidak



Dan Allah berfirman :



                              Maksudnya : “ Allah hendak menerangkan (hukum syari'at-Nya) kepadamu, dan menunjukimu kepada jalan-jalan orang yang sebelum kamu (para nabi dan salihin) dan (hendak) menerima taubatmu, dan Allah Maha Mengetahui lagi Maha Bijaksana. Dan Allah hendak menerima taubatmu, sedang orang-orang yang mengikuti hawa nafsunya bermaksud supaya kamu berpaling sejauh-jauhnya (dari kebenaran).” (Al-Nisa’ : 26-27)



Allah tidaklah menyuruh kita bertaubat sedangkan pada masa yang sama Dia melarang kita untuk bertaubat padaNya. Mereka juga berselisih pendapat tentang anak-anak zina . Allah tidak menjatuhkan azabnya pada anak penzina, tetapi Allah menghukum penzina itu sendiri. Penzina yang meletakkan mani di tempat yang bukan miliknya diibaratkan seperti petani yang 18



meletakkan biji benih di tanah orang lain kemudian benih itu tumbuh, sekiranya ia tumbuh maka ia sudah ditentukan, sekiranya ia tidak tumbuh, maka ia juga sudah ditentukan.



                       Maksudnya : “ Tiada suatu bencanapun yang menimpa di bumi dan (tidak pula) pada dirimu sendiri melainkan telah tertulis dalam Kitab (Lauhul Mahfuz) sebelum kami menciptakannya. Sesungguhnya yang demikian itu adalah mudah bagi Allah.”(Al-Hadid : 22) Mereka telah mentafsirkan ayat ini dengan pendapat mereka dan mengaitkan ayat tersebut dengan kekufuran, keimanan, ketaatan dan maksiat. Sedangkan maksud ayat ini bukan sebagaimana yang mereka sangka kerana perkataan “musibah” dalam ayat ini berkaitan dengan harta benda, diri dan buah-buahan. Allah memberitahu pada kita bahawa Dia yang berkuasa memberikan kita di dunia ini sama ada kesengsaraan, kemewahan, kefakiran ataupun kekayaan. Semua itu supaya kita sentiasa ingat atas apa yang kita hilang dan kita tidak gembira dengan apa yang diberikan pada kita, kemudian Allah menerangkan tentang pahala untuk orang yang bersabar.



                      Maksudnya : “(Iaitu) orang-orang yang apabila ditimpa musibah, mereka mengucapkan: "Inna lillaahi wa innaa ilaihi raaji'uun. Mereka Itulah yang mendapat keberkatan yang Sempurna dan rahmat dari Tuhan mereka dan mereka Itulah orang-orang yang mendapat petunjuk.” (Al-Baqarah : 156-157)



Sekiranya ayat ini berkaitan dengan iman dan kufur nescaya dia akan berfirman :



                



19



Maksudnya : “(Kami jelaskan yang demikian itu) supaya kamu jangan berduka cita terhadap apa yang luput dari kamu, dan supaya kamu jangan terlalu gembira terhadap apa yang diberikan-Nya kepadamu, dan Allah tidak menyukai setiap orang yang sombong lagi membanggakan diri”(Al-Hadid : 23)



Bahkan dia berkata : “ Janganlah berduka cita apa yang luput dari kamu daripada keimanan dan janganlah kamu gembira dengan apa yang diberikan pada kamu”.



Kenapa manusia harus bersedih kalau bukan kerana menyesali apa yang dia abaikan daripada agamanya? Sedangkan Allah SWT berfirman:



           Maksudnya: “Katakanlah: "Dengan kurnia Allah dan rahmat-Nya, hendaklah dengan itu mereka bergembira. Kurnia Allah dan rahmat-Nya itu adalah lebih baik dari apa yang mereka kumpulkan".(Yunus: 58) Justeru, kebenaran sudah jelas bagi orang yang sedar namun kebanyakan mereka jahil. Ketahuilah wahai Amirul mukminin, Sesungguhnya Allah SWT itu lebih adil dan saksama daripada Dia membutakan seseorang hamba kemudian berfirman kepadanya “Lihatlah! Kalau tidak Aku pasti menyeksamu”, ataupun daripada Dia menulikan telinganya kemudian berfirman kepadanya “Dengarlah! Kalau tidak Aku pasti menyeksamu”, atau daripada Dia membisukannya kemudian berfirman kepadanya “Bercakaplah! Kalau tidak Aku pasti menyeksamu”. Semua ini wahai Amirul mukminin adalah jelas sekali bagi golongan yang mempunyai akal fikiran. Golongan itu mempertikaikan firmanNya:



    Maksudnya: “Maka di antara mereka ada yang celaka dan ada yang berbahagia”.(Hud:105) Mereka menyatakan bahawa Allah SWT telah menciptakan hamba-hambaNya dalam perut ibu mereka sebagai orang yang malang dan orang yang bahagia. Maka tiada kemungkinan lagi bagi 20



orang yang Dia jadikan malang berubah menjadi bahagia atau orang yang Dia jadikan bahagia berubah menjadi malang. Andainya perkara ini betul sebagaimana yang mereka dakwa sudah pasti kitab-kitab Allah dan rasulNya tidak memberi makna apa-apa, begitu juga segala usaha, dakwah dan doa baginda agar mereka beriman menjadi sia-sia tidak berguna. Sebaliknya penjelasan yang sebenar bukannya sebagaimana yang mereka katakan. Allah SWT telah berfirman:



           Maksudnya: “Hari kiamat itu adalah suatu hari yang semua manusia dikumpulkan untuk (menghadapi) nya, dan hari itu adalah suatu hari yang disaksikan (oleh segala makhluk)”. (Hud:103) Apa yang dimaksudkan suatu hari yang disaksikan itu ialah hari kiamat. Kemudian Allah SWT berfirman:



            Maksudnya: “Di kala datang hari itu, tidak ada seorangun yang berbicara, melainkan dengan izin-Nya; Maka di antara mereka ada yang celaka dan ada yang berbahagia”.(Hud:105) Orang yang berbahagia pada hari itu ialah orang yang berpegang pada hari ini (semasa di dunia) dengan perintah Allah dan mengamalkannya. Manakala orang yang celaka pada hari itu ialah mereka yang mengabaikan perintah Allah serta memperlekehkan agamaNya. Ketahuilah wahai Amirul mukminin, Di kalangan orang yang menyalahi perintah Allah, kitabNya dan keadilanNya itu terdapat satu golongan yang melampaui batas dalam urusan agama mereka. Mereka itu menyeleweng dengan kejahilan mereka tentang qadar, kemudian mereka sendiri tidak dapat menerimanya apabila ia melibatkan kehidupan dunia mereka sehingga mereka bersungguh-sungguh mempertahankan pendapat mereka agar kebenaran memihak kepada mereka sedangkan ia adalah salah. Apabila kamu menyuruh seseorang daripada mereka berkaitan urusan agamanya, dia berkata: “Segalanya telah tertulis dan termaktub pada diri seseorang, bahagia atau celaka”. Jika diucapkan kepada seseorang daripada mereka: “Janganlah meletihkan diri kamu mencari kesenangan dunia, keluar awal pagi tidak kira cuaca panas atau sejuk, mempertaruhkan jiwa kamu dalam pengembaraan, sesungguhnya rezki kamu sudah ditentukan”. Tetapi nescaya dia membantah dan tidak bersetuju dengan kata-kata kamu. 21



Jika kamu kata kepadanya: “Tidak perlulah meletihkan diri kamu menyiram tanaman, menjaganya dan mengambil berat terhadapnya dengan cuaca panas dan sejuk, sedangkan apa yang telah ditentukan oleh Allah SWT akan tumbuh jua di ladang kamu”. Tetapi pasti dia tidak bersetuju dengan kata-kata itu. Jika kamu berkata lagi kepadanya: “Tidak perlulah meletihkan diri kamu mencari pengembala ternakan kamu, kerana apa yang telah ditentukan untuk dimakan oleh serigala atau diambil oleh pencuri lalu ia akan mati atau hilang, kamu tidak mampu menjaganya. Apa yang ditakdirkan oleh Allah agar terpelihara nescaya ia tidak akan hilang”. Tetapi sudah tentu dia tidak bersetuju dengan kamu. Jika kamu berkata: “Tidak perlu kamu mengikat kuda, atau menambat unta kamu kerana takut ia lari, perkara itu tidak akan berlaku kecuali ia telah ditakdirkan untuk kamu. Sama sahaja pada pendapat kamu, sekiranya kamu menambatnya atau membiarkannya sahaja tanpa ikatan”. Tetapi nescaya dia tidak bersetuju dengan kamu. Jika kamu berkata lagi: “Tidak perlulah kamu menutup kedai, mahupun pintu rumah untuk menjaga barang-barang dan harta kamu, maka kamu tidak terdaya dengan menutup pintu untuk menghalang apa yang dikehendaki oleh Allah SWT”. Tetapi nescaya dia tidak bersetuju tentang perkara itu. Ringkasnya dia tidak boleh menerima perkara berkaitan urusan dunianya melainkan berlandaskan hukum hakam (zahir) dan menganggapnya muktamad. Jika ada yang menegahnya mengenai perkara tersebut dia berpura-pura tidak tahu seterusnya menafikannya. Akhirnya dia akan membiarkan persoalan urusan agamanya di atas ketentuan taqdir (qadar). Ini berlaku disebabkan rasa beratnya untuk menerima kebenaran dan ringan (mudah) pula untuk mengambil yang batil. Golongan tersebut juga mempertikaikan firmanNya SWT:



            Maksudnya: “Kalau Allah menghendaki, tentu saja Allah menjadikan mereka semua dalam petunjuk sebab itu janganlah sekali-kali kamu termasuk orangorang yang jahil”.(al-An‘am: 35) Sesungguhnya ayat tersebut mengandungi cegahan daripada Allah SWT terhadap nabiNya tatkala baginda turut merasa sedih bagi pihak musyrikin yang belum menerima Islam. Lalu Allah SWT berfirman:



            22



Maksudnya: “Maka (apakah) barangkali kamu akan membunuh dirimu kerana bersedih hati setelah mereka berpaling, sekiranya mereka tidak beriman kepada keterangan Ini (Al-Quran)”. (al-Kahf: 6) Allah SWT ingin menerangkan kepada nabiNya tentang kekuasaanNya sekiranya Dia kehendaki untuk memaksa mereka untuk taat nescaya Dia berkuasa dan perkara itu tidak sedikitpun melemahkanNya. Namun Dia ingin menguji mereka untuk diberi ganjaran bagi setiap amal perbuatannya. FirmanNya SWT lagi:



                 Maksudnya: “Dan jikalau Tuhanmu menghendaki, tentulah beriman semua orang yang di muka bumi seluruhnya. Maka apakah kamu (hendak) memaksa manusia supaya mereka menjadi orang-orang yang beriman semuanya ?” (Yunus: 99)



Antara yang menjadi pertikaian mereka ialah firman Allah SWT:



                                  Maksudnya: “Dan sesungguhnya Kami jadikan untuk (isi neraka Jahannam) kebanyakan dari jin dan manusia, mereka mempunyai hati, tetapi tidak dipergunakannya untuk memahami (ayatayat Allah) dan mereka mempunyai mata (tetapi) tidak dipergunakannya untuk melihat (tandatanda kekuasaan Allah), dan mereka mempunyai telinga (tetapi) tidak dipergunakannya untuk mendengar (ayat-ayat Allah). Mereka itu sebagai binatang ternak, bahkan mereka lebih sesat lagi. Mereka itulah orang-orang yang lalai”. (al-A’raf: 179) Mereka telah menghuraikan bahawa Allah SWT telah terlebih dahulu menciptakan makhlukNya lalu Dia menjadikan untuk neraka Jahannam itu satu puak yang tidak mampu taat sebagaimana yang Dia arahkan. Manakala untuk syurga Dia jadikan satu puak yang tidak mampu untuk melakukan maksiat (penderhakaan) yang Dia larang. Keadaannya seumpama benda yang dia jadikan pendek tidak mungkin akan menjadi panjang dan benda yang dijadikan hitam tidak mampu bertukar menjadi putih. Dia akan menyeksa mereka agar mereka menjadi orang yang beriman. Mereka itu meletakkan sifat-sifat yang buruk bagi Allah SWT. Sesungguhnya Dia menerangkan bahawa mereka itu menuju neraka Jahannam akibat amalan buruk mereka sebagaimana Dia umpamakan mereka dengan firmanNya: 23



               



Maksudnya: “Mereka mempunyai hati, tetapi tidak dipergunakannya untuk memahami (ayatayat Allah) dan mereka mempunyai mata (tetapi) tidak dipergunakannya untuk melihat (tandatanda kekuasaan Allah) dan mereka mempunyai telinga (tetapi) tidak dipergunakannya untuk mendengar (ayat-ayat Allah)”.(al-A’raf:179) FirmanNya lagi:



        Maksudnya: “Maka dipungutlah ia oleh keluarga Fir'aun yang akibatnya dia menjadi musuh dan kesedihan bagi mereka”. (al-Qasas: 8) Yang sebenarnya dia mengambilnya agar dia menjadi penyejuk mata bagi mereka. Begitu juga firmanNya:



          Maksudnya: “Sesungguhnya kami memberi tangguh kepada mereka hanyalah supaya bertambah-tambah dosa mereka; dan bagi mereka azab yang menghinakan”. (Aal-Imran: 178) Sebenarnya Allah SWT ingin menjelaskan bahawa semakin bertambah masa mereka itu melakukan dosa akibat mereka tidak taat. Jelas di sini Allah SWT berinteraksi dengan kalangan orang Arab itu dengan bahasa yang mereka ketahui. Setengah cendikiawan Arab ada berkata (syair)



‫تبنى‬



‫الدهر‬



‫لخراب‬



‫وللموت تغدو الوالدات سخالها كـما‬ ‫المساكن‬



Dan untuk menanti kematian si ibu memberi makan anak-anaknya Sebagaimana untuk menanti kemusnahan masa bangunan itu dibina Penyair menyatakan bahawa kesudahan anak-anak adalah kematian dan kesudahan bangunan ialah keruntuhan. Yang sebenarnya anak-anak diberi makan untuk hidup bukan untuk mati dan bangunan dibina lambang kemajuan bukan untuk kemusnahan. 24



Wahai Amirul mukminin, Al-Qur’an itu dalam bahasa Arab yang Allah turunkan kepada kaum Arab, Dia berinteraksi dengan bahasa mereka yang mereka sendiri fahami maksudnya.



Mereka juga mempertikaikan tentang ilmu pengetahuan Allah dengan berkata: [ Sesungguhnya Allah telahpun mengetahui kekufuran yang ada pada suatu kaum, jadi mereka tidak mampu beriman kerana ilmu Allah itu menjadi penghalang. Dengan itu, menurut pendapat mereka bermakna Allah SWT memerintahkan hamba-hambaNya menerima apa yang tidak terdaya oleh mereka dan meninggalkan apa yang diluar kemampuan mereka ]. Allah SWT menafikan pendapat mereka dengan firmanNya:



         Maksudnya: “Allah tidak membebani seseorang melainkan sesuai dengan kesanggupannya”. ( al-Baqarah: 286) Sesungguhnya Allah SWT telah sedia maklum bahawa kekufuran itu terjadi (wujud) pada mereka disebabkan pilihan dan ikutan mereka terhadap hawa nafsu. Lalu mereka umpamakan pula perkara tersebut sepertimana keadaannya Allah telah mengetahui bahawa kemampuan mereka terbatas untuk mengubah ciptaan sesuatu yang panjang, pendek ataupun warna-warna. Walhal perkara sebenar bukan sedemikian kerana keadaan panjang, pendek, rupa bentuk dan warna itu Allah telah jadikannya pada diri mereka tanpa diberi pilihan terlebih dahulu mahupun kemampuan untuk mengubahnya. Manakala kekufuran itu Allah SWT telah ketahui bahawa mereka yang memilihnya dengan keinginan hawa nafsu mereka. Allah SWT telah mengetahui bahawa jika mereka membencinya pasti mereka meninggalkannya. Mereka sememangnya mampu dengan keupayaan yang Dia telah jadikan pada diri mereka untuk menguji mereka untuk beriman dan berlaku adil. Begitulah yang berlaku terhadap kapal yang telah dibakar oleh nabi Khaidir. Allah SWT telah mengetahui bahawa jika kapal itu belayar di hadapan raja dalam keadaan baik nescaya raja akan merampasnya. Allah SWT telah mengetahui bahawa apabila kapal itu dibakar, raja tidak akan mengambilnya. Demikian juga dengan budak yang telah dibunuh oleh nabi Khaidir. Allah SWT telah ketahui jika dia dibiarkan hidup pasti dia akan membebankan ibubapanya dengan penderhakaan dan kekufuran, tetapi jika dia dibunuh selamatlah ibubapanya daripada penderhakaan dan kekufurannya.



25



Seterusnya berkenaan dinding yang telah dibina oleh nabi Khaidir, sesungguhnya Allah SWT telah ketahui jika dia tidak membinanya pasti hilang harta yang tersimpan di bawahnya. Sebaliknya jika ia dibina pasti harta itu kekal di situ sehinggalah kedua-dua orang budak itu menjadi dewasa dan dapat mengeluarkan harta mereka sebagai tanda rahmat daripada Allah. Kemudian nabi Khaidir telah berkata kepada nabi Musa a.s.:



     Maksudnya: “Dan bukanlah Aku melakukannya itu menurut kemahuanku sendiri”. (al-Kahf: 82) Ini kerana Allah yang telah mengajarku semua itu, iaitu maksud firmanNya:



     Maksudnya: “Dan yang Telah kami ajarkan kepadanya ilmu dari sisi Kami”. (al-Kahf:



(



65



Begitu juga halnya dengan orang munafiq yang telah membelakangi Rasulullah SAW, Allah SWT telah mengetahui bahawa mereka itu sengaja membelakangi baginda kerana jarak perjalanan yang jauh sebagaimana firman Allah SWT:



                         Maksudnya: “Kalau yang kamu serukan kepada mereka itu keuntungan yang mudah diperoleh dan perjalanan yang tidak seberapa jauh, Pastilah mereka mengikutimu, tetapi tempat yang dituju itu amat jauh terasa oleh mereka. mereka akan bersumpah dengan (nama) Allah: "Jikalau 26



kami sanggup tentulah kami berangkat bersama-samamu." mereka membinasakan diri mereka sendiri dan Allah mengetahui bahwa Sesungguhnya mereka benar-benar orang-orang yang berdusta”.(Taubah: 42) Orang munafiq sememangnya mampu untuk keluar bersama Rasulullah jika mereka mahu. Mereka juga mempertikaikan firman Allah SWT:



                      Maksudnya: “Apa saja nikmat yang kamu peroleh adalah dari Allah, dan apa saja bencana yang menimpamu, maka dari (kesalahan) dirimu sendiri. Kami mengutusmu menjadi Rasul kepada segenap manusia. dan cukuplah Allah menjadi saksi”.(al-Nisa’: 79)



              Maksudnya: “Katakanlah: "Semuanya (datang) dari sisi Allah". Maka Mengapa orang-orang itu (orang munafik) hampir-hampir tidak memahami pembicaraan sedikitpun?”(al-Nisa’: 78) Mereka mentafsirkan ayat tersebut dengan pandangan mereka berkaitan ketaatan dan kemaksiatan. Mereka beranggapan bahawa kekufuran, kefasikan, kemaksiatan, kezaliman dan pelbagai keburukan lain semuanya daripada Allah. Walhal yang sebenarnya bukan demikian, tetapi keadaan orang-orang munafiq, apabila Allah SWT menimpakan mereka suatu musibah dengan mengurangkan sedikit nikmat yang mereka ingini seperti kesenangan hidup dan kesihatan badan mereka terus berkata “Ini semua daripada sisi Allah”. Namun apabila Allah SWT menimpakan ke atas mereka perkara yang mereka tidak suka seperti kesusahan hidup, kesakitan, kemarau atau kurang hasil tanaman dan ternakan, mereka lalu berkata “Ini semua daripada Muhammad SAW”. Justeru Allah SWT menyanggah kata-kata mereka dengan firmanNya:



      Maksudnya: “Katakanlah: "Semuanya (datang) dari sisi Allah" (al-Nisa’: 78) Iaitu semuanya adalah terjadi disebabkan perbuatanNya. Mereka mempertikaikan lagi perihal nabi Nuh a.s. dalam firmanNya:



                    27



Maksudnya: “Dan tidaklah bermanfaat kepadamu nasihatku jika aku hendak memberi nasihat kepada kamu, sekiranya Allah hendak menyesatkan kamu, dia adalah Tuhanmu, dan kepadaNya-lah kamu dikembalikan". (Hud: 34) Maka dengan kejahilan mereka itu, mereka mengatakan nabi Nuh a.s. telah berdakwah kepada kaumnya selama 950 tahun dan menasihatkan mereka. Walhal baginda sendiri tidak pasti jika mereka menyahut dan mendengar nasihat tersebut adakah ia memberi faedah kepada mereka atau tidak. Malahan nabi Nuh a.s. juga tidak pasti adakah Allah SWT memberi petunjuk untuk mereka menyahut seruan tersebut atau tidak. Hakikatnya perkara tersebut bukan seperti yang mereka katakan, tetapi nabi Nuh a.s. telah ber hujah dengan kaumnya sehingga mereka itu telah bosan dengan hujah nabi Nuh a.s. itu lalu mereka berkata sebagaimana dalam firman Allah SWT:



              Maksudnya: "Hai Nuh, sesungguhnya kamu telah berbantah dengan kami, dan kamu telah memperbanyakkan bantahanmu terhadap kami, maka datangkanlah kepada kami azab yang kamu ancamkan kepada kami, jika kamu termasuk orang-orang yang benar". (Hud: 32) Maka nabi Nuh a.s. menjawab:



          Maksudnya: "Hanyalah Allah yang akan mendatangkan azab itu kepadamu jika Dia kehendaki, dan kamu sekali-kali tidak dapat melepaskan diri”. (Hud: 33) Maksudnya kamu tidak akan selamat daripada azab Allah SWT apabila ia menimpa kamu dan kamu tidak akan dapat mengelakkan diri daripadanya.



        Maksudnya: “Dan tidaklah bermanfaat kepadamu nasihatku jika aku hendak memberi nasihat kepada kamu”. (Hud: 34) Iaitu ketika azab dikenakan kepada mereka. Sesungguhnya nabi Nuh a.s. telah mengetahui bahawa apabila azab telah dikenakan kepada mereka, pada masa itu keimanan mereka sudah tidak memberi apa-apa faedah. Ini telah 28



dijelaskan oleh Allah SWT berkenaan umat-umat yang telah Dia binasakan sebagaimana dalam firmanNya:



                    Maksudnya: “Maka iman mereka tiada berguna bagi mereka tatkala mereka telah melihat siksa kami. Itulah sunnah Allah yang telah berlaku terhadap hamba-hamba-Nya. dan di waktu itu binasalah orang-orang kafir”.(al-Mu’min: 85) Maka ini sememangnya sunnah/ketetapan Allah SWT yang tidak akan menerima taubat ketika azab menimpa. Manakala dalam firmanNya:



            Maksudnya: “Sekiranya Allah hendak menyesatkan kamu, dia adalah Tuhanmu, dan kepadaNya-lah kamu dikembalikan".(Hud: 34) Apa yang dimaksudkan dengan perkataan (‘‫ي‬ ّ ‫ )'الغ‬dalam ayat ini ialah azab. Ini dapat difahami daripada ayat yang lain:



              Maksudnya: “Maka datanglah sesudah mereka, pengganti (yang jelik) yang mensia-siakan solat dan menurut hawa nafsunya, maka mereka kelak akan menemui kesesatan(azab)”. (Maryam: 59) Iaitu mereka akan merasai azab yang pedih. Orang Arab telah berkata: “ ‫يا‬ ّ َ‫م غ‬ ٌ ‫ي ُفال‬ َ ْ‫ن الي َو‬ َ ‫( ”ل َِق‬Si polan telah menghadapi satu hukuman hari ini) yang memberi maksud dia telah dipukul atau diseksa dengan seksaan yang dahsyat. Mereka juga mempertikaikan maksud firman Allah SWT:



                               29



Maksudnya: “Barangsiapa yang Allah kehendaki akan memberikan kepadanya petunjuk, nescaya dia melapangkan dadanya untuk (memeluk agama) Islam. dan barangsiapa yang dikehendaki Allah kesesatannya, nescaya Allah menjadikan dadanya sesak lagi sempit, seolaholah ia sedang mendaki langit. begitulah Allah menimpakan seksa kepada orang-orang yang tidak beriman”. (al-An’am: 125) Mereka berpandangan dengan kejahilan mereka bahawa Allah SWT telah menentukan sesuatu golongan itu dengan lapang dada tanpa didahulukan dengan amal soleh yang mereka lakukan. Manakala satu golongan yang lain telah ditentukan sempit dada mereka tanpa didahului kekufuran mahupun kefasikan atau kesesatan dalam hati mereka. Maka bagi golongan pertama sudah tentu ada kemahuan dan cara untuk melakukan ketaatan sebagaimana yang diperintah, sedangkan golongan yang kedua pula berkekalan dalam neraka selamanya. Hakikatnya bukan sedemikian, wahai Amirul mukminin, Sebagaimana sangkaan golongan yang jahil dan silap itu. Tuhan kita Paling Penyayang, Adil dan Mulia untuk melakukan sedemikian rupa terhadap hamba-hambaNya. Bagaimana mungkin ia berlaku sedangkan Dia berfirman:



              Maksudnya: “Allah tidak membebani seseorang melainkan sesuai dengan kesanggupannya. ia mendapat pahala (dari kebajikan) yang diusahakannya dan ia mendapat seksa (dari kejahatan) yang dikerjakannya”.(al-Baqarah: 286) Sesungguhnya Allah SWT telah menjadikan jin dan manusia untuk beribadat kepadaNya. Dia telah menjadikan bagi mereka pendengaran, penglihatan dan hati (akal fikiran) yang mana mereka mampu untuk melipat gandakan amal ibadat yang dituntut oleh Allah SWT. Justeru, barangsiapa dari kalangan mereka yang mentaati suruhanNya maka Dia melapangkan hatinya untuk menerima Islam. Itu sebagai ganjaran pahala daripada ketaatannya semasa di dunia. Selain itu, dipermudahkan baginya untuk melakukan kebaikan dan menjadi berat kepadanya untuk melakukan kekufuran dan kemaksiatan. Maka dengan itu, meskipun dalam keadaan sedemikian sekalipun dia mampu menerima segala perkara yang disuruh dan yang dilarang. Begitulah Allah SWT telah tentukan kedudukan seseorang itu mengikut tahap ketaatan untuk menjadi mulia atau hina. Justeru barangsiapa yang meninggalkan suruhan untuk mentaatiNya dan berterusan dengan kekufuran (kesesatan)nya semasa di dunia sedangkan dia mampu untuk insaf dan bertaubat Allah SWT akan jadikan dadanya sesak dan sempit seolah-olah dia sedang mendaki langit. Itu adalah sebagai hukuman daripada Allah SWT ke atasnya akibat kekufuran dan kesesatan semasa di kehidupan dunia. Dalam pada itu taubat adalah perkara yang dituntut dan diseru. Begitulah Allah SWT telah berikan hukuman terhadap orang yang kufur dan fasik. 30



Wahai Amirul mukminin, Sesungguhnya Allah SWT telah menyebut mengenai kesenangan dan kesusahan dalam al-Qur’an sebagai rahmat daripadaNya untuk hamba-hambaNya. Ia juga menunjukkan galakan daripada Allah SWT bagi mereka untuk melakukan amalan yang membolehkan Allah SWT melapangkan dada mereka dengan kebijaksanaanNya. Pada masa yang sama, ia menjadi ancaman buat mereka daripada melakukan amalan yang mengakibatkan sempit dada (kesusahan) dengan hikmahNya. Allah SWT tidak menyebut perkara tersebut dengan tujuan untuk menghampakan harapan mereka ataupun untuk mengecewakan mereka bagi mendapat rahmat dan nikmatNya. Ia juga bukan bertujuan menjauhkan mereka daripada keampunan dan pemberianNya sekiranya mereka itu berkelakuan baik. Allah SWT telah menjelaskan dalam kitabNya dengan firmanNya:



                   Maksudnya: “Dengan Kitab itulah Allah menunjuki orang-orang yang mengikuti keredhaanNya ke jalan keselamatan, dan (dengan Kitab itu pula) Allah mengeluarkan orang-orang itu dari gelap gelita kepada cahaya yang terang benderang dengan izin-Nya, dan menunjuki mereka ke jalan yang lurus”. (al-Ma’idah: 16) Oleh itu perhatikanlah wahai Amirul mukminin, fahamilah, sesungguhnya Allah SWT berfirman:



                    Maksudnya: “Sebab itu sampaikanlah berita itu kepada hamba- hamba-Ku, yang mendengarkan perkataan lalu mengikuti apa yang paling baik di antaranya. Mereka itulah orang-orang yang telah diberi Allah petunjuk dan mereka itulah orang-orang yang mempunyai akal”. (al-Zumar: 17-18) Dengarkanlah firman Allah SWT:



                                       



31



Maksudnya: “Dan sekiranya ahli Kitab beriman dan bertakwa, tentulah kami tutup (hapus) kesalahan-kesalahan mereka dan tentulah kami masukkan mereka kedalam syurga-syurga yang penuh kenikmatan. Dan sekiranya mereka sungguh-sungguh menjalankan (hukum) Taurat dan Injil dan (Al Quran) yang diturunkan kepada mereka dari Tuhannya, nescaya mereka akan mendapat makanan dari atas dan dari bawah kaki mereka”.(al-Ma’idah: 65-66) Allah SWT berfirman lagi:



                  



Maksudnya:“Jikalau sekiranya penduduk negeri-negeri beriman dan bertakwa, pastilah Kami akan melimpahkan kepada mereka berkat dari langit dan bumi, tetapi mereka mendustakan (ayat-ayat Kami) itu, maka Kami seksa mereka disebabkan perbuatannya”. (al-A’raf: 96) Ketahuilah wahai Amirul mukminin, Sesungguhnya Allah SWT tidak menjadikan segala perkara itu muktamad terhadap hambahambaNya tetapi Dia menyatakan : “Sekiranya kamu melakukan begitu, Aku akan lakukan begitu terhadap kamu, jika kamu melakukan begini, Aku akan lakukan begini”. Maksudnya Allah SWT akan membalas mengikut amalan mereka kerana Allah SWT telah memerintahkan mereka beribadat kepadaNya serta berdoa dan meminta pertolongan daripadaNya. Maka jika mereka inginkan kurniaan Allah SWT maka Dia telah menyediakan bantuan dan panduan bagi mereka. Allah SWT akan permudahkan ke atas mereka untuk melakukan kebaikan dan meninggalkan kejahatan. Demikianlah hukuman dan balasan Allah bagi sesiapa yang mentaatiNya dan memohon kurniaanNya. Oleh itu, beritahulah dirimu wahai Amirul mukminin, Kita tidak boleh mengatakan bahawa Allah SWT telah meletakkan takdir pada hambahambaNya dengan perkara yang dilarang olehNya dan menghalang mereka daripada melakukan suruhanNya, kemudian Dia mengutuskan para rasul untuk mengajak mereka kepada perkara yang berlawanan dengan apa yang Allah tentukan buat mereka. Seterusnya Dia menyeksa mereka selama-lamanya apabila mereka tidak patuh dalam keadaan mereka tidak mampu melakukannya. Maha Suci Allah daripada apa yang dikatakan oleh golongan yang zalim itu. Adakah golongan jahil itu sedar dengan siapakah mereka berdebat? Sesungguhnya mereka berdebat dengan Allah SWT. Allah SWT telah berfirman:



    32



Maksudnya: “Maka berimanlah kamu, Itulah yang lebih baik bagimu”. (al-Nisa’: 170) Lalu golongan jahil itu berkata tiada jalan bagi mereka untuk beriman. Allah SWT membalas dengan firmanNya:



      Maksudnya: “Terimalah (seruan) orang yang menyeru kepada Allah”.(al-Ahqaaf: 31) Golongan jahil itu berkata lagi bahawa Allah SWT telah menghalang mereka untuk menyahut seruan. Allah berfirman:



     Maksudnya: “Berlumba-lumbalah kamu kepada (mendapatkan) keampunan dari Tuhanmu”.(alHadid: 21) Golongan jahil itu berkata bahawa bagaimana mereka ingin berlumba-lumba sedangkan Allah SWT telah memaksa mereka dengan sesuatu yang sudah muktamad. Allah SWT menjawab dengan firmanNya:



     Maksudnya: “Mengapa mereka tidak mahu beriman?”(al-Insyiqaaq: 20) Mereka mengatakan: Ini kerana Allah telah menghalang mereka untuk beriman dan meletakkan mereka dalam kekufuran. Allah berfirman:



         Maksudnya: “Hai ahli kitab, mengapa kamu mengingkari ayat-ayat Allah, padahal kamu mengetahui (kebenarannya)”.(aali-‘Imran: 70) Golongan tersebut mengatakan: kerana Allah telah menentukan kekufuran ke atas mereka dan menjadikannya muktamad. Kata-kata mereka ini menjadi jawapan (hujah) mereka dan ia adalah sangkaan buruk mereka terhadap Allah. Kemudian Allah SWT berfirman:



    Maksudnya: “Berhentilah (dari ucapan itu). (itu) lebih baik bagimu”.(al-Nisa’: 171) Pendapat golongan jahil itu bahawa Allah menyuruh: “Berhentilah daripada apa yang Aku telah tetapkan ke atas kamu, itu adalah yang lebih baik bagi kamu”. 33



Allah SWT juga berfirman:



     Maksudnya: “Janganlah kamu mengada-adakan kedustaan terhadap Allah”. (Taaha: 61)



        Maksudnya: “Dan janganlah kamu dekati harta anak yatim, kecuali dengan cara yang lebih bermanfaat”.(al-An’am: 152)



        Maksudnya: “Dan janganlah kamu mendekati harta anak yatim, kecuali dengan cara yang lebih baik (bermanfaat)”.(al-Isra’: 34)



    Maksudnya: “Dan janganlah kamu mendekati zina”. (al-Isra’:32)



         Maksudnya: “Dan janganlah kamu membunuh jiwa yang diharamkan Allah (membunuhnya), melainkan dengan suatu (alasan) yang benar”. (al-Isra’: 33)



     Maksudnya: “Dan janganlah kamu menukarkan ayat-ayat-Ku dengan harga yang rendah”. (alBaqarah; 41)



Golongan yang jahil itu menyangka segala yang disebut dalam al-Qur’an seperti ayat-ayat tadi menghalang mereka daripada ketentuan dan ketetapan (qada’ dan qadar) Allah. Mereka juga menyatakan bahawa Allah telah membiarkan (menentukan) bagi nabiNya perbuatan mengharamkan apa yang dihalalkan untuk baginda. Kemudian Allah SWT mencerca baginda jika nabi melakukan perbuatan (qada’) itu sebagaimana firmanNya:



         Maksudnya: “Hai nabi, mengapa kamu mengharamkan apa yang Allah halalkan bagimu?”(alTahrim: 1)



34



Mereka itu menyatakan: “Sekarang Allah telah menentukan qada’ bagi nabiNya kemudian Dia memaafkan. Selepas itu Allah mencercanya kerana perkara tersebut”. Dakwaan mereka mengikut firman Allah SWT:



      Maksudnya: “Semoga Allah memaafkanmu. Mengapa kamu memberi izin kepada mereka (untuk tidak pergi berperang?” (al-Taubah: 43) Hakikatnya apabila ada di kalangan nabi yang melakukan kesilapan, baginda akan menyalahkan diri sendiri bukannya meletakkan kesalahan kepada Tuhannya. Sesungguhnya burung Hud-hud yang Allah jadikannya pandai berkata-kata menyebut:



              Maksudnya: “Aku mendapati dia dan kaumnya menyembah matahari, selain Allah; dan syaitan telah menjadikan mereka memandang indah perbuatan-perbuatan mereka lalu menghalangi mereka dari jalan (Allah).” (al-Naml: 24) Perkara yang demikian banyak sekali disebut dalam al-Qur’an. Inilah jawapan kepada perkara yang kamu tanyakan. Aku telah perjelaskannya. Oleh itu, fikirkanlah sebaik-baiknya semoga ia menjadi penawar kepada segala kekusutan dalam hati.



35



36