Tus Ders Notu-Patoloji [1, 2018 ed.] [PDF]

Citation preview

=



• ııoza.ıouı



Tnıım:z.i t EJtZURUM



TD!mlD c:cı::=:t



KAYSERi



'TYA



• ELAZKl



-Mtti1 4•iNM34Yi1•34• • K.MARAŞ 1



oıw.:.=- ::::::::=""



• DIYARBAKIR



Tı:ıı:mmS



TfJ!1lm



Türkiye'nin Her Yerinde



Yanınızdayız



PATOLOJİ-1 İCjindekiler Patolojide Çıkmış Tus Soru Spotları - Hücre Patolojisi - Hücre Ölümü ve Adaptasyon Patolojisi - İnflamasyon Patolojisi - Onarım Patolojisi - Neoplazi Patolojisi - Ödem ve Trombus Patolojisi Çevresel Hastalıklar ve Patolojisi - Çocukluk Çağı Hastalıkları ve Patolojisi - İmmün Sistem Hastalıkları ve Patolojisi - Damar Hastalıkları ve Patolojisi - Kalp Hastalıkları ve Patolojisi - Kan Hastalıkları ve Patolojisi



Sorulu



Cevaplı Çıkmış



TUS Spotları • 1 ...............................................................3



Hücre Patolojisi ......................................................



...............................................



17



Hücre Ölümü ve Adaptasyon Patolojisi .................................................................



27



İnflamasyon Patolojisi ................. ................................ ..........................................



50



Onarım



Patolojisi ......... ................................................................



.......................... 91



Neoplazi Patolojisi ...................................................................................



.............. 106



Ödem ve Trombus Patolojisi ........ ........ .................................................................. Çevresel Çocukluk



Hastalıklar



ve Patolojisi ................................................................



Çağı Hastalıkları



141



.......... 159



ve Patolojisi ................................................................



171



İmmün Sistem Hastalıkları ve Patolojisi ...............................................................



201



Damar Kalp Kan



Hastalıkları



Hastalıkları Hastalıkları



ve Patolojisi ............................................................................



232



ve Patolojisi ................................................................................



261



ve Patolojisi .......................... .......................................................



281



.



--



ÇIKMIŞ



PATOLOJl'DE TUS SORU SPOTLARI- 1



HÜCREHASARI VE ADAPTİF DEĞİŞİKLİKLER



• Bir dokunun kanlanmaındakl azalmayane denir. .. İskemi



• HOcrenln lskemlkortamdailk etkll nenor9anell . .. Mitokondri



• Hlpoksl sonrası htlcrenlnııımeılne neden olan mekanizma . .. ATP nin azalmasına sekonder gelişen membran pompa fonksiyon potasyum A TPaz bozulması)



bozukluğu



(Sodyum/



• Hlpokslye ba§lı hCJcre zedelenmeslnd görtllenlr .. . enerji üretiminin azalması, hücre sodyum pompasının çalışmasının bozulması, endoplazmik retikulumun dilatasyonu , miyelin cisimciklerinin oluşumu



Mitokondrilerde membranında



• :tskemlkhOcrenekrozunun ııık mlkroskobundakl en erkenbulgusu ... Hücresel şişme • Geri dtsnaşamıa hOcrezedelenmeslnde g5rtllenler . .. Akut hücresel şişme, yağlı değişiklik



• HOcrezedelenmesine alt bulgulardan z delenmnln lrreverslblı oldu§unugB terenler.. . Membran parçalanması, lizozom



• Kırk iki yaıında bayan hasta erlzlpıl tanısı ile izi nmektesubkut Gn dokudaf luktasyon v r n şl ilk g llşen ve morfolojikolarak apse ile uyumluolan dokudag6zlenın nekroz... Likefaksiyon nekrozu • Akut pankratltt ki n kroz tipi...



yağ nekrozu



• Flbrlnold nekrozg&ıtılen hastalıklar ... Lökositoklastik vaskülit, Wegener granülomatozisi, Henoch Schönlein purpurası , PAN, Churg Strauss hastalığında fibrinoid nekroz görülebilir . (Yani vaskülitler)



• Apoptozlsln flzyoloJlkBrn klerl: - Embriyogenez sırasında organ involüsyonları. - Hormona! involüsyonlarda (menstürasyonda endometriyal hücrelerin dökülmesi , laktasyon döneminden çıkan meme dokusunun küçülmesi) hormona bağımlı organlarda görülen küçülmede rol oynar. olan hücrelerde hücre ayıklanması kriptlerinde yenilenme, timus-kemik iliğinde hücrelerin seçilmesi).



- Prolifere



(bağırsak



- Akut inf lamasyonunsonundanötrof illerde ve immün reaksiyonların sonundalenfositlerde görülen ölüm.



• Apoptozlsln patoloJlk Brneklerl :



parçalanması, piknoz is,



karyoreksiz, karyolizis, miyelin figürler



• HOcrenln hldrolltlk enzimlerle kendi kendini ne denir... Otoliz sindirmesine • Mlyokard lnfarktOsQnde gBrtllen nekroz. .. Koagülasyonnekrozu



• Damartıkanıklığı sonrası dokudagellıen nekroz...



- DNA hasarı: Radyasyon, sitotoksik antikanser ilaçları, yüksek ısı gibi durumlarda ya da direkt serbest radikal reaksiyonu sonucu görülebilir . Tamir mekanizmaları tarafından tamir edilemezse apoptoz tetiklenir . -



Yanlış katlanmış



proteinlerin bir ikmesi.



Koagülasyonnekrozu



Koagtllasyon nekrozununmekanizması ... Protein denatürasyonu



- Vira! enfeksiyonlarda görülen hücre hasarı ( adenovirüs, HIV , vira! hepatit) .



• MallgntQmörlerdegcirQlen nekroz... Koagülasyon



Duktus tıkanıklıklarına bağlı olarak parankima! organlarda gelişen patolojik atrofi (pankreas, parotis bezi ve böbrek) .



nekrozu



• Hacre ve doku ;atısının korundu§uve protein denattlrasyonunun hakim oldu§u nekroz ... Koagülasyonnekrozu



• Koroner arterlerden birinin tıkanmasına ba§lı miyokartenfarktasa sonucuBldtı§a dtı tlt\tllenbir kisininotopsisinde, enfarlctalanından alınan örnekte görQlen nekroztipi. .. Koagülasyonnekrozu • Llkefakslyon nekrozunun en sık gorald(Jğa organ... Beyin (Diğeri apse, ancak apse organ değildir) .



• Beyindelskemlsonucu oluıan nekroz ... Likefaksiyon nekrozu



• Apopt o:zltı g6rtllenınorfoloJlk özellikler ... -



Nükleus periferinde kromatin birikimi Apoptotik cisimlerin oluşumu Apoptotik cisimlerin fagositozu Sitoplazmik balonlaşma Hücrese fragmantasyon



• Apoptozls m kanlzması yeter iz kalır a ortGya ;ıkan hastalıklar ... Otoimmün hastalıklar , lenfoma



0



TUS HAZIRLIK MERKEZLERİ



Konjenital veya akkiz lipid hastalıklarında ekstremitelerin ekstansör yüzlerinde, göz kapaklarında yerleşen, içinde kolesterol kristalleri içeren oluşum. . . Ksantom • Esas olarak hücre dışında biriken anormal protein... Amiloid • Plazma hücre diskrazilerinde, immünoglobulinlerin Russel birikimi ile oluşan hyalen cisimcik... cisimciği



Demiri göstermek için kullanılan boya... mavisi



Prusya



• Endojen pigmentler: Melanin, bilirübin, hemosiderin, lipofuksin • Ekzojen pigmentler: Kömür tozu, dövme • Yaşlanmada hangi madde serbest etkisiyle oluşur ... Lipofuskin



radikallerin



• Tirozin oksidasyonu sonucu oluşan pigment . .. Melanin • Distrof ik ve metastatik kalsif ikasyon örnekleri . ..



Distrof ik kalsifikasyon •



Aterosklerozda damar duvarında



Pankreatitte yağ nekrozunda • Tüberküloz



•



granülomlarında



•



Psammomcisimcikleri (Tiroid papiller, over seröz tümörleri, menenjiom gibi tümörlerde) Diğer tümöral kalsifikasyonlar



ı



Gebelik süresince uterusun belirgin bir şekilde büyümesi hangisine örnektir ... Hipertrofi (Aslında hipertrofi ve hiperplazi genelde bir arada olur. Gebede memedeağırlıklı hiperplazi varken, uterusta hipertrofi vardır).



· Lipofuskin granüllerinin görülmesinin karakteristik olduğu durum... Atrofi (Brown atrofi:Özellikle kalpte görülür). · Bronşiyal silyalı kolumnar epitelin skuamöz epitele dönüşmesi hangi adaptasyon mekanizmasına örnektir.. . Metaplazi • Olgun bir hücrenin başka bir olgun hücreye dönüşmesine ne denir. . . Metaplazi • Safra kanallarında taş iritasyonu sonucukolumnar epitelin yerine çok katlı yassı epitelin geçmesinin örnek olduğu hücresel adaptasyon mekanizması . .. Metaplazi · Metaplazi hangi dokuda daha sık görülür. . . Epitel dokusu • Travmadan sonra iskelet kasında kemik metaplazisi görülmesinene denir ... Miyozitis ossif ikans



Metastatik kalsifikasyon



İNFLAMASYON



Primer hiperparatiroidizm (en sık sebebi paratiroid adenomu) • Sekonder hiperparatiroidizm (böbrek yetmezliği; fosfor yüksekliği nedeniyle hiperparatiroidizm olur)



• Plazmaprotein kaynaklı olup, hücrelerdensalınmayan inflamasyon mediyatörü... Kompleman protein sistemi (Diğerleri kinin ve pıhtılaşma faktörleri). Bunlar karaciğerden sentezlenirler.



İmmobilizasyon, kemiğin



• • •



• •



Paget hastalığı gibi kemikten kalsiyum salınımının arttığı durumlar Kemiğe metastaz yapan bazı tümörler Multipl miyelom Ektopik PTH üretimi (akciğer skuamöz, renal hücreli kanser) Sarkoidoz (D vitamini prekürsörleri artar) Süt - alkali sendromuna yol açan maddelerin alınımı



• Hücre boyutununartması hangi organda görülebilen bir bulgudur... Kapak hastalıklarında miyokart kalınlaşması (İskelet kasında da görülebilir) • Adaptif yanıt olarak hipertrofi görülen organ. .. Kalp (İskelet kasında da görülür) • Sistemik hipertansiyonu olan bir hastada kalp kasında gözlenen değişiklik ... Patolojik hipertrofi



Akut iltihabi cevapta hücrelerde önceden sentezlenerek depolanmış olarak bulunanmadeler. .. Histamin, serotonin, lizozomal enzimler. • Akut iltihapta damar geçirgenliğinin erken dönemde artmasında en etkili mediyatör ... Histamin (Entotelyal kontraksiyon yapar) • Anaflatoksinler nelerdir... C3a, C5a • Trombosit agregasyonunuindükleyenaraşidonik asit metaboliti ... TXA 2 • Kemotaktik etkisi olan maddeler. . . C5a, LTB4, Bakteriyel ürünler, Nötrofil katyonik protein, IL-8, Eotaksin • Kemotaksisi uyaran araşidonik asit Lökotrien B4 (Diğeri 5-HETE)



ürünü ...



· Vazodilatasyon yapıcı etkisi etkisi olanlar ... Prostasiklin, nitrik oksit, platelet aktive edici faktör (düşük dozda), histamin



0



TUS HAZIRLIK MERKEZLER!



· Makrofajlarda mikropların öldürülmesive vasküler düz kas gevşemesi ile ilişkili inflamatuvar mediyatör... Nitrik oksit • Genç iltihabi granülasyon dokusunda, damar geçirgenliğinin fazla olması hangisine zemin hazırlar. . . Ödem · bamar



geçirgenliğini artıran



maddeler... C5a,



• bifteride



Pseudomembranözinflamasyon



•



hasarı



• İnflamasyonda lökosit yuvarlanmasından (rolling) sorumlumolekül... Selekt in



• Seröz zarlardaf ibrinö:z eksüdanın ne oluşur ... Yapışıklık



kolaylaştıran



serviks uteri epiteli , Pankreas, tükürük bezi, safra kanalları gibi ekzokrin organ duktusları , uterus -tubaendoserviks epitel i, GIS t rakt epiteli ,Mesane değişici epiteli, Kemik iliğ i hücreleri



• Hangi hCicre tipinde rejenerasyon



• Pluripotent hematopoletlk kök hücrede bulunan antijen... CD 34 T



Miyokard hücresi , iskelet kası hücresi , nöronlar (Permanent hücreler)



• Siklin bağımlı klnaz lnhibltörlerindenbiri olan p27 (CbKN1B)hCleresiklusukontrolnoktalarından G2-M noktasında hangisiniinhibeeder... Siki in B-CDKl • Hangi proteinin fosforilasyonu hCicreslklusunun ilerlemesindeönemli rol oynar... Retinoblastoma



lenfosit



pr ote ini



• Sltotokslk T hücrelerininantijen tanıma olayında rol alanlar... CD8, T hücre reseptörü , CD3, HLA sınıf I • Hangi hücre immünoglobulin sentezler... Plazma hücresi



• Kronikinflamasyonda dokuhasarı tamiri. fibro:zisve anjiyogenezden sorumlufaktör ... Aktive makrofaj (=Alternatif makrofaj=M2 makrofaj) .



• Mononükleer fagositik sistem elemanları hangileridir.. . (Fibroblastbu gruba girmez) Karaciğer



nodları



:Sinüs histios itleri



- SSS:Mikroglia - Deri : Langerhans hücreler i (D i kkat stratum spinozumda)(Ancak Langerhans hücreleri makrofaj değildir)



• Rejenerasyonve yara iyileşmesinde keratinoslt göçO,anjiyogenez,yara kontrakslyonuve matrlks depolanmasına yol açanfaktör ... Fibroblast büyüme faktörü



• İltihabi granülasyondokusu nelerden oluşur . .. Fibroblastlar, kapiller ve ilt ihap hücreler i



• tnsizyondan sonradikilmiş bir yarada"epltellzasyon" ne :zamanoluşur (primer yara iyileşmesi) ... İlk 24 saat



·



Kırk yaşındaki erkek hastada iş kazası sonucusağ ön kol derisindeoluşan kesi dikilerek kapatıldıktan 1 ay sonraki bulgu... İntakt epiderm isle örtülü



kollajenden zengin konnektif doku varlığı



• Anjiyogene:zi inhibeeden faktör . .. Trombospondin (Diğer l er i; Anjiyostatin ,



- Kemik :Osteoklast Akciğer



· Yara iyileşmesinin onarım fazında rol alanhClcreler ...



:Kupffer hücreleri



- Dalak ve lenf



-



• özellikleuzunekstremltelerl,bllaterallensektoplsl, mitral valvprolapsusu ve aort dilatasyonu bulunan bir hastanın genetik incelemesinde flbrillln-1 geninde mutasyonsaptanmışsa... Marfan sendromu Fibroblast , makrofaj , endotel hücreleri, epitel



• B hücrelerindekiCC>40ve T hücrelerindekiCb40 ligandgenindekimutasyonlarsonucuortaya çıkan primer immünyetmezlik... Hiper IgM sendromu



-



yeteneği



kaybolmuştur...



• Kronikgranülomatöz hastalık hangienzimdefektinde gelişir ... NADPH oksidaz



kaynağıdır...



sonucu



· Labil hClerelernelerdir. .. Deri, oral kavite, vagina,



Kemotaksis



• Hangi hücre lenfokinlerin esas



toplanması



• Zedelenendokununbenzer parankimhClerelerlile tamirine verilen isim... Rejenerasyon



• Akut inflamasyonda pollmorfçekirdeklinötrofillerin zedelenme alanına yönlenmesine ne denir ... • Nötrof illerin fagositoz yapmasını maddelerene ad verilir... Opsonin



hangi iltihaba örnektir... Katara!



ONARIM VE YARAİYİLEŞMESİ



Ağır yanıkların erken evrelerindeki vasküler geçirgenlikartışına nedenolanmekanizma ... Direkt



endotel



Soğuk algınlığı



iltihap



Bradikinin, Lökotrien E4 , Katyonik proteinler



•



hangi tip inflamasyon görOIOr...



:Alveolar makrofaj



SPARK, osteopont in ... )



endostatin , vaskülostatin ,



0



TUSHAZIRLIK MERKEZLERİ



TQmör anJiyogenezindediğerlerine göre daha erken erken artışı görülen... HIF-1 (Anjiyojenez gelişmesinde sıralama şu şekilde :



Hipoksi-laktat-HIF 1 alfa -VEGF-vazodilatasyon-metalloproteinaz-endotel göçü-periendotelyal destek hücre göçü)



• Skar dokusunun kontrakte olabilmesinin nedeni... Fibroblastların



düz kas hücreleri gib i (=Miyof ibroblastlar)



davranması



NEOPLAZİ • Skuamözepitelyaldokudangelişen b nigntCimör ...



Tilmör hacresinin köken aldığı hacreye morfolojik benzerliğinin ifadesi nedir... Diferansiyasyon •



• Her (iç germ yaprağından köken alan ve overde, testiste ya da orta hat embriyonelartıklarından gelişebilen neoplazi ... Teratom



• Hangisinde temelözelliktilrnöründiferansiasyonunda bozukluktur ... Anaplastik karsinom • Malignneoplazmlarda hacrediferonsiasyonun kaybını ifade eden terim ... Anaplazi • TCimörhacrelerininbiçim, bOyüklilkve boyanma özellikleriaçısından birbirlerindenfarklı olmaları . .. Pleomorf izm



• Patolojik değişikliklerden hangisininmaligniteye dönüşme olasılığı en yüksektir... Displazi • t)lsplazinedir... Epitel hücrelerinin •



- Teratoma (immatür) - Hepatoma - Hipernefroma



- Nöroblastom



Farklı



iki dokudançıkan maligntCimörhacrelerinin biyokimyasalveya antiJenikyöndenbenzer özellik gcistermesi ... konverjans Metastaz



• İn situ karsinomu invaziv karsinomdanayıran özellik... Bazal membranın sağlam olması • Vena kavo inferiorda tQmöraltrombüsoluşturma eğilimi olan malignite... Adrenokortikal karsinom (Diğerleri ;



Hepatoselüler renal hücreli kanser).



- Seminom - Medulloblastom



büyüklük



• Bir tümör için hangisikesin malignitekriteridir.. .



- Mezotelyoma - Melanoma



şekil,



ve dizil im farklılıkları göstermes i



• Malign olup da benign gibi isimlendirilen neoplazmlar; - Sinovyoma



hangisinde tQmöriloluşturan hacrelerin diferensiasyonuen iyidir... Derece (grade) I olan tümör ler .



Papillom



• Hem mezenkimalhem de epltelyal mallgnhacreler iç ren tQmör... Kars inosarkom



Sarkomların



kanser, Wilms tümörü,



• Epltelyal maligntümör metastazları en çok hangi yol ile olur... Lenfojen (Mezenkimal malign tümörler hematoj en)



• Hangisimalignepitelyal tQmördOr ... Yani kanser . Örneğin Hepatom (=Hepatoselüler karsinom).



• Hangi moligntümör çok nadir metastaz yapar...



• Bir dokunun veyaorganın olması gerekenyer dışında bulunması ... Heterotopi (Koristom)



Der inin bazal hücre l i kanser (Genellikle beyin tümörleride yapmaz: Medulloblastom ve epandimom hariç) .



• Mikroskobikolarak normalolup farklı bir dokuda lokalizeolanyapılara ne ad verilir... Koristom



Tamöral lnfiltrasyona karşı en yQksek direnci gcisterendoku... Kıkırdak dokusu ve arter duvarı



•



Yerleşti§I organın matQr hflcre ve dokularında organizasyonbozukluğu gcisterenkitle oluşumu ...



hamartom



• Hamartomiçin bir örnek... Epidermiste ve altında nevüs hücreleri (Meckel dicvertikülünde mide d i ğer örneğid i r).



• Desmoplazinedir... Stromadan zengin kanser • Bir tümörQndiferansiyeoluşunun belirtisi nedir... Ana dokuya benzerliği



metastaza



karşı



dirençlidir



• Erkekte en sık gcirülenkanser... Prostat •



Yumuşak



dokusarkomları kan yoluylaen sık nereye metastaz yapar... Akciğer



• Enfazla metastazyapantümörhangisidir ... Malign melanom



• Transplantasyon sonrası en sık gör(llenmaligntamör hangisidir ... Malign lenfoma



TUS HAZIRUK MERKEZLERİ



0



içenlerde hangi kanserler gelişebilir ... mesane, larenks, pankreas kanseri. Prostat kanserinin sigara i lişkisi yoktur .



• Ailesel yatkınlık izlenen tümörler nelerdir ... Meme kanseri, over kanseri , kolon kanseri ve retinoblastom



oluşan



• Kanserle ilişkili hangi genin ürünü hücrede sinyal iletimini etkiler .. . Ras (Sinyal ilet:,,ı i yapan genler Ras, abl , BRAF, Beta catenin)



• Sigara



Akciğer,



• Kronik asbest maligniteler:



maruziyeti



sonucunda



- Akciğer kanseri - Mezotelyoma - Larenks kanseri - Kolon kanseri Anilin boyası hangi tümörle ilişkilidir ... Mesane kanseri • Benzen hangi neoplazmların etiyolojisinde oynar . . . Lösemi



rol



• Uterustaki



Philadelphia kromozomundaki BCR-ABL translokasyonu t(9 ; 22) 'nun neden olduğu onkolojik uyarı nasıl etki eder. . . Tirozin ki naz aktivitesi göstererek • Nükleer transkripsiyon faktörü handisidir .. . c-MYC (Diğerleri fos ve jun) . Hücre içi sinyal yolu inhibisyon yapan süpresör gen .. . APC(Diğeri NF-1)



baskılayıcı



hangi patolojinin malign tümör riski istatistiksel olarak en düşüktür . .. Uterus leiyomiyomları (Endometriyal hiperplazilerde yüksek).



• Normal durumdaki genomda zedelenmeyi saptayarak hücre DNA'sı onarımı veya apoptozisi tetikleyen gen. .. p53



Bazal Etyolojisinde güneş ışığı olan tümörler... hücreli karsinom , skuamöz hücreli cilt karsinomu, malign melanomve aktinik keratoz .



İyonize radyasyonun neden olduğu hücresel DNA zedelenmesi sonucu neoplazm gelişiminde genlerden hangisinin mutasyonu önemli rol oynar. . . p53



• Patogenezinde Epstein-Barr virusun rolu oynadığı hastalıklar... Hodgkin lenfoma , Burkitt lenfoma lenfoma, Nazofarenks karsinomu, Enfeksiyöz mononükleoz



• Tümör supresör genlerden hangisinin mutasyona uğradığı durumda kemoterapiye dirençten söz edilir .. . p53



geliştirme



• Kaposisarkomu, malignlenfomalar ve multipl myelomda rolü olduğu düşüıülen virus ... HumanHerpes Virüs Tip 8 •



Gelişiminde



viral ajanın etiyolojik faktör olarak rol aldığı neoplazm ... Erişkin T-hücreli lösemi/ lenfoma (HTLV-1 yapar). Ancak HPV serviks kanseri, EBV lenfoma ve nazofarenks kanseri, HHV-8 kaposi sarkomu ve malign efüzyon lenfoması bazı virüsler in yaptığı diğer malignitelerdir .



• İnsan Herpes virus 8'in rol oynadığı lenfoma ... Primer efüzyon lenfoması



• Servikal in situ karsinom hangi virus ile ilişkilidir ... HPV



ile



BRCA-1 ve BRCA-2 genlerinin etki mekanizmaları. . . DNA onarımı · BRCA-1 geninin mutasyonu kadın genital sisteminde hangi tümörün gelişiminde en sık rol oynar ... Over kanserleri (Diğeri meme kanseri).



DNA



onarım mekanizmalarının



hastalıklar:



ilişkilidir ...



- Herediter non-polipozis koli - Kseroderma pigmentozum



• Hepatoselüler karsinom hangi virus ile ilişkilidir . .. HBV (hepatit B), HCV (Hepatit C) • Gastrik maltoma hangi bakteri Helicobacter pylori ile ilişkilidir.



• Tümör baskılayıcı genlerden hangisinin mutasyonu böbrek kanserleri, feokromositoma ve böbrek kistleri oluşumuna neden olur . .. VHL



• BCL-2 proteininin aşırı ekspresyonu apoptozisin engellenmesinin önemli rol neoplazm... Foliküler lenfoma



Sinonasal papilloma hangi virus ile ilişkilidir ... HPV



• Nazofarenks karsinomu hangi virus ile EBV (Epstein Barr virüs) .



• Hücre siklusunda Gl/S fazı geçişinde rol alan bir tümör supressör geni fonksiyonel tek allel ile doğan çocukta 6 yıl içinde gelişen malign neoplazi ... Retinoblastom



ilişkilidir ..



.



- Ataksi telenjiektazi - Fanconi anemisi - Bloom sendromu



defektif



sonucu oynadığı



olduğu



0



TUS HAZIRUK MERKEZLERİ



• t>NA onarım genlerindeki mutasyonlar. gastrointestinal polip hastalıklarından hangisiyle ilişkilidir ... Herediter nonpolipozis kolorektal kanser



sendromu • t>NA tamir mekanizmalarındaki bozukluktan kaynaklanan ailevi bir kanser sendromu . ..



Kseroderma pigmentozum (diğerleri Herediter nonpolipozis koli , Ataksi telenj iektazi , Fanconi anemisi , Bloom sendromu) • Kseroderma pigmentozumdaki asıl patolojik mekanizma nedir ... DNA onarım bozukluğu • Saf eritroid hipoplazi. hipogamaglobulinemi ve myastenia gravis ile birlikte görülen neoplazm...



Timoma Paraneoplastik bir sürecin sonucunda gelişen hastalıklar ... Cushing sendromu, Polisitemi, Hipertrofik osteoartropati , Saf kırmızı küre aplazisi (Mesela parkinson hastalığı gelişmez) . · Karsinoembriyonikantijen (CEA} düzeyleri en yüksek olan tümör hangi bölgedengelişir ... Kolorekta l bölge (CEA pankreas kanserinde de yükselir) • Alfa-fetoprotein yüksekliğinde tümörün hangisinden köken aldığı düşünülür ... Hepatosit (Testis veya over tümörlerinde de yükselebilir) . · Hangi filament karsinom kökenlidir... Keratin • Karsinom ile lenfomanın ayırıcı tanısında hangi filament karsinom lehinedir ... Sitokeratin



HEMODİNAMİK HASTALIKLAR • Transuda niteliğindeki ödem sıvısına örnekler . ..



Konjestif kalp yetmezliği, siroz , nefrotik sendrom, hipoproteinemi , miksödem ve periton dializi • Eksudaniteliğindeki ödem sıvısına örnekler .. . Eksuda nedenleri başta tüberküloz olmak üzere bakter iyel , viral, mantar ve parazit enfeks iyonu , tümörler , kollajen doku hastalıkları, akciğer tromboembolizmi , travma , Meigs sendromu, postmiyokard infarktüsü sendromu ve üremidir . • Azalmış onkotik basınca bağlı oluşan ödemörnekleri...



Malnütrisyon, nefrotik sendrom, karaciğer yetmezliği, hipoalbüminemi • Yükselmiş hidrostatik basıncına bağlı oluşan ödem örnekleri. .. Konjestif kalp yetmezliği, bozulmuş venöz dönüş , konstriktif perikardit , asit, venöz obstrüksiyon , arteryel dilatasyon , ısı, nörohümoral disregülasyon.



• Yumuşak doku içine kanama sonucundaortaya çıkan kitlenin ismi... Hematom • Vasküler zedelenmede görülen normal hemostatik mekanizmaların oluş sırası ... geçici vazokonstrüksiyon,



trombositlerin ekstraselüler matrikse yapışması, doku faktörünün sentezi ve trombin oluşumu , fibrin ağının oluşumu



gelişiminde



· Tromboz nelerdir ...



- Endotel hücre



rolü



olan



faktörler



hasarı



- Trombositler -



Pıhtılaşma



sistemi



• Pnömoninedeniyle hastaneye yatırılan 52 yaşında hastanın, bir hafta sonra ayağında femoral ven trombozu saptanıyorsa etyolojide en olası neden... Uzamış



immobilizasyon



· Trombüsün en sık kaynağı. .. Diz üstü derin bacak venler i • Venöz pulmoner emboliler en sık hangi bölgeden köken alır ... Dizin üstündeki bacak venleri • En sık görülen Tromboemboli



emboli



tipi



hangisidir



...



• Femur kırığı sonrasında ani gelişen takipne, dispne, taşikardi ve trombositopeni bulguları sonrasında oluşan koma nedeniyle eksitus olan bir hastada en olası bulgu. .. Pulmoner dolaşımda kemik iliği dokusu ve yağ globüllerinin varlığı • Arteriyel



tıkanmaya



yol açan olaylar nelerdir . ..



Ateromada plak içi kanama , testis torsiyonu , kolon volvulusu , herni kesesinde ince bağırsak strangülasyonu (Sinüs sagitalis trombozu venöz tıkanıklığa örnektir). · Masif pulmoner emboli seyrinde gelişmesi beklenen şok tipi. .. Kardiyojenik Şoka bağlı



organlarda görülebilen değişiklikler:



- Gastrointestinal nekroz



sistemde mukoza! hemoraji,



- Karaciğerde perisantra l nekroz Kalpte subendokardial kanama - Akciğerde diffüzalveol hasarı=ARDS (=Yenidoğanda RDS) - Beyinde



periventriküler kanama , Watershed enfarkt)



nekroz



(=Yenidoğanda



- Barsakta



mukozal-submukozal (=Yenidoğanda NEK)



enfarkt



0



TUS HAZIRUK MERKEZLERİ



- Adrenal bezde lipid



azalması



- Böbrekte akut tübüler nekroz



ÇEVRESEL PATOLOJİ VE BESLENME • Asbest hangi tümöre neden olabilir ... Mezotelyoma (Ancak akciğer kanseri, larenks kanseri, kolon kanserine de neden olabilir .Bu arada asbestin en çok yaptığı şey plevra! plaktır. Tümör değil) . Elektriğe



en dirençli doku ... Deri



• Uzun süre maruz kalındığında lösemi ve aplastik anemi yapan ... Benzen • Vinil klorid maruziyetiyle oluşan, vimentin pozitif olan tümör .. . Anj iyosarkom • Erionit maruziyetinde en sık görülen tümör . .. Malign mezotelyoma (Mezotelyomayı asbest ve erionit yapar) • Genellikle santral sinir sistemi bozukluğu bulguları gözlenen vitamin eksiklikleri. .. Tiamin, B12, niasin, piridoks in (B vitaminleri)



ÇOCUKLUK ÇAĞI HASTALIKLARI • Bir organın hiç gelişmemesine ne denir ... Agenezi • Teratomlar çocuklarda en Sakrokoksigeal bölge



sık



nerede



yerleşir . ..



• Daha çok çocukluk yaşlarında görülen, batında kitle oluşturan, nöronal kaynaklı ve malign olan tümör .. . Nöroblastom • Çocukta görülen malign hastalıklardan hangisinde iyileşme şansı en fazladır ... Wilms tümörü • Çocukluk çağında sık görülen malign tümörler ... Ret inoblastom , Wilms tümörü , Nöroblastom , Medulloblastom, Ewing sarkomu, Rabdomyosarkom, Hepatoblastom . =e=n __ ~s~ı~k • Çocuklarda sarkom ... Rabdomyosarkom



görülen



eş anlamlı



olan ...



Üç yaşında erkek çocukta lökokori saptanan gözde önde vitreus içine, arkada optik sinire ilerleyen tümör ... Retinoblastom Altı yaşında bir erkek çocukta orbita içinde yer alan, yuvarlak / iğsi hücrelerden oluşan, immünohistokimyasal olarak desmin pozitif olan tümör. . . Rabdomyosarkom



• Pediatrik yaş grubunda karaciğerde en sık görülen ve WNT / beta-katenin sinyal yolunda aktivasyonla karakterize olan tümör... Hepatoblastom • Herediter retinoblastomlu hastalarda sıklığı artan tümör ... Osteosar kom



GENETİK • Erkekte



önemli sterilite nedeni olan kromozom Klinefelter sendromu



bozukluğu ...



• Lizozomlarda sfingomiyelin birikimi ile karakterize olan hastalık . .. Niemann pick hastalığı • Gaucher hastalığında fagositik hücreler biriken madde ... Glukoserebrozid



içinde



Marfan sendromu oluşumundan sorumlu gen . . . Fibr ill in • Otozomal dominant



geçişli



kanser



sendromları:



- Li Fr aumeni Sendromu - Familya! adenomatöz polipozis koli - MEN t ip I - MEN tip II - MEN tip III - Nörofibromatozis



tip I (von Recklinghausen



hastalığı)



Nörof ibromatozis t ip II - Von Hippel-Lindau sendromu



• Posterior mediastende görülme olasılığı en yüksek tümör ... Nörojen ik or ijinli tümörler • Kistik higroma ile lenfanjiyom



Lenfosit boyutunda, küçük ve yuvarlak hücrelerden patoloji. .. Primitif nöroektodermal tümör (=PNET=Ewing sarkom) . Diğerleri Wilms tümörü, retinoblastom , rabdomyosarkom , nöroblastom , lenfoma, medulloblastom.



oluşan



Kavernöz



• Histopatolojik olarak malign lenfoma ile en sık karışabilen tümör. . . küçük yuvarlak mavi hücre! i tümör ler grubu



- Wi lms tümörü - Familya! retinoblastom Herediter non polipozis koli • Kistik f ibroziste hangi doku veya organda morfolojik bulgular belirgin değildir ... Ter bezleri • Mitokondriyal DNA mutasyonlarıyla ilişkili olan hastalık .. . Leberin hered iter opt ik nöropatisi



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



İMMÜN SİSTEM PATOLO.JİSİ



• Mycobacterium tuberculosis'e ikincil gelişen granülomatöz iltihap odağında karakteristik bulgular .. . Multinükleer histiyositik dev hücre, lenfositlerden zengin inflamasyon hücreleri, fibrozis, nekroz. Plazmahücreleri (Sif iliz granülomundavar) ve nötrofiller (Kedi tırmığı hastalığ ı granülomunda var) TBC granülomunda görülmez.



• Bir antijenle daha önce sensitize edilmiş bir kiş i nin aynı antijenle tekrar karşılaşması durumunda, mast hücresi yüzeyindeki antijen antikor etkileşmesi sonucundaçok kısa sürede gelişen hipersensitivite reaksiyonu.. . Tip 1 hipersensitivite



· Gecikmiş tip aşırı duyarlılık reaksiyonunun en önemli göstergesi. .. Hiler lenf nodlarında kazeif iye granülomlar (Bu TBC için tipiktir . Ancak granülomla giden hastalıklar ve genellikle tip 4 hipersensitiviteye örnektir) .



• CTG üçlü nükleotid tekrar mutasyonu ile ortaya çıkan bir hastalık ... Miyotonik distrof i (Trinükleot id tekrarı ile oluşan diğer hastalıklar Huntington koresi , Friedreich ataksisi ve Frajil X sendromudur) .



• Tip I aşırı duyarlılık reaksiyonundan en fazla sorumlu olan antikor. . . Ig E • Patogenezinde tip 2 aşırı duyarlılık reaksiyonu rol alan hastalık . .. Good pasture sendromu (Yani kabaca bir yere/dokuya antikorun geliştiği hastalıklar) . Diğerleri otoimmün hemolitik anemi , pemphigus vulgaris, ANCA (+) vaskülitler, pernisyöz anemi, graves hastalığı , myastenia gravis . • Sinir-kas ileti kavşağında asetil kolin reseptörlerine yönelik antikorların varlığı sonucunda oluşan hastalık hangisidir... Myastenia Graves (T ip 2 hipersensitiv ite) • Akciğer alveolleri ve böbrek glomerüller indeki Tip IV kollajene karşı antikorlar ın gelişimi sonucu ortaya çıkan hastalık . . . Good Pasture sendromu (Tip 2 hipersensitivite) • Tip II aşırı duyarlılık örnekleri. . . Hatalı transfüzyon reaksiyonları , eritroblastozis fetalis, otoimmün trombositopeni , agranülositoz, otoimmün hemolitik anemi, pemfigus vulgaris, Myastenia gravis , Graves hastalığı



· İmmün kompleksmekanizması ile oluşan hastalıklara örnekler ... Poliarteritis nodosa, sistemik lupus eritematozus , Serum hastalığı, akut poststreptokoksik glomerülonefrit , arthus reaksiyonu. · Patogenezinde immün kompleks depolanması rol oynayanlar. . . Sistemik lupus eritematozus , Serum hastalığı, Poststreptokoksik glomerülonefrit, Poliarteritis nodosa (Otoimmün hemolitik anemi tip 2 sitotoksik ) • İmmün kompleksleraracılığıyla gelişen vaskülitler .. . Hepatit B'ye sekonder gelişen PAN, ilaca bağlı oluşan vaskülit ve idiopatik. • Tip IV aşırı duyarlılık reaksiyonu özelliği. .. Aktive T lenfositler önemli rol oynar . (Granülom yapan hastalıklar ve CD 8'in rol oynadoğı hastalıklar genellikle tip 4'tür) .



· Patogenezinde hücre-aracılı hipersensitivite reaksiyonu rol oynayan... Diabetes mellitus tip 1 (Diğerleri Romatid artrit, kontakt dermatit , multipl skleroz, Guillain Barre sendromu, psöriyazis) . • Primer hücresel sensitivite reaksiyonu hangisinde rol oynar . .. Gecikmiş tip hipersensitivite (Tip 4 hipersensitivite) · Tüberkülözbasiliile meydanagelentüberküldebulunan hücreler . .. Ortada makrofaj , çevresinde lenfositler, en dışta fibroblastlar (Büyümüş makrofajlar=epiteloid hücre=Langhans tip dev hücreler) .Polimorf nüveli lökosit ler bulunmaz.Nötrofilli granülom kedi tırmığı hastalığ ı nda görülür . • Granülomuoluşturan ana hücre. .. Epitelo id hücreler (Büyümüş makrofajlar) • Dokuda mikroskobik olarak kazeif iye granülomlarla karakterize bir kronik inflamasyonda öncelikle düşünülmesi gereken hastalık . .. Tüberküloz • Granülom yapan hastalıklar . . . Tüberküloz, Lepra, Sif iliz, kedi tırmığı hastalığı, Schistosiomiazis , fungal nedenler, berilyozis , sarkoidozis ve crohn hastalığı granülomatöz iltihap oluşturur. · Böbrek nakli sırasında vasküler anastomozutakiben greftin; siyanotik, benekli hôl aldığı ve kıvamının yumuşadığı ve incelemede arter ve arteriyol duvarlarında vaskülit görülmesi durumundaen olası neden.. . Hiper akut rejeksiyon • Böbrek transplantasyonu sonrası, allogreftte hangisinin birikimi humoral red için en önemli belirteçtir. . . C4d · Graft versus host reaksiyonu görülmesi en olası nakil. . . Allogenik kemik iliği nakli • SLE de genel olarak görülenler. .. SLE'de artralji, plevral ve kelebek tarzı eritem, fotosensitivite, peritona! efüzyon, perikardit, hemolitik anemi, psikoz ve VDRLye karşı yalancı pozitiflik vardır . ANA düzeyi yüksektir .



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ • Böbrekte Wire loop görünümü saptanan hastalık ... SLE (Wire loop hastalığı aktivasyon göstergesidir. Özellikler evre 4 te görülür . Zaten o yüzden en sık ve en kötü böbrek tutulumu evre 4'tür) • SLE'de hastalığın tanısında yardımcı olan otoantikorlar hangi moleküle karşı gelişmiştir . .. DNA • Hangi organdaki SLE tutulumunun prognozu en ölümcüldür. . . Böbrek (SLE'de en sık ölüm nedenleri böbrek tutulumu ve enfeksiyondur) . • l)alak arterinde soğan zarı görününühangihastalıkta mevcut.. . SLE • Teleskobik idrar hangisinin bulgusudur... Lupus nefrit i (Bu arada SLE böbrek biyopsisinde full house pattern görülür)



• Aşırı miktarda transforme edici büyüme faktörübeta üretimi görülen hastalık . . . Skleroderma.TGF beta f ibrozisten asıl sorumlu sitokindir . Sadece skleroderma değil hipertrof ik skor gelişmesinden de sorumludur . (TGF beta=skar) . Ayrıca Marfan sendromu'nda da rolü vard ır . • Kalsirıozis , Rayrıoud fenomeni, özofagusdismotilitesi, sklerodaktili ve telenjiektazi hangi hastalıkta . .. Lokalize skleroderma (CREST sendromu) • AL tipi amiloidozisin en sık nedeni . .. Mu iti pi myelom • Sekonder amiloidoz görülen hastalıklar . . . Kronik ve sistemik hastalıklar sekonder amiloidoza neden olur . Önemli örnekler i; romatoid artrit , TBC, FMF, Ülserat if kolit, Crohn.



· Libmann-Sacks endokarditi hangi hasta lı kta görülür . .. SLE (SLE'nin en spesifik kalp tutulumu Libman-Sacks iken en sık kalp tutulumu perikardittir) .



• Kronik böbrek yetmezlikli bir diyaliz hastasının dirseğindeki amiloid.. . Beta 2 mikroglobulin



• SLE nin tanı kriterleri:



• Kronik böbrek yetmezliği nedeniyle uzun süredir hemodiyalize giren bir hastada biriken amiloid protein ... A~2m (Beta 2 mikroglobulin) .



Malar rush Diskoid rush Fotosensitivite Oral ülser Artrit : Non eroziv Serozit Renal tutulum



ANA pozitifliği Nörolojik tutulum : Nöbetler, psikoz Hematolojik tutulum : Pansitopeni İmmünolojik bulgular: Anti Ds DNA ,Anti Sm, Anti fosfolipid antikorlar



• Göz ve ağız kuruluğu ile karakter ize otoimmün hastalık . .. Sjögren sendromu • Keratokonjunktivitissicca hangisininbir bulgusudır . .. Sjögren sendromu • Sjögren sendromununbirlikte görüldüğü hastalıklar arasında en sık olanı . .. Romatoid artrit • budaktan yapılan minör tükürük bezi biyopsisinde periduktal T lenfositlerin bulunmasının tanısında kullanıldığı immün sistem hastalığı .. . Sjögren sendromu • Genellikle kadınlarda , daha sık deri tutulumu başta olmak üzere tüm organ ve dokulardayaygın fibrozise neden olan kollajen doku hastalığı .. . Skleroderma



· Uzun süre diyalize giren hastalarda biriken amiloid. .. Beta 2 mikroglobulin (En sık eklemde birikir)



· Kronik hastalığı olmayan, kalp yetmezliği tedavisi gören yaşlı hastada kalp interstisyumunda kongo kırmızı ile boyanan eozinofilik madde birikimi . .. Transtiretin (Senil kardiyak amiloidoz) • Senil sistemik amiloidozdadaha sık tutulan organ... Kalp • Amiloidozisin en ciddi ve hayati Böbrek



tutulumu . . .



• Kongokırmızısı boyası ile polarize ışık altında sarı yeşil çift kırınım {birefrejans) ... Amiloid • Amiloid fibril proteinleri. . . Transtiretin , kalsitonin , ()2 mikroglobulin , prealbumin • Ailesel Akdeniz ateşinde dokulardabiriken protein... Serum amiloid asosiye protein (sAAP) • Hücresel immün yetmezliği olan {AIDS) hastada saptananlar:



- CD 4 helper oranında düşmeye bağlı CD4 / CD8 oranının azalması



- Spesifik sitotoksisitede azalma - Kemotaksis ve fagos itoz def ekti eri - Antijenlerin T lenfosite sunumundaazalma - Hipergamaglobulinemi



©



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



· AIDS'de en sık görülen malign tümör.. . Kaposi Sarkomu · AIDSli bir hastada beklenenimmunsistem fonksiyon bozuklukları:



Azalmış



-



Azalmış



- Süpüratif perikardit - Foka! embolik nefrit



CD4 ve CD8 hücre fonksiyonu



- Poliklonal B hücre hipergamaglobulinemi



- Valvüler perforasyon - Serebral emboli



- Lenfopeni -



· İnfektif endokardit komplikasyonları:



proliferasyonu,



makrofaj fonksiyonu



• AIDS'de görülen bir immün işlev bozuklukları. .. Lenfopeni, Neoplazm gel işimine yatkınlık , Kemotaksis ve fagositozda azalma, gecikmiş tip aşırı duyarlılıkta azalma, Hipergamaglobulinemi • Pnömosistis jiroveci enfeksiyonu en sık hangi hastalığa eşlik eder .. . AIDS



KALPVE DAMARHASTALIKLARI · Koroner arter aterosklerozu olan bir hastada tıkayıcı trombüsoluşursa gelişen koroner sendrom... Akut transmural miyokardiyal enfarkt · Akut myokard infarktüsünün 2. ve 3. günlerinde baskın olarak görülen morfolojik bulgu. . . PMNL inf iltrasyonu · Miyokard infarktüsünde makroskobik bulgular en erken görüldüğü zaman dilimi. . . 4 saat-24 saat (İlk makroskobik bulgu solukluktur) · Kor pulmonaleetiyolojisinde rolü olan faktörle r ... KOAH (kronik bronşit , amfizem) , pnömokonyozlar, id iyopatik interstisyel fibrozis , bronşektazi , çok sayıda ve büyük pulmoner emboliler , normal ventilasyonu bozan ortopedik veya nöromusküler hastalıklar (ağır kifoskolyoz, poliomyelit, muskuler distrofiler, Pickwick sendromu) · Aschoff nodüllerinin görüldüğü hastalık. . . Akut romatizma! ateş · Subendokardial bölgede Mc Callum plaklarının saptandığı hastalık . .. Romatizma! kardit • ARA'da karakteristik bulgu.. . Sol atrium endotelyal f ibroelastozis · Akut romatizma! ateşte kalp dokusunda görülen granülomşeklindeki yapılar ... Aschoff c isimciği · Romatizma! kalp hastalıkları dışında , erişkinlerde mitral kalp kapağı hastalığının en sık görülen nedeni.. . Miksomatöz dejenerasyon



- Ret inada küçük kanama beyazlık (Roth spotları)



odakları ortasındaki



Mitral ve aortik kapaklarda daha sık görülen ve 1-5 mm çapında noninflamatuar vejetasyonlar ile karakterize hastalık . . . Nonbakteriyel trombotik endokardit · Özellikle sağ kalp endokardını etkileyen hastalık . .. Karsino id kalp hastalığı (Diğeri akut enfekt if endokardit) • Kalp kasının kontraktil ünitesi olan sarkomer genlerinde oluşan mutasyonlar hangi hastalığın patogenezinde rol oynar . . . Hipertrof i k kardiyomiyopati • Fibrinöz perikardit nedenleri. .. Akut miyokart enfarktüsü , postenfarktüs sendromu , üremi , akut romat izma! ateş , SLE Erişkinde kalpte en sık görülen primer tümör. ..



Miksoma · Kalp tümörleriyle ilgili. . . Çocuklardaki en sık primer kalp tümörü rabdomyomdur, kalpte en çok metastatik tümörler görülür , en sık görülen primer malign kalp tümörü anjiyosarkomdur , er işkinde en sık primer kalp tümörü m i ksomadır . • Ateroskleroza primer dispozan olan faktörler . .. İler i Aterosklerozda major r isk faktörleri; yaş , hiperlipidemi , hipertansiyon , sigara içimi ve diyabettir • Çocuklarda özellikle aortada, depolanması ile karakterize lezyonlar. .. Yağlı çizgilenme



intraselüler lipid aterosklerotik



• Ateroskleroz en şiddetli ve ~ olarak aortun hangi kısmına yerleşir .. . Abdominal aorta · Aterosklerozda en erken patolojik değişiklik . .. Endotel hasarı • Aterom plağının gelişiminde intimaya göç ederek çoğalan ve ekstraselüler matrlks elemanlarını oluşturan hücre. . . Düz kas hücreleri • Vasküler düz kas hücrelerinin migrasyon ve proliferatif aktivitelerinin inhibitörü. .. Heparan sülfat (Diğerleri NO ve TGF beta) • Aterom plağında görülen komplikasyonlar .. . Kalsit ikasyon, plak içine kanama, ülserasyon, trombüs oluşumu



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



• Serumda nötrof il granüller ine karşı antikorlar (ANCA) bulunması hangi hastalığı düşündürür . .. Wegener granülomatozu (Diğerleri Mikroskobik PAN ve Churg Strauss sendromu) • PAN hangi



organı



en az



sıklıkla



tutar . ..



Akciğer



Poliarteritis nodozadaki patolojik damar bulgusu . . . Küçük ve orta çaplı arterleri tutan f ibrinoid nekroz ve lökosit infiltrasyonu ilişkin immün Hepatit B virus antijenlerine komplekslerin dokularda birikimine ikincil gelişen hastalık ... Poliarteritis nodosa



• Vaskülitlerin hangisinde morfolojik olarak farklı evredeki lezyonların aynı anda, hatta aynı damarda bulunması karakteristiktir .. . Poliarteritis nodosa • Poliarteritis nodosalı hastalarda en serolojik bulgu . . . HBs Ag (+)' !iği



sık karşılaşılan



• Üst ve alt solunum yollarında granülomatöz reaksiyonla karakterize hastalık ... Wegener granülomatozu (Yeni ismi granülomatöz polianjit) . • Özellikle üst solunum yollarının küçük ve orta boy damarlarını tutarak yaygın nekroz ve glomerülonefrite yol açan hastalık . . . Wegener granülomatozu (Yeni ismi granülomatöz polianjit) . Wegener



granülomatozu



(=Granülomatöz



polianjit): - Nazofarenkste nekrotizan granülomlar -



Akciğerlerde



- Akut böbrek - Serumda



yetersizliği



(+) (Anti-proteinaz



3



antikorları)



•



Yaygın



döküntüler, palpabl purpura , dermal venüllerde lökositoklastik vaskülit ve glomerüllerde IgA birikimi ile karakterize bir tablo oluşturan hastalık. . . Henoch - Schönlein purpurası



Otuz iki yaşındaki erkek hasta, her iki bacak ön yüzünde daha fazla olmak üzere purpurik özellikte cilt lezyonlarıyla başvuran ve deri biyopsisinin mikroskobik incelemesinde, dermisteki küçük çaplı damarlarda fibrinoid nekrozun yanı sıra damar lümenleri ve çevresinde parçalanmış nötrof iller tespit edilen bir hasta için en olası tanı .. . Lökositoklastik vaskülit •



Temporal arterit Daha çok yaşlılarda görülen, çoğunlukla kranyumda, küçük ve orta arterlerde fokal granülomatöz lezyonlara sebep olan ve lökositler içerisinde dev granüllere yol açan hastalık . . . Dev hücreli arterit (Temporal arterit). Yaşlı



bir şahısta ağrılı ani görme kaybı olursa öncelikle düşünülmesi gereken hastalık . .. Dev hücreli arterit



Yaşlı



hastalarda aort, karotis ve oftalmik arterleri tutan damar hastalığı ... Dev hücreli arterit



Genç kadınlarda daha sık görülen, arteriollerin fonksiyonel vazospazmı ile ilişkili olan, her iki elde solukluk , halsizlik, uyuşma ve zamanla iskemik değişikliklerle seyreden hastalık ... Takayasu hastalığı



Aort ve büyük damarları tutan vaskülit ... Takayasu arteriti • Çocukluk çağında myokard infarktüsü, koroner arter anevrizması, rüptür ve trombozlara yol açan mukokutanöz lenf düğümü sendromu da denilen hastalık ... Kawasaki hastalığı Otuz yaşında bir erkekte ayak parmaklarında gangren görülmüşse en olası tanı. .. Tromboanji itis obliterans (Buerger hastalığı).



pnömonik infiltrasyon



c-ANCA



yaşında bir erkek hasta ateş, kilo kaybı, baş ağrısı , görme bozukluğu, yiyecekleri çiğnerken çenede ağrı ve kalça ekleminde ağrı yakınmaları ile hastaneye baş wran hastada en olası tanı ...



• 60



Altmış dört yaşında bir erkek hastada ani başlayan görme bozukluğu nedeniyle yapılan temporal arter biyopsisinde lümende trombüs, duvarda internal elastik membran çevresinde granülomatöz iltihap saptanması durumunda tanı . . . Temporal arterit



Sigara



içen orta



yaşlı



erkek hasta, eforda duyuyorsa en olası tanı .. . Tromboanjiitis obliterans



bacaklarında



ağrı



Çok sigara içen genç erkek hastada, orta küçük çaptaki ekstremite damarlarında tromboz, akut ve kronik iltihabi değişiklikle segmental tutulum gösteren vaskülit . . . Buerger hastalığı • Genç sigara içicilerde orta ve küçük arterlerle birlikte ven ve sinir paketini Marak ekstremitelerde iskemik değişikliklere yol açan vaskülit . . . Tromboanjiitis obliterans • Tersiyer sifilizdeki damar lezyonu en aorta



sık ..



.



Çıkan



Torasik aortada anevrizma ve aort yetmezliği; mikroskopik olarak yoğun lenfoplazmosit infiltrasyonu ve endarterit ile karakterize hastalık ... Sif iliz • Perivasküler plazma infiltrasyonu ile birlikte obliteratif endarterit bulunan bir hastada tanı . . . Vasküler sif iliz



TUS HAZIRUKMERKEZLER!



• İntimada yırtık, mediada hematom hangi hastalıkta görülür ... Dissekan anevrizma • Kaposi sarkomu hangi hücrelerden köken alır .•.



• Anemi tiplerinden hangisinde eritrositlerde makrosltlk, makroovalosltlk değişiklikler, nötrof illerde irileşme ve nOkleuslarında hipersegmentasyon görCIIClr ... Megaloblastik anemi



Vasküler endotel



• Yirmi altı yaşındaki gebe kadın 3 hafta önce dişeti tedavisi görülen ve kontrol muayenesinde, tedavi bölgesinde mor renkli, kanamalı polipoid gingival lezyon saptanan dokunun histoloJlslnln granülasyon dokusu ile eş özellikte olduğu görCllenbir hasta için en olası tanı ... Piyojenik granülom • tmmcın yetmezliği olan bir hastada fırsatçı bir enfeksiyon nedeni ile vaskcıler proliferasyon gelişmesini tanımı ... Basiler anjiyomatozis • Dört yıl önce böbrek transplantasyonu olan 38 yaşındaki kadın hastada lenf nodcıllerl, mukozalar ve iç organları tutan multipl lezyonların iğsi hücreler ve kapiller damarlardan oluştuğu ve bu hücrelerde HumanHerpes virus 8 DNA'sı saptanıyorsa en olası tanı...



pernisiyöz anemi, kör barsak segmentlerinde aşırı bakteri üremesi durumu , yaygın barsak hastalıkları (lenfoma , skleroderma) , B12 için yarışan diphyllobothrium latum varlığı , gereksinimin arttığı durumlar .



• Gastrektomlsonrası hücredebNA sentezbozukluğu sonucuortaya çıkan anemi tipi ... Megaloblastik anemi



• Demireksikliği anemisinin etyoloJlslnde: -



olan vaskcıler tcımör ...



potansiyeli



Hemanjiyoper isitoma



(Diğeri



Kaposi sarkomu)



• FizyopatoloJlk temelieritropoezinazalmasıyla ilişkili olan anemiler... Kronik hastalık anemisi, aplastik eksikliği



anemisi



· Eritrosit membranproteinbozukluğu sonucuoluşan anemi... Herediter sferositoz • Hematolojikhastalıkların hangisindesplenomegall görCllme olasılığı en dcışcıkttlr ... Orak hücreli anemi • Hangi hastalıkta dalakta kOçOlmeve fonksiyon bozuklukları görOleblllr ... Orak hücreli anemi • Talaseminedeniile tekrarlayan kan transftızyonu yapılan hastanın karaciğer enzimlerindeyClkseklik olanve yapılan karaciğer biyopsisinde hepatosltlerde altın sarısı-kahverengi pigment birikimi görcılen pigment ... Hemosiderin • TalasemlminördegörOlenler: - Hipokrom anemi - MCV düşüklüğü - MCHC düşüklüğü - Fe seviyesi normaffiği



diyet alımı; tek



başına nadirdir.



birlikte gelir.



-



Artmış



ya da gastrektomiyi



hastalığıyla



takiben meydana



ihtiyaç; gebelik ve bebeklikte görülür .



- Kronikkan kaybı:



batı dünyasında



demir eksikliği



anemisinin en önemli nedenidir .



• Aplastik anemideneler görülClr ... Pansitopeni ve hiposelüler kemik



i liği .



Splenomegali beklenmez.



• Hangihastalıkta dokularda yaygın fibrin trombClslerl gözlenir... Dissemine intravasküler koagulopati



HEMATOPOETİK SİSTEM



anemi, megaloblastik anemi, demir



bClşClk



- Malabsorbslyon; sprue ve çölyak



Kaposi sarkomu



• Ayağında mor nodcıler lezyon olan, yapılan biyopside iğsi hücre prollf erasyonu ve eritrosit içeren yarıklar ve çok sayıda eozinofilik hiyalin cisimcikler ve HHV8 ve CD31 pozitifliği saptanan bir hastada en olası tanı ... Kaposi sarkomu • Malign



• Megaloblastlkanemininnedenleri... Gastrektomi,



• blssemine lntravaskCllerkoagCllasyona yol açan durumlar: - Abrupsiyo plasenta - Ölü fetusun kalması - Septik abortus - Amnion sıvısı embolisi Toksemi - Enfeksiyonlar • Gram-negatif sepsis Meningokoksemi Kayalık dağlar



benekli



humması



Histoplazmozis Sıtma



(malarya)



Neoplazmlar Pankreas, prostat,



akciğer



ve mide kanserleri



Akut promyelositik lösemi (AML )



• Enfekslyoz mononClkleozda perlferlk yaymada göralen atipik hClcre... CD8 hücreler (Downey cisimcikleri)



TUS HAZIRUK MERKEZLERİ



• Çocukluk çağı Hodgkin dışı özellikleri :



lenfomaların sık



görülen



- Santral sinir sistemi tutulumu



• Hodgkin hastalığında görülen dev hücre hangisidir... Reed-Sternberg hücresi



- Gonad(testis/over) tutulumu - Yüksek dereceli olması - Lösemikdönüşüm - Ekstranodal yerleşim •



Yaygın



lenfadenopati ve hepato-splenomegali ile periferik kanda absolut lenfositozu olan 60 yaşındaki bir hastada en olası tanı . .. Kronik lenfositik lösemi



• KLL'ye morfolojik , fenotipik ve genotipik olarak en çok benzerlik gösteren lenf oma tipi. . . Küçükhücreli lenfositik lenfoma • Genellikleyaşlılarda görülen, yaygın lenfadenopati ve hepotosplenomegalibulunan, yavaş seyirli , çoğunlukla kemik iliği ve periferik kana yayılan lenfoid neoplazi tür(J. .. Diffüz küçük hücreli lenfosit ik lenfoma Germinal merkez B hücrelerinden köken alan nonHodgkin lenfoma.. . Foliküler lenfoma • Lenfomalardan hangisi , immünohistok imyasal olaraksiklin 01 pozitif iği gösterir . .. Mantle hücreli lenfoma • Reaktif germinal merkezler çevresindeki küçük lenfoid hücrelerin proliferasyonu ve t(l 1; 14) translokasyonu ile karakterize matür B hücreli lenfoma... Mantle hücreli lenfoma •



Beş yaşında bir erkek çocukta yaygın asit ve ileoçekal kitle saptanıyor . Asit sıvısının incelenmesinde vakuollü sitoplazmalı immatür hücreler görülüyor



ve immünfenotiplemeile bu hücrelerin matür B hücre fenotipi taşıdıkları belirleniyorsa en olası tanı . .. Burkitt lenfoma • Burkitt



lenfomada tümöre mikroskob ik olarak gök yüzü görüntüsü kazandıran hücreler hangileridir ... Blastik hücre ve makrofaj



yıldızlı



tmmünoglobulinlerin genlerini içeren kromozom parçacıklarının translokasyonu ile ilişkili neoplazm... Burkitt lenfoması • Kronik Helicobacter pylori enfeksiyonuile ilişkili mide lenfoma tipi ... Marj inal zon lenfoma (MALTOMA) • Ekstranodal yerleşimli B lenfosit kökenli NonHodgkin lenfoma ... MAL Torna (En sık mideye yerleşir) .



Ekstranodal Fungoides • Patogenezinde lenfoproliferatif lenfoma



T hücre



neoplazisi. . . Mycosis



HTLV-I'in hastalık . ...



• Reed-Sternberg tipi dev hücreler hangi hastalıkta görülür .. . Hodgkin lenfoma



rol



oynadığı



Erişkin



T hücreli



• Boyunbölgesindeki lenf nodu biyopsisinde eozinofil, lenfosit, plazma hücreleri ve histiyositlerden oluşan reaktif hücresel zeminde, neoplastik ReedStenberg hücreleri görülürse en olası tanı .. . Hodgkin lenfoma • Mediastende kitle saptanan 25 yaşındaki erkek hastada en olası tanı .. . Hodgkin lenfoma • Yüzündeödem ve nefes darlığı ile doktora başvuran genç bir kadın hastada mediastinal lenfadenopati saptanıyor . Alınan biyopside kalın fibröz bantlar ile birbirinden ayrılan nodüller izleniyor. Nodüllerin içinde belirgin nükleollü, geniş sitoplazmalı, CD30 ve CD15 pozitif dev hücreler gözleniyor. En olası tanı .. . Hodgkin lenfoma • İki taraflı boyun ve aksiller lenfadenopatisi olan 22 yaşındaki genç bir bayanda kilo kaybı , ateş ve gece terlemesi tespit ediliyor yapılan biyopside kapsülde ve nodül içerisinde kollaJenize bağ dokusu artışı ve nodülasyongörülüyor, lenfositler plazma hücreleri, eozinof il ve histiositlerin bulunduğu zeminde çok sayıda lobüle nükleuslu belirgin nükleollü atipik multinükleer dev hücreler saptanmıştır . En olası tanı . . . Nodüler sklerozan tip Hodgkin hastalığı • Daha sıklıkla servikal, supraklavikular ve mediastinal lenf dcığümlerini tutan genelllikle adölesan ve genç erişkinlerde ortaya çıkan kadınlarda erkeklere göre daha sık rastlanan ve prognozu iyi olan Hodgkin hastalığı alt tipi .. . Nodüler sklerozan • Yirmi yaşında erkek hastada mediasteni tutan Hodgkin tipi. .. Nodüler sklerozan tip • Epstein Barr virüsü ile belirgin bir ilişkisi olmayan Hodgkin lenfomalar .. . Nodüler sklerozan klasik Hodk in lenfoma , Nodüler lenfosit predominans Hodgkin lenfoma (Diğer Hodgkinler in EBV ilişkisi var) • İmmünohistokimyasal belirleyicilerden hangisi lenfosit predominant Hodgkin hastalığında görülen Reed Sternberg hücrelerinde karakteristik olarak pozitiftir . .. CD 20 • tmmünglobulin salgılayan hücrelerin primer neoplazmları . . . Multipl myelom, sol iter myelom, Waldenström 's makroglobul inemisi, ağır zincir hastalığı , primer veya immunos it associatedamiloidoz ve önemisaptanmayanmonoklonalgammopati. • Multipl myelom hangi hücreden köken alır . . . Plazma hücresi



0



TUS HAZIRUKMERKEZLERİ Multipl myelomuntipik bulguları . .. Böbrek yetmezliği , Amiloidozis, Bence Jones proteinürisi, Monoklonal gamapati, hiperkalsemi , kemikte litik lezyonlar .



• Multipl myelomda kemik lezyonları en sık nereye yerleşir ... Vertebral kolon, kosta , kafatası • En sık görülen plazma hücre diskrazisi ... saptanmayan monoklonal gammopati



Önemi



· Kemikiliğinin immatürprekli-sör hücrelerininperif erik kanda görülmesine ne denir . .. Lökoeritroblastoz is • Gingiva infiltrasyonu gösteren lösemi tipi. . . Akut miyelositik lösemi · Kemik iliğinde %10 blast olması . tek lobtan oluşan megakaryositlerin görülmesi ve pansitopeninin olması .. . Miyelodisplastik sendrom · Kronik miyeloproliferatif hastalıklar hangileridir:



- Kronik myeloid lösemi - Myelof ibrozis - Esansiyel trombositozis - Polisitemia vera - Kronik eozinofilik lösemi - Kök hücre lösemi - Sistemik mastositoz • Polisitemia verada tromboz ve infarktın en sık görüldüğü organ.. . Kalp · Miyeloid metaplazide hematopoez en fazla nerede olur . . . Dalak · Philedelphia (Ph1) kromozomu hangi hastalıkla ilişkilidir . .. Kronik myelositik lösemi • Langerhans hücreli histiyositoz için tanı koydurucu immün belirteç . . . CDla · Timusta lenfoid foliküllerin ortaya çıkmasıyla karakterli hiperplazi en sık hangi patolojiye eşlik eder ... Myastenia gravis • Timoma tiplerinde iyi den kötüye doğru WHO klasifikasyonu... Tip A, tip AB, tip Bl , tip BZ, t ip B3, tip C • Timik karsinomların en sık görülen morfolojik tipi . .. Skuamöz hücreli kanser · Venöz konjesyonda Gamma-Gandy nodülleri nerede görülür . . . Dalak



D



HÜCRE



PATOLOJİSİ



Nükleus Nükleozom - Kromatin; interfazdaki (iki mitoz görünümüne



verilen



- Kromozom; mitoz görünümüne



- Nükleozomlar -



Altı



arasında



sıkıştırılan DNA'nın



oluşan



Metillenmiş,



tanımlar .



en küçük birimi



birime solenoid



adı



verilir .



için inaktiftir.



metillenmemiş; gevşek



için aktiftir;



oluşur .



değildir.



fakat non -asetile ; ileri derecede kondanse



Transkripsiyon



- Eukromatin; Asetile fakat Transkripsiyon



ayrılıp, sıkıştırılmış DNA'nın



Hl bulunur; Hl nükleozoma dahil



adet nükleozomdan



kromatini



46 parçaya



ve nükleozom DNA + H2A, H2B, H3 ve H4 den



- Heterokromatin;



histonların



addır



Nükleus içinde paketlenerek nükleozomdur



hücrede DNA ve



addır



esnasında



verilen



arasındaki)



kromatini



tanımlar.



mRNA ve tRNA içerir .



RNA, DNA'dan nükleolusta üretilir; nükleusun en büyük - Nükleolusta dens



Nükleolus



adlı



fıbrillar



komponentte , nükleolin ve



yapısıdır. fıbrillarin



proteinler,



- Nükleolusta granüler komponentte - Nükleolusta dens



fıbriller



nükleostemin , y



merkez RNA polimeraz I içerir.



z



- Mayoz bölünme; iki



aşamadan oluşur :



fazı);



Mayoz 1 (reductional - azaltma Mayoz 2 (equatorial -



.=xiffl .



r



kromozom sayısı yarıya iner



eşitleme fazı) .



- Crossing over; küçük kromozom parçalarının yer değiştirmesi ; crossing over 1. mayoz bölünmenin profazında başlar, anafazında biter. değiştiren



Chiasmata; crossing over sürecinde yer



kromozom



parçalarına



verilen



addır.



Sitoplazma Mltokondrl -



Dış



membranda; karnitin/karnitin



palmitil transferaz



- İç membran; oksidatif fosforilizasyon



- Matriks; Kreb's trikarboksilik



gerçekleşir . Krista adlı çıkıntılar bulunur.



asit ve sitrik asit siklüsü , mitokondriyal



DNA içerir.



DNA üzerinden 13 adet protein üretebilir (otonom organel



- Mitokondriyel olarak bilinir) Mitokondriyel



onarım



DNA; intron, histon,



serbest oksijen radikal



hasarına



maruz



yoğun



enzimlerini içermez ve



kalır;



bu nedenle nükleer DNA'dan 10-



20 kat fazla mutasyona neden olur . Bu insanda yaşlılığın nedenlerinden - Heme sentezi için gereken ara ürünler mitokondride Apopitoz ' un intrensik yolunda rol



- Onkositik hücre; (eosinofılik)



sitoplazması,



görünen hücreleri



biridir.



üretilir.



alır.



çok



sayıda



mitokondri



içerdiği



için



kıpkırmızı



tanımlar



- Onkositik hücre örnekleri: • •



Hepatosit ve apokrin hücreler (fizyolojik olarak onkositik hücre) Hurtle hücresi (Hashimoto tiroiditi; onkositik metaplazi gösteren tirosite karşılık gelir)



•



Onkositoma (onkositik hücrelerden oluşan benign tümör; en sık böbrekte izlenir)



•



Wartin tümörü (tükrük bezinde onkositik hücre içeren tümör)



Mitokondri



r



0-



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



hastalıklar sı k lıkla



- Mitokondriyal



metabolik olarak aktif, kas ve



nöronları



etkiler.



- En sık mitondriyal hastalık mitokondriyal myopatilerdir ve ragged (pa r alanmış) kırmızı kas fibrilleri ile karakterizedir. - Leber'in herediter optik nöropatisi; Retina ve optik sinirlerde dejenerasyon sonucu sentral görme kaybı ile



karakterizedir . - Salisilatlar ve alkol mitokondriyal toksinlerdir ve megamitokondri ve krista hasarına neden olabilirler . Ribozom yapıld ı ğı



- Hücre içinde prote in sentezinin -



Ay n ı



proteinin sentezinde bir arada çalışan ribozom grubuna



polizom -



Nissle cismi ~



organellerdi r.



ad ı



verilir .



Ribozomların



bir arada



bulunduğu



sitoplazmadaki bazofilik



bölgelere (granüllü endoplazmik reti kuluma



karşılık



gelir) , sindirim



enzimi içeren glandüler hücrelerde ergasitoplazm , nöronlarda Nissle cisimcikleri,



d i ğer



hücrelerde "bazofilik cisim" ad ı veril ir.



Endoplazmik redikulum Düz endoplazmik redikulum;Steroid ve lipoprotein sentezi ve ilaç/toksin detoksifikasyonunda aktif rol oynar. • Düz endoplazmik redikulumdan zengin hücreler: ab-



Adrenal korteks, Leydig hücresi ve korpus luteum gibi steroid hormon sentezleyen hücreler Karaciğerde; oksidasyon, konjugasyon ve metilasyonda rol alarak toksik maddelerin detoksifikasyon (İlaç gibi



hidrofobik



bileşiklerin



(kara ci ğerde



yapıld ı ğı



organeldir



alarak kontraks iyonu düzenleyen Ca++ i yonlarının



salınımını



suda çözünür moleküllere



dönüştürülmesi)



sitokrom P-450, düz endoplazm ik retikulum



veya nötralizasyonun



yerleşimlidir) .



- Alkol, barbitür atlar ve f enito in karaciğerde düz endoplazmik redikulumu aktive eder . c- Kas hücrelerinde sarkoplazm ik reti kulum



adını



düzenler. - Düz kas hücrelerinde kalsiyu mun regülasyonunu s ağlayan protein kalmodilin - Çizgili kas ve kalp k asında kalsiyumun regülasyonunu s a ğ l ayan prot ein troponin C • Düz endoplazmik redukulumun



- Detoksifikasyon



rea ksi yonl arı



işlevi :



(hidro ksilasyon / ko nj ugasyo n)



- Glikojen yık ı l ı mı ve glikoneogenez - Lipolizin erken a ş ama s ı (t rigliserit lerden - Kalsiyumun



yağ



asitlerin in ayrılması ), lipoproteinlerin yenilenmesi



serbest l eşmes i



Granüllü endoplazmik redikulum; Hücrede protein sentezini yapıldığı organellerdir ; endoplazmik redikulum üzerine ribozomların oturması adlı



ile



oluşur . Ribozomların



endoplazmik redi kulum yüzeyine



tutunmasını sağlayan



soketler ; riboforin



bir membran prote inidir .



Endoplazmik redikulumda aşırı depolanma ile oluşan görünümler; - Russel cisimciği; plazma hücrelerinde endoplazmik redikulum içinde (sitoplazmik) lg birikimine karşılık gelir . - Reinke kristalleri; Leydig hücrel i tümör hücreler inde sitoplazmik aşırı düz endoplazmik redikulum bulunmasına karşılık



gelir.



- Sitoplazmik buzlu cam görünümü; hepatositlerde viral antijenlerin (HBs) birikimine karşılık gelir . Golgi aperatı Golgi aperatı üç önemli hücresel elemanın yapımında rol alır



abc-



Golgiye ait mannoz 6-P reseptör ü ta ş ıyan parçalar, golgiden ayrılarak lizozomuoluştururlar . Klatrin reseptörü taşıyan parçalar sitoplazm ik sekret granüllerini oluşturur . Non-klatrin reseptörü oluştururlar .



ta şı yan



parçalar plazma membranına direkt olarak



açı l ırlar



ve plazma membran proteinlerini



PATOLOJİ



- Golgi



aparatında;



protein sentezi sürecinde, lipid ve şekerlerin sentezlenen proteine eklenmesi



- Proteinler üç boyutlu Golgi'nin



ışık



şekillerini



mikroskopik olarak



nükleus ile apikal sitoplazma



golgi' de



kazanırlar .



görülebildiği



arasında geniş



gerçekleşir.



tek hücre, müsin üretimi yapan goblet hücreleridir .Goblet hücrelerinde



alanlarda golgi



aparatı



bulunur. Bu hücrelere kadeh görünümünü veren



organel golgi'dir . Goblet hücresi içeren lezyonlara örnekler;



Goblet hücresi



• Özofagusta goblet hücresi bulunmaz; 1/3 alt kısımda goblet var ise; Barret özefagusu (intestinal metaplazi) • •



Mide'de goblet hücresi bulunmaz; var ise intestinal metaplazi İnce ve kalın bağırsakta goblet hücresi fizyolojik olarak bulunur.



Goblet hücrelerinin sindirim sisteminde en fazla • Solunum sisteminde goblet hücresi burundan, Terminal



bronşiolde



goblet hücresi



saptanırsa ;



görüldüğü



bronşiol



bölge



kalın barsaktır.



seviyesine kadar bulunur.



inflamatuar bronşiyolit (küçük hava



yolu hastalığı) Lizozom



Hücre



dışından alınan



adı



materyalin sindirilmesine heterofaji



verilir ; burada primer lizozom, fagozom ile



birleşir



ve



sekonder lizozom (Fagolizozom) oluşur .



Hücrede



yabancı



Lizozomlar



bazı



partiküllerin sindiriminin



gerçekleştiği



yer sekonder lizozomdur .



maddeleri sindiremediklerinde hücre içinde fonksiyon suz ve



artık



olarak



kalırlar,



bun lar residüal cisim



(tersiye! lizozom) olarak adlandırılır .



• Membran olarak



yapısındaki



kompleks lipidlerin lizozomlarda



sindiremem i ş artı k ları



residüal cisimlerde birikir ve lipofuksin



adlandırılır .



Hücre' nin kendi



elemanlarını yıkması;



otofaji olarak bilinir ve atrofinin bir bulgusudur.



- Çizgili kasın atrofiye gidişi sürecinde ; Otofaji, otofagozom ve lipofuksin birikimi izlenir; Brown /kahverengi/



esmer



atrofi olarak adlandırılır.



-



Çoğu



cytosolik enzim pH 7.4'te



çalışırken ,



lizozomal enzimler pH 5 veya daha az olduğunda



çalışırlar.



- İnklüzyon hücre (1-cell) hastalığı; Lizozom proteini olan mannoz 6-P' ın, lizozom membranına eklenmesindeki bozukluk



sonucu



gelişir; lizozomların boş olması



ile karakterizedir . Hastalarda kaba yüz görünümü, eklem



sertliği ,



katarakt ve



mental reterdasyon izlenir . - Lizozomal depo hastalıkları - Chediak-Higashi sendromu; otozomal resesif, lizozomal transport protein defekti sonucu fagolizozomların oluşamaması



ve hücre içi granüllerin



birleşmesi



ile (füzyon defekti) megagranüllerin



oluşumu .



Peroksizom Peroksizomların işlevi;



- Uzun zincirli



yağ



asitlerinin beta oksidasyon ile hücre içi yıkımı



- Asetil KoA ve H202 üretimi - Fosfolipidlerin



değ i şimi



(fosfotidilserin ' in fosfotidiletanolamine



dönüştürülmesi)



- Safra asitlerinin sentezi Peroksizomal hastalıklar; - X'e bağlı adrenolökodistrofi: İnsanda en sık izlenen peroksisomal hastalık; davranış değişiklikleri, kas güçsüzlüğü, konuşma güçlüğü



ile 4 yaş



civarında başlar;



10 yaş



altında



ölüm nedeni olurlar .



- Zellweger sendromu:PEXl , PEX2,PEX3, PEXS,PEX6ve PEX12 kodlayan genlerdeki mutasyonlara bağlı olarak peroksizomların hatalı montajına



enzimlerin



peroks i zomların



içine



neden olan ve buna giremediği



bir



bağlı



hastalıktır.



olarak sitoplazmada yeni sentezlenen peroksizomal



®-



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



Otozomal resesif bir hastalık olup, hücrelerde uzun zincirli yağ asitleri birikir, myelin yapım ı bozulur , hastada gelişir



hipotoni, epilepsi, hepatomegali ve mental reterdasyon



-



ve



sıklıkla



2 yaş altında ölümle



sonuçlanır.



İnfantil Refsumhastalığı: Fitanik asitin peroksizomlarda oksidasyonunun (yıkımının) bozulması, plazma ve dokularda



fitanik asit birikimi ile karakterizedir . Sıklıkla 10-20 yaş arası kalp nedenli patolojiler sonucu ölüm nedenidir.



Proteazom Proteozomların



temel fon ks iyonları malforme (üç boyutlu yapısını kaybetm i ş) ve/veya ubiquitin tarafından işaretli



deforme proteinlerin hücre içi y ı kımını



yapmas ı d ı r .



MHC class 1 ile peptit leri n prezent asyonunda proteozomlar rol alı r . • Üç boyut lu yapısı bozulan prot einlerin tekrar eski haline gelmesini (onarımın ı ) sağlayan moleküllere Chaperone (şaperon) adı



ver ilir



• Üç boyutlu yapısı bozulan prot einlerin onarılamadığı durumlarda işaretleyerek proteozoma taşıyan ve yıkılmalarını sağlayan



moleküllere Ubiquitin (ubikuitin) adı verilir .



- Oksidize proteinlerin - Ubikuitin ile



i şaretli



yıkımında



20S proteosomlar



proteinler in yıkı mında 265 proteosomlar



kullanılır.



Ubikultin-proteozomsistemihast lıklatı Hastalık



Ubikuitin-proteozomsistemaktivasyonu Anatomik etki



Nörolojik hastalıklar Parkinson hastalığı



Azalmış



Lewycismi



hastalığı



Azalmış



Amiloid plak,



Alzheimer



nörofıbriller



tangle



Motor nöronlarda süperoksit dismutaz



Amiyotrofık



latera l skleroz



Azalm ı ş



Huntington



hastalığı



Azalmış



Poliglutam in inklüzyonları



Azalmış



Kronik inflamasyon



Tip 2 diyabet



Artmış



İnsülin duyarsızlığı



Katarakt gelişimi



Azalmış



Oksidize prote inlerin birikimi



Artmış



Atrofı



Artmış



Atrofı



İskemi / reperfüzyon



Azalmış



Miyosit apopitozu



Yüksek basınç



Azalmış



Miyosit apopitozu



agregatları



Otoim.mü.n hasta.lddar Sjögren sendromu



Metabolik ha$talıklar



Kas erimesi Yaşlanma



Kanser ve diğer kronik



hastalıklar



Kardiyovasküler



Şaperon patolojls ne b



lfı hast lıkl



r



• X'e bağlı retinitis pigmentoza;Şaperon kofaktöründe mutasyon • Herediter spastikparapleji; mitokondriyal bir • von-Hippel-Lindau;mutasyona



uğramış



şaperon



olan hsp60'de mutasyon



VHL proteininin



şaperona bağlanması bozulmuştur.



Plazma(sitoplazma) membran.ı Plazma membra nı nı o l uşturan fosfo lipidler içinde en büyük



kısmı



fosfatidilkolin(lecithin)



yüzünde bulunur) ve ikinci sırada fosfatidiletanolamin(cephaline)gelir membranı n hi drofıl i k tabakala rı



(membranın



meydana get iri rler.



Plazma membranı iç yüzünde yer alan fosfotidilserin; apop itotik cisimlerde hücrenin d ış yüzüne çıkarak



makrofajların



apopitoto ik cisimler i tanımasını



oluşturur (membranın dış



iç yüzünde bulunur) ve bunlar



PATOLOJİ



sağlar.



Hücre dışı



Kolesterol ve yağ asidi zincirleri ise plazma membranının hidrofobik tabakasını oluşturur . sağlar.



• Kolesterol membran stabilizasyonunu • Plazma membranında bulunan ,



uyarıldığında



apopitozu



başlatan



ölüm



reseptörler i; Fas (CD 95) ve TNF reseptör 1 dir . l'hosph;Dlyl-



~-



emanolarniıe



fm«"'°"'Y )



seme



f..... "'°"'Yl



Sitoplazma Hücre iskeleti Actin mikroflamentleri Hücre iskeleti



Globüle r protein actin (G-actin) den



oluşan



5-9 nm



çaplı



fibrillerdir .



Hücrede en fazla bulunan sitozolik proteindirler . G-actin monomerleri , uzun flamentleri (F-actin)



olu şturur



ve bunlar hücre ş eki l



ve hareketini kontrol ederler. İntermediate filamentler Yak l aşık



10 nm çapta, büyük ve heterojen bir grub filamenti



tanımlar .



Doku spesifik patern göstermeler i karakteristikt ir. laminalarında



Lamin A, B, C



Tüm hücrelerin nükleer bulunur.



Vimentin



Mezankima l hücreler (fibroblast , endotel)



Desmin



Kas hücreleri



Nöroflament



Nöronların aksanla r ınd a



Glial fibriller asidik protein



Nöronları



Sitokeratin



Epiteliyal hücreler



çevreleyen glial hücrelerde



- Bir anaplastik malign tümör sitokeratin pozitif; vimentin negatif ise; Karsinom - Bir anaplastik malign tümör sitokeratin negatif; vimentin pozitif ise; Sarkom



İntermedial fılamentlerin



tümör



Sitokeratin pozitif



Epiteliyal hücreler; malign tümörler içinde karsinomlar



Vimentin pozitif



Mezankimal hücreler ; malign tümörler içinde sarkomlar Kaskökenli tümör ler; çocukluk çağı küçük yuvarlak mavi hücreli tümörler



Desmin / aktin pozitif



içinde rabdomyosarkom ; leiomyosarkom



tanısında kullanımı



NSE ve nöroflament



Nöral tümörler ; çocukluk çağı küçük yuvarlak mavi hücreli tümörler içinde



pozitif(+ nöral rozetler)



nöroblastom gibi



Kuwetli PAS pozitif, NSE,



Çocukluk çağı küçük yuvarla k mavi hücre li tümörler içinde Ewing



CD99 pozitif



sarkomu



Mikrotubüller



25 nm çapta alfa ve beta tubül in polimerlerinden Hücrede hareketten sorumlu bulunurlar . Siliya ve frajella mikrotubül ile •



ilişkili



yapılardır;



yap ı sında



özelli kle siliya ve fr ajella



y apı s ında



2 + 9formunda mikrotubüller içerir ve



iki major protein ; dynein ve kinesin bulunur .



Sentriyoller; mitoz esnasında k romozomları kutuplara çeken iplikcikler



sentriyollerdir ve 9 adet 3' 1ümikrotübül •



Siliada mikrotubüllerin oluşturduğu 9+2 yapısı



olu ş u r lar .



yapı s ından olu ş urlar .



Nöron un aksonunda anterograt transport kinesinler; retrograt transport ise dynein tarafından sağlanır.



•



Stereosilya; Uzun fakat hareketsiz siliaları tanımlar . Epididim , duktu s



deferans hücreleri ve iç kulakta denge organında bulunur .



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



Mikrotubül



hastalıklarına



örnekler;



• Chediak-Higashisendromu:Otozomal resesif; Defektif degranülasyon ve azalmış mikrop öldürme



yeteneği



ile karakterize



nötropeni (nötrofillerde dev granüller, fagolizozom oluşamamas ı }, Me lanositlerdeki anormallikler (albinizm}, Nöral hücre defektleri (özellikle sağırlık}, Trombosit sekresyon bozu k luğu, kanamaya meyil ile karakterizedir.



• Charcot-Marie-Tooth disease: Kinesin (mikrotubül motor molekü l} bozukluğu sonucu



gelişen



bir



hastalık



olup



herediter motor ve sensorial nöropati (HMSN} ve peroneal muscular atrofi (PMA} ile karakterizedir .



• lnmotil silia sendromu; Dynein (mikrotubül motor molek ül} bozukluğu sonucu gelişen siliyer harektsizlik tablosu. • Kartagener sendromu = inmotil silia sendromu + situs inversus • Mikrotubüller üzerine etkili ilaçlar; Kolşisin, griseofulvin , mebendazole , paclitaxel , vinkristine , vinblastine - Tubulin sentez defekti yapanlar; G2 faz



hasarı oluşturur l ar;



etoposide, bleomycin



- Mitotik spindle defekti yapanlar ; M faz



hasarı oluşturanla r;



vinka alkaloidleri, kolşisin, paclitaxel



Ekstrasellülermatriks Mukopolisakkaritler Aşırı



su tutma yetenekleri kollajene en ö nemli üstün lükler idir.



Ekstraselüler matriksin turgorundan ve ekstraselü ler matri kste moleküller in filtre edilmesinden sorumludur ; ayrıca kıkırdakta



- Sülfatlı



esneklik ve



aminoşeker



- Bazal membran



basınç



absorbsiyonunu



sağlar l ar .



içermeyen tek glikozaminogl ikan; hyaluronik asittir.



yapısında



en fazla



kullanılan



mukopolisa kkarit heparan sülfattır .



Mukopolisakaridozlar ; temelde lizozomal enzim defektleri olup , heparan sülfat, dermatan sülfat ve keratan sülfat gibi mukopolisakaritlerin anormal birikmesine neden hastalıklardır.



Glikoproteinler Ana amaçları hücreleri n integrinler i ile - Bazal membran



yapısında



bağlanarak, on l arın



ekst raselüler matrikse



tutunmalarını s ağlamaktır .



bulunan en öneml i, en fazla glikoprotein i laminindir.



Fibrone ktin , laminin, enfa ktin , tenas kin, kondrone ktin ve ost eonekti n; integr inlere bağlanabilen önemli glikoprotei nlerdir. Laminin-211 ' in yapısal



bozukluğu



konjen ital musküler distrofinin bir formunda izlenir .



Laminin-332 ' nin anormalliği junctional epidermoliz bulloza da saptanır . Laminin-521 'de defekt nefrotik sendrom nedenidir.



Bazal membran - Bazal laminanın major kollajeni ; Tip 4 kollajen - Bazal laminanın major glikoprote ini; Lamilin - Bazal laminanın major mukopolisakkariti ; Heparan sülfattır



Elastiklifler Elastik lifler ; glisin, lizin, alanin, valin, prol inden zengindir; faka t hidro ksil izin içermez . Elastik lifler ; elastin



adlı



kor ve bunu çevreleyen fibrilin adlı mikroflamentlerden



olu ş ur .



Marfan sendromu; Fibrilintip 1 bozukluğudur; bu nedenle Marfan sendromu ağırlıkla elastik liften zengin dokularda bozulmaya neden olur; aort, kalp kapakları, göz gibi.



PATOLOJİ



Kollajen İnsanda en fazla bulunan proteindir .



Fibroblastlar



tarafından



üretilir ve ekstraselüler



aralıkta depolanır ;



ekstrasellüler matriksin major protein idir. Beyin dokusunda kollajen ve fibroblast bulunmaz . • Tip 1 kollajen: Vücuttaki kollajenlerin en fazla bulunanı (%70-90); en ~



sağlam



kollajen ; kemik, deri , tenden , skar dokusu



ı. ?-~ =



l --



-



• Tip 2 kollajen: Elastik yeteneği yüksek kollajen ; hyalen ve elastik kıkırdağın



major kollajeni (%50), vitreous body



ı



..... ~V1.~ıı



\



1\



/ \



.:N,,.V,(N,•,"lIN:. \ 1 \ ·•1' "&;._. , ·11..l .. ,...



• Tip 3 kollajen: Yeni üretilen , taze kollajen; granülasyon dokusu, fötal



dokular , lümenli dokular (damar , barsak)



-'=.,-



• Tip 4 kollajen: Tabaka, şebeke formunda kollaj en; bazal membran F1broblastlar



• Tip 7 kollajen: Derinin epidermal bazal laminaya ve a l tında ki



stromaya



sıkıca tutunmasını sağ l ar



(dermo-epidermal



ı..rafından



kollajen uretirni



bi l eş k e )



• Tip 8 kollajen: Endotel descement membran Sentez



mRNA'dan, alfa zincir (pre-prokollajen) translasyonu



(granüllü endoplazmik redikulum) Hidroksilasyon



Prolin ve lizin artıklarının C vitamini



(endoplazmik redikulum)



artıklarının



yardımı



glikozilasyon ve pro-kollajen



Fibroblastta



Glikozilasyon



Pro-alfa zincirinin lizin



kollajen



(endoplazmik redikulum/golgi)



formasyonu , üçlü alfa heliks yapısının



sentezi



Eksositoz



Pro-kollajen in fibroblast



Hücre dışında proteolitik proses



Pro-kollajen in insolubl tropokkollajene Lysyl oxidase (koenzim



Hücre dışında çapraz bağların



dışına ,



oluşumu



ekstrasellüler mesafeye atılması



bakır) yardımı



hidroksilisine çapraz bağlarının



oluşumu



ile hidroksilasyonu



dönüşümü



ile kovalan lisin-



oluşumu,



kollajenin



sağlamlaştırılması



Kollajen patolojileri Tip 1



Osteogenesis imperfekta, Ehler-Danlos tip 7



Tip3



Vasküler tip Ehler-Danlos (tip 4)



Tip4



Alport sendromu



Tip 5



Klasik tip Ehler-Danlos tip 1/2



Tip7



Dermatolitik (dystrophic) epidermol isis büllosa



Tip 17



Junctional epidermolisis büllosa



Keratin9



Epidermolitik plantopalmar keratoderma



Keratin 1 ve 10



Epidermolitik hiperkeratosis



Keratin 5 ve 14



Epidermolisis büllosa simpleks Epitel hücrele ri



Epitel hücreleri alt yüzlerinde bulunan integrinleri ile bazal laminadaki lamil in ve fibronektine tutunurlar, yan yüzler i ile ise yanındaki epiteliyal hücreye



sıkıca yapışmışlardır.



Tight junctions (sıkı bağlar) Zonula occludens (tight junction)



-



sıkıca



Claudin



En üstte bulunur , iki epitel hücresini



Occludin



tutturur, araya bir şey girmesini önler



Claudin 16 kodlayan genin bir mutasyonu, hipomagnezemi ve nöbetlerle karakterize nadir görülen insan böbrek magnezyum tüketim sendromunun nedenidir .



®-



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



Anchoringjunctions (tutunma bağları) Zonula adherens



Aktin



İki epitel hücresi arasında kontakt



(intermediate junction)



Cadherin



inhibisyonu



kaybı :



- E-cadherin



meme lobüler karsinom, mide



sağlar



taşlı



yüzün hücreli (infiltratif) karsinom - Beta-catenin



kaybı :



karaciğer



melanom;



kolon, mide, pankreas karsinomu, adenom



•



hepatosellüler karsinom ;



hepatoblastom - APC kaybı; familial poliposis koli, sol taraf kolon



-ı



kanserlerinde ilk bozulan gen Keratin



Makula adherens (desmozom)



Epitel hücrelerini



Desmoplakin Desmozoma



karşı otoantikorların varlığı;



sıkıca



birbirine



bağlar



Pemfigus



- Otoant ikorlar desmoglein l ' e karşı gelişirse; pemfigus foliaceus - Otoantikorlar desmoglein 3'e



karşı gelişirse;



Keratinler



Hemidesmozomlar -Hemidesmozomlara



pemfigus vulgaris



İntegrin alfa 6 - beta 4 karşı otoantikrların varlığı ;



Epitel hücreler inin taban yüzlerinde bulunurlar ve bazal membrana tutunmalarını sağlar .



Büllöz pemfigoid



Gap junctions veya communicatingjunctions (neksus) Neksus(gap junction) -



Kokleanın



Epitel hücreleri aras ı nda küçük molekü llerin ATP ve Ca gibi geçişine izin veren kapıcıklardır



Konneksin



hücrelerinde yüksek oranda eksprese olan connexin 26 (Cx26) genindeki mutasyonlar , sağırlık ile



- Connexin 32 (Cx32) genindeki mutasyonlar



X-bağlı



Charcot-Marie-Tooth demiyelinizan nöropatisinde



ilişkilidir.



saptanır;



bu da



distal kas güçsüzlüğü ve atrofi ile karakterize periferik sinirlerin ilerleyici dejenerasyonu ve derin tendon reflekslerinin bozulması



ile sonuçlanır.



- Connexin 50 (Cx50) genindeki mutasyonlar konjenital kataraktlarla



ilişkili



olup , körlüğe yol



açmaktadır.



- Kemik hücreleri (osteoblastlar / osteositler) connexin 43 (Cx43) ve connexin 45 (Cx45) proteinlerini eksprese eder. Cx43 geninin



kaybı,



iskelet



kusurlarını



ve mineralizasyon gecikmelerine neden olur .



Endokrinsalgı; üretilen madde kana verilir Parakrln salgı; üretilen madde komşu hücrelerinüzerine direkt atılır Eksokrinsalgı; üretilen madde boru sistemi ile bir boşluğa Eksokrinsalgı



atılır



formları



Merokrin gland



- Eksokrin glandlar en sık bu formdadır - Glandüler hücre sadece ürett i ği sekret i sekret granüller i ile hücre dışına atar



Apokrin gland



- Sekret glandüler hücre lümene atılır



Holokringland



- Glandüler hücrenin



sitoplazmasın ı n



tamamı



küçük bir



kıs m ıy la



sekretle yüklü olara k lümene



birlikte



atılır



Ter glandları Meme glandları Apokrin ter bezleri Kıl foliküllerine eşlik eden yağ bezleri



PATOLOJİ



Hücreadezyon molekülleri Kalsiyumabağlı moleküller Hücre adezyonu ve morfonogenezinde rol



Cadherin'ler



alırlar .



E cadherin; epiteliyal hücrelerde yan yüzlerde, zonula adherensde bulunur ve



kayb ı



neoplazilerde



invazive büyümeye neden olur. Cadherinlerin aksine selektinler karbonhidratlara tutunan moleküllerdir . Her selektin , bir proteine (glikoprotein) veya bir lipide (glikolipid)



Selectin'ler



bağlanma



P-selektin, trombositlerde ve kan damarlarını E-selektin , aktive



ed i lmiş



tanıma alanına



afinitesi olan bir karbonhidrat



sahiptir . CRD'nin moleküler konfigürasyonu kalsiyum



tarafından



döşiyen



aktive



(CRD)



kontrol edilir .



edilmiş



endotel hücrelerinde bulunur.



endotel hücrelerinde bulunur .



L-selektin, lökositler üzerinde bulunur .



Kalsiyumdanbağımsız moleküller N-CAM (nöral hücre adezyon mole külü için)



lg yapısında



ICAM-1 ve ICAM-2 (hücre içi adezyon molekülleri 1 ve 2) ICAM-1; lökositlerin endotele adezyonunda rol oynar. İntegrinler, hücre-matris etkileşimlerinde ki roller ine ilaveten , hücre-hücre etkileş i mine de aracılık



ederler. Beta 2 alt birimleri içeren integrinler, ekstravazasyona yüzeyinde eksprese edilir ve endotel hücrelerine



lntegrin'ler



hazırlık amacıyla



sı k ıca tutunmasını ,



adezyonu



lökositlerin



sağlar.



İntegrallerin veya integrin düzenleyicilerinin geneti k muta syonları , Glanzmann ' ın trombasten isi (beta



3 integrin alt birimindeki mutasyon lar), lö kosit adezyon mutasyon ; tip il, genet ik bir endojen fu koz



bozukluğu



metabol i zmas ı



(tip 1, beta2 integ rin alt bir imindeki



defekt i)



ADAM (fora disintegr in and metalloprotease ) prote inleri, t emelde sekrete edilen enzimlerdir . İntegrinin aracılık ettiği hücrenin hücre dışı matrise bağlanmasını y ı kan prote inlerdir .



Nöroendokrinsistem hücreleri Vücutta hemen her organda nöroendokr in hücreler bulunur ; ve bunların bir



kısmının



özel adları



vardır .



Nöroendokrin hücreler immünhistokimyasal olara k; kromogranin , sinaptofizin , CD56, CD57 ve NSEpozitiftir . Nöroendokrin neoplaziler en sık sindirim sisteminden



ardı n da n akciğerden k a y nak l anır l ar.



Nöroendokrin hücrelerden köken alan dü ş ük malignite pota nsiyelli tüm örl er; karsinoid (nöroendokrin tümör) ; yüksek malignite potansiyelli (agresif seyirli) tümörle r nöroe ndo krin karsino m olara k ad l a n d ırıl ı rl ar.



Doku



Hücre



Tümör



Prognoz/ Seyir



Deri



Merkel hücresi



Merkel hücreli karsinom



Agresif seyirli; malign



Akciğer



Kulchitskyhücresi



Tiroid



ParafolikülerC hücresi



Pankreas



Adacık



hücreleri



Akciğer



İyi prognozlu; malign



karsinoid i



Küçük hücreli



akciğer



karsinomu



Agresif seyirli ; malign



Medülle r tiroid karsinom



Malign



lnsülinoma



Sıklıkla



benign



Gastrinoma (Zollinger Ellison sendromu)



Sıklıkla



malign



Glukagonoma



Sıklıkla



malign



Somatostatinoma



Sıklıkla



malign



VİPoma



Sıklıkla



malign



ileum



Sindirimsistemi nöroendokrinhücresi



İleum karsinoidi



Sıklıkla



malign



Apendiks



Sindirimsistemi nöroendokrinhücresi



Apandiks karsinoid i



Sıklıkla



benign



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



Patolojide kullanılan histokimyasalboyalar Boya



Boyanankomponent Glikojen (PAS+; O.PAS-),



Periyodikasit şif (PAS)



Glikoprote inler (mukus) (PAS+,D.PAS+), Bazal membran ,



Mantarların



Sudanblack, Oil Red O



Lipidler



Prusyamavisi



Demir, hemosiderin



Rhodamine,orsein



Ba k ı r



Kongokırmızı



Amiloid (polerize ı şı kta



Retikülin



Kollaj en; t ip 3, ret ikülin lif



Massontrikrom



Kollajen; tip 1



Modifıye



giemsa (rutinde kullanılan)



Warthin-Starry (en iyi boyayan)



Mide



mukozasında



hücre



duvarı



doğru l anma lı )



H. pylori ' nin görülebilmes i



Mason fontana



Melanin



Toliudin blue ve giemsa



Metakromazi göstermek için (mast hücrele ri)



Luksolfast blue



Myelin



Toliudin blue ve giemsa



Metakroma zi göstermek için (mast hücreler i)



EJ



PATOLOJİSİ



HÜCREÖLÜMÜVEADAPTASYON HÜCREÖLÜMÜNÜN TİPLERİ



DİĞER/ YENİLER



APOPİTOZ



NEKROZ Nedenleri;



Nedenleri;



NEKROPTOSIS



• Hipoksi/anoksi/iskemi



• Fizyolojik



- TNF reseptör tip 1 (TNFRl)



• Serbest oksijen rad ikalleri



• Patolojik



- Kaspas 8 aktivasyonunda



•



D i ğe r :



- Nekrozom



travma , kimyasal, mikrobiyal ,



oluşumu ;



uyarısı



·ıetersizlik



RIPKl + RIPK3+



MLKL



immünoloji k vs. Alt tipleri:



Alt tipleri:



PYROPTOSİS



• Koagülasyon nekrozu



• İntre ns e k apopit oz



- Sitoplazmi k mikrob iyal ürünlerin



• Likefaksiyon nekrozu • Kazeöz nekroz



yağ



ile bi r leşmesi



• Ekstrensek apopito z



• Enzimatik yağ nekrozu • Travmatik



sitop lazmik innate immün reseptörler



- Mito kondr iyel sitokrom c yolu



- İnflammasome oluşumu : NLRP+ ASC+



- Garanzim B/ Perfor in yolu



Pro-caspas 1



- Fas/Fas ligand yolu



nekrozu



- Aktive caspas 1; hücrede lll ve IL18



• Gangrenöz nekroz



üretimi



• Fibrinoid nekroz



NEKROZ Nekroz daima patolojiktir ; apopitoz ise bazen patolojik bazen fizyolojiktir . Hücre



hasarının



en sık nedeni hipoksi ve hipoksinin en



sık



nedeni iskemidir .



İnsanda iskeminin en sık nedeni ise aterosklerozdu r.



Hipoksi / İskemi nedenli hücre ölümü; Hipoksiye en duyarlı hücreler nöronlardır. - Nöronlar ; hipoksiye ortalama 3-5 dakika dayanır; hipoksiye en serebellumun purkinje hücrelerid ir. - Kalp kası ; hipoksiye 20-30 dakika; çizgili kas 2-3 saat dayanır .



duyarlı



nöronlar hipokampustaki piram idal nöronlar ve



Nekroz neden leri - Hipoksi (en sık neden) ve serbest oksijen radikalleri s ı k nedenlerdir .



-



Diğer



nekroz nedenleri; Fiziksel ajanlar, kimyasal madd eler ve ilaçlar, mikrobiyo lojik aj anlar, immünolojik reaksiyonlar ,



genetik bozukluklar , beslenme



bozuk l uğu



İskemi / hipoksi esnasında hücrede yaşananlar;



-:Rlı?I • Hipoksi / iskemide hlic re de saptanan



değişıklikler



•



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ Hipoksi / iskemik hücrede saptanan reversibl değişiklikler; • Hipoksi



• Mitokondriyel



ATP üretiminin azalmasının ilk etkisi



•



Na-K pompasında bozulma



• Hücre içi Na birikimi •



Hücrenin şişmesi (Hidropik dejenerasyon) + Endoplazmik retikulumda şişme + Mikrovilluslarda kayıp + Sitoplazmada vakuollerin oluşumu+ Miyelin figürlerin oluşumu • Hipoksi Mitokondriyel ATP üretiminin azalması ATP üretebilmek için şekerlerin kullanımı; glikolizde artış Hücre Nükleer kromatinin kaba kondanse görünüm alması içi pH da düşme (laktik asidoz) + glikojen depolarının azalması •



-



• Hipoksi • Mitokondriyel ATP üretiminin sentezinde durma • Sitoplazmik lipit birikimi



azalması



• •



•



•



Ribozomların



endoplazmik retikulumdan ayrılması



• Protein



Hipokside (hücre hasarında) en erken etkilenen organel mitokondridir . Hipoksik hücrede ilk değişiklik mitokondride ATP üretiminin azalmasıdır. Hipoksik bir hücrede saptanan ilk mikroskobik değişiklik hücrenin şişmesi (hidropik dejenerasyon, bulanık şişme)dir. Myelin figürler, hücre içi organellerin (endoplazmik redikulum gibi) membranlarından oluşan eozinofilik lifsel yapılardır. Hipoksi nedeniyle oluşan hücre yağlanması en sık karaciğerde izlenir; kalpte yağlanmanın nedeni de hipoksidir (kronik anemi).



Hipoksi / iskemik hücrede saptanan irreversible değişiklikler; • Membran hasarı



•



Hücre membranındaki fosfolipitlerde kayıp+ Hücre iskeletinde değişim ve yıkım+ Serbest radikallerin Hücre içi aşırı Ca++ girişi, mitokondride Ca++ artışı (large flocculent mitochondrial densities), hücre içi enzimlerin (fosfolipaz aktivasyonu, membran hasarı; proteaz aktivasyonu, hücre iskelet hasarı) aktivasyonu hücre ölümü • Lizozomal enzimlerin hücre içinde serbestleşmesi Ribonükleoproteinlerin azalması sonucu hücrede bazofilide azalma+ Nükleer değişiklikler+ Proteinlerin sindirilmesi Sitoplazmik eozinofilide artış+ Karyopiknoz (nükleusta büzülme)+ Karyolizis (nükleusta erime)+ Karyoreksis (nükleusta dağılma) oluşumu



•



•



•



•



•



İrreversible hücre ölümünün en sık nedeni membran hasarıdır . - Sitoplazmik kalsiyum ve/veya serbest oksijen radikali artışı ve oksijen azalması mitokondriyel hasara neden olur; bu hem iskemik hücre hasarını hem de apopitozu başlatır. - Mikroskopik olarak irreversible hücre hasarının temel bulguları nükleer değişikliklerdir (karyopiknoz, karyolisis, karyoreksis).



- Hücre irrevarsble hasar ile yıkıldığında hücrenin sitoplazmik membranından hücre dışında myelin figürler gelişir . İrreversible hücrelerde izlenen sitoplazmik yoğun eozinofilinin nedeni sitoplazmik RNA'nın



ortadan



kalkmasıdır.



Membran hasarı ve ATP yetersizliği nedeni ile fazla kalsiyumu hücre dışında tutmakla sorumlu Ca-ATPasepompası bozulur; bunun sonucu hücre içine giren aşırı kalsiyum hücrede ölümün gerçek nedenini oluşturur. - Hücre içi yüksek kalsiyum fosfolipazları (membranları yıkar) , proteazları (hücre iskeleti ve membranları yıkar), endonükleazları (DNA hasarı) , ATPazı aktive eder (ATP'yi azaltır) . - Sitoplazmik kalsiyum artışı direkt caspas sistemini uyararak ayrıca mitokondriyel membran permeabilitesini arttırarak sitokrom C'nin mitokondriden sitoplazmaya geçişini uyarır ve bu apopitozu başlatabilir.



--



SMlingOf retlculuffland



.._ ._



lskemi / Reperfüzyon hasarı;



Reperfüzyonun sağlanması , reversible hasar olan hücreleri normale döndürürken irreversible aşamadaki iskemik hücrelerde hücre ölümünü arttırır; bunun üç mekanizması bilinmektedir: a- Yüksek konsantrasyonda kalsiyumun olay yerine gelmesi b- Kan dolaşımı ile gelen inflamatuvar hücreler (özellikle polimorflar) hasarlı bölgede serbest oksijen radikalleri üretip, var olan hasarı arttırmaları. c- İnflamatuvar hücreler tarafından oluşturulan serbest oksijen radikalleri membran hasarına, özellikle de mitokondri membran hasarına yol açarak (sitoplazmik Ca++ artışı ile birlikte) sitokrom c üzerinden apopitozu uyarırlar . -Reperfüzyonda hücre hasarının temel/major nedeni; serbest oksijen radikalleridir.



-Reperfüzyon sürecinde, hücrede alanin ve glisin'de kayıp oluşur; bu kayıp hipokside gelişen membran hasarını arttırır.



-



.....



PATOLOJİ



Serbest oksijen radikal Hipoksi



sonrası



hasarı



nedenli hücre ölümü;



nekrozun en sık nedenidir.



Serbest oksijen radikalleri ; hidroks il (OH-), süperoksid (O--), hidrojen peroksid (H20 2 ) ve NO



Serbestoksijen radikalleri dört farklı yol üzerinden hücreselhasara neden olur a- Proteinlerde denatürasyon;serbest radikaller proteinlerin sülfidril grublarına



bağlanarak yıkıma



neden olurlar yada



enzimatik aktivitelerini durdururlar hasarı;



b- Membran



membranlarda lipid peroksidasyonuile otokatalitik zincir reaksiyonubaşlar



c- DNA'da G-S ve T-A arasındaki hidrojen



bağlarınıdaki



hidrojenlerin



çalınması



sonucu ONA hasarı



gerçekleşir .



G-S arasında üç,



T-A asasında iki hidrojen bağı bulunduğu için serbest oksijen radikallerine bağlı hasar ağırlıkla T-A arasında gerçekleşir. T-A arası bağlar koptuğunda



T karşı



sıradaki



ONA hasarı



sonrası



bir Tile çapraz gelişen



özellikle ultraviyole radyasyon etkisi ile



hücre ölümü , hücrede



bağ



kurar (T-T bağı, pirimidin dimerleri). Bu dimerlerin



deri kanserlerinde hücrede malignite yönündeki ilk



yaşlanma



ve malign transformasyon



olasılığı



adım



oluşması



olarak bilinir.



artar .



d- Polipeptit fragmantasyonu Serbest radikallerin patoloj ik etlôleri



Radiation



Toıdns -ııııuıııııı..-....1>



Llpid peroıôdatlori



ı.---~-----:ı



Repe,fuslo n



Breakdown.



Protein modfficalionş



mlsfoldlng



DNAdamage COmıersloı\



Dec:omı:,osllion



~~f"tJş>



~~



Mulatlons



to



Hı() by gh.ıtathiono



toHA



peroxldase . catalase



bySOO



Serbe st radikallerin



uzakl aşt ırılm ası



Hücre içinde serbest oksijen radikallerinin oluşmasına neden olan patolojiler;



a- Radyan enerji absorbsiyonu (ionize radyasyon, ultraviole radyasyon) b- Hücrenin normal metabolik prosesleri süresince oksidaz, fenton reaksiyonu gibi)



c-



Dış kaynaklı kimyasalların



esnasında



ilaçların



ve



gerçekleşen



ve özellikle



ağır



redüksiyon oksidasyon



reaksiyonları



(solunum , ksantin



metaller ile



enzimatik metabolizasyonu : CCl4'ün CCl3'e dönüştürülmesi, parasetamolün



karaciğer



üzerindeki yan etkisi gibi



d- Nitrik oksit (NO); vasodilatatör , nörotransmitter ve mikrop öldürücü etki



e-



İskemik hasarlı bölgenin reperfüzyonu ve oksijen tedavisi



f- İnflamasyonda nötrofil ve makrofajlar yolu ile oluşurlar (NADPH oksidaz üzerinden) ; mikrop öldürücü etki gösterirler plaklarının oluşum



g- Low density lipoprotein (LDL); atherom endotel hücreleri



tarafından



plaklarının oluşumunda baş



h- Xantine oksidaz etkisi ile infarktüsü



yağlı



çizgiler (fatty sreaks) ve aterom



rolü oynar .



oluşan



sonrası gelişen



sürec inde intimaya giren LDL, makrofaj , düz kas hücreleri ve



üretilen serbest oksijen radikaller i ile oksidize olarak



xanthine (ATP yıkım ürünü) dokuda süperoksit



reperfüzyon



hasarında



oluşumuna



neden olur; örnek , myokard



izlenir.



Antloksldanlar • Yağda eriyen vitaminler . E, A ve C vitamini • Sitoplazmadaki sistein ve glutatyon • Eser element olarak selenyum • Demir ve



bakır



gibi metallerin



katabolizması esnasında oluşan



reaktif oksidat if



hasarı



etkisiz hale getirenler: Transferrin ,



ferritin, laktoferrin ve serüloplazm in gibi enzimler antioksidan etkilidir . • Serbest radikal oluşturma potansiyeli bulunan (hidrojen peroksit ve süperoksit anyon) reaksiyonları nötralize eden enzimler antioksidan etki gösterirler ;



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



- Katalaz (peroksizomda bulunur) - Süperoksit dismutaz (SOD); manganese SOD mito kondride, bakır ve çinko SOD sitoplazmada bulunur. - Glutatyon peroksidaz (selenyum içerir) Çinko: Sitoplazmik süperoksit dismutazın komponentidir Manganez : Mitokondriyal süperoksit dismutaz ı n komponentidir Bakır:



Sitoplazmik süperoksit



dismutazın



komponent idir



Selenyum: Glutatyon peroks id azın komponentidir Serbest radikal hasarına örnekler 1- Retrolental fibroplazi (prematür retinopatisi) 2- Hemakromatozis, Wilson hastalığı (ağır metal hasarı) 3- Asetaminofen (parasetamol) hepatotoksisitesi, zon 3 nekroz 4- Eksojen alınan karbon tetraklorür (CCl4); karaciğerde yağlanma ve nekroz 5- Reperfüzyon



hasarı



6- Radyasyon nedenli malignite gelişimi; Hemakromatozisde, sirozu takiben yüksek hepatosellüler karsinom gelişme riski UV radyasyon nedenli malign tümörler: Derinin skuamöz ve bazal hücreli karsinomu, malign melanom UV radyasyona en bağımlı malign tümör: Bazal hücreli karsinom UV radyasyon nedenli olmayan malign deri tümörü: Merkel hücreli karsinom İyonize radyasyon nedenli en sık malign tümör: Akut lösemi İyonize radyasyon nedenli gelişmeyen tek lösemi:



KLL



- Radyasyona bağlı olarak tiroitten papiller karsinom; tükrük bezinden mukoepidermoid karsinom , endometriyumdan malign mikst mülleriyen tümör



gelişimi



- Radyasyon uygulanan bir bölgeden



beklenir .



yıllar



sonra



çıkması



beklenen postradyasyon sarkomu: Malign fibröz histiositom



(pleomorfik fibroblastik sarkom, undiferansiye pleomorfik sarkom)



7- Ateroskleroz , inflamatuvar hasar, mikrob iyal aja nların öldürülmes i Kimyasal (toksik) hasar nedenli hücre ölümü; a- Bazı kimyasallar direkt olarak hücre organellerine zarar verirler. membranı, diğer



hücresel proteinleri (sülfidril



gruplarına bağlanarak)



Örneğin, civa-klorid zehirlenmesinde civa hücre



ve ATPaz-bağımlı transportu



baskılayarak



hasar verir .



b- İkinci yol ise inaktif kimyasalların toksik metabolitlere dönüşerek hücreye zarar vermesidir. Bu değişim genellikle karaciğerde



düz endoplazmik retikülumda bulunan P-450 yardımıyla



serbest oksijen radikallerinin alınan



oluşumu ,



karbon tetraklorür (CCl4)' ün



membran



karaciğerde



zararı



oluşur .



P-450 etkisi ile



ve karsinojenik moleküllerin



gelişimine



CCl3' e dönüşümü iyi bir örnektir (özellikle



toksik bir serbest radikaldir (serbest oksijen radikalleri



oluşumuna



Nekroz



değişime uğrayan



metabolitler



neden olabilir. Eksojen



karaciğerde) .



Bu yüksek oranda



neden olur) .



çeşitleri ;



İnsanda hücre ölümünün en sık nedeni nekroz; en sık izlenen nekroz ise koagülasyon nekrozudur



Nekroz



Patogenez



Etkilenen bölge



Histopatoloji



- Protein denatürasyonu sonucu



- Beyin hariç tüm dokularda hipoksi



- Dokuda çatı korunmuştur - Hücrelerin nükleusları piknotik ; sitoplazmaları yoğun eozinofilik (kırmızı) görünümdedir - Nekroz alanı fibrozis ile doldurulur



gelişir



sonrası gel i şen



Koagülasyon nekrozu



nekroz - Ağır metaller ve radyasyon sonrası gel işen nekroz - Tümör nekrozları



PATOLOJİ



- İskemik beyin dokusu



- Enzimatik hücre erimesi sonucu gelişir



Likefaksiyonnekrozu



Kazeöznekroz



Dokuda



Ölen doku yerinde boşluk



- Apse gelişimi



bırakır



- İnfekte olan her bölgede



Dokuda çatının yıkıldığı bir koagülasyon nekrozudur



- Pankreas



Serbestleşen yağ



- Tüberküloz - Histoplazma kapsülatum - Pankreatik enzim lerin aktivasyonu ve çevre dokuyu eritmes i



Enzimatikyağ nekrozu



asitleri kalsiyumun bu bölgelere çökmesine neden olur {distrofik kalsifikasyon), akut aşamada makrofajlar ve nötrofillerden zengin tablo uzun vade de fibrozis gelişimi izlenir.



- Saponification ; kalsiyum ve yağ asitler inin sabunlaşması



-



Travmatik yağ nekrozu



çatı erimiştir



Yağdan



zengin bölgelerde tra vm aya veya cerrahi g irişime sekonder



-Meme -Abdomen



gelişir



- Enzimatik aktivasyon bulunmaz - İskemik koagülasyon nekrozu ve bunu takip eden bakteriyel infeksiyon nedenli likefaksiyon nekrozu tablosunu tanımlar



- Ekstremiteler , özellikle, parmaklar ve kalın barsak



Gangrenöznekroz



-



Koagülasyon nekrozu ve üzerine eklenmiş bakteriyel infeksiyon ile dokunun eridiği nekroz tablosu



-



Kuru gangren,



yaş



gangren



- Fournier gangreni ; skrotum



-



Fibrinoidnekroz



Gommatöz nekroz



Postmortem nekroz



- İmmün sistem nedenli vaskülitler, özellikle PAN ve lökositoklastik vaskülit ; malign hipertansiyon (nekrotizan arteriolitis)



- Damar



- Tersiye! sifilisde



En sık proksimal aorta da



- Otoliz olarak bilinir ölüm sonrası dokuların kendini eritmesi



duvarı



Cancrum otis (Noma) ; ağız ve vulva' da bakteriyel gangrenöz nekroz



- Damar duvarında fibrinden ziyade fibrine benzer nekrotik materyelin birikimi ile karakterize, PASpozitif proteinöz madde birikimi -



Granülomların (gomların) ortasında



izlenir



Postmortem otol iz ilk pankreasta başlar



-Nekrozu daima inflamasyontakip eder. -Koagülasyonnekrozutipik olarak tomb stone (mezar taşı) görünümüne neden olur. -Beyin, kollajen içermediği ve likefaktif hidrolitik enzimlerden zengin olduğu için likefaksiyonnekrozu gelişir.



APOPİTOZ



Apopitoz, nekrozdan sonra hücre ölümünün ikinci



sıklıkta



nedenidir.



Nekrozdan en önemli farkı fizyolojik olabilen bir hücre ölümü olması ve inflamasyonaneden olmamasıdır. Fizyolojik ve patolojik apopitoz örnekleri ;



Süreç



Apopitoz gelişme



mekanizması



Fizyolojik apopitoz Embriyogenezsüreci



Büyüme faktörlerinin



uyarısının



(sinyalinin)



kaybı



Proliferatif dokularda hücr turnover'ı



Büyüme faktörlerinin



uyarısının



(sinyalinin)



kaybı



(intestinal epitel, kemik iliği ve timustaki lenfositler)



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



Hormona bağımlı dokularda involüsyon (endometriyum gibi)



Hormon seviyesinde azalma ve buna sinyalinin azalması



Bağışıklık



Lökosit aktivasyonu için gerekli



ve inflamatuar yanıtların sonunda lökosit sayılarının



bağlı yaşam



yaşam



sinyallerinin



kaybı



azalması



Potansiyel olarak zararlı self-reaktif lenfositlerin yok edilmesi



-



Erişkinlerde olduğu



hormonlara



bağımlı



Self antijenlerin güçlü bir şekilde tanınması hem mitokondriyal hem de ölüm reseptör yalakları üzerinden apoptosise neden olur



involüsyonlarda: Endometriumun menstrüel siklusu, kastrasyondan sonra prostatta



gibi.



- Akut inflamasyon sürecinde nötrofillerin, tim usta otoreaktif T hücrelerinin ve germinal merkezlerde ki seleksiyonda başarısız



olan B hücrelerinin ölümü gibi.



Patolojik apopitoz DNA hasarı



" BH3-only " sensörler



Hatalı katlanmış



proteinlerin birikimi



" BH3-only " sensörler tarafından proapoptotik proteinlerin aktivasyonu , muhtemelen direkt kaspaz aktivasyonunu başlatması



İnfeksiyonlar; özellikle



Viral protein ler ile mitokondriya l yo l ağın aktivasyonu



belirli viral infeksiyonlar



Kaspazlar ı



-



tarafından



proapoptotik proteinlerin akt ivasyonu



akt ive eden sitoto ksik T lenfositler i ile enfekte



olmuş



Doku hasarı veren nedenle gelişen apopitoz; radyasyon, kemoterapödik ilaçlar nedenli hücre ölümü apopitoz ile bu etkilere yüksek dozlarda maruz kalınır ise hücre ölümü nekroz ile gerçekleşir. Bazı viral hastalıklarda izlenen hücre ölümü, (akut viral hepatitte izlenen Councilman cisimcikleri gibi) patolojik apopitoz örneğidir . CDS (+) T hücresi içinde virüs bulunan parankima! hücre sitoplazmik membranındaki Fas proteini üzerinden hücrenin apopitozunu uyarır. Duktal obstrüksiyon sonrası organlarda izlenen patolojik atrofi durumları; pankreas, parotis ve böbrek gibi. Hücre içinde hatalı katlanan proteinlerin birikimi; bu proteinlerin birikimi sıklıkla serbest oksijen radikal hasarı veya genetik bir mutasyon nedenlidir . Bu hatalı proteinlerin endoplazmik redikulumda birikerek "ER stresi" yaratmaları apopitozu başlatır; nörodejeneratif hastalıklarda (Alzeimer, Parkinson gibi) sıklıkla izlenirler . Akut myokard infarktüsü gibi kalp hastalıkları (%80 apopitoz , %20 nekroz) gerçekleşirken;



-



-



-



hücrelerin öldürülmesi



Apopltotlk hücrede izlenen morfolojik değişiklikler



• Apopitoz tek hücre ya da küçük hücre gruplarını etkiler • Apoptotik hücrelerin çekirdeklerinde tipik görünüm büzülme, kromatinde yoğunlaşma (piknosis), özellikle nükleus membranı üzerinde belirgin kaba kromatin birikimleri ve en sonunda karyoreksisi içerir. Bu görünüm moleküler seviyede, DNA'nın nükleozom boyutunda parçalara bölünmesine karşılık gelir . • Çekirdek kromatininin kabalaşması, nükleus memebranı üzerinde kondanse olması apopitozun en karakteristik morfolojik bulgusudur. • Apopitotik hücreler hızla büzülür (küçülür ), sitoplazmik tomurcukları oluşur ve hücre membran ile çevrili sitoplazma ve organeller oluşan apoptotik cisimlere (fragmanlara) parçalanır .



• Bu fragmanlar hızla ortadan kaldırıldığı ve inflamatuar bir tepki vermeden fagositize edildiğinden, önemli miktarda apoptoz bile histolojik olarak saptanamayabilir . • Apopitotik cisimcikler inflamasyon oluşturmadan makrofajlar tarafından (fosfotidilserin ve trombospondin yardımı ile tanınırlar) hızla fagositoz ile temizlenirler . • Kural olarak apopitozu takiben iltihap gelişmez. • Apoptotik cisimleri göstermek için fosfotidil serini işaretleyen annexin V kullanılır.



PATOLOJİ



Koagülasyonnekrozuve apopitoz arasındaki farklar KoagülasyonNekrozu



Apopitoz



Hipoksi ve toksinler (daima patolojik)



Uyaran



Fizyolojik veya patolojik faktörler (fizyolojik ya da patolojik olabilir)



Hücre topluluğu etkilenir



Tek hücreleri ya da küçükgrupları etkiler



İlk neden sıklıkla ATP' nin azalmasıdır



Nedenler



İlk morfolojik bulgu hidropik dejenerasyondur



İlk morfolojik bulgu hücrenin büzülmesidir



Hücre şişer ve boyutu



değişkendir



Hücre boyutu



azalm ı şt ı r



artmıştır



Organellerde hasar erken aşamada



Organeller son aşamaya kadar intaktdır



oluşur



Plazma membranı



Histoloji



Nükleus ve sitoplazmada fregmantasyon



Karyopiknoz, karyoreksis, karyolisis



Nükleozom boyutunda fragmanlara



Hücre içeriği enzimatik olarak sindirilir



Hücre içeriği



ayrılır



intakttır,



apopitotik cisimler formunda



serbestleşebilir



Hücre artıkları makrofajlarca fagosite edilir



Apopitotik cisimcikler makrofajlar ile fagosite edilir



Daima inflamatuvar cevap gelişir



İnflamatuvar cevap gelişmez



parçalanır



Difüz internükleozomal (DNA elektroforezinde merdiven paterni)



ATP üretimin in azalması Serbest oksijen radikal



Mekanizmalar



Plazma membranı son aşamaya kadar intakttır



Hücrede lizis ve parçalanma



DNA rastgele



ONA yıkımı



parçalanmıştır



Gen aktivasyo nu



hasarı



Endonükleazlar ve proteaz lar



Protein sentezi durur



Gerçekleşmes i



Enerji gerektirmez



Enerji gerektirir



için erken protein sentezi zorunludur



Membran zararı ile hücre ölümü



Endonükleazların



gerçekleşir



gerçekleşir



Apopitozungelişim Apopitozun süreci caspase enzimlerinin



çalışmas ı



Sistein proteazlar (calpain-1 ve interlokin-lbeta grup enzimlere genel olarak caspasadı verilir .



ve hücreyi



aktivasyonuile hücre ölümü



mekanizmaları



parçalamaları



ile



sonuçlanır.



konverting enzim) apoptoz için spesifik protein hidrolizine neden olurlar . Bu



Caspas'iarın fonksiyonları;



Protein sindirimi: Kaspazlar çekirdek ve hücre iskelet proteinlerini sindirirler . Endonükleazların



aktivasyonu:DNA'da düzenli çift iplik



Transglutaminazların



bağlanır



kırılmaları oluşur .



aktivasyonu: Bu enzimler aktive olunca sitoplazmik proteinler birbirlerine kovalent



bağlarla



ve apoptotik cisimlerin yapısına katılırlar.



Caspassisteminin aktivasyonu ise pro- ve anti-apopitotik moleküler yollar üzerinden düzenlenir . Caspasaktivasyonunda iki farklı yol (ekstrensek yol) .



tanımlanmıştır;



mitokondriyal yol (intrensek apopitoz) ve ölüm reseptörü yolu



çapraz



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



Mitokondriyal (intrensek) apopitoz yolu:



- Sitokrom C ve diğe r mitokondriyel proteinlerin mitokondriden çıkm as ı kaspazları uyararak intrensek apopitozu başlatır. - Bcl-2 ve Bcl-XL; proapopitotik moleküller Bak ve Bax'ı tutarak , apopitozu engellerler. - Hücreler büyüme faktörlerinden ve hayatta kalma sinyallerinden yoksun bırakıldık larında veya DNA'ya zarar veren ajanlara maruz kaldıklarında veya hatalı katlanmış proteinlerin aşırı miktarlarını biriktirdiklerinde , bir dizi sensör etkinleştirilir . Bu sensörlere BH3 proteinleri denir . - Bu sensörlerin aktifleşmesi dengeyi pro-apoptotik Bak ve Bax lehine değişt i rir . - Sonuç olarak, Bak ve Bax dimerize olur , mitokondri yal membrana yerleştirilir ve sitokoldaki c ve diğer mitokondriyal proteinlerin sitoplazmaya kaçtığı kanallar oluşturur . Sitokrom C sitoplazmaya girdikten sonra, bazı kofaktörlerle birlikte kaspaz-9'u etkinleştirir. - Net sonuç, nihai olarak nükleer parçalanmaya ve apoptot ik cisimlerin oluşumuna yol açan bir kaspaz kaskadının aktivasyonudur . Ölüm reseptörü (ekstrensek) üzerinden gelişen apopitoz yolu :



-



-



Birçok hücre, apoptozu tetikleyen ölüm reseptörleri olarak bilinen yüzey moleküllerini taşır . Bunların çoğu, hücre ölümünde rol alan tümör nekroz faktörü (TNF} reseptör ailesinin üyeleridir . Prototipik ölüm reseptörleri tip I TNF reseptörü ve Fas'tır (CD95}. Fas ligandı (Fasl} esas olarak aktive T lenfositleri üzerinde eksprese edilen bir zar proteinidir. Bu T hücreleri, Fastaşıyan hedefleri tanıdığında, Fas molekülleri Fasl ile çapraz bağlanır ve adaptör proteinlerini ölüm etki alanı üzerinden bağlar. Ardından kaspaz-8 aktive olur ve diğer kaspazları harekete geçirir . Ölüm reseptör yolu , self-reaktif lenfositlerin yok edilmesinde ve CD8+ T lenfositlerinin virüsle infekte hücreleri temizleme sürecinde kullanılır . Mitokondriyal (intrensek) apopitoz yolu



Ölüm reseptörü (ekstrensek) apopitoz yolu



İntrensek apopitozu başlatan hücre hasarları;



Ekstrensek apopitozu başlatan hücre hasarları;



• Büyüme fa ktörleri ve tropik hormonlar ı n yet ers iz liğ i



Fas (CD95} sıklıkla aktive T lenfositlerince uyarılır ;



• DNA hasarı (radyasyon, toks inler, serbest oksijen radikaller i}, p53



• Viral hastalıklar • Tümör hücreleri



• Hatalı katlanmış proteinlerin hücre içinde aşırı birikmesi • Serbest oksijen radikal



hasarı



ve sitoplazmik Ca ++



Hücre



TNF reseptör tip 1; TNF-alfa ile aktive olur



artışı



hasarı



Hücre



T Bcl-2 aile sensörü (BH3 protein) aktivasyonu



Mitokondri



membranında



bulunan ölüm reseptörlerinin tetiklenmesi (TNF tipl reseptörü ve Fas (CD95))



Pro-apopitotik Bax ve Bak aktivasyonu



T



T



FADD aktivasyonu



membranında



Bcl-2 ve Bcl-XLseviyeleri azalır ; Bax



T Bax ve Bak artışı ile mitokondri



membranında



T Bid'in uyarılması (Bid; Bcl-2 ailesinin pro-apopitotik üyesidir)



ve Bak seviyeler i artar permeabilite



art ış ı



oluşması



T initiator caspas-8 ve caspas 10 aktive olur



T



T



Sitokrom C mitokondriden sitoplazmaya geçer



Ortak caspaslar olan Caspas 3 ve 7 üzerinden apopitoz



T



gelişimi



Apaf-1 üzerinden initiator Caspas-9 aktive olur



T Apopitotik hücre ölümü



Apaf-1 + sitokrom C + caspas 9 = apopitosome olarak



adlandırılır



T Ortak caspaslar olan Caspas 3, 7 ve 10 üzerinden Apopitoz gelişimi



T Apopitotik hücre ölümü -Bcl-2; sitokrom c'nin sitoplazmaya geçişini engelleyerek bu yolu



inhibe eder



-FLİP; Caspas-8 ile bağlanır ve caspas'ı inaktive ederek; ekstrensek apopitozu inhibe eder



PATOLOJİ



- Bid; hem intrensek (mitokondriyal), hem de ekstrensek(ölüm reseptörü üzerinden) apopitoz yollarında görev alır. - Caspas3, hücreyi öldüren en önemli



yıkıcı caspastır



- Glukokortikoitler genel olarak apopitozu indüklerler; seks steroidleri ise inhibe ederler.



- Bcl-2, FLİP, Bcl-XL,MCL-1(myeloid lösemi hücre diferansiasyon proteini) apopitozu durdurur/azaltır - p53, Bax, Bid, Puma, Noxa, Bim apopitozu



başlatır/arttırır .



Apopitozun disregülasyonu Defektif apopitozisve hücreyaşam süresi



Apopitozis



artmış



gerçekleşmediği



için anormal apopitoza gitmesi gereken hücreler



devam ediyor ve özellikle malignite



Apopitozisdeartmış ve aşırı hücre ölümü



yaşamaya



gelişme olasılığı artıyor.



•



TP53 mutrasyonu ; kanserlerde en sık saptanan genetik anomalidir.



•



Artmış



•



Nörodejeneratif



•



İskemik hasar; myokard infarktüsü



•



Virüsle infekte hücrelerin ölümü



BCL2; özellikle foliküler lenfomada izlenir hastalıklar



Otofaji, hücreölümü; Otofaji, hücrenin kendi



bileşenlerini



kendi



lizozomları



ile sindirmesini



tanımlar .



Otofaji, besin yoksunluğu dönemlerinde bir hayatta kalma (adaptasyon) Bu süreçte, hücre içi organeller ve sitoplazma redikulumdan-türetilmiş Ardından



mekanizma s ıdır.



besin yoksunluğunu hisseden sitozolik proteinler



tarafından başlatılan



endoplazmik



otofajik vakuol içinde alınır .



bu vakuol lizozomlarla birleşerek bir otofagolizozom oluşturur; burada lizozomal enzimler hücresel bileşenleri sindirir.



Uzun süreli Ağır



kısımları,



açlık periyotlarında



hücrelerde otofaji



otofaji süreçleri , iskemik hasar ve



bazı



son rası



(otofajinin adaptasyon



sınırı aşılınca)



apoptotik hücre ölümü



gelişir.



miyopati tiplerinde görülür.



Endoplazmikredikulum stressinedenli hücre ölümü; Bir hücrede hata l ı katlanmış proteinlerin birikmesi, endoplazmik redikulumu (ER)gererek apoptoz ile hücre ölümüne neden olabilir. Normal bir protein sentezi sürecinde , ER'deki şaperonlar, yeni sentezlenen proteinlerin doğru şekilde katlanmasını kontrol eder ve yanlış katlanmış polipeptidler ubikuitinle işaretlenir ve yıkılır. Herhangi bir nedenle hatalı katlanmış proteinlerin ER'de birikimi başladığında öncelikle adaptif yanıt olarak; Şaperonların



üretimi artar



Protein sentezi -



Protein



yıkımı



azalır



artar



Ancak hücrede çok miktarda



hatalı katlanmış



protein biri kir ve adapt if cevap yetersiz



kalırsa , oluşan



uyaranlar, BH3-ailesinin



proapoptotik sensörlerinin yanı sıra kaspazların doğrudan aktivasyonuna neden olur ; bu da mitokon driyal apoptozisi başlatır . Hatalı katlanmış



eliminasyon



proteinlerin hücre içi birikim i, yanlış diz i lm i ş protein lerin üretimini artt ı ran anormalliklerden veya bunların



yeteneğini



azaltmaktan kaynaklanabilir .



Yaşlılıkta; hatalı katlanmayı



düzeltme kapasitesinde azalma sonucu



Viral infeksiyonlarda hücrelerde büyük miktarda mikrobik protein sentezlendiğinde İnsüline direnç gelişen tablolarda,



Hücre içi pH ve redoks halindeki değişiklikler hatalı katlanmış proteinlerin birikimine neden olabilir. İskemi ve hipokside olduğu gibi, glikoz ve oksijenin yoksun bırakılmas ı da yanlış katlanmış proteinlerin yükünü artırabilir .



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



Hatalı katlanmış



proteinler sonucu gelişen hastalıklar



Hastalık



Etkilenenprotein



Etkinliği azalmış,



mutant proteinlerin neden olduğu



Klstlkflbroz



Kistik fibroz transmembran regülatuvar protein (CFTR)



Famillal hlperkolesteroleml



LDL reseptör



Tay-Sachshastalığı



Hexosaminidase beta subünit



Hatalı



Patogenez



CFTR'nin



kaybı



LDL reseptör



klor transportunda defekte neden olur



kaybı



Lizozomal enzimin



sonucu



gelişen



yokluğu



ve nöronlarda GM2



katlanan proteinlerin ERstressiyaratarak hücre kaybına neden olduğu



Retinltls plgmentosa



Rhodopsin



Creutzfeldt-Jakob



Prion



Alzhelmerdlsease



hiperkolesterolemi



gangliosidase' ın depolanması



hastalıklar;



Rodopsinin anormal katlanması fotoreseptör kaybına ve hücre ölümüne neden olur ve körlükle sonuçlanır Anormal



hastalığı



Hatalı



hastalıklar;



Amiloid beta peptit



katlanmış



PrPsc birikimi, nöronlarda hücre ölümüne neden olur



Nöronlarda beta amiloid protein birikimi, apopitoz



gelişimi



katlanan proteinlerin ERstressiyaratarak hücrekaybına ve proteinin fonksiyoneldefektine neden olduğu



hastalıklar;



Alfa-1 antitripsin deflsltl



Hepatositlerde nonfon ksiyonel protein birikimi ve apopitoz ; akciğerde amfizem



Alfa-1 antitripsin



ge l iş i m i



Ayrıca



Huntingtonve Parkinsonhastalığında ve olasılıkla tip 2 diabette de hücreölümleri hatalı nedenligelişmektedir.



katlanmış



proteinler



Nekroptosisile hücre ölümü; Nekroz ve apop itozun



bazı



Morfoloji k ve organellerde plazma



membranı



yolları tet i ği



bir hücre ölümü dür.



biyokimyasa l ver iler nekroza benzer ; ATP k a y bı , hücre ve



şişme,



Hücre ölümünün



nedenle



k ar ış ı m ı



ROSgenerasyonu , lizozoma l enzimlerin



rüptürü gibi.



mekanizmasında



ise genetik olarak



çekmektedir ve apopitoz ile ortak



" programlanmış



nekroz "



kesin ver i kaspas aktivasyonu ile bağımsız programlanmış



Hücre



membranında



s erbestleşmes i,



programlanmış



aşamalar



tanımıda kullanılır .



sonuçlanmamasıdır



hücreölümü" tanımıda



sinyal



içermektedir . Bu



Apopitozdan



ayıran



en



ki bu nedenle "kaspas



kullanılır .



bulunan TNF reseptör tip 1 (TNFRl)in



uyarılması



ile



başlar



ve



hücre içinde reseptör associated kinase 1 ve 3 (RIPl ve RIP3) ile kaspas 8' i akt ive edebilirse apopitoz



başlar



ancak kaspas 8 aktivasyonunda yete rsizlik olu r ise RIPl +



RIP3 + bilinmeyen bir protein (MLKL) ile



birleşere k



"nekrosome"u olu ş tururlar .



Nekrozom hücre içinde metabo lik değ iş i k li k ler yapara k ATP' de azalma ve reaktif oksijen ürünlerin in (ROS) artmas ı ile hem iskemi hem de serbest oksijen rad ikal



hasar ı



üzerinden hücreyi öldürür . Nekroptosis ' in görüldüğü durumlar ; kemik büyüme plakları , steatohepat itde hücre ölümünde , akut pankreatitlerde , reperfüzyon hastalıklarda



hasarı,



ve CMV infeksiyonunda izlenebilir .



Parkinson gibi nörodejene rat if



Nekropitosis



-® =O



Pyroptosis ile hücre ölümü;



~



Mikroplarla infekte hücrelerde mik robiyal ürünler sitopazmaya girdiğinde burada ki sitoplazmik innate immün reseptörle r ile birleşerek aktif bir mult iprotein kompl eks oluşur (inflammasome) . İnflammasome, kaspas l ' i uyarır; bu da IL-l ' i akt ive edil ir ve lökosit cevabı ve ate ş oluşumuna neden olur . Kapas 1, kaspas 11 ile ya k ından i lişki l i d i r ve bunu aktive ederek hücre ölümünü uyarır . Burada izlenen hücre ölümü klasik apopitozun aksine hücre şişmesi, plazma membranının hasarı ve inflamatuvar cevaba neden olur .



Pyropitosis Deficiency of



ONA hasarı sonrası Hücre ölümü;



ROS



g,owth fact0utcher cismi; plazma hücre nükleuslarında, sadece lösemi/lenfomalarda en sık olarak da Waldenström makroglobülinemisinde (lenfoplazmasiter lenfoma) izlenir



Viral inklüzyonlar İnklüzyon



Virüs Herpes CMV



Yeri



Cowdry



intranükleer; dudakta Tzanck testi , beyinde temporal lob



Baykuş



İntranükleer ve sitoplazmik; ependimal hücreler



gözü



böbrek tubülleri , beyinde



Negri



Sitoplazmik ; beyinde serebellum hipokampus pyramidal nöronları



HPV



Koilosit



Sitoplazmik ; skuamöz epitel ; deri , serviks, larinks, özofagus



HBV



Buzlu cam



Sitoplazmik ; HBVyüzey antijenine



Molluskum cisimleri



Keratinize skuamöz epitel ; deri



Kuduz



Molloskum kontagiosum



Pürkinje



karşılık



hücreleri ,



gelir



- Papiller tiroid karsinomunda buzlu cam görünümü intranükleer - Hepatit B virüs infeksiyonunda buzlu cam görünümü intrasitoplazmiktir .



Hücre içi pigment birikimleri Biriken madde



Hastalık



Etkilenen hücre



Endojen pigmentler Bilirubin



Karaciğer,



beyin



Uzun yaşayan hücreler;



Lipofuksin



Sarılık ,



kernikterus



•Yaşlanma (yaşlılık



pigmenti) hasarı



- Nöronlar



•Serbest oksijen radikal



- Kalp kası



Çizgili kasta Brown atrofi



- İskelet kas ı



Sarı-kahve



renkte pigment



- Karaciğer - Vezikülo sem inal is Tüm hücreler,



Hemosiderin



Sistemik hemakromatozis olgularında en yoğun birikim karaciğerde



Lokal hemosiderin birikimi;



- Kanama alanları



-



Dalakta gamma gandi nodülleri Kemikte Brown tümör



Sistemik hemokromatizis; Prusya mavisi pozitif Sarı-kahve renkte pigment



Serbest oksijen radikal



hasarı,



fibrozis



- Kalp (dilate kardiyomyopati) - Karaciğer (mikronodüler siroz, karsinom) - Pankreas (bronz-diyabet)



Hematin



Dalaktaki makrofajlar



Ağ ır



Prusya mavisi negatif



Sarı-kahve



Ferrik formda oksidize demir birikim i



hemolitik kriz



(yanlış



kan transfüzyonu , malaria)



renkte pigment



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



Melanositler;



Melanin



Siyah renkte pigment



- Deride



lentigo; deride melanosit sayısında artışı



- Oral mukoza,



Vitiligo; deride melanosit sayısında azalma



özofagus



Nevüs, melanom



-Göz



Albino'da melanosit fonksiyonu bozuk; deride melanosit



- Meninksler



sayısı



Homojentizik asit



normal



Alkaptonüri



Tüm dokularda birikim Deri, konnektif doku,



Kalp ve kıkırdak birikimi , okronozis , zeka normal



kıkırdak



Siyah renkte pigment;



birikim;



idrarın



koyulaşması



beklemekle



Okronozis Eksojen pigmentler



Antrakoz



Eksojen pigment Akciğer,



Dövme (tattoo)



mediastinal lenf



Antrakozis En sık eksojen pigment



nodları



Eksojen pigment



İnsolubl metalik-bitkisel pigmentler



Deri Eksojen pigment Kurşun



Kurşun



Böbrek proksimal tubul



zehirlenmesi



hücreler i



Hiperplazi, hipertrofi, atrofi, metaplazi



Hücre sayısında Bölünme



artışı tanım lar



yeteneği



olan hücrelerde izlenir



Fizyolojik hiperplazi: a-



Hormononal



hiperplazi



(Östrojen



stimülasyonundan



sonra



endometriyum



proliferasyonu)



b- Kompansatuvar hiperplazi (Parsiyel hepatektomiden sonra karaciğerin hiperplazisi) Patolojik hiperplazi:



aHiperplazi



Aşırı



hormon stimülasyonu (Hiperöstrojenizm ile endometrium hiperplazisi , benign



prostat hiperplazisi)



b- Lokal üretilen



growth



iyileşmes i nde a ş ı rı



bağ



faktörlerin



hedef



hücreler



doku pro life rasyonu, HPV ile



üzerindeki uyarılan



etkileri



(Yara



skuamöz epitel



proliferasyonu) c- Kronik iritasyon; Deride kronik



kaşıntı,



sigara kullanımında



bronş



epitel



hiperplazisi, sirozda rejeneratif nodüller



d- Antikor



uyarısı ;



Basedow-Graves hastalığı gibi



e- Viral infeksiyonlar ; HPV, EBVgibi f- Kimyasal düzensizlik; Hipokalsemi sonucu paratiroit gland hiperplazi si gelişimi , iyot eksikliği



sonucu guatr



gel i şimi



PATOLOJİ



Hücre boyutlarında Sıklıkla



bölünme



artışı tanımlar



yeteneği



ve hücre içi organellerde



artış



nedenlidir .



olmayan hücrede izlenir



Fizyolojik hipertrofı: Hamilelik esnasında uterusta östrojen etkisi ile düz has hipertrofisi



(daha az oranda düz kas hiperplazisi), çizgili kasta geliştirenlerde



iskelet



kası



artmış



fonksiyon



ihtiyacı



(Kas



h ipertrofi si) gibi



Patolojik hipertrofı: Sistemik hipertansiyo n ya da aort kapak ha stalıklarında sol



ventr ikül Hipertrofı



miyokartında



hasta l ığı n da



ya da Cushing



izlenen adrenal korte kste hipertrofi



gibi. Kasın



hipertrofi sürecinde alfa-miyozin



ki bu daha yavaş ancak enerji tüketimi



ağır



zinciri yerini beta-myoz in



açısından



daha ekonomik bir



ağır



zincire



bırakı r



kasılmayı sağlar



• Fosfoinositid-3 kinaz/ AKT yolağı fizyolojik hipertrofide kullanılırken G-protein coupled reseptör



yolağı



genellikle patolojik hipertrofide



kullanılır.



• Hipertrofideki hücre daha da zorlanırsa apoptoz veya nekroz ile ölür. Bunun örneği



•



hipertrofiye giden kalbin en sonunda kalp



Gebelik sürecinde uterusun fizyolojik büyümesi; östrojenle sonucu olarak ortaya -



uyarılan



yetmezliğine



girmesidir .



düz kas hipertrofisi ve düz kas hiperplazisin in bir



çıkar .



Gebelikte uterusta büyüme öncelikle hipertrofi Malign hipertansiyonda arteriollerin



duvarında



örneğidir .



izlenen hiperplastik arterioloskleroz bir düz kas hücre hiperplazisi



örneğidir .



•



Buna karşılık, artan i ş yüküne yanıt olarak, hem iskelet kasında hem de kalpteki çizgili kas hücreleri , yalnızca hipertrofiye girerler, çünkü yetişkin kas hücreleri mitoz için sınırlı bir kapasiteye sahiptirler .



•



ACTH uyarısı ile adrenal korteks hücrelerinde izlenen değişim ön planda hipertrofinin bir örneğidir .



•



Yaşlı



•



Ayakkabının ayağı vurması



tıkandığında



erkeklerde prostat dokuda hiperplazi, uretra



kullananlarda



bronş



ise mesane düz kasında hipertrofi



gelişir .



ile oluşan nasır, kronik sistitte mesane epitelinde ; psöriaziste epidermiste ve sigara



epitelinde izlenen



değişim



öncelikle hiperplaz i' dir; bu lezyonlarda zamanla metaplazi ve displazi



gelişebilir.



•



İlaca bağlı hepatositlerde P450 aktivitesinde artış, detoksifikasyon yeteneğinde artış; bir böbrek çıkarıldığında diğer böbreğin



büyümesi ve TSH etkisi ile tiroit hücrelerdeki büyüme hipertrofiye örnekt ir. Etkilenen



orga n ın



Hücrelerde atro fi



parankim a! hücrelerinde küçülmeyi t anımlanı r . s ı klık la



ot ofaji üzerinden ge rç e kl e şir .



Atrofi k hücrede prote in sent ezi a z a l ı r; Prot einlerin



y ık ımında



y ı kımı



art ar



ubiqu it in-proteozom yolu s ı klıkla



k u ll anılır



Atrofinin olası nedenleri:



Atrofı



• •



En sık neden fonksiyonel ihtiyaçtaki azalmadır İnervasyon kaybı ; denervasyon atrofis i olarak adlandırılır . Azalmış kan akım ı (iskemiye sekonder) nedenli atrofi Yetersiz beslenme Endokrin st imülasyonun kaybı Yaşlanma (senil atrofi) Basınç atrofisi Özellikle endokrin organlarda hormonların kesilmesine sekonder küçülmeler (involüsyon) ve glandların duktuslarındaki obstrük siyon son ra s ı küçülmelerinde apopitoz rol oynar .



©



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



Matür bir hücrenin yerini Sıklıkla



başka



bir matür hücreye



bırakmasını tanımlar



kronik iritasyona cevap olarak gelişir; genel kavram olarak reversibldır .



Metaplazinin yönünü (hangi hücrenin, hangi hücreye) belirleyen, Eğer



iritanın



tipidir .



metaplaziye neden olan iritasyon uzun süre devam ederse etkilenen hücrelerde



metaplazi



•



•



displazi



in-situ karsinom



•



invazive karsinom gelişimi izlenebilir .



Epiteliyal dokularda metaplazi örnekleri; (genel olarak reversibledır ve malignite gelişebilir)



-



Sigara kullananlarda ve A vitamin



eksikliğinde



yollarında



solunum



skuamöz



metaplazi; prekanseröz



Metaplazi



-



Özofagusta reflüye sekonder glandüler metaplazi; Barret özofagusu; prekanseröz



-



Midede kronik gastritte , intestinal metaplazi; prekanseröz



-



HPV ile



infekte



servkste,



transformasyon



zonunda



skuamöz



metaplazi ;



prekanseröz



-



Ekstrofi



-



Kronik sistit



-



Memede fibrodisplazik



sonrası



mesanede intest inal metaplazi; prekanseröz



sonrası



mesanede skuamöz metaplazi ; prekanseröz hastalıkta



apokrin metaplazi



gelişimi;



Malignite için



predispozan değildir Mezenkimal dokulardaki malignite gelişmez)



metaplazi



örnekleri;



(genel olarak



irreversibledır



sonrası kas dokuda kemik metaplazi gelişimi; myositis ossifikans • Malignite için predispozan değil , irreversible Uzun kemik kırıkları ve immobilizasyon sonrası eklem kıkırdağında gelişen; kondroid metaplazi • Malignite için predispozan değil, irreversible Kalp kapakların ve kord vokalde oluşan şarkıcı nodüllerinde; miksoid metaplazi • Malignite için predispozan değil, irreversible



- Travma -



-



ve



Skuamöz epitelden glandüler epitele metaplazi



Barrett özofagusu, özofagus skuamöz epitelinde glandüler metaplazi ve goblet hücreleri



Glandüler epitelden birbaşka glandüler epitele metaplazi



H.pylori etkisi ile midede intestinal metaplazi



Glandüler epitelden skuamöz epitele metaplazi



gelişimi



Sigara kullanımı sonucu bronş epitelinde skuamöz metaplazi gelişimi



Transizyonel epitelden skuamöz epitele metaplazi



Mesanede Schistosoma haematobium infeksiyonu ve kronik iritasyon sonrası gelişen skuamöz metaplazi



Transizyonel epitelden glandüler epitele metaplazi



Mesanede ekstrofi



sonrası gelişen



intestinal metaplazi



PATOLOJİ



Patolojik kalsifikasyonlar Distrofi k kalsifikasyon



Metastatik kalsifikasyon



Kan kalsiyumu normal



Kan kalsiyumu yüksek



Nekrotik dokuda kalsiyum birikir



Normal dokuda kalsiyum birikir Hiperkalsemi nedenlerine eşlik eder



Distrofik kalsifikasyon saptanan durumlar;



-



-



Nekrotik doku; yağ nekrozu, kazeifikasyon nekrozu gibi Aterom plakları Kalp kapak anomalileri; kalsifik aort stenozu gibi Ven ve arterlerdeki organize trombüsler Yaşlanma ile pineal glandda, koroid plaksusta, larinks



Primer hiperparatiroidi; yani paratiroid adenom ; maligniteler Sekonder hiperparatiroidi en sık neden; Böbrek yetmezliği Metastatik kemik lezyonları, multipl miyelom Sarkoidoz; granülomlardaki makrofajların D vitamini benzeri madde üretmesi nedeni ile - Paraneoplastik sendrom; en sık skuamöz hücreli akciğer karsinomu - Nefrokalsinosis ; toplayıcı tubüllerde metastatik kalsifikasyon; böbrek yetmezliği ve nefrojenik diabetes insipitus'da izlenebilir - Lityum tedavisi



kıkırdaklarında



- Musküler arterlerin mediasında (Mönckeberg medial kalsinozisi) - Konjenital CMV infeksiyonunda beyinde periventriküler kalsifikasyon - Neoplazilerde; • Psammom karakterinde ; papiller tiroid karsinomu , seröz over tümörleri, meningiom , prolaktinoma • İntrakraniyel tümörler (kranyofaranjiyoma , meningiom, oligodendrogliom) • Nöroblastom ve meme karsinomu gibi



Metastatik kalsifikasyonun



izlendiği



bölgeler;



Her ne kadar her yerde görülse de en sı k izlenen bölgeler ; Damarlar, böbrek, akciğer ve mide mukozası; metastatik



kalsifikasyonda kalsiyumun en s ı k



saptandığı



organ



•İnsanda hiperkalsemi en sık nedeni primer hiperparatiroidi; yani paratiroid adenomudur



•Klinik bulgu veren (semptomatik) veya hastanede yatanlarda hiperkalseminin en sık neden; malignitelerdir •Paraneoplastik olarak hiperkalsemiye en sık neden olan tümör; skuamöz hücreli akciğer karsinomu •Damar duvarları; metastatik kalsifikasyonda kalsiyumun en sık biriktiği doku



Yaşlılık



• Kromozom uçlarında bulunan telomerin kısalması (yaşlılığın majör nedeni) • Mitokondride oksidatif fosforilasyonun azalması, mitokondrial ONA mutasyonları Yaşlanmanın olası



Nükleer DNA hasarı Hücrenin replikasyon (bölünme) ve rejeneratif (onarım) kapasitesinde azalma Hücrelerde metabolik hasarın birikimi Büyüme faktör sinyallerinin azalması (insülin/GF gibi) Membran yapısındaki kompleks lipidlerin yıllar içinde hücrede lipofuksin formunda birikmesi - Glikasyon son ürünlerinde hücre içi birikim; diabetes mellitus hastalarında Yaşlı hücrelerde beklenen değişiklikler özellikle öneml i - Proteinlerin üç boyutlu yapılarında kayıp ; senil kataraktta lens proteinlerinde izlenen yapısal bozulma gibi LMNA gen mutasyonu, bu gen tarafından üretilen lamin A protein prokürsörlerinde defekt ve hücrelerde progerin adlı anormal proteinin birikmesi. Hutchinson-Guilford progeria Erkek tipi saç kaybı, katarakt, koroner arter hastalığı 10 yaş altında ölüm Otozomal resesif geçişli Erken katarakt, saç kaybı, deri atrofisi, osteoporoz, ateroskleroz Werner sendromu 5. dekatta ateroskleroz yada kanser nedenli ölüm WRN gen defekti, DNA'ya bağlı multiple enzimatik aktiv itede bozulma (ATPase, helikaz, exonuclease gibi) Transcription -coupled DNA'yı (CSAve CSBadlı) onaran genlerde defekt Cockayne sendrom u 12 yaş altında ölüm Ataksi telenjiyektazi'de de somatik hücrelerde izlenen genetik instabilite nedenli erken yaşlanma yönünde bulgular saptanır. nedenleri



• • • • -



TUS HAZIRUK MERKEZLERİ



Protein denatürasyonunun görüldüğü nekroz . .. Koagülasyonnekrozu



SPOT BİLGİLER



Enzimatik sindirimingörüldüğü nekroz... Likefaksiyon nekrozu



Hücre hasarının en sık nedeni. .. Hipoksi Hipoksiden ilk etkilenen sistem ... Aerobik solunum Hipoksiden ilk etkilenen organel. .. Mitokondri Akut hücresel şişmeden sorumlu iyon... Sodyum Hücre hacmini korumada en önemli mekanizma nedir ... Na-K-A TPaz pompası Doku hipoksisindehücresel şişmenin mekanizması ... Na-K-ATPaz pompası inhibisyonuna bağlı hücre içinde su konsantrasyonunun artması Hücrede irreversibl değişikliklere neden olan enzimleri hangi iyon tetikler ... Kalsiyum



Beyinde hipoksi, apse durumlarında görülen nekroz ... Likefaksiyon nekrozu Ttl:>erkülozdahangi nekroz görülür... Kazeifikasyon nekrozu Gangrenöz nekroz nedir ... Ekstremitelerin hipoksik (koagülasyon) nekrozu Likefaksiyon nekrozu + Koagülasyonnekrozu hangi nekroza karşılık gelir ... Gangrenöz nekroz (Yaş gangren) Yağ nekrozu hangi durumlarda görülür... Travmatik



meme, enzimatik pankreas sindirimi Fibrinoid nekrozun en önemli örneği. .. Vaskülit



Kalsiyum artışı hangi enzimleri tetikler ...



Malign tümörlerde görülen nekroz ... nekrozu



1) ATP az 2) Fosfolipaz



Koagülasyon



4) Endonükleaz



Nekrozun mikroskobik bulguları... Eozinofili Bazofili azalması, sitoplazmik vakuoller, kalsifikasyon



İrreversibl hücre hasarını gösteren ilk morfolojik bulgu... Membran parçalanması



Hipoksik hücrede neden eozinofili artar . .. Denatüre proteinler eozini bağladığı için



İskemik hücrede hücre içinde hangi moleküller



Hipoksikhücrede neden bazofili azalır ... Sitoplazmik RNA azalması dolayısıyla hematoksileni bağlayamadığı için



3) Proteaz



artışı,



azalır ... ATP, Glikojen, Protein, Potasyum



Hipoksi haricinde hücre zedelenmesine neden olan maddeler ... Serbest oksijen radikalleri Serbest oksijen radikalleri nelerdir.. . Süperoksit, hidrojen peroksit, hidroksil iyonu, nitrik oksit Serbest oksijen radikallerini zararsız hale getiren enzimler... Katalaz, süperoksid dismutaz, glutatyon peroksidaz, glutatyon redüktaz Antioksidan tampon maddeler nelerdir ... Vitamin A, E, askorbik asit, selenyum, sistein , serbest demir ve bakır taşıyan moleküller Hangi aminoasit antioksidandır ... Sistein Hangileri hücrede reversibl hasar bulgusudur. .. Hiperkromatizm, hücre dış membranında tomurcuklanma , organellerde şişme , otofajik vakuoller Hipokside hiperkromatizmin nedeni nedir. . . pH azalması



Apoptoz nedir ... Hücrenin intiharı Apoptoz fizyolojik mi, patolojik midir . .. Hem fizyolojik hem patolojik olabilir, ancak nekroz her zaman patolojiktir Endometriurndaınenstrüel sikluskanaması öncesinde, hücrelerde görülen patolojik değişiklik nedir ... Apoptozis Apoptozda hücrede ilk önce ne görülür. . . hücre büzüşür sonra apoptotik cisimler oluşur Apoptotik cisimciklerin makrofajlar tarafından sindiriminikolaylaştıran moleküller... Fosfotidilserin, Trombospondin Apoptozda jel elektroforezinde klasik merdiven paterni varken nekrozda diffüz patern oluşur. Apoptozunen tipik mikroskobiközelliği. .. Kromatinin nükleus kenarında kümelenmesi



Hangileri hücrede irreversibl hasar bulgusudur. .. Piknozis, karyoreksis, karyolizis



Apoptotik cisimler hangi boya ile boyanır ... Annexin



Işık mikroskobisindegeri dönüşümlü hücresel bulguları ... Hücresel şişme ve yağlanma



Apoptoz intrinsik yolda görevli moleküller... Bim, Bid, bad a bax- baka sitokrom C a APAF-1 (apoptoz aktive edici faktör-1) a kaspaz 9



hasar



Hipoksik hücre neden yağlanır... Protein sentezi için



azaldığı



Karyoreksis nedir... kromatin parçalanması Karyolizis nedir ... kromatin erimesi Piknozis nedir ... kromatinin



büzüşmesi



Hücre zedelenmesinin ışık mikroskobundaki irreversibl göstergesi. .. Nekroz, Apoptoz En sık görülen nekroz ... Koagülasyonnekrozu Hücre iskeletinin (hayalinin) korunduğu nekroz ... Koagülasyon nekrozu



V



Apoptozda ekstrensek yoldaki önemli reseptör ve ligandı .. . FAS-FAS ligandı



Ölüm reseptörü olarak bilinen yüzey reseptörü hangisidir... CD95 (FAS) Prokaspaz S'i aktifleştiren molekül... assosiated death domain)



FADD (Fas



FADD apoptozdaki işlevi. .. FAS'tan uyarıyı alıp prokaspaz 8'e götürür . Prokaspaz 8 inhibitörü ... FLİP



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



mekanizması . . . BAX genini bu da mitokondriyal permeabiliteyi artırıp sitoplazmaya sitokrom C salınmasını sağlar ve kaspazları aktifler .



Egzojenpigmentlernelerdir... Dövme,Kömürtozları



bcl-2 hangi mekanizmaile apoptozudurdurur...



Yaşlılık



Apoptozdap53 etki uyarır,



Mitokondriden sitokrom C çıkışını ve APAF-l'i inhibe eder .



Apoptozisiartıranlar ... P53, Bax, Bak, Bad, Bid, Bim, Bcl-XS



Apoptozisiengelleyenler ... Bcl-2, Bcl-XL, MCL-1 Apoptozubaşlatan kaspazlar.. . Kaspaz8 (ekstrensek yol) ve kaspaz 9 (intrensek yol)



Ana yıkıcı kaspazlar.. . Kaspaz3 ve kaspaz 6



hastalıklar



en sık



görüldüğü



pigmentinedir... Lipofuskin



Lipofuskinne zamanoluşur ...



yerler. . .



Yaşlılık,



malnutrisyon,



kaşeksi



Serum kalsiyumunormal. nekrotik dokuyabirikim hangikalsifikasyon ... Distrofik kalsifikasyon Serum kalsiyumuyüksek, dokular normal hangi kalsifikasyon ... Metastatik kalsifikasyon Metastatik kalsifikasyonnedenleri... Hiperkalsemi Distrofik kalsif ikasyon örneği olan Psarnmom cisimcikleri hangi tümörlerde görülür... Tiroid papiller, over seröz tümörleri, menenjiom Çoğalabilen



Apoptozda inflamasyonyok, gen var, Nekrozda inflamasyonvar. gen yok Yağlanmanın



bilirubin, hemosiderin, okronozis



yapan nedenler



Apoptozisinhibe olursa hangi hastalıklar oluşur . .. Kanserler, otoimmün hastalıklar Apoptozis artarsa hangi hastalıklar oluşur ... Nörodejeneratif



(Antrakoz)



Endojenpigmentlernelerdir... Lipofuskin, melanin,



Karaciğer



ve



kalp



hücrelerde görülen adaptasyon. ..



Hiperplazi



Organel sayısında, protein sentezinde ve hücre boyutunda artışla karakterize adaptasyon... Hipertrofi



Alkolizmdekaraciğer



yağlanmasının



Kalptetigroid(kaplanpostu)görOnCmünün nedeni. ..



Hipertansiyona ikincilgelişen miyokcırd kalınlQ$1'1\Cl$ının morfolojiktanımı ... Patolojik hipertrofi Fizyolojik hipertrofide kullanılan yolak ...



yağlanma



Fosfoinositid- 3 kinaz/ AKT



Testis biyopsisinde kaplan postu görünümOnün nedeni.. . seminom



Patolojikhlpertrofide kullanılan yolak... G-protein



Yağ boyası ... Sudan IV , Oil red



Deri ya da tendonlarda kolesterol birikimi. ..



Hücre maddesi.proteinve organellerinazalmasıyla karakterize adaptasyon ... Atrofi



ksantoma



Fizyolojik atrofl nedenleri... Embriyogenezde



Periorbital bölge derisinde kolesterol birikimi.. .



notokord- tiroglossal kistin küçülmesi, sonra uterusun küçülmesi



nedeni... NAD



azalması



ksantalezma İntrasitoplazmik ve intranükleerproteinbirikimleri sırasıyla ... Russel body, Dutcher body



coupled reseptör



yolağı



Yaşlılıkta sıklıkla



doğumdan



gör01enadaptasyon ... Atrofi



Upofuskinbirikimiile hangiatrofi göralOr... Brown



Russel cismini oluşturan nedir... Plazma hücre



(kahverengi) atrofi



diskrazilerinde hücre içi protein sentezini yapan ER'nin büyümesi



Atrofide uyarılan yolak... ubiquitin-proteozom



İskelet proteini birikim örnekleri... mikrotübüller , aktin, miyozin, intermedier filamanlar



Sindirilmeyedirençli hücre membran



:tntermedier filaman örnekleri... keratin (epitel) ,



Bir erişkin hücretipininyerinibir başka alması... Metaplazi



nörofilamanlar (nöron), desmin (kas), vimentin doku), glial f ilamanlar (astrosit)



(bağ



yolağı



yapıları .. .



lipofuskin



hücretipinin



Metaplazi en çok nerede olur... Epitel



Mallory cismine içerir... sitokerat in



Ensık epitelmetaplazisl. .. kolumnarepitelin skuamöz



Alzheimer'deki nörofibriler yumak ne içerir. ..



epitele



nörofilaman



Barrett



Proteinarilerdeprotein böbrekte neredebirikir. ..



mekanizmasıdır... Metaplazi



proksimaltübüllerde



HücreselyaşlQM\Q)'ı artıranlar ... Telomer kısalması,



Hatalı katlanmış



protein



yanıtı aşamaları ...



Şaperon



sentez artışı (HSP 70 proteini gibi), protein sentezinde azalma, ubiquitin-proteozom yolu uyarılması, kaspazların aktifleşmesi



Hatalı katlanmış



dönüşmesi



yıkımından



sorumluolan... ubiquitin



ne



tip



adaptasyon



serbest radikaller , DNA tamir defektleri ve anormal insülin/İGF anormal sinyalleri



Hücreselyaşlanmayı azaltanlar... kalori kısıtlaması ve sirtuin



proteinlerinATPbağımlı



özofagusu



artışı



Sirtuinproteinlerinin görevleri... metabolik aktiviteyi



Alzheimer,Huntington, Parkinson,Tip II DM



apoptozu azaltır, protein katlanmasını sağlar ve serbest oksijen radikal hasarını engeller, insülin sensitivitesini arttırır .



Böbrek tabül epitelinde glikojen birikimi hangi belirtiyi oluşturur ... Ebstein Armoni belirtisi



yaşlanmaya



Hatalı



protein birikimi ile giden



arttırır , hastalıklar ..



.



Werner sendromundaki hangienzimdefektl erken nedenolur... DNA helikaz enzimi



TUS HAZIRLIK MERKEZLERİ 7.



ÇIKMIŞ 1.



Hücre



ortaya



SORULAR



zedelenmesinde hangisidir?



ilk



görülen



Doğru



2.



değişiklik



Apoptoz Hücre şişmesi



Doğru



Yağlanma



8.



Nekroz



cevap: B



B) Karyoreksis C) RNA Kaybı D) Glikojen kaybı E) Proteinlerin denatürasyonu



A) Karyoliz



Hipoksi



ile meydana gelen hücre zedelenmesinde , mekanizmalardan hangisi hücrenin şişmesine neden olur?



B) C) D) E) Doğru



Doğru



cevap: E



aygıtının genişlemesi



ATP yapımının azalması Nükleusun genişlemesi lntrasellüler yağ infiltrasyonu lntrasellüler glikojen birikimi



9.



yaralanmasında,



geri



dönüşsüz



aşağıdakilerden



hücre



içi



enzimleri



yaralanmanın



aktive



oluşmasında



hangisi etkilidir?



Hücre ve doku çatısının denatürasyonunun hakim aşağıdakilerden hangisidir?



korunduğu olduğu



ve protein nekroz tipi



A) Apse B) Koagülasyon nekrozu C) Likefaktif nekroz D) Kazeöz nekroz E) Yağ nekrozu



cevap: B



Hücre ederek



olarak



tipinin koagülatif olarak tanımlanmasında hücre içi olaylardan hangisi rol oynar?



aşağıdaki



A) Golgi



tıkanıklığına bağlı



cevap: C



Atrofi Nekroz



aşağıdaki



3.



hangisi damar



çıkar?



A) Kazeifikasyon nekrozu B) Fibrinoid nekroz C) Koagülasyon nekrozu D) Apoptoz E) Yağ nekrozu



aşağıdakilerden



A) B) C) D) E)



Aşağıdakilerden



Doğru



cevap: B



A) Sodyum B) Kalsiyum C) Magnezyum D) Potasyum E) Klor Doğru



4.



10.



Hipoksiye bağlı hücre zedelenmesinde hangisi gözlenmez?



A) Mitokondrilerde enerji üretiminin membranında



sodyum



aşağıdakilerden



Doğru



pompasının çalışmasının



hangisi zedelenmesine örnektir?



A) B) C) D) E) Doğru



6.



Doğru



geri



dönüşümlü



hücre



Doğru



12.



görülen



nekroz



tipi



cevap: A



K ı rk iki yaşında kadın hasta eriz ipel tanısı ile izlenmekteyken subkutan dokuda fluktasyon veren şişlik geliş iyor.



Morfolojik olarak apse ile uyumlu olan dokuda gözlenen nekroz aşağıdakilerden hangisidir?



cevap: C



Mikrovillus kaybı Hücre şişmesi Endoplazmik retikulum şişmesi Hücre içi lipid birikim i Sitoplazmik membranın ağır hasarlanması



enfarktüsünde hangisidir?



A) Koagülasyon nekrozu B) Kazeifikasyon nekrozu C) Fibrinoid nekroz D) Likefaksiyon nekrozu E) Yağ nekrozu



Serebral infarkt Timusta apoptoza giden T hücreleri Karaciğer hücrelerinde yağlı değişim Ayakta yaş gangren Akut pankrealite bağlı yağ nekrozu



cevap: E



miyokard



aşağıdakilerden



Hipoksik hücre hasarında aşağıdakilerden sürecin geri dönüşümsüz olduğunu gösterir? A) B) C) D) E)



cevap: A



11. Akut



cevap: C



Aşağıdakilerden



malign



azalması



C) Hücre içi pH'nin yükselmesi D) Endoplazmik retikulumun dilatasyonu E) Miyelin cisimciklerinin oluşumu



5.



çoğunlukla



B) Kazeifikasyon nekrozu C) Likefaksiyon nekrozu D) Gangrenöz nekroz E) Yağ nekrozu



bozulması



Doğru



nekroz tiplerinden hangisi tümörlerde görülür?



A) Koagülasyon nekrozu



cevap: B



B) Hücre



Aşağıdaki



hangisi



A) Yağ nekrozu B) Kazeifikasyon nekrozu C) Gangrenoz nekroz D) Koagülasyon nekrozu E) Likefaksiyon nekrozu Doğru



cevap : E



13. Likefaksiyon nekrozu hangisinde görülür?



~



A) Karaciğer C) Dalak



cevap: E



organların



B) Akciğer D) Böbrek E) Beyin



Doğru



aşağıdaki



TUS HAZIRLIK MERKEZLERİ



14. Dokuda mikroskobik olarak kazeifiye granülomlarla karakterize bir kronik inflamasyonda öncelikle düşünülmesi gereken hastalık aşağıdakilerden hangisidir? A) Sifiliz B) Tüberküloz B) Sarkoidoz C) Şistozomiyazis O) Lepra Doğru



20. Plazma oluşan



ile



A) Aschoff B) Negri C) Mallory D) Russel body E) Civatte body Doğru



cevap: D



cevap: B 21.



15. Akut pankreatitteki hangisidir?



nekroz



tipi



aşağıdakilerden



Aşağıdakilerden



hangisi , esas olarak hücre biriken anormal proteindir?



dışında



A) Mallory cismi



A) Likefaksiyon nekrozu



B)Amiloid C) Crooke hiyalini D) Russell cismi E) Nörofıbriler yumak



B) Gangren C) Koagülasyon nekrozu O) Yağ nekrozu E) Kazeifıkasyon nekrozu Doğru



hücresinde , immünglobülinlerin birikimi hyalen cisimcik aşağıdakilerden hangisidir?



Doğru



cevap: B



cevap: D 22 .



erkek hasta hematüri şikayetiyle başvuruyor. Yapılan böbrek biyopsisinde vasküler yapılarda nekrotizan inflamasyon saptanıyor, ileri tetkikler ile hasta poliarteritis nodosa tanısı a lı nıyor.



16. Yirmi



beş



yaşında



Bu hastada vasküler yapılarda saptanan hangisidir?



nekroz tipi



aşağıdakilerden



Aşağıdaki



pigment birikimlerinden hangisi egzojendir?



A) Lipofuskin B) Hemosideroz is C) Okronozis D) Antrakozis E) Hemokromatozis Doğru



cevap: D



A) Koagülasyon nekrozu B) Gangrenöz nekroz C) Fibrinoid nekroz O) Kazeifıkasyon nekrozu E) Likefaksiyon nekrozu Doğru



17.



23 .



Aşağıdakilerden



hangisi temel olarak apoptozis yoluyla bir durum değildir?



aşağıdaki bulgulardan radikallerin etkisiyle ortaya çıkar?



hangisi



serbest



A) Serebral atrofı B) Prostat hiperplazisi C) Parankimatöz organlarda stromal yağlanma D) Dermiste solar elastoz E) Parankim hücrelerinde lipofuscin birikimi



cevap: C



gelişen



Yaşlanmada



Doğru



cevap : E



A) Viral enfeksiyonlarda hücre ölümü B) Embriyonun gelişimi sürecindeki organogenez C) Kastrasyon sonrası prostat atrofısi O) Menstrüal siklusta endometrial hücre yıkımı E) Koroner arter tıkanması sonucu miyokard hücresi ölümü Doğru



hücrenin makrofajlarca ölü hücrenin yüzeyinde reseptörlerden hangisi kullanılır?



kaldırılmasında,



aşağıdaki



A) Fosfatidil serin B) Kompleman C) Toll benzeri D) Mannoz E)FC



19.



cevap: A



Aşağıdakilerden



hangisi, hücresel apoptozun morfolojik özelliklerinden biridir?



A) Hücrenin enzimatik sindirim ile dağılması B) Plazma membranında bozulma C) Hücre boyutunun artması O) Çevrede iltihabi yanıt E) Hücresel fragmentasyon Doğru



cevap: E



hangisinde



metastatik



kalsifikasyon



A) Yağ nekrozu B) Nekrozlu tüberküloz granülomu C) Ateroskleroz D) Multiple miyelom E) Hasarlı kalp kapakçıkları



ortadan oluşan



Aşağıdakilerin gelişebilir?



cevap : E



18. Apoptotik



Doğru



24 .



Doğru



25 .



cevap: D



Aşağıdakilerden



hangisinde



distrofık



kalsifikasyon



görülür? A) Multiple miyelom B) Sarkoidoz C) Renal osteodistrofı D) Tiroid papiller kanseri E) D vitamini intoksikasyonu Doğru



cevap: D



26. Hücre boyutunun artması örnekler inden hangisinin temel A) B) C) D) E) Doğru



aşağıdaki



adaptasyon



özelliğidir?



Laktasyonda memenin büyümesi Kapak hastalıklarında miyokard kalınlaşması Solunum yollarında skuamöz epitel oluşması Yaşlılıkta g i rusların incelip sulkusların genişlemesi Nodüler guatrda tiroid büyümesi cevap: B



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ 27. Hücre içi protein



yapımında artış,



mekanizmalarından



olarak rol



hangisinin



hücresel adaptasyon ana etken



gelişiminde



alır?



A) Metaplazi



33. On yed i yaşında bir erkek kolunda kitle ve ağrı yakınmalarıyla başvuruyor. Öyküsünden 3 hafta önce basketbol oynarken koluna darbe aldığı öğreniliyor. Radyolojik incelemede iyi sınırlı , perifer ik kalsifıkasyonları olan yumuşak doku lezyonu saptanıyo r.



B) Displazi C) Hiperplazi D) Atrofı E) Hipertrofı Doğru



Bu hasta için ~ tanı A) Miyozitis ossifıkans C) Ewing sarkomu



cevap: E



28. Sistemik hipertansiyonu olan bir hastada kalp kasında gözlenen değişiklik aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir?



29.



hangisinde görülmesi karakteristiktir?



1.



lipofuscin



granüllerinin



2.



cevap: D



Bronş iyal



3.



Doğru



kolumnar epitelin skuamöz epitele ne ad verilir?



Doğru



4.



A) Hiperplazi B) Hipertrofı C) Metaplazi



Doğru



5.



cevap: E



Piknozis Karyolizis Karyoreksis Hücresel şişme Hücre zarı parçalanması cevap : E



Mikrovillus



kaybı-Sodyum



birikimi sentez azalması Endoplazmik retikulum şişmesi-Sodyum birikimi Myelin fıgürler-Membran parçalanması Kromatinde kümeleşme-pH artması



cevap: E



Diyabetik



ayakta bir arada hangileridir?



görülen



nekroz



aşağıdakilerden



D)Atrofı



A) Koagülasyon nekrozu B) C) D) E)



cevap: C



eşleşmelerinden



Yağlanma-Protein



E) Displazi Doğru



ayrışması



cevap: E



Hipoks ik hücre değişikliği-mekanizma hangisi Xfil!!ıi1!r? A) B) C) D) E)



cevap: C



32. Safra kanallarında taş iritasyonu sonucu kolumnar epitelin yerine çok katlı yassı epitelin geçmesi , aşağıdaki hücresel adaptasyon mekanizmalarından hangisine örnektir?



değişim



Hücre hasarına bağlı aşağıdaki hücresel değişikliklerden hangisi en erken irreversibl değişiklik olarak kabul edilir? A) B) C) D) E)



silyalı



Anaplazi Displazi Metaplazi Hiperplazi E) Karsinoma in situ



hücrede ilk görülen hangisidir?



Hipoksik hücre hasannda kalsiyum pompası bozukluğu sonucu aşağıdakilerden hangisinin gelişmesi beklenmez?



Doğru



A) B) C) D)



hasarında



A) Kromatin hasarı B) Mikrotubul hasarı C) ATP azalması D) Membran hasarı E) Sitoplazmik vakuolizasyon



cevap: D



değişmesine



Hipoksik hücre



Doğru



A) Hiperplazi B) Nekroz C) Atrofı D) Metaplazi E) Apoptoz



31.



SORULARI



A) Kromatinde kabalaşma B) Hücre membranında tomurcuklanma C) Endoplazmik retikulumdan ribozomların D) Ribozomal protein sentezinin düşmesi E) Mitokondriyal ATP sentezinin düşmesi



30. Endojen ve egzojen uyaranlara karşı hücrenin canlılığını koruyarak , olgun bir hücre tipinin bir başka olgun hücre tipine dönüşümü ile kendin i gösteren adaptif patolojik değişim aşağıdakilerden hangisidir?



Doğru



cevap: A



aşağıdakilerden



A) Hiperplazi B) Metaplazi C) Lökoplaki D) Atrofı E) Displazi Doğru



D) Osteosarkom E) Fibrosarkom



1



cevap: B



Aşağıdakilerden



hangisidir?



B) Fibromatozis



ÇALIŞMA



A) Patolojik atrofı B) Patolojik hipertrofı C) Patolojik hiperplazi D) Fizyolojik hiperplazi E) Fizyolojik atrofı Doğru



Doğru



aşağıdakilerden



Doğru



Yağ nekrozu Fibrinoid nekroz- Koagülasyon nekrozu Koagülasyon nekrozu- Likefaksiyon nekrozu Likefaksiyon nekrozu- Yağ nekrozu Kazeöz nekroz- Fibrinoid nekroz



cevap: C



tipleri



TUS HAZIRUK MERKEZLERİ



12. Hücrelerde madde birikimleri ile ilgili verilen eşleştirmelerden hangisi Yfill!ı.s.tır?



6.



1. Miyokard enfarktüsü- Koagülasyon nekrozu il. Abse- Fibrinoid nekroz 111.Tüberküloz- Kazeifıkasyon nekrozu iV. Diyabetik ayak- Gangrenöz nekroz V. Poliarteritis nodoza- Kazeifıkasyon nekrozu Yukardaki



eşleştirmelerden



A) B) C) D) E)



hangisi ya da hangileri



Doğru



A) Yalnız il B) 11- V



13. Aşağıdakilerden hangisi distrofık kalsifıkasyona örnek



Doğru



A) Aterosklerozda damar duvarında kalsiyum birikimi B) Meme travmasında meme yağ dokusunda kalsiyum birikimi C) Psammom cisimcikleri D) Kemiğin paget hastalığı osteolitik dönem E) Tüberkül oz granülomları



cevap: B



1. Hücresel şişme il. lnflamasyon oluşturmaması 111. Nükleus periferinde kromatinin birikmesi Aşağıdakilerden



hangisi/hangileri



Doğru



14.



Doğru



Aşağıdakilerden



hangisi geri



dönüşümsüz



bir hücresel



örnek



-



eşleştiği



durum



doğru



olarak



15.



Endometriyal hiperplazi-Patolojik hiperplazi Notokord küçülmesi-Patolojik atrofı Gebede meme büyümesi-Fizyolojik hiperplazi Siğil- Patolojik hiperplazi Sigara içe nlerde akciğerlerdeki değişim-Skuamöz metaplazi cevap: B



Aşağıdakilerden



ifadelerden



hangisi



metaplaziyi



değişikliktir?



tanımlar?



A) Apoptoz



A) Hücrelerin sayısındaki artış B) Hücre boyutu ve organellerin sayısında artış C) Hücre maddesinin ve organellerin azalmasından do l ayı hücre boyutundaki küçülme D) Matür bir hücre tipinin yerini başka bir matür hücre tipinin



B) Atrofı C) Metaplazi D) Hiperplazi E) Hipertrofı Doğru



alması



cevap : A



E) Hücre Doğru



Apoptoz için aşağıdakilerden hangisi Yfill!ı.s.tır?



A) B) C) D) E) Doğru



10.



Aşağıdaki



A) B) C) D) E)



A)I B) 1- 11 C) 11-111 D)III E) 1-111 cevap: A



cevap: D



verilmemiştir?



nekrozun



özelliklerindendir?



Doğru



cevap: D



teşkil~?



7.



9.



Psammom cisimciği-Kalsiyum Russel cisimciği-Protein Ebstein Armani belirtisi-Glikojen Mallory cismi-Kolesterol Lipofuscin-Dejenere lipid



yanlıştır?



C) 1-111 D) 111 - iV E) 1- iV



8.



aşağıdaki



Bcl-2 apoptozisi inhibe eder BAX apoptozisi inhibe eder Fas reseptör uyarımı apoptozu aktive eder Jel elektroforezinde merdiven paterni oluşur Hücre tipik olarak önce büzüşüp sonra küçük apoptotik cisimciklere ayrışır cevap: B



Aşağıdaki



seçeneklerden



hangisi apoptoz için



doğru



~? A) B) C) D) E) Doğru



iltihabı uyarmaz



Bcl-2 apoptozu inhibe eden bir gendir. Apoptozda aktif enerji harcanır. Mallory cismi apoptotik bir cisimciktir . P53 apoptozu düzenleyen bir gendir. cevap: D



11. Amiloid birikimini göstermek ıçın kullanılan histokimyasal boya aşağıdakilerden hangisidir? A) B) C) D) E) Doğru



Masson Trikrom Kongo Red Oil Red Masson Fontana Prusya Mavisi cevap: B



içeriğinin



küçük paketçikler halinde



ayrışması



cevap: D



16. Bir hücrede oluşacak metaplazik değişimin tipini belirleyen en önemli etken aşağıdakilerden hangisidir?



A) Hücrenin tipi B) Bulunduğu organ C) lrritan etkenin tipi D) Hastanın yaşı E) lrritasyonun şiddeti Doğru



cevap: C



e



İNFLAMASYON PATOLOJİSİ



İnflamasyon (iltihap), dokunun kendini onarma çabasının bir (çoğunlukla ilk) parçasıdır. Hasarlı



dokunun onarımında inflamasyonu; rejenerasyonve/ veya organizasyontakip eder.



İltihabın akut ve kronik formları vardır.



Akut iltihap kısa süreli bir reaksiyondur; birkaç saat - birkaç gün sürer Kronik inflamasyonise uzun sürelidir (yı l larca sürebilir). Akut ve kronik iltihap arasındaki farklar; Akut iltihap



Kronikiltihap



Temel hücre nötrofıller (PNL)



Temel hücre mononükleer iltihap hücreleridir



- Eozinofiller, NK lenfositler ve dendritik hücreler de rol alabilir



- Lenfosit, plazma hücresi, makrofaj



- Nötrofil lökositoz ' la karakterizedir



- Monosito z ile karakterizedir



Hızla başlar;



Yavaş başlar;



dkikalar ve saatler içinde



Lokal ve sistemik bulgular ; belirgin



günler içinde



Lokal ve sistemik bulgular ; daha az belirgin belirgin



Süresi birkaç saat - birkaç gün



Kronik iltihap



yıllarca



sürebilir



- Nen-spesifikimmün yanıt



- Spesifikimmün yanıt



- innate immünite



- Adaptif immünite



Primer mediyatör; histamin



Sitokinler (özelli kle int er lök inler)



- Prostaglandinlerve lökotriyenler, ayrıca kompleman rol alır



Büyü me fa kt örler i



Esasimmünglobülin ; lgM



Esas immüng lobülin ; lgG



Ödem ve vazodilatasyonizlenir



Fibrozisgelişir



Doku hasarı ve fıbrozis;



f-c



+ '1



hafıf-selt



Doku hasarı ve fıbrozis;



limited



i -



Albü min düzeyi düşer



/\



ı



f 1 Albomin



~ y (G, A, M) lnflammallon



tı• 1 tı·2



Acuıe



Akut iltihabı



başlatanlar;



Poliklon :'..:.'.k..



V\fv~~



ağır



ve progressif



Albümin düzeyi



düşer



Poliklonal gamma piki



Chroniotnııamma.ııon ~



(potydonalgammopa lhy)



Kronik iltihabı



başlatanlar;



- Travma



- Virüsler (direkt kronik



- Nekroz



- Dirençli bakteriyel infeksiyonlar



- Bakteriler ve mantarlar



- Otolmmün



hastalıklar



başlar)



(direkt kronik



- Tüm kronik iritasyon süreçleri



başlar)



saptanır



•



-®



PATOLOJİ



İLTİHABIN HÜCRELERİ GRANÜLOSİTİK SERİ HÜCRELERİ



Nötroflller Kemik iliğinde miyeloid seri Dolaşan



tarafından



üretilir ve olgunlaştığında kan dolaşımına verilirler.



kanda en fazla bulunan lökosit lerd ir.



Multilobe nükleusludurlar ; 2-5 adet nükleer lobülasyon izlenir. Sitoplazmalarında



iki tip granül bulunur;



- Primer veya azurofılik granül; kemik iliğinde PNL gelişiminin erken döneminde o l uşur - Sekonder veya spesifik granüller; nötrofil kemik iliğini terkettikten sonra oluşur Nötrofıller



akut iltihabın esas hücreleridirler.



Travma, nekroz, bakteriyel ve fungal infeksiyonlarda aktive olurlar . Nörtofiller fizyolojik olarak damar dışına çıkmazlar.



Nötrofil (PNL)



Öncelikli işlevleri kemotaksise yanıt vermeleridir . Nötrofıller



Kemotaktik yaşayabilir



kemotaksise en hızlı yanıt veren hücrelerdir. uyarı sonrası



Nötrofılle r



-



Erim iş



bütün dokulara ve vücut



s ıvılarına



geçebilir burada 1-2 gün



ve opsoninlenmiş hücreleri fagosite edip öldürürler.



Nötrofıller nonspesifık



•



nötrofiller



immün yanıtın bir parçasıdır.



için dört majör kemotaktik madde vardır;



•



Nötrofillerir için opsonin olan moleküller



bakteri ürünleri (en kuwetli kemotaktik madde )



- C3b (en çok k u ll an ıl an opson in)



- IL-8 (insan tarafından üretilen en kuwetli kemotakt ik madde )



- immü nglobü linler in Fc kısm ı



-CSa



- Lektin ve kollekt inler



- Lökotriyen B4 Nötrofiller kemotaktik uyarı olan alanlarda, postkapiller venüllerden damar dışına çıkar ve kemotaktik faktörleri takip ederler, olay yerine ulaştıklarında



Kanda nötrofil



esas fonksiyonları opsonin ile



işaretli



hücre ve moleküllerin fagositozudur .



sayısının artışı



- Öncelikle akut bakteriyel infeksiyonu -



Ardından



steril



nekrozları (yanık ,



miyokart infarktüsü gibi)



düşündürmelidir.



Eozinofıller



Kemik iliğinde miyeloid seri



tarafından



Eozinofiller fizyolojik olarak damar



üretilir ve olgunlaştığında kan do l aş ı mına verilirler .



dışına çıkmazlar .



Nötrofiller gibi kemotaktik maddelere cevap verirler (çok daha



zay ı f



oranda )



Antijen antikor komplekslerini fagosite edebilirler (nötrofillerden çok daha



zayıf



oranda)



Eozinofillerin sahip oldukları pek çok enzim nötrofillerle ortaktır, ancak eozinofiller lizozim içermezler. Eozinofillerdeki granüllerin yarıdan fazlasını çok sayıda arginin artığı içeren "major basic protein " oluşturur. Bu madde özellikle parazitleri öldürmede



anlamlı



Eozinofiller özellikle multi sellüler parazit lere



rol oynar. karşı



aktive olurlar



ayrıca



alerjik olaylar ve Tip 1



aşırı duyarlılıkta



rol



alırlar.



C3b, C4b, CSa, LTB4, IL-3 ve IL-5 ile aktive olurlar; ancak eozinofıl aktivasyonunda IL-S; eozinofil kemotaksisinde eotaksin en kuwetli moleküllerdir .



Eozinofil



---~



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



Kandcı



eozinofil sayısının



cırtışı



- Tip 1 aşırı duyarlılık reaksiyonları - Parazit enfeksiyonları - Alerjik ve ilaç reaksiyonları - Maligniteler içinde Hodgkin, non-Hodgkin lenfomaları öncelikle düşündürür.



Mast hücreleri aktifleştikten



Mast hücreleri,



belirtilerine neden olan



sıklıkla



sonra parazit



enfeksiyonlarına karşı



savunma yapan veya alerjik



deride ve mukozal epitelde bulunan kemik



iliği kaynaklı



hastalık



hücrelerdir .



Kök hücre faktörü (veya c-Kit ligandı, CDll 7) adı verilen bir sitokin, mast hücresi gelişiminde gereklidir . dolaşımda



bulunm az, ancak dokul arda genellikle küçük damar ve



Sitoplazmaları



histam in gibi inflamatuvar medyatörler ile dolu granüller



Normal olarak, olgun mast hücreleri komşu



sinirlere



olarak bulunurlar .



bulunur. Çeşitli



uyaranlar; sitoplazmik granül



içeriğini



hücre



dışı



alana salmak için mast hücrelerini aktive edebilir,



aynı



zamanda sitokinler ve diğer inflamatuar mediatörleri sentezletebilirler. Mast hücreleri , lgE adı verilen bir antikor tipi için yüksek



Mast hücre yüzeyindeki antikorlar antijene olayları



afıniteli



bağlandığında,



plazma



membranı



reseptörlerini



taşırlar.



mast hücrelerinin aktivasyonuna yol açan sinyal



Mast hücresi



tetiklenir.



Mast hücreleri , ayrıca lgE'den bağımsız olarak mikrobiyal ürünleri



tanıdıklarında



da aktifleşirler.



Basofi er Bazofıller,



mast hücrelerine birçok yapısal ve işlevsel benzerlik gösteren kan granülosit lerid ir. Diğer



granülositlerde dolaşımına Bazofıller



olduğu



gibi



bazofıller



hematopoietik öncüllerden türet ilir, kemik i l iğinde



olgunlaşır



ve kan



verilirler .



kan lökositlerinden % l 'den daha azın ı



Normalde dokularda bulunmasalar da bazofıller Mast hücreleri gibi,



bazofıller



oluşturur.



bazı



inflamatuar bölgelerde saptanabilirler .



de yüzeylerinde lgE reseptör leri taşı rl ar.



• Kandabazofilsayısı %10'unüstüne çıktılında; miyeloproliferatif



hastalıklar;



Bazofil özellikle de KML



düşünülmelidir.



lenfoit seri hücreleri T ve B lenfositlerinin her klonu, diğer tüm klonlarda ki reseptörlerin özgüllüklerinden farklı olan tek bir özgünlükle antijen reseptörlerini eksprese eder dolayısıyla vücudda milyonlarca lenfosit klonu vardır ki bu kişinin milyonlarca yabancı antijeni tanım asını



ve yanıt vermesini



sağlar.



Lenfositlerin %65'i lenfoid organlarda (esas olarak Dalak ve lenf



Morfolojik olarak, tüm lenfositler benzerdir ; morfolojik olarak Tanımı.ayan



Lenfosit



ayrılamazlar.



marker



Bütün lenfositler (T, B, NK)



CD45 (LCA)



B lenfositler



CD19, CD20 (en önemlisi), CD21, CD79a



Plazma hücreleri



CD38+, CD138+, CD20-



T lenfosit (pan-T marker)



CD3(en önemlisi), CD2, CDS



T helper



(yardımcı



T)



düğümleri) yerleşmişt i r .



CD3+ CD4+CDS-



T süpresör, sitotoksik T



CD3 + CD8+CD4-



NK hücreleri



CD16, CD56



Le ııfosit



•



PATOLOJİ



lenft>sitierin temelft>nkslyonlan İnsan vücuduna giren patolojik etken makrofaj ya da dendritik hücre yüzeyindeki TLR ile tanınır ve fagosite edilir; bu



süreçte makrofajın ilk ürettiği medyatör TNF'dir. Makrofaj fagosite ettiği patojeni öncelikle öldürmeyi amaçlar. Eğer etken öldürülüğ yok edilemiyor ise makrofaj fagosite ettiği etkene ait antijenleri class II MHC reseptörü ile CD4+ T lenfosite sunar; bu esnada makrofaj TNF + IL- 1 sekrete ederler; ayrıca antijenik uyaran çok kuwetli ise sistemik etki için TNF ve IL-l'e ek olarak IL-6 üretimi yaparlar.



Nötrofilik reaksiyon



• CD4+ T lenfositi antijenin üç boyutlu Makrofaj fagosite ettiği antijeni/



mikrobu yok edemez



yap ı sını



TCRile alg ı lar; ilk



ürettiği



• Eğer makrofaj tarafından üretilen IL-12 ve/ veya ortamda INF gamma var ise CD4+ T lenfosit Thl tipine



ve class 2 MHC ile CD4+T



döner



lenfositine sunar



- IL-2 ve INF gamma üretimi yaparak granülom oluşumunu sağlar uyarır



- B lenfositlerinin lgG üretimini CD4+ T lenfositi antijenin üç boyutlu lenfositleri Makrofaj fagosite ettiği antijeni / mikrobu yok edemez ve c\ass '2 'MttC ile C~'T



lenfositine sunar



sitokin IL-2' dir ve otokrin etki ile CD4+ T



lenfositleri uyarır ve sayısın ı artt ı rır ve i ltihab ı n ş i ddet i n i belirler



uyarır



ve sayısını



arttırır



yapısını



ve



TCR ile algılar; ilk ürettiği sitokin IL-2'dir ve otokrin etki ile CD4+ T



iltihabın şiddetini



belirler



• Ortamda IL-4 bulunduğunda CD4+T lenfosit Th2 tipine döner - Th2 tipi CD4+ T lenfositleri IL-4 üreterek B lenfositler in lgE ve lgG4 üretimini



uyarır



- Th2 tipi CD4+ T lenfosit leri IL-4 ve IL-13 üreterek inte st inal mukus sekresyonu ve peristaltizmi



arttırırlar



- Th2 tipi CD4+ T lenfositleri IL-5 üreterek eozinofil aktivasyonuna neden olurlar - Th2 tipi CD4+ T lenfositleri IL-4 ve IL-13 üreterek makrofaj aktivasyonu ve fibrozis/doku onarımını uyarır



®-



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



CD4+ T lenfositi antijenin üç boyutlu yapısını TCR ile algılar ; ilk ürettiğ i sitokin IL-2' dir ve otokrin etki ile CD4+ T lenfositleri



uyarır



ve sayısını



arttırır



ve



iltihabın şiddetini



belirler



• Ortamda TGF-~. IL-23 varlığında ve/veya makrofaj kay naklı IL-1, IL-6 varlığıda CD4+ T lenfosit Th17 tipine



Makrofaj fagositeettiği antijeni / mikrobu yok edemez



döner



ve class2 MHC ile C04+T



- Th17 tipi CD4+ T lenfositleri IL-17 üreterek lökositler ve doku hücrelerini uyarıcı



lenfositinesunar



faktörler üretim ine neden olarak infla masyon ve nötrofil



uyrır



cevabına



TNF, IL-1, IL-6 ve koloni



neden olur



- Th17 tipi CD4+ T lenfositler i IL-22 üreterek dokularda anti -mikrobiyal peptitlerin üretimini ve bariyer fonksiyonun • Ayrıca tümör hücrelerine direkt



saldırabilen



artmasını s ağla r .



NK hücreler i CD4+T lenfositlerinin



ürettiğ i



IL-2 ile (majör uyaran) ve makrofaj



kaynaklı



IL-12 ile



(ikinci uyaran) aktive olurla r • Hücre içinde bulunan virüslerin class 1 MHC ile uyaran ı



lenfositlerin majör



IL-2; ikincil



uyaran ı



sunulması



durumund a CD8+T lenfositleri



tarafından



fark edilir ve bu hücrelere



saldırılır;



CD8+ T



IL-12'dir



T lenfositler Lenf nodunda parakortikal (parafoliküler) bölgede, dalakta periarteriolar bölgede, timusta ve periferik kanda



(dolaşan



kandaki lenfositlerin %60-70'i T lenfosittir) bulunurlar. Yüzeylerinde daima TCR bulunur . Bu reseptör B lenfositlerin yüzeyinde bulunan Ig reseptörüne (BCR) karşılık gelir ve her T hücresi için spesifiktir;



dolayısıyla



TCR'ler T hücrelerinde klonaliteyi (monoklonaliteyi) göstermek için



kullanılır.



T lenfositler B lenfositlerin aksine serbest ya da dolaşımda bulunan antijenleri tanıma ve reaksiyon verme yeteneğine sahip değillerdir. Buna



karşın



vücudun kendi hücrelerinin yüzeyinde bulunan protein



yapısındaki



MHC (veya HLA) reseptörlerini



tanır



ve



bunlardaki değişikliklere cevap verirler . MHC moleküllerinin temel fonksiyonu hücrelerin T lenfositler ile bağlantı kurmasıdır (hücre içinde bulunan ya da fagosite edilen patolojileri T lenfositlere sunmak). T lenfositleri MHC üzerinden kendilerine sunulan antijenleri yüzeylerinde bulunan TCR ile algılarlar. TCR, MHC ile sunulan antijene reaksiyon verirken beraberinde CD3, iki adet kompleks bir molekül



~



zinciri ve CD4 veya CD8 molekülü bir arada bulunan



formundadır.



T lenfositlerin iyi bilinen üç fonksiyonel alt tipi



vardır;



a• CD4 (+) (helper) T lenfosltlerl Matür T lenfositlerinin % 60'ını oluşturur. CD 4 T lenfositleri insanda özellikle antijen sunma yeteneği olan hücrelerde (APC) bulunan klas 2 MHC reseptörü ile çalışırlar. APC'ler fagosite ettikleri antijenleri CD4(+) T lenfositlerine class 2 MHC reseptörü ile sunarlar . T lenfositlerinde bu antijeni tanıyabilen reseptör TCR' dir ve class 2 MHC ile sunulan ant ijen T lenfositi yüzeyinde ; TCR + iki adet~ zinciri+ CD3 + CD4 den



oluşan



bir kompleks ile tanınır.



CD4+ T lenfositleri



karşılaştıkları



antijenin



niteliğine bağlı



olarak THl , TH2 ya da TH17 tipine



farklılaşarak farklı



mediyatörler üretir ve antijene



uygun hücresel ve/veya hümoral immünitenin gelişmes i n i sağlar .



CD4+T lenfosit alt grupları



Sltokln Uretlml Alt tipin gelişlmlnl uyaran sltoklnler



Tl



T2



H



H



T 17 H



INFy



IL-4, IL-5, IL-13



IL-17, IL-22, şemokinler



INFy, IL-2



IL-4



TGF-13,IL-6, IL-1, IL-23



-®



PATOLOJİ



Tetiklediği



lgE üretimi



immün



Nötrofil aktivasyonu ve makrofajları



Makrofaj aktivasyonu Mast hücre ve eozinofil



reaksiyonlar



lgG üretimi



Uyaran mikroplar



İntrasellüler organizmalar



olay yerine çağırır



akt ivasyonu



Helmintik parazitler



Ekstrasellülerbakteri ve mantarlar Otoimmün ve diğer kro nik inflamatuvar



Otoimmün ve diğer kronik inflamatu var



Rol aldığı



hastal ık lar



hastalıklar



hastalıklar



Alle rjenler



(lnflamatuvar barsak hastalığı , psör iasis,



{lnflamatuvar barsak hastalığı , psöriasis, mu ltiple skleroz gibi)



granülomatöz hasta l ıklar gib i)



b- CD8 (+) (süpresör/sitotoksik)T lenfositler



Matür T lenfositlerinin



%30' unu oluştururlar .



Hücresel immünitede , T hücrelerine bağlı sitotoksisitede temel rol oynarlar. saptanır .



Klas 1 MHC reseptörü insanda nükleusu bulunan bütün hücreler ve trombositlerde



Hücre içindeki bir antijeni sunmak için MHC klas 1 antijenini kullanır ve bu ant ijen sadece CD 8 (+) T lenfositinin



CD 8 reseptörleri



ile



(reseptörün tamamı: TCR + iki adet~ zinciri+ CD3 + CD8) karşılıklı gelerek çalışırlar. Özellikle virüs ile infekte hücrelerin ortadan kaldırılmasında rol alırlar .



Perforin: Komplemanın " membran attack compleks"i gibi hedef hücre GranzymeB: Perforinin



membranında gen i ş bir kanal açar.



açtığı kanaldan geçip hedef hücreye girer ve apoptozu uyarır.



c- BellekT hücreleri Antijenin niteliğini uzun süre kayıtlı tutmak ve aynı antijen ile tekrar karşılaşılır ise hızla ve yüksek düzeyde yanıt oluşturmak için kullanılan hücrelerdir . Sıklıkla kemik iliğinde yerleşirler.



Total lenfositler içindekioranı Sınıf



Antijen reseptör ve



Fonksiyon



spesifikliği



Fenotip marker



Kan



lenf nodu



Dalak



%



%



%



35-60



50-60



50-60



15-40



15-20



10-15



Nadir



10



10



5-30



Nadir



10



Nadir



Nadir



Nadir



5



Nadir



Nadir



T lenfositleri B hücresi a ktivasyon u CD4+ T helper lenfostler



Makrofaj aktivasyonu Enflamasyonun uyarılması



a~ heterod imerleri Class ı



il MHC komp leksler i



Hücre içi mikroplarla CD8+ sitotoksik



infekte hücrelerin ve



a~ heterod imer ler i



T lenfositler



tümör hücrelerinin



Class ı MHC kompleksleri



öldürülmesi



Regülatuvar T lenfositler



CD3+ CD4+



CDBCD3+ CD4CD8+ CD3+



Diğer T hücrelerinin işlevini bastırmak



- Self tölerans



a~ heterodimerleri



CD4+



class il MHC kompleksleri



CD25+



a~ heterodimerleri



CD56+



FoxP3+ Natural killer T (NKT) cells



Doğal



ve adaptif immün



yanıtları baskılamak



veya



etkinleştirmek



Helper ve sitotoksik yö T lenfositler



fonksiyonlar (doğuştan



Glikolipid-CDl kompleksleri



CD16+



için sınırlı özgünlük



CD3+



yö heterodimerler i



gelen bağışıklık) Mukoza ilişkili invaryant T (MAIT) hücreler



Bağırsakta



helper ve



sitotoksik fonksiyonlar



CD3+ CD4ve CD8 değişken



a~ heterodimerler i Bakteri metabol itleri için sınırlı



özgünlük



CD3+ CD8+ (sıklıkla)



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



B lenfositler Lokalizasyonları, oluştururlar), Dolaşan



lenf nodunda süperfısyel kortekste (özellikle foliküller, germinal merkez ve mantle-marjinal zonu dalakta beyaz pulpada, foliküllerde bulunurlar .



kandaki lenfositlerin %10-20'si B lenfositidir.



Lenfoid foliküllerde, folikül merkezlerinde B lenfositlere antijen sunan hücreler foliküler dendritik hücrelerdir. Bu hücreler insanda antijen sunma işini en iyi yapan hücrelerdir . Sitoplazmik membranlarında antijen spesifik IgM bulunur . Bu spesifik reseptör T lenfositindeki TCR'nin karşılığıdır ve BCRolarak adlandırılır. B lenfositlerinde monoklonalite BCR ile gösterilir. Her B lenfositi tek bir tip



değişken



bölge (variable alan)



taşıyan



antikor üretirler.



T lenfositleri yalnızca MHC tarafından sunulan antijenlere reaksiyon verirken; B lenfositleri pek çok kimyasal cevap verebilirler (proteinler, lipidler, polisakkaritler, nükleik asitler ve küçük kimyasallar gibi).



yapıya



B lenfositler, folikül (serminal) merkezlerindeki seleksiyon ile antijene karşı antikor üretebildikleri gibi marjinal zon ve B-1 hücre formundaki B lenfositleri antijen le karşılaştıklarında germinal merkez seleksiyonu olmaksızın antikor üretimi yapabilirler. Bu üretim infeksiyonun akut aşamasında, lenf nodlarının parakortikal bölgelerinde ve IgM formundadır. • B lenfosit yüzeyindek i CD40 reseptörü CD4+ T lenfositlerinde CD40L (CD154) ile bağlantı kurmada antikor switching (lg alt tipindeki değişim ; lgM'den lgG'ye dönüşüm gibi) oluşması için gereklidir. • CD21 reseptörü (CR2 kompleman reseptörü olarak bilinir ;



ayrıca



EBV tutunma bölgesine



karşılık



kullanılır



ve bu



bağlantı



gelir) mikroplar üzerindeki



rol alır. • CD81 reseptörü ; hepatit C ve plasmodium vivax için reseptördür kompleman ürünlerinin



tanınmasında



Total lenfositler içindekioranı



1 Sınıf



Antijen reseptör ve



Fonksiyon



Fenotip marker



spesifikliği



Kan



Lenf nodu



Dalak



%



%



%



5-20



20-25



40-45



2-3



3-5



7-10



1-3



Nadir



Nadir



B lenfositler Fc reseptör Folliküle B



Antikor üretimi



Yüzeylg



Marjinal zon



Antikor üretimi



Yüzey lg



lgM+



B hücreler



-Hızlı



Yüksek lgM üretimi



CD27+



hücreler



Class il MHC CD19+ CD23+



B-1 hücreler



ve erken antikor üretimi



lgM+



Antikor üret imi



Yüzeylg



-Hızlı



Yüksek lgM üret imi



ve erken antikor üretimi



CD43+ CD20+ CD27+ CD70-



Plazma hücreleri Belli bir antijene



karş ı



spesifik antikor üretme k için



B lenfositlerinin folikü l merkezlerindeki Plazma hücreleri



t a rafından



ö zelle şmiş



B lenfosit leridir.



seleksiyonl a rı so nra sı seçi lm iş



üretilen antijene



karş ı



B lenfo sit lerden



ol u ş urlar .



spesifi k karakte rdeki immünglobül in molekülünün



variable (deği ş ken) kısm ı sabit kalarak, sadece a ğ ır zincirini deği ş tirerek ay nı antije ne karş ı akut iltihapta ürettiği lgM tipi antikor yerine kronik iltihapta antikorun lgG versiyonunu üretirler ; bu dönüşüm



antikor switching olarak



adlandırılır.



Plazma hücreleri mitotik yeteneği olmayan hücrelerdir ve kemik iliğinde normal kişilerde %5' in altında bulunurl ar.



Plazma hücreleri daima dokularda bulunur; dolaşan kanda plazma hücresi bulunmaz.



Plazma hücresi



PATOLOJİ



NK hücreler i



Dolaşan



kandaki lenfositlerin %10-lS ' ini oluştururlar.



NK hücrelerin belirlenmesinde CD56 ve CD16 kullanılır.



Normal lenfositlerden daha büyüktürler ve



sitoplazmalarında azurofılik



granüller (lizozom keseleri)



içerirler . T ve B lenfositlerinin aksine (bu lenfositler adaptif immünited e rol



al ır l ar)



akut cevapta ve



doğal



immünitede rol alırlar NK hücreleri antijenler için büyük oranda



NK hücreleri ; streste ortaya



çıkan



farklılık



taşımazlar .



gösteren klonalite reseptörleri



molekülleri , infekte hücreleri ve DNA



h a s a rl ı



hücreleri tanıyıp bunlara



saldırabilirler.



Normal insan hücrelerinde bulunan MHC klas 1 reseptörleri NK hücreleri için bir inhibitördür ve bu hücrelere



saldırmalarını



NK hücresi Büyük granüllü lenfosit



önler.



İmmünglobülinlerin Fc kısmına karş ı reseptör ta ş ır l a r (bu reseptö r CD16 olarak bilinir ) ve bu sayede lg ile işaretli



hücrelere



saldırırlar.



NK hücreleri , öncesinde saldırarak



duyarlı



hale gelmedikler i virüsle infekte hücreler ve tümör hücrelerine direkt



öldürebilirler. NK hücreleri Hücre ö ldürür



Hücreye saldırmaz



KIR; Killer cell İmmunoglobulin-like Receptors



KAR; Killer Activation Receptors;



ANTİJEN SUNABİLEN HÜCRELER Monosit / makrofaj grubu



Kemik iliğinde



iliğinde



miyeloid seri



tarafından



üret ilen,



olgunlaştığında



promonoblast , monoblast ; periferik kan



(histiyosit) olarak



kan



dolaşımına



verilen hücrelerdir . Kemik



monosit; dokuya



geçtiğinde



ise makrofaj



adlandırılırlar.



Makrofajlar tüm organlarda ve bağ dokusunda Monosit (veya makrofaj) koloni üretimleri



dolaşımında



uyarıcı



yaygın



olarak bulunur.



faktör (M-CSF)olarak



adlandırılan



bir sitokin



tarafından



kemik



uyarılır.



Makrofajları



- Sitotoksik: Fagosite ettiği hücreleri yok edebilirler - Antijen sunma aşırı duyarlılık



reaksiyonunda da rol



alırlar;



granülom formasyonunun temel hücresidir



- Sitokin üretilmesi: INF-a ve INF-~; IL-1; IL-6; IL-8; IL-12; TNF-a



- Granülomlar ve yabancı cisimler çevresinde



(lJ Monosit



belirlemek için CD68 kullanılır



Makrofajın fonksiyonları;



- Tip dört



iliğinde



birleşerek



dev hücrelere



dönüşebilirler



©



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



IL-2, IL-12, TNF, IFN-y: makrofajların dev hücrelere Yara iyileşmesini fibrozis yönünde



dönüşümünü uyarır



uyarırlar



• Dokuya geçen makrofajlar antijen ile karşılaşıp aktive olduklarında aktive makrofaj, granülom yapısına katıldıklarında epiteloid makrofaj (epiteloid hücre, epiteloid histiyosit) ya da histiyositik dev hücre formunu



alır.



• Dokuya geçen makrofajlar diferansiye olur ise antij en sunma yeteneklerini kullanarak çevrelerinde yakaladıkları ve fagosite ettikleri antijenleri MHC klas il reseptörleri ile CD4(+) T hücrele rine antijen sunarlar . • Makrofajlar tipik olarak mikroplara nötrofiller kadar hızlı tepki verirler, ancak makrofajlar iltihap alanında daha uzun süre hayatta kalırlar . Dolayısıyla



makrofajlar , bir enfeksiyon ba ş ladıktan birkaç gün sonra nötrofil hakimiyeti sonrası süreçte olay yerinde baskın hücre haline



gelirler .



Makrofajlarm diferansiasyonu Kemik



iliği



Doku



Kan



Aktive makrofaj Aktive makrofaj



Epiteloid hücreler (epiteloid makrofaj) Dev hücreler



Promonoblast Monoblast (kök hücre)



Monosit



Mikroglia (beyin)



Makrofaj



Kupffer hücresi Diferansiye makrofaj



(karaciğer)



Alveoler makrofaj (akciğer) Osteoklast (kemik) Mezangial hücre (böbrek, glomerül)



Makrofajların



alt grup l arı



Makrofajlar TLRve INF y ile



u yarı l d ı k l ar ı nda



(klasik



yol; Ml) lizozomal enzimler (ROS, NO gibi ) ve chemokinler (IL-1, IL-2, IL-23) üreterek mikrop öldürme ve inflamasyon yönünde hareket ederler. Klsik makrofajlar CD14'ün yüksek hücre yüzeyi ekspresyonu,



CD16'nın



ekspresyon



eksikliği



ve



kemokin reseptör CCR2'nin ekspresyonu ile tanımlanabilir.



IL-13 ve



• Makrofajlar



IL-4 ile



uyarıldıklarında



ı



(alternatif yol, M2) IL-10, TGF-~ arginase, proline,



AOS. NO,



polyaminase



enzymes



iyileşmesi



üreterek



- fibrozis



anti-inflamatuar;



yönünde



hareket



yara ederler .



İnsanlarda klasik olmayan mono sitler , az sayıda kan



monositini



oluşturur



ve



yüksek CD16 seviyeleri



düşük



ve



CD14 seviyeleri ve kemokin



reseptörü



CX3CR1ile tanımlanır . • Makrofajları uyaran yüzey reseptörlerin en öem liler i Toll-like reseptörler (TLR)ve opsonin reseptörleridir (lg'lerin Fc kısımları gibi).



lysosoma\



ı



Microbiııidal



actions: phagocylosis and kmingof many bacterla and tung



ı



IL-1, IL-12, IL-23, chemoklnes



ı



lnllammaı1on



ı



Growth ıacı ors .



TGF-~



! Tıssoe



repair,



fıbrosis



l



IL-10, TGf'.P



! Anıl- nf lamrnaıoıy ettecıs



-®



PATOLOJİ



Makrofaj



Nötrofil -Kemik Kemik



Orijin



iliği,



kök hücre



iliği ,



-Dokuda



kök hücre



yerleşik



marofajlar ; yolk kesesi veya fetal



karaciğerdeki



hücreler (gelişmenin erken dönemlerinde) -inflamatuvar makrofajlar: günlerYaşam



1-2



süresi



-Dokuda Hızlı



yerleşik



Yeni gen transkripsiyonu Mikropların ,



Hızla



yıllar



Daha uzun süreli



süresi



Enzimatik aktivite



Fagositoz



makrofajlar ;



Yavaş



Kısa yaşam



Uyarana cevap



haftalar



gün



apoptotik hücrelerin , doku parçacıklarının, yabancı



fagositoz maddelerin uzun süreli fagositozu



Fagosite edilen mikrobun



Daha az kullanılır



Reaktif oksijen türleri öldürülmesinde



NO



Az ya da yok



iNOS' un traskripsiyonel aktivasyonu



Degranülasyon



Majör cevap



Baskın değil



Sitokin üretimi



Düşük



Başlıca



fonksiyonel aktivite, üretim büyük miktarda, sitokin



seviyede genlerinin transkripsiyonel aktivasyonu



NET (nötrofil ekstrasellüler



Hızla oluşur,



taps) formasyonu



bulunur



nükleer içerikle Yok



-



Lizozomalenzimlerin Belirgin



Daha az



sekresyonu



CTlA-4 (cytotoxlcT-lymphocyte-associated protein 4- CD152) CTLA-4, immün sistemde önemli bir, immünregülatuvar moleküldür. Makrofaj antijeni CD4+T lenfositi ne sunarken, makrofajın B7 reseptörü CD4+T lenfosit inin CD28 reseptörü ile bağ kurar ise oluşan immün cevap kuwetli olurken, B7, CTLA-4 ile ba kurar ise antijene hastalıklara



neden



yanıt baskılanır.



olduğu gösterilmiştir.



CTLA-4agonistleri CTLA-4antagonistleri



Abatacept • Romato id artrit Belatacept • Böbrek transplantasyonu lpilimumab • Melanom ve



diğer ağır



kanserler



CTLA-4' de gelişen



mutasyonların ağır



otoimmün



kök



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



Dendritik Hücreler (DC'ler)



Doğal



ve adaptif



bağışıklıkta



rol alan, immün



reaksiyonları başlatabilen



ve T hücrelerine antijen sunabilen



-r,-



,ı,



hücrelerdir . DC'ler, mikrobiyal molekülleri tanıyan TLR'leri vardır ve fark l ı sitokinler üretir. DC'ler lenfoid dokularda, mukoza! epitelde ve organ parankiminde DC'lerin



çoğu



kemik



iliğinde



myeloid seride, monositlerden



Epidermiste bulunan bir DC türü Langerhans hücreler i, karaciğerdeki



embriyonik öncüllerden



gelişir



far kl ı



ya ygın



olarak bulunur .



r



'-.



bir prekürs ör den üretilir .



organizman ın ge lişimi sırasında



J



yolk kesesi veya fetal



• .



.:.



,,i,_



,~



.{



ve doğumdan önce der iye ye rl eş ir.



Dendritik hücre



Tüm DC'ler CD8 + ve CD4 + T hücreler ine ant ije nler sunmak için gerekli olan class I ve class il MHC moleküllerini



taşırlar.



DC'ler, fenotipik özelliklerine ve başlıca işlev lerine göre iki büyük alt gruba ayrılır.



mikropların



• Klasik DH'ler, epiteliyal alana giren



protein antijenlerini yakalamada ve bu antijenleri T hücrelerine sunmada rol alan DC'lerdir .



Epitheliyal ve lenfoid organlarda en çok bulunan DC alt kümesidir. Bağırsaklarda yerleşmiş ·DC'ler,



epitel hücreleri



arasında yerleşir



Epidermisdeki Langerhans hücreleri



diğer



Klasik DC'ler ayrıca iki ana alt gruba



ayrılabilirler;



hücrelerine sunmada



uzmanlaşmış



• Plazmasitoid DC'ler, virüslere dalağa taşı r lar.



Bu DC'lerin



yanıt



adları ,



ve lümendeki antijenleri yakalama



işlevi



görürler.



klasik DC'lere benzer özelliktedir. antjeni CD4+ T lenfositine sunmada



uzmanlaşmış



klasikgrup ve antijeni CD8 + T



çapraz-sunan(cross-presenting)grupdur. olarak tip 1 IFN üretir , kan yoluyla



taşınan mikropları



yakalar ve antijenlerini T hücrelerine sunmak için



akti vasyondan sonra plazma hücrelerine morfolojik olarak benzemeleri nedenlidir. Kemik



zamanda klasik DH'leri üreten prekür sörlerden



iliğinde, aynı



geli şi rle r .



Klasik (konvansiyonel)dendritik hücreler



Plazmasitoiddendritik hücre



C.ross-Presenting



Klasik CDllc



CDllc



BDCA-2 (CD303) BDCA-4 (CD304)



BDCA-1 (CDlc) BDCA-3(CD141)CLEC9A



Yüzey markerları Dectin 1 (CLEC7A)



TLR



Dectin 2 (CLEC6)



XCRl+



Değişken



Değişken



IRF4



IRF8



E2-2



IL-23



Tip 1 IFN



Adaptif bağışıklık : antijenlerin ve CD8 + T hücrelerine çapraz sunumu



Antiviral



CD123 Yüksek seviyede TLR7, TLR9



ekspresyonu Transcription factors Majör sitokin üretimi



IL-12 ve



diğerleri



-Doğal bağışıklık :



inflamatuvar sitokinlerin



kaynağı



Majör fonksiyon



-Adaptif



bağışıklık:



Antijenlerin



CD4 + T hücrelerine



değillerdir.



ve



bağışıklık :



erken



doğuştan



yanıt;



Antiviral T hücrelerinin



uyarılması



sunulması



• Folliküler dendritik hücreler (FDC'ler) olarak ilgili



yakalanması



yakalanması



adlandırılan diğer



bir hücre popülasyonu, dendritik hücre morfolojisine sahiptir, ancak DC'lerle



FDC'ler class il MHC moleküllerini ifade etmez ve kemik



iliğinde



öncülerden



üretilmemişlerdir (olasılıkla



mezankimal



kökenlidirler). FDC'ler sadece lenfoid foliküllerde bulunurlar; buralarda lenfoid mikro-arşidektürü organize ederler ve germinal merkez B hücrelerinin seleksiyonu için antijen sunumuna



katılırlar .



PATOLOJİ



Makrofaj ve dendritik hücreler



arasındaki



Dendritik / Langerhans hücreleri



Monosit / makrofaj sistemi hücreleri



CD1a(ve Langerhanshücreleri için langerin, CD207)



CD68



Marker



MHCclass 1 (HLA A, B, C)



MHCclass 1 (HLAA, B, C)



MHCclass 2 (HLA DP, DK,Q, DR)



Antijen sunma



MHCclass 2 (HLA DP, DK,Q, DR)



CD1 (a, b, c)



Peptid (8-30 AA)



Sunulan antijen



farklar



Peptit (8-30 AA); glikolipit



Fagositik hücrelerde (Makrofaj, dendiritik hücre, nötrofıller ve eozinofıller) mikrop öldürme süreci 1. Yabancının ya da patojenin tanınması - Mannoz ve scavenger (çöpçü) reseptörler: Mikrobiyal hücre duvarı üzerinde bulunan glikoproteinler ve glikolipidlerin terminal mannoz ve artıklarını tanırlar.



fukoz



Makrofajlar ve dendritik hücrelerde var; nötrofiller ve eozinofillerde yok - Opsonin reseptörleri: Yabancı hücre üzerinde oluşturulan işaretleyicilerin tanınmasını sağlar.



Makrofaj, dendiritik hücre, nötrofiller ve eozinofillerde bu reseptör bulunur - Tool-like reseptör (TLR): Fagositik hücrelerde ilk karşılaşılan antijeni tanıma amacı için gelişmiş bu reseptörler "pattern-recognition



receptors" (antijenik Farklı



yapıyı ,



insana ait



olmayanı tanıyabilen



reseptörler) olarak bilinirler.



TLR grupları insanda özellikle lipopolisakkaritlere (LPS) karşı hücresel yanıtın oluşumunda temel rolü oynarlar. TLR makrofaj hücre



yüzeyinde CD14 ile bir arada çalışır .



Makrofajlar ve dendritik hücrelerde var; nötrofiller ve eozinofillerde yoktur - Different seven-transmembrane



formilmetionil



artığı



içeren



kısa



a-helical reseptörler (G-protein-couplet



peptitlere



reseptör): Tüm bakterilerde



hücre yüzeyinde bulunan N-



bağlanır .



Makrofaj, dendiritik hücre, nötrofiller ve eozinofillerde bu reseptör bulunur 2. Fagosite edilen materyelin bir vakuol yardımıyla sarılması (engutfıng) 3. Fagosite edilen partikülün öldürülmesi ve/veya parçalanması



- Nötrofillerde NADPH oksidaz sistemi



tarafından



üretilen H202 mikrop ö ldürmede en çok



- Nötrofillerin azurofilik granüllerinde bulunan miyeloperoksidaz (MPO) enziminin



yardımı



kullanılan ajand ır



ile CI gibi halidlerin



bulunduğu



ortamlarda; H202,



hipoklorid radikallerine (HOCI; hipoklorid) dönüştürülür; bu nötrofiller tarafından üretilen mikrop öldürmede kullanılan en kuwetli ajandır - Makrofajlar iNOS üzerinden reaktif nitroje intermediatelerini üretir (reakt if nitrojen ara ürünleri); nitrik oksit (NO) olarak bilinen son ürün mikrop öldürmede makrofajlar tarafından yaygın olarak kullanılır; özellikle hücre içi üreyen bakterilere karşı en etkin ajandır.



Nötrofıl, eozinofıl, makrofaj, dendritik hücrelerde üretilen oksijene bağımlı olmayan ajanlar :



a-Bakteri permeabilite arttırıcı protein (BPI): Etkisini, fosfolipaz aktivasyonu , fosfolipid yıkımı ve mikroorganizmaların dış membranında artmış



permeabilite üzerinden gösterir .



b-Lizozim: Muramik asit-N asetil-glükozamin 'e bağlanan bir hidrolaz olup bütün bakter ilerin glikopeptid kılıflar ı üzerine etkilidir c- Laktoferrin: Nötrofillerin spesifik granülleri içinde bulunur, demire bağlı bir proteindir . d-Defensin: Arjininden zengin bir katyonik granül peptidi olup mikroplar için ve baz ı memeli hücreleri için sitotoksiktir. e-Major basit protein: Eozinofillerde bol miktarda bulunan katyonik prote in olup sınırlı bakterisidal etkiye sahiptir; fakat özellikle pek çok



parazit için sitotoksiktir .



f. Cathelicidinler: Antimikrobiyal bir protein. g-Elastaz gibi enzimler



TUS HAZIRLIK MERKEZLERİ



- Nötrofillerde mikrop öldürmek için en fazla



kullanılan



molekOI; bir serbest oksijen radikali olan H202 'dir



- Nötrofillerde mikrop öldürmek için kullanılan en kuvvetli molekOI;bir serbest oksijen radikali olan HOCI'dir - Makrofajlarda en yOksek dOzeyde bulunan ve yOksek oranda hOcre içi bakteriler Clzerine etkin madde; NO'dur - Eozinofillerde en yOksek dOzeyde bulunan ve özellikle parazit öldürmede aktif molekOI;major basic protein - Ct>8 + T lenfositlerde mikrop öldürmede



kullanılan,



perforin / granzim sistemi



İnnate (doğuştan gelen) immün sistem reseptörleri



Lokalizasyonu İsim



Reseptörtipi



Hedef patojen



Etki



TLR-1,2,6



Bakteriyel lipopeptitler



TLR-2



Bakteriyel peptidoglycan



TLR-4



Lipopolisakkarit



aktivasyonu (NF-. B gibi)



TLR-5



Flagellin



Sitokinler, adezyon molekülleri,



İntrasellüler



TLR-3



DS RNA



antimikrobiyal enzimlerin



(endosomal)



TLR-7,8



SS RNA



TLR-9



Metillenmemiş



Ekstrasellüler



Tool-like reseptör (TLR)



NODl,



Transkripsiyon faktörlerinin



aktivasyonu CpG oligonükleotidler



Bakteriyel polisakkarit komponentleri



NF-. B sinyal yolu ile makrofaj aktivasyonu



NOD2 NOD-like reseptörler



i ntrasellüler



(NLR)



(sitoplazmik)



Mikrobiyal ürünler ve



NLRP-3



hücrelerden ortaya



hasarlı



çıkan



veya ölü



moleküller



(ATP, üri k asit, kristaller , reaktif oksij en ürünleri)



İnflamazom



NLRP-3+ adaptör proteinlerin procaspas 1 ile



IL-1 beta



RIG-like reseptörler (RLR)



Sitoplazmik



RIG-1, MDA-5



Vira! RNA



Mutasyon



Etki



TLRsinyal moleküllerini etkileyen mutasyonlar



Tekrarlayan,



İnflammasome fonksiyonunaetkili mutasyonlar



Atheroskleroz



ağır



bakteriyel infeksiyonlar



Gut



Tip 2 diabet



NOD 2 mutasyonu



İnflamatuvar barsak hastalığı



IL-12 reseptör defekti



Tekrarlayan intrasellüler bakteriyel infeksiyonlar



IFN-gammareseptör defısiti



(Mycobacterium gibi)



Majör histokompatibilitekompleks (MHC) kısa



kol



yerleşimli



genlerle belirlenir ve human lökosit antijen (HLA) sistemi olarakta bilinir.



HLA-A, HLA-B, HLA-C bölgelerinde



kodlanır



Bu genler kodominant olaraka eksprese edilir



• ClassI moleküller



Tüm nükleuslu hücrelerde bulunur; matür eritrositlerde bulunmaz Class 1 molekülü CD8 T lenfositleri ve NK hücreleri tarafından tanınır HLA-D bölgesinde kodlanır; üç alt bölümü bulunur HLA-DP, HLA-DQ ve HLA-DR



• Classil moleküller



Atijen sunan hücrelerde (makrofajlar ve dendritik hücre ve B lenfositler) bulunur Class 2 molekülü CD4 T lenfositleri tarafından tanınır



salınması



interferon üretimi



İnnate immün reseptörlerin mutasyonu nedenli hastalıklar;



- 6. Kromozom



bağlanarak



caspas



l ' i aktive etmesi; buna bağlı olarak



-®



PATOLOJİ



HLA ile



ilişkili hastalıklar



HLA-A3



Hemakromatosis



HLA-B27



Anklozan spondilit, Reither sendromu, postinfeksiyöz artrit



HLA-BW47



21 alfa hidroksilaz defekti



HLA-DR2



Multiple skleroz



HLA-DR3



Basedow-Graves hastalığı , sistemik lupus eritematosus



HLA-DR4



Romatoid artrit



HLA-DR3/DR4



Tip 1 diabetes mellitus



HLA-DR5



Hashimoto tiroiditi



HLA-DQ2



Çölyak hastalık



HLA-DQB1



Guillain-Barre sendromu



İLTİHABIN MEDİYATÖRLERİ Sistemik mediyatörler Kompleman



Karaciğerde



•



üretilirler ve



dolaşan



kanda inaktif olarak bulunurlar .



Hageman faktör ; kollajen , bazal membran ve aktive trombositler ile karşılaştığında aktive olur ve kinin



Hageman



sistemi (bradikinin) ve



faktör



pıhtılaşma



çalıştırır.



sistemini



Kinin sistemide görev alan kallikrein ; fibrinolitik sistemleri



(Faktör XII)



Fibrinolitik sistemde



başrol



çalıştırır



(plazmin)



oynayan plazmin ise C3 üzerinden kompleman sistemini aktive eder



Lokal mediyatörler 1- Histamin İltihap hücrelerinde patojen ile



Primer



karşılaşmadan



mediyatörler



sekret granüllerinde



2- Proteazlar: a- Kinaz



önce üretilir ve



b- Triptaz 3- Kemotaktik faktörler :



depolanırlar



a- ECF (eoz i nofil kemotaktik faktör) b- NCF (nötrofil kemotaktik faktör)



Sekonder mediyatörler



İltihap hücrelerinde antijenle karşılaştıktan



sonra üretilirler



Membran fosfo lipidlerinden



1- PAF



sentezlenirler



2-



Protein



yapıda olduklarından



Araşidonik



asit sistemi



3- Sitokinler ;



endoplazmik retikulum - golgi üzerinden



a- İnterlökinler



sentezlenirler



b- İnterferonler



İltihabın medyatörleri öncelikle sistemik ve lokal olmak üzere iki gruba ayrılır.



Sistemik medyatörler



karaciğerde



üretilir ve her an için



Lokal mediyatörler ise sadece iltihap Lokal medyatörlerin temel



kaynağı



alanında



dolaşan



kanda bulunurlar ; gerektiğinde ilt ihap alan ı nda aktive olurlar .



üretilir ve aktive olurlar.



mast hücreleridi r.



İki form lokal medyatör bulunur :



- Mast hücrelerinde önceden üretilip granüllerde depolanan , antijen ile



k ar ş ıla ştığında hızla



ortama



salınan



medyatö rler : Primer



medyatörler



- Mast hücrelerinde antijen ile karşılaştıkta n sonra üretimi başlayan , bu nedenle ant ijen ile karşılaştıktan bir süre sonra (5-20 dakika sonra) ortama



salınan



medyatörler : Sekonder medyatörler



•Primer medyatörler iltihapta ilk etkilerden sorumludur; ancak zayıf etkili moleküllerdir. •Sekonder medyatörler iltihapta geç etkilerden sorumludur; ancak kuwetli etkiye sahip moleküllerdir.



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



Histamin



Histamin akut iltihapta rol alan bir primer mediyatördür . kaynağı



Dokularda histam inin temel



Sqli)lsfor



mast hücreleridir fakat bazofiller , eozinofiller



degı:ınuladon



SlgnalsfOf actfv.atkırıot



ve trombositlerde de yoğun olarak bulunur. -Salınmaları ;



fiziksel



hasarı



ıt,osıtıo­



lipaseA,



takiben , alerjik hipersensitivite



anafilatoksinler C3a-C5aüzerinden



gerçekleşir, ayrıca



ve sitokinler (IL-1, IL-8) de histaminin



salınmasını



reaksiyonlarında



ve



nöropeptitler (ör. Madde P)



tetikleyeb ilir .



Tipik etkisi arteriollerde vazokonstriksiyon , postkap iller venüllerde vasodilata syon ve endotel hücre kontraksiyonu sonucu vasküler permeab ilite ve hiperemiye yol



art ı şı ,



ödem



MEMBRANE PHOS PHOUPIOS



GRA NULE CONTE NT S • Hista ml ne



oluşumu



/\



• Proteases



açmasıdır .



N achidonic acld



Bradikininin



temel



Pr~aodln



etkisi düz kas kontraks iyonu , vazodilatasyon ve



Leuk ocyte lrıftllraöon



Epilrepohalde buunanmediyat6rlerhangileridir ...



• Anti-fnflamotuor etklll sıtokln ve maddeler ... IL4IL10 -IL13 - TGF (transforme edici büyüme faktörü)



Histamin, Serotonin , Lizozomal enzimler



• Pla%makaynaklı



beta-lipoksin-balık yağı



medfycıtörler hcıngflerldlr . ..



Kompleman,kinin, koagülasyonsistemi



•



Hlıtomfnfn



etkileri... Vazodilatasyon, bronkokonstrüksiyon, damar permeabilitesinde artış



• Serotonfnn bağ dokudcldetkisi... Fibroblastlardan kollajen sentezini



•



Prostcıglandfn



artırarak



fibrozis yapar.



• Serbest oksijen radfkolf oluıumundan sorumlu enzim... NADPH oksidaz • Dcımar çcıpıncı ve cıgregasyOM etkisi PGI2ne aynı olanmcdlyatör ... Nitrik oksit (NO) • NO'nun d0%kas gevşemesi sağlama mekanizması ... guanilat s i klazı aktive ederek ve cGMP'yi



erin (PG) f onkılyorılcırı neferdir. ..



Vazodilatasyon, damar geçirgenliği



artışı, ağr ı



membranı klJkenlf a9re9cın ve vcı%okonstrakt6r medfycıtlr ... Tromboksan A2



• Trombosft



• Her şeyi kasanınediycıt6rler ... Lökotrienler (LT) • Antf•lnftcımatuar olan16kotrlen ... Lipoksinler • eıkosonold erden vazodilcıtasyon yapcınlcır... PgI2 (Prostasiklin) , PgE1, PgE2, PgD2



oksijen ve NADPH



• NO'nunlnfkunasyondakf rola... antimikrobiyal ve septik



TXA2



drenaJı



ycıpcın



...



yapan... PgF2-



• Mast hOcrelerlndekl anaprostcıglondfn ... PgD



• Vuodilotosyon, YCl%Okonıtr0ksiyon, bronkospozm, cıgregasyon yapcın mediycıtör ... PAF (Platelet aktive edici faktör)



• HOcrcınembranı k8ketıff lnflamasyon medlycıtSrlerf ••• PAF ve araşidonik asit metabolitleri



• Sitokinler fçfn; Otokrfn etki... kendi hücresini Pcırcıkrfn etki... komşu hücreyi Endokrinetki... uzak organın hücresini etkiler



• IL•l



(fnterllkfn-l)'fn glrcvlcrl... Lökosit aktivasyonu, akut faz reaktanları oluşumu, endojen pirojen, endotel aktivasyonu, yüksek dozda endotelde lizis yapar dfmcntasynu artıran



Prostaglandinler (Hiperaljezik) Pıhtılaşma



w kinn slsteft'ı nf hcıngf molckdbaşlatır ...



Hagemanfaktörü (FXII)



• PIC1%tnlnoJcnl plcızmfnc hangimolckatd6tı(lşt(r(i- ... Kallikrein



• PICl%ffllnln etkileri. .. 1- Fibrini parçalar (Vasküler permeabiliteyi artırır) 2- C3a yı aktifler (Anaflatoksin) , 3- Hagemanfaktörünün aktivitesini daha da artırır . Vazodilatasyon,



bronkokonstrüks iyon, ağrı yapar.



• AlctiveHcıgemcın



fcıkt6ran



tctlkfcdl§f istemler...



Kinin sistemi, pıhtılaşma sistemi , fibrinolit ik sistem , komplemansistemi



• Komplemanistemininaktlvasyonçeşitleri ... Klasik



alfa



•



sorumlu mediyatördür .



• BrodlkinJn ctkflerf... PgE2



Lipoksin



• Elkosanoldluden cıkö% h



şok oluşumundan



• Hemlnflama1'uar hemde antf-lnflamatucır etkinliği olantnedfycıtör... NO • A§rı yapanmedlycıt6r er... Bradikinin, Substans P, •



• Eikosanoldlerden damarsal geçirgenlik artışı ycıpaıılcır ... LTC4, LTD4, LTE4, PgD2, PgE2 • Eikosanoidlerdenkemotcıksis, llJkosltade%fonu yapancır... LTB4, HETE • Elkosonoid erden tromboılt cıgregasyonu ycıpan ...



dan ınolekatlcr... L-arJlnin ,



• NO geçen



(Kronik lenfositik lösemi)



artışı



mekanizması . ..



· Herediter Nonpolipozis Kolon Karsinomu(HNPCC) Sendromunaeşlik eden maligniteler... endometrium, mide, over, üreter, beyin, ince bağırsak, hepatobiliyer sistem, pankreas ve deri kanserleri



E6 geni P53, E7 geni Rb inhibisyonu yapar.



· EBV (Epstein-Barr virüsü) kanser oluşturma mekanizması. .. latent membran proteini-1 (LMP-1)



· Kolonkanserininen sık sendromikformu... Herediter Nonpolipozis Kolon Karsinomu (HNPCC) Sendromu



ve bcl-2 gen ekspresyonu



· HBV (Hepatit B virüs) kanser oluşturma mekanizması. .. X proteini · HHV (Human herpesvirüs)-8 tümör oluşturma mekanizması ... TAT mutasyonu · Karsinogenezgenetik mekanizmaları ...



· Herediter Nonpolipozis Kolon Karsinomu(HNPCC) Sendromundaaltta yatan moleküler mekanizma... DNA tamir genleri olan MSH2 ve MLHl genleri bozuktur



·



·



3) Apoptozisi düzenleyen genlerde mutasyon



KML (Kronik miyeloid lösemi) (bcr-abl)



· t( 11 - 22 ) translokasyONJ hangitümördebulunur . .. Ewing sarkomu



skuamöz hücreli karsinomu



· Paraneoplastik hipoglisemi hangi tümörlerde görülür... Fibrosarkom, hepatosellüler karsinom ve hemanj iyoperisitoma



· Paraneoplastikpolisitemihangitümörlerdegörü1ür . .. Renal hücreli karsinom, serebellar hemanjiyoblastom ve hepatosellüler karsinom



· t( 14 - 18 ) translokasyonuhangitümördebulunur... Foliküler lenfoma (bcl-2 gen ekspresyonu)



· ERB-81 overekspresyonu hangi kansere neden olur... Skuamöz hücreli akciğer karsinomu · Siklin D translokasyonu hangi tümörde bulunur. ..



· Paraneoplastik



Mide kanseri, meme lobüler kanseri



· BRCA-1ve BRCA-2fonksiyoraı ... DNA onarımı yapan tümör supresör genlerdir .



· Myc geni hangi kromozomdabulunur... 8 · Abl geni hangi kromozomdabulunur... 9 · 11. kromozomda bulunan genler ... WT, Beta-



aneminin



görüldüğü



tümör . ..



Timoma



· Epitelyal tümörlerde hangi filament



pozitiftir ...



Sitokeratin



Mantle hücreli lenfoma



· c-kit mutasyonuhangi tümöre neden olur... GİST · e- cadherin mutasyonuhangi kansere neden olur...



Akciğer küçük hücreli karsinomunun yaptığı paraneoplastik tablolar... Cushing sendromu,



· Paraneoplastik hiperkalsemi hangi kanserde görülür... PTH benzeri peptid salgılayan akciğer



Burkitt Lenfoma



t(9-22) translokasyonu hangi tümörde bulunur...



tümörlere karşı sawnrna mekanizmaları ...



Uygunsuz ADH (anti-diüretik hormon) sekresyon sendromu, Eaton-Lambert myastenik sendromu



4) DNA tamirinden sorumlu genlerin mutasyonu



· En sık genetik geçişli tiimör ... Retinoblastom · t( 8 - 14) translokasyonuhangitümörde bulunur...



Konağın



Sitotoksik T lenfositler, NK (natürel killer) hücreleri, makrofajlar , hümoral antikorlar



1) Protoonkogen mutasyonları 2) Tümör supresör gen mutasyonu



hastalık ...



Herediter non-polipozis kolon karsinomu sendromu (Lynch sendromu)



· HTLV(İnsan T hücreli lenfoma virüsü)-1 lenfoma etki mekanizması ... T AX proteini mutasyonu ve IL-2



talasemi



karsinomu



3) Bloom sendromu



· İyonize radyasyonun en sık yaptığı tümör . ..



artışı



kolon



2) Kseroderma Pigmentozum



Anjiyosarkom



· Papillomavirüsün kanser oluşturma



non-polipozis



çıkan



· Kas tümörlerinde hangi filament pozitiftir . .. Desmin



·



Mezenkiınal



tümörlerdehangifilaınent pozitiftir . ..



Vimentin



· Vaskülerneoplazilerigösteren markırlar ... vWF (von willebrand faktör), CD 31, CD 34 ve lektinler



· Hemsitokeratinhemvimentinile boyanantümörler... Sinovyal sarkom, menenjiom, mezotelyoma



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ 8.



ÇIKMIŞ 1.



Erkekte en hangisidir?



sık



SORULAR



görülen



kanser



B) Mide



2.



Doğru



9.



cevap: A



viral



cevap: A



C) Kolanjiyokarsinom



cevap: A



İyonize radyasyonun neden oldugu hücresel DNA zedelenmesi sonucu neoplazm gelişiminde, aşağıdaki genlerden hangisinin mutasyonu önemli rol oynar? A) c-abl C) c-myc



Pediatrik yaş grubunda karaciğerde en sık görülen ve WNT / beta-katenin sinyal yolunda aktivasyonla karakterize olan tümör aşağıdakilerden hangisidir?



A) Hepatoselüler karsinom



hangisinin



B) Akciğer kanseri D) Nazofarenks kanseri E) Karaciğer kanseri



A) Lösemi C) Deri kanseri



3.



Akciğer



Benzen, aşağıdaki neoplazmlardan etiyolojisinde rol oynar?



Doğru



gelişiminde,



D) Mesane E)



Doğru



neoplazmlardan hangisinin ajan etiyolojik faktör olarak rol alır? A) Primer efüzyon lenfoması B) Renal hücreli karsinom C) Ependimom D) Kara ciğer anjiyosarkomu E)Pankreas adenokarsinomu



aşağıdakilerden



A) Prostat C) Kolon



Aşağıdaki



B) k-ras D) p53



Doğru



B) Hepatoselüler adenom



D) Kavernöz hemanjiyom E) Hepatoblastom



cevap: E



10. BCL-2 proteininin aşırı ekspresyonu sonucu apoptozisin engellenmesinin önemli rol oynadığı neoplazm aşağıdakilerden hangisidir?



A) Burkitt lenfoma



B) Wilms tümörü C) Kron ik miyelositik lösemi D) Foliküler lenfoma E) Nörofıbromatozis tip 1



Doğru



cevap: D



E) bcl-2 Doğru



4.



cevap: D



Ultraviyole



ışınlarının



aşağıdakilerden



A) B) C) D) E) Doğru



5.



kanser hangisidir?



yapıcı



en önemli etkisi



Apoptozu inhibe etmesi ONA da pirimidin dimerleri oluşturması Hücrede latent virusları aktive etmesi Kök hücreleri proliferasyona zorlaması Hücre farklılaşmasını inhibe etmesi



cevap: B



A) Human Herpes 8 B) Epstein-Barr virusü C) Herpes zoster virusu D) Human papilloma virusu E) insan immun yetmezlik virusu



6.



hangisi sinonazal papilloma etkenidir?



Doğru



7.



insan T hücreli lösemi virüsü Human papilloma virüs Polyomavirüs Herpes simpleks virüs



cevap: B



Aşağıdaki



tümörlerden hangisinde RET protoonkojen mutasyonu görülme sıklığı yüksektir?



A) B) C) D) E) Doğru



Akciğerin



küçük hücreli karsinomu Tiroidin medüller karsinomu Memenin bazal benzeri invaziv karsinomu Ailesel nonpolipozis kolon adenokarsinomu Gastrointestinal stromal tümör



cevap: B fazı geçişinde rol alan bir tümör doğan çocukta 6 yıl



supressör geni fonksiyonel tek allel ile içinde malign bir neoplazm gelişiyor. aşağıdakilerden



hangisi olabilir?



A) Böbrekte nefroblastom B) Akut lenfoblastik lösemi C) Serebellar astrositom D) Nöroblastom E) Relinoblastom Doğru



cevap: E



cevap: C



Aşağıdakilerden



hangisinin gelişiminde viral etki söz



konusu değildir?



A) Gastr ik MALTorna B) Sinonazal papillom C) Servikal in situ karsinom D) Nazofarenks karsinomu E) Hepatoselüler karsinom Doğru



Doğru



Bu neoplazm



A) Hepatit B virüsü B) C) D) E)



B) Tirozi n kinaz aktivitesi göstererek C) Trans kripsiyon faktörü gibi davranarak D) Büyüme faktörü reseptörü gibi davranarak E) Apoptozu inhibe ederek



13. Hücre siklusunda G1/S



cevap: A



Aşağıdakilerden



A) Büyüme faktörü gibi davranarak



12.



Kaposi sarkomu, malign lenfomalar ve multiple miyelomda rolü olduğu düşünülen virus aşağıdakilerden hangisidir?



Doğru



11. Philadelphia kromozomundaki BCR-ABL translokasyonu (t(9;22)) aşağıdakilerden hangisine yol açarak onkojenik sinyal oluşturur?



cevap: A



14. Aşağıdaki tümör supresör genlerden hangisinin mutasyona uğradığı durumda, akciğer ve kolorektal kanserlerde kemoterapi ve radyoterapiye direnç görülür?



A)RB C) WT-1



B) p53 D)BRCA-1 E) APC /p-katenin



Doğru



cevap: B



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



15.



Aşağıdakilerden



yapan süpresör



hangisi hücre içi sinyal yolu inhibisyon genlerden biridir?



22.



baskılayıcı



A) NF-1 C)Rb



adenokarsinoma



16.



Aşağıdaki



tümör baskılayıcı genlerden hangisinin mutasyonu böbrek kanserleri, feokromasitoma ve böbrek kistlerine eşlik eder?



Doğru



B) WT-1



C) NF-1



D)APCE) RB



Doğru



Doğru



24.



C) Sinyal iletimi D) Hücre siklus kontrolü E) Hücre adezyonu



19.



Aşağıdakilerden



Doğru



B) ONA onarım bozukluğu C) ONA yıkımının azalması D) ONA yıkımının artması E) Protein sentezinin bozulması



25.



hangisinde ONA



onarım mekanizmaları



değildir?



Aşağıdaki



Doğru



cevap: E aşağıdaki



Gardner sendromu Ailesel adenomatöz polipozis sendromu Peutz-Jeghers sendromu Tüberoz skleroz Herediter nonpolipozis kolorektal kanser sendromu



hangisinin gösterilmesi



cevap: A



ÇALIŞMA



SORULARI



cevap : E



Aşağıdaki



neoplazmalardan hangisi saf eritroid hipoplazi, hipogamaglobulinemi ve myastenia gravis ile birlikte görülür?



Batarya imal eden bir fabrikada çalışan bir işçi son zamanlarda pollaküri , oligüri ve idrar debisinde azalma şikayetleri ile geliyor . Bu hastada en



A) Embriyonel rabdomiyosarkom B) Akciğerin küçük hücreli karsinomu C) Karsinoid tümör D) Renal hücreli karsinom E) Timoma Doğru



yöntemle



D) Kalsitonin E) Nöroflament



hangisiyle



1. 21.



ayırıc ı tanısında



yardımcıdır?



Doğru



Doğru



cevap: E



A) Sitokeratin B) Vimentin C) Oesmozom



ilişkilidir?



A) B) C) D) E)



flamentlerden hangisi karsinom kökenlidir?



26. Karsinom ile lenfomanın immünohistokimyasal



D) Ataksi telenjiektazi E) Familya! adenomatöz polipozis



20. DNA onarım genlerindeki mutasyonlar gastrointestinal polip hastalıklarından



cevap : B



A) Aklin B) Oesmin C) Miyozin D) Vimentin E) Keratin



cevap: B



A) Kseroderma pigmentozum B) Fanconi anemisi C) Bloom sendromu



Doğru



gözlenen kanserlerde, (CEA) düzeyleri en



C) Testis D) Böbrek E) Karaciğer



aşağıdakilerden



A) RNA defekti



detektif



hangisinde antijen



A) Larinks B) Kolorektal bölge



cevap: A



Aşağıdakilerden



cevap: B



karsinoembriyonik yüksektir?



18. Kseroderma pigmentozumdaki patoloji hangisidir?



Doğru



aşağıdakilerden



A) Glial hücre B) Hepatosit C) Trofoblast D) Rabdomiyoblast E) Kolon epiteli



cevap: A



A) ONA onarımı B) Apoptoz



cevap: A



23. Alfa-fetoprotein yüksekliğinde tümörün hangisinden köken aldığı düşünülür?



17. Meme kanseri ile ilişkili BRCA-1 ve BRCA-2 tümör baskılayıcı genlerin temel etki mekanizması aşağıdakilerden hangisidir?



Doğru



hangisi gastrointestinal edebilen deri lezyonudur?



D) Psöriazis E) Bowen hastalığı



Cevap: A



A) VHL



eşlik



A) Akantozis nigrikans B) Lökoplaki C) Aktinik keratoz



B) P53 D) WT-1 E) BRCA- 1



Doğru



Aşağıdakilerden



cevap: E



olası



kanser ve etken element hangi



doğru verilmiştir?



A) Vinil klorid - Renal anjiyosarkom B) Benzen - Testiküler lenfoma C) Krom - Prostat kanser i D) Kadmiyum - Prostat kanseri E) Asbestoz - Mesane kanseri Doğru



cevap: D



şıkta



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ 2.



Aşağıdaki



lezyonlardan hangisi premalign ~?



11. En



A) Seboreik keratoz



B) Lökoplaki C) Eritroplaki D) Solar keratoz E) Displastik nevüs Doğru



A) B) C) D) E)



cevap: A



Doğru



3.



Tax proteini ve IL-2 artışı ile kanser yapan virüs aşağıdakilerden hangisidir? A) HCV



Doğru



4.



B) HPV



sık



görülen paraneoplastik hangisidir?



endokrinopati



aşağıdakilerden



C) HBV



D) EBV



Hiperkalsemi Cushing sendromu Uygunsuz ADH salınımı Karsinoid sendrom Polisitemi cevap : B



12.



E) HTLV-1



1. Menenjiom il. Sinovyal sarkom 111.Malign melanom iV. Mezotelyoma



cevap: E



Aşağıdaki



protoonk ogenlerden hangis inin mutasyonu MEN-2A send romunda öneml i rol oynar?



A) PTEN Doğru



B) RET



C) C-Kit



D) C-myc



Aşağıdaki



tümörlerden hangisi hem sitokeratin hem de vimentin ile immünhistokimyasal olarak(+) boyanır?



E) ERB-B1 A) Yalnız 1 C) llve iV



cevap: B



B) Yalnız il D) 1, llve iV E) 1, il ve 111



5.



Aşağıdaki



protoonkogen



işlevlerinden



hangisi



doğru



değildir?



A) Hepatosit büyüme faktörü- Büyüme faktörü



B) C) D) E) Doğru



6.



E) Siklin-D



D)Abl



cevap: B



Aşağıdakilerden



sonucunda



hangisi



PTEN



geni



mutasyonu



oluşabilir?



A) Mide kanseri B) Mesane kanseri C) Endometrium kanseri D) Over kanseri E) Wilms tümörü Doğru



8.



cevap: C



Akustik nörinom, menenjiom ve multipl nörofıbromların bir arada bulunduğu bir hastada aşağıdaki tümör süpresör genlerden hangisinin mutasyonu söz konusudur? A)VHL



Doğru



9.



B)RB



C)APC



D) WT-1



genlerden hangisi apoptozisi



A) P53



B) Bcl-2



C) Bax



D) Bad



azaltır?



E) Bcl-XS



cevap: B



10. OD geçen hangisidir?



ONA tamir



A) Lynch sendromu B) Ataksi Telenjiektazi C) Bloom sendromu D) Fanconi anemisi E) Kseroderma pigmentozum Doğru



E) NF-2



cevap: E



Aşağıdaki



Doğru



cevap: A



bozukluğu



durumların



hangisinde biyopsi materyali



koyulmamalıdır?



fragmanları içeriyorsa B) Elektron mikroskobisi bakılacaksa C) Metastaz - primer ayrımı yapılamıyorsa D) invazyon derecesi araştırılacaksa E) Doku primeri bilinmeyen yumuşak doku kitlesi ise



nükleer regülatör genlerden hangisinin mutasyonu özellikle küçük yuvarlak mavi hücreli tümörlerin oluşmasına neden olabilir? C)Jun



Aşağıdaki



A) Doku kemik



cevap: D



B) Myc



cevap: D



%10'Iuk formaline



Aşağıdaki



Doğru



7.



13.



RET- Büyüme Faktör reseptörü Erb-B2- Büyüme Faktör Reseptörü Jak-Hücre siklus regülatuvar proteini ABL- Sinyal iletim proteini



A) Fos



Doğru



aşağıdakilerden



Doğru



cevap: B



D



ÖDEM VE TROMBUS



PATOLOJİSİ



Ödem oluşumunda rol oynayan mekanizmalar - Konjestif kalp yetmezliği (en sık neden) Bozulmuş dönüş



a- Yüksek kan hidrostatik



- Konstriktif perikardit



venöz



- Asit



nedenli



(karaciğer



sirozu)



- Venöz obstrüksiyon veya



basıncı



eksternal



bası ,



bası;



tromboz, derin venöz tromboz,



alt ekstremite inaktivitesi



ısı



Arterioler dilatasyon



-



nedenli



- Nörohumoral disregülasyon



Protein kaybettiren glomerülopatiler (nefrot ik sendrom) b- Düşük plazma onkotik basıncı (hipoproteinemi)



Karaciğer



azalması ,



sirozu (albümin üretiminin



Malnütrisyon (yetersiz



alım



asit)



ya da kayıp)



Protein kaybettiren gastroenteropatiler İnflamasyon



Neoplastik Postoperatif c- Lenfatik obstrüksiyon (lenfödem)



Postradyasyon nedenli Lenfatik



dolaşımın bozulmasına



sekonder gelişir



Filariyazis, meme karsinomunun deri portakal



kabuğu



altı



lenfatikleri invaze etmesi



sonrası gelişen



(peau d'orange) görünümü tipik örneklerdir



Renal yetersizlik



durumlarında aşırı



tuz verilmesi



Sodyumun artmış tubüler reabsorbsiyonu d- Sodyum ve su tutulması



Renal hipoperfüzyon Artmış



renin , anjiotensin , aldosteron sentezi ile beraberdir.



Akut inflamasyon



e- İnflamasyon



Kronik inflamasyon Anjiogenezis



gelişen



bölgelerde (granülasyon dokusu gibi) ödem izlenir.



-Ödem en sık subkutanöz dokuda izlenir



Hlperemive koqJesyon Hiperemi: Dilate arter, arteriol ve kapiller yataklardan geçen kan miktarında Hiperemi gelişen bölge kırmızı renk alır; iltihap bu tablonun bir örneğidir.



artışı



ve kan akımında



azalmayı tanımlar.



Konjesyon: Pasif hiperemi olarak da bilinir, temel neden bozulmuş venöz drenaj sonucu venler, venüller ve kapillerlerde kanın göllenmesi ile karakterizedir. Bu alanlarda, eritrositlerde hemoglobinin indirgenmesi sonucu mavimsi renk değişimi izlenir; buna siyanoz adını verilir - Lokal konjesyon: İzole venöz obstrüksiyonda gelişir; - Trombofilebit - Tansiyon aletinin



şişirilmesi



sonucu kolda



- Sistemik konjesyon: İki önemli formu vardır;



(§-



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



Sol kalpyetmezllği İlk klinik bulgusu dispnedir ve akciğerde konjesyon gelişimi ile karakterizedir.



-Akut pulmonel konjesyon (erken evre) -Kronik pulmonel konjesyon (ileri evre; alveolar septalarda kalınlaşma; fıbrozis; alveollerde hemosiderin yüklü makrofajlar - kalp -Akciğerde yaygın



Sağ



hatası



hücresi -)



hemosiderin birikimi ve fıbrozis; akciğerin kahverengi dönemi olarak adlandırılır (son evre)



kalpyetmezliği



İlk klinik bulgusu ödem (hasta ayakta ise pretibial; yatıyor ise sırtta ödem)



Tüm vücutta konjesyon izlenir ancak en ağır etki karaciğerde saptanır. -Akut hepatik konjesyon; zon 3 (santral bölge) yerleşimli hepatositlerde hidropik dejenerasyon, yağlanma -Kronik pasif konjesyon; zon 3'deki hepatositlerde nekroz, zon 1-2'deki hepatositlerde hidropik dejenerasyon, yağlanma gelişir



bu aşamada "nutmeg" veya "muskat" karaciğer olarak adlandırılır



-Uzun süreli konjesyonlarda son aşamada "kardiyak siroz" gelişir Hemoraji: • Peteşi: 1-2 mm çaplı kanamaları tanımlar.



- Düşük trombosit sayısı, trombosit fonksiyon bozukluğu (en sık, en tipik neden) - Lokal olarak intravasküler basınç artışı (konjesyon gibi) - Nadiren pıhtılaşma faktör defektlerinde izlenir . • Purpura: Çapı 3 mm ' den büyük ya da eşit olan kanamaları tanımlar.



- Vaskülitler (en sık, en tipik neden) ; özellikle lökositoklstik vaskülit nedenli -Travma - Artmış vasküler frajilite, amiloidoz gibi • Ekimoz: 1-2 cm. çapa ulaşan kanamaları tanımlar.



- Travma (en sık, en tipik neden) Hematom: Kanama doku içinde birikip kitle oluşturur ise hematom adını alır.



- Büyük damar rüptürleri (dissekan aort anevrizma rüptürü gibi) - Hemofili



Hemostaz A. VASOCON STRICTION Endot helıum



Ba semenı



Endothelin release causes vasoconstriction



8 . PAIMARY HEMOSTASIS membrane Aneriole smoolh muscle



! ==EE:iiZ



vasocons tricıi on



PATOLOJİ



C. SECONDARY HEMOSTASIS



0.



THROMBUS AND ANTITHROMBO TIC EVEN TS



Trappedneutrophil Trappedred



bloodceHs



Fibrin



Normal hemostaz silreci Hasar



•



Damarlarda vazospazm (endotelin ve nörolojik faktörler nedenli)



•



Endotel hasarı var ve kan ile kollajen karşılaşmış ise



•



Çevre endotellerde Weibel-Palade cisimlerinden salınan (histamin ve trombin nedenle) vWF'ün kan içine (ortama) atılması vWF'ün kollajen ile karşılaşıp ona sıkıca tutunması



•



Trombositlerin direkt kollajene (Glikoprotein Ia-Ila



reseptörü ile / adezyon) ya da tercihan vWF'e (Glikoprotein Ib-IX reseptörü ile / adezyon) yapışması; trombosit adezyonu (Primer hemostaz)



• • • • •



Trombosit kaynaklı tromboksan A2'nin salınımı ve hasarlı damarda vazokonstriksiyonun devam etmesinin sağlanması Trombositlerin üst üste yığılırken birbirlerine fosfolipit



bağlarla



(fosfolipid kompleksler) bağlanması



Trombositlerin adezyon sonrası aktive olarak granüllerini ortama salması (ADP ve Ca++gibi) ; (trombositin sekresyorıu) Kollajen ile karşılaşarak aktive olan Hageman faktör üzerinden başlayan pıhtılaşma faktörlerinin fibrine kadar ulaşan aktivasyonu ve trombositlerin üzerlerinde oluşan fibrine tutunmaları (Glikoprotein Ilb-Ilia reseptörü ile / agregasyon);



trombosit agregasyonu (sekonder hemostaz) Fibrin+ trombosit kümesinden oluşan pıhtının hasarlı bölgeyi kaplayan pıhtı gelişimi (Genellikle içine kan elemanlarını da alır) Pıhtının



Faktör XIIIa



•



retraksiyonu



ile çapraz bağlar oluşturularak fibrinin sağlamlaştırılması İnsolubl fibrin pıhtısının oluşumu



(trombüs) Damarın onarılması



ve



•



pıhtının



eritilmesi (t-PA ile)



• Trombüsün oluşum sürecinde trombositin yaptığı işlem primer hemostaz; pıhtılaşma faktörlerinin trombositler ardından yaptığı işleme ise sekonder hemostaz adı verilir .



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



Primer ve sekonder hemostaz defektleri arasındaki farklar



Bulgu Travma sonrası kanamanın başlaması



Sekonder hemostaz defekti



(trombosit defektleri)



(plazma protein defektleri)



Hemen



Geç (saatler-günler sonra)



Yüzeyel (deri , mukozal membranlar , burun ,



Kanama alanı Fizik muayene



Primer hemostaz defekti



sindirim sistemi, genitoüriner sistem ) bulguları



Peteşi ,



ekimo z



Hematom , hemartroz



Aile hikayesi



Otozomal dominant



Tedaviye cevap



Kısa



sürede ; lo kal



Derin (eklem , kas, retroperiton)



Otozomal ya da X'e



basınç u ygulaması



etkil i



bağ l ı



resesif



Uzun sürede ; sistemik tedavi gerekli



Trombüsün gerektiği yerde gerektiği kadar yapllmas1m sağlayan faktörler



1



2



3



4



5



Bileşenler



Etki



Karaciğer tarafından



Endotel yüzeyinde faktör IXa, Xa, Xla ve Xlla'yı bloke eder;



üretilen ve dolaşan kanda bulunan antitrombin 111 , endotel tarafından üretilen ve endotel hücre yüzeyinde bulunan heparin benzeri moleküle sürekli bağlanır



Hasarlı bölge çevresindeki normal endotel hücrelerinin yüzeyinde bulunan trombomodülin , hasar alanında sürekli üretilen ve kalsiyum yardımı ile fibrime dönen trombin (faktör lla) ile bağlanır



Patoloji



Bu mekanizma normal endotel yüzeyinde trombüs gelişimini önleyen en önemli mekanizmadır Trombin-trombomodülin beraberliği kanda bulunan protein C'yi aktive eder ve protein C'de, faktör Va ve faktör Vllla ' yı yıkar



Bu mekanizma trombüsün hasarlı bölgeye sınırlı kalmasını sağlayan en önemli mekanizmadır



Endotel hücresi tarafından üretilen ve ortama sekrete edilen PGlı ve NO



Vasodilatasyon Trombosit adezyonunu engellerler



Endotel hücresi tarafından üretilen ve ortama sekrete edilen t-PA



Endotelin üzerinde eritir



Karaciğerde üretilen ve dolaşan kanda bulunan plazminojen ; Hageman faktör , t-PA ve trombin üzerinden plazmin 'e çevrilir.



Plazmin, pıhtı oluşum sürecinde fazladan üretilen tüm ürünleri yıkar



gerektiğinde



Trombinin hemostazsürecindekirolü - Fibrin oluşumu - Trombosit agregasyonu, TXA2 üretimini



uyarır



- Nötrofil adezyonu - Monosit aktivasyonu - Lenfosit aktivasyonu - Endotel aktivasyonu; t-PA, PGI2, NO üretimi - Monosit ve endotel hücrelerinden PDGF üretimin i arttırır·



damar düz kas roliferas onunu u ar



oluşan



trombüsü



Nefrotik sendrom hastalarında idrarla antitrombin 111 nedeni ile bu mekanizma verimli çalışamaz hale gelir ve hastalarda venöz trombüs gelişim riski artar atılan



Faktör V Leiden mutasyon hastalarında bulunan mutasyone faktör V, protein C'ye dirençlidir ; ve hastalarda protein C çalışmaz.



PATOLOJİ



Trombositler Yüzey reseptörleri Glikoprotein



lb-lX (Gplb-lX)



Trombositin vWF tutunmasını



Glikoprotein



llb-llla



Trombositin fibrinojene



Glikoprotein



la-lla (a2B 1)



(Gpllb-llla)



Trombositin kollajene



sağlar



tutunması



(adezyonda görev alır)



(agregasyondagörev alır)



tutunmasını sağlar



(adezyon)



Sitoplazmik özellikleri Faktör XIII Trombosit



Fibrini stabilize eder kaynaklı



endotel



büyüme faktörü



Endotel hücre proliferasyonunu uyarır · Adezyon molekülleri



taşır



bunlar; membranlanndaki P-selektin, fibrinojen, fibronektin



ve vWF, platelet faktör 4



Alfa-granülleri



· PDGF ADP, ATP, iyonize kalsiyum, histamin, serotonin ve epinefrin içerirler.



Delta-granüller



Defıcttnıcy:



Glanzmam th rombastlienıa



t --



Gpllb-llla ~ ı:cmpiex



Trombosit fonksiyon bozukluklan



Pıhtının gelişJın



sürecindetrombosttteüç temelaşama söz konusudur:



1- Trombosit adezyon: Her ne kadar trombositlerde direkt kollajene



bağlanma



reseptörleri (Gp la ve lla) varsa da



ve fıbronektine bağlanabilseler de vWF yardımı ile adhezyon (çok daha stabildir) çok daha önemlidir. Trombosit vWF'e Gplb reseptörü ile tutunur. Bu aşamada iki konjenital hastalık bilinmektedir: vWF eksikliği (hastalığı) ve trombositlerde vWF ile bağlantıyı kuran (ya da adhezyonu oluşturan) glikoprotein Ib reseptör eksikliği (Bemard-Soulier sendromu). Bu iki hastalık sonucunda trombosit adezyonu yani trombosit fonksiyonu bozulur ve bu nedenle kanama zamanı uzar ve kanama bozukluğu gelişir. Bernard-Soulier sendromu dev trombositlerin varlığı ile karakterizedir . • vWF eksikliği kanamaya neden olan en sık izlenen genetik hastalıktır. Çoğunlukla otozomal dominant geçişlidir. Trombositlerin vWF olmasa da kollajene ve fıbronektine tutunabilme yetenekleri olduğu için hastalarda ağır kanamalar izlenmez. Ancak laboratuar sonuçlannda hem kanama zamanı (trombosit fonksiyonu yani adezyonu bozuk) hem de PTT'de (vWF, kanda faktör VIII; taşımakla görevlidir ve vWF yokluğunda faktör VIII hızla yıkılır; bu nedenle vWF eksikliği hastalannda laboratuarda faktör VIII eksikliği tablosu oluşur) uzama izlenir.



TUS HAZIRLIK MERKEZLERİ



• vWF'nin yüksek molekül ağırlıklı multimerlerinin normal bir proteolitik yol üzerinden küçük formlara ayrılması gereklidir; bu süreçte oluşan bozukluklar dolaşımda anormal trombosit agregasyon bozukluklarına yol açar ve klinikte trombotik trombositopenik purpura (TIP) olarak adlandırılır.



2- Trombosit sekresyonu: Adhezyonu takiben trombositlerdeki a ve y granüller ortama boşalır. Granüllerden salınan kalsiyum koagülasyon faktörlerinin aktivasyonu için (Hageman faktör tarafından aktiflenen) gereklidir ve ADP trombosit agregasyonunu



uyarır.



TXA2 damarda ilk planda endotelin nedeni ile gelişen vazokonstrüksiyonun devamını sağlar.



3- Trombosit agregasyonu: Trombositin trombosit agregasyonunun



gelişiminde



rol



fıbrinojene tutunmasını tanımlar



ve ADP, seratonin ve TXA2



al ı r.



Tronbositin fıbrine bağlanması yüzeyindeki glikoprotein reseptörlerince sağlanır (Gpllb-lIIa)



ve bu reseptör büyük



agregatların oluşumu için gereklidir. Gpllb-IIIa 'nın yokluğu ya da inaktive olması ile gelişen trombosit agregasyon bozukluğu



Glanzmann trombastenisi



adını alır.



Trombosit



bozuklukları



fonksiyon



3- Trombosit degranülasyon (sekresyon)



2- Agregasyon bozuklukları:



1- Adezyon bozuklukları:



bozuklukları :



• Genetik - Okülokutanöz albinizm (Hermansky-Pudlak send.)



• Genetik



• Genetik



Chediak-Higashi sendromu



- Bernard-Souer sendromu



- Glazmann trombastenisi



Ağır delta granül eksikliği (storage pool hastalığı)



- von Willebrand hastalığı



- Afibrinojenemi



Kombine a ve



o granül eksikliği



(gri trombosit



sendromu) Scott sendromu



•



•



Kazanılmış



Kazanılmış



Fibrin - Üremi -



Kazanılmış



yıkım



•



- Kardiyopulmoner bypass



inhibisyonu



- Myeloproliferatif



von-Willebrand



Disproteinemiler



hastalığı



Bernard-Souer



trombastenisi



Gpllb-llla



sendromu



Gplb-lX tutunması



• Trombosit in fibrinojene



Defekt



hastalıklar



- İlaçlar (aspirin ve diğer NSAİ)



İlaç yan etkisi



Glazmann



Kazanılmış



ürünlerinin



sağlar



, Trombositin vWF tutunmasını sağlar



• Agregasyonda bozukluk



• Adezyonda bozukluk



, Primer hemostaz defekti



• Primer hemostaz defekti



Trombosit 100.000'den az olabilir



Normal sayısı



Dev trombositler



Periferik yayma



Trombositlerde



kümeleşme



yok



Dev trombositler



Kanama zamanı



Uzun



Uzun



PTT



Normal



Normal



PATOLOJİ



Endotel hücreleri fonksiyonları



Hemostaz sürecinde endotel hücresinin



• PGl2 ve NO; vasodilatasyon , trombosit adezyonunu inhibe ederler



• Endotel hücreleri



aynı



zamanda adenozine difosfataz enzimi üretirler ki bu



ADP'yi yıkarak trombosit agregasyonuna engel olur. a-Antitrombosit etki • Endotel hücresinin kendisi, trombositlerin kollajene



ulaşmasını



engeller.



• Endotel hücreleri trombine (trombositlerin en kuvvetli aktivatörü) bağlanır



ve



aktifleşmesini



önler.



• Heparin benzeri molekül; Endotel yüzeyinde bulunur ve



ve



dolaşan



kanda bulunan antitrombin 111ile



birle şir



karaciğerde



üretilen



ve faktör Xa ,Xla, Xlla ve



IX inakt ive eder . Endotelin



b-Antikoagülan etki



• Trombomodülin; Trombomodülin trombinle bağland ı ğında protein C



akti vasyonunu ba ş lat ı r . Protein C, faktör Va ve Vllla ' yı



ürettiği



oluşumunu



antitrombotik (pıhtıya



• Doku faktörlerinin plazma inhibitörleri (TFPI), endotel



engel



ortamda



pıhtı



tarafından



sekrete



edilir ; faktör Xa ve doku faktö rü-faktör Villa kompleksini inaktive eder .



olan) maddeler



y ı k ara k



inhi be eder.



c- Fibrinolitik etki



• Çevre endotellerden salınan t-PA ile sağlanır Heparin--lıke



molecule



rıssue



tactor



ThrombOmoô.ılin



Thrombin receptor



pathway inhibttor



lnactivates tissue tacıor-Vlla compleııes



l



Protein C ..!.., Active ~ein (requires pro tein S) ınaotivaıes



Endotelin ürettiği



C



factors Va end Villa



a-vWF b- Endotelyal hasar sonucu ortaya



çıkan



subendotelyal alandaki kollajen



protrombotik (pıhtıyı kolaylaştıran)



maddeler



c- Endotel hücrele ri özellikle bakteriyel endotoksin ler ve sitokinler (TNF ve IL-1) etkis iyle tromboplastin i (doku faktörler i , Fili) sentezlerler . Ekstrinsik



pıhtılaşma



yolunu aktive eder



d- Son olarak endotel hücreleri plazminojen aktivatör inhibitörünü (PAi) sentezlerler



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



TROMBÜS Trombüs nedenleri Arteriyel trombüsler



sıklıkla



endotel hasanna sekonder gelişir



• Ateroskleroz (endotel hasan nedenli trombüslerin en



sık



nedeni)



Endotel hasan • Vaskülit , travma .



Homosisteinüri , hiperkolesterolomi , sigara içindeki toksinler , hipertansiyon , immünolojik reaksiyonlar (vaskülit) ve bakteri toksinleri



Venöz trombüsler



sıklıkla



staza sekonder gelişir



- Uzun süreli yatak istrehati Normal kan



akımında



değişiklik



sonrası



diz üstü derin venlerde trombüs



gelişimi



(en sık neden)



• Ülsere aterosklerotik plaklarda oluşan lokal türbülans sonucu



. Anevrizma duvannda, mitral kapak stenozuna sekonder atriyal dilatasyonda, miyokard enfarktüsü nedeni ile kontrakte olamayan kalp



kasında



trombüs



gelişimi



· Polistemi gibi hiperviskozite sendromlannda kan yoğunluğunun artışı ve kan akımında yavaşlama, · Orak hücreli anemi Kan komponentlerinin • Genetik nedenli hiperkoagülabilitenin en



değişimi



(Hiperkoagülabilite



olgularda özellikle 50 yaş



)



altı



sık



nedeni Faktör V mutasyonu (Leiden mutasyon'dur . Bu



derin ven trombüsü riski yüksektir.



Hiperttoagülabilitetablolan - Faktör V mutasyonu (en sık) · Protrombin gen mutasyonu Sık



nedenler



- Metiltetrahidrofolat



gen mutasyonu



- Faktör VIII, IX, XI ve fibrinojen seviyelerinde Primer (genetik) nedenler · Antitrombin III defekti - Protein C ve protein S defekti



Daha nadir nedenler



· Fibriniolizis defektleri · Homozigot homosistinüri



Trombozisiçinyüksekrisk faktörleri



Sekonder (edinse!) nedenler



Trombozisiçindüşük riskfaktörleri



- Uzun süreli yatak istirahati



- Kardiomiyopati



- immobilizasyon



- Nefrotik sendrom



· Myokard infarktüsü



• Hiperöstrojenik durum (gebelik) kullanımı



• Atrial fibrilasyon



• Oral kontraseptif



- Doku hasarları (cerrahi, yanık, fraktür)



• Orak hücreli anemi



• Maligniteler



· Sigara kullanımı



- Protez kalp kapakları · Oissemine intravasküler koagülasyon · Heparin induced trombositopeni - Antifosfolipit antikor sendromu



artış



PATOLOJİ



Arteriyel ve venöz trombüsler arasındaki farklar Arteri yel trombüs



Ven öz t romb üs



Sıklıkla



koroner, serebral ve femoral arterde izlenir



Sıklıkla



endotel



hasarını



takiben



oluşur;



En sık diz üstü derin venlerinde izlenir



en sık neden atherosklerozdur



Sıklıkla stazı



takiben



oluşur;



en



sık



uzun süreli istrahat



sonrası



diz üstü



derin venlerde izlenir Damar



duvarına sıkıca



(endotel



hasarı



tutunur



Damar



sonucu kollajene direkt



yapıştığı



için)



duvarına zayıf



(net endotel



tutunur



hasarı bulunmadığı



için)



Tromboemboli riski yüksek değildir, ama vardır



Tromboemboli riski yüksektir



Gri-beyaz renktedir



Kırmızı



renktedir (hemorajik trombüs)



Değişik



oranda



Genellikle



tıkayıcıdır



tıkayıcıdır



Kan akımının aksi yönünde büyür



Kan akımı ile



Arteriyel trombüs:



Venöz trombüs:



- Neden: Endotel



hasarı,



hiperkoagülabilite



- Aspirin ve diğer trombosit agregat inhibitörleri



- Yeri: Diz üstü derin venleri, diğer



oluşumunu



önler



- Antikoagülanlar {heparin ve warfarin)



Trombüsün Sıklıkla



yönde büyür



- Neden: Staz, hiperkoagülabilite



- Yeri: Elastik ve musküler arterler (atheroskleroz)



Mural trombüs



aynı



kalp içi ve aort



duvarı



oluşumunu



önler



çeşitleri



gibi lümenin



saptanan, duvara sıvanmış tarzda,



yassı



geniş olduğu



trombüsleri



ve/veya anevrizmatik lezyonlarda



tanımlar



Mural trombüs gelişimi beklenen tablolar;



- Anormal myokardiyal kontraksiyon (aritmi , dilate kardiyomyopati , myokard infarktüsü) - Endomyokardiyal hasar (myokardit , katater



travması)



- Aortta ülsere aterosklerotik plaklar - Aort



anevrizmaları



Zahn çizgileri; Trombüste makroskopik ve mikroskopik olarak görülebilen laminasyonu tanımlar Zahn çizgileri



- Soluk tabaka; trombositler ve fibrinden - Koyu tabaka; eritrositlerden zengindir Mural trombüste tipik olarak



Mikotik anevrizma



saptanır



aksine postmortem trombüste



oluşmaz



İnfeksiyon nedenle gelişen ya da infekte olmuş anevrizmayı tanımlar



Mikotik anevrizma gelişimine en sık neden olan



hastalık;



infektif endokardit



Emboli riski yüksek venöz trombüslerdir Uzun yatak istrehati



sonrası sıklıkla yaşlı



popülasyonda izlenen, pulmonel emboli



gelişimi



Diz üstü derin venlerinde



kor pulmonale) ile ölüm nedeni olabilen tablodur



trombüs



-Uzun süreli yatak istrehati gerektiren süreçler , gebelik ve postpartum periyotta risk artar -Paroksismal noktürnal hemolobünüri ve faktör V Leiden mutasyon grubunda izlenebilir.



hastalarında



genç yaş



(akut



Emboli riski Yüzeye! venöz trombüsler



düşük,



venöz trombüslerdir.



Özellikle diz altında sık Lokal konjesyon, Tümöre



eşlik



ağrı ,



hücreler



sendromu/fenomeni



buna bağlı



gelişen



üretilen prokoagülanlar (müsin gibi) nedeni ie artan tromboemboli riski ve tanımlar



adenokarsinomlarıdır



akciğer adenokarsinomları



Bütün vücutta mikrosirkülas yon içinde



(DİK)



nedeni



migratuar trombofilebit + marant ik endokarditi



En sık neden pankreas duktal Mide, kolon ve



Yaygın damar içi pıhtılaşma



duyarlılık



eden inflamasyon ve koagülasyon faktörleri (doku faktörü, faktör VIII) ve tümöral



tarafından



Trousseau



hassasiyet, ödem, infeksiyona



gibi müsin üreten tüm karsinomlarda



yaygın



- Pıhtı oluşumu ile giden DİK tablolan:



fibrin trombüslerinin



gelişebilir



oluşmasını tanımlar



Uzun sürede yavaş yavaş gelişen tablolar ; örnek ölü



fetüs retansiyonu ve kanserler - Kanamaya meyil ile giden DİK tabloları : Kısa sürede ve hızla gelişen tablolar ; örnek amniyon sıvı



embolisi , endotoksik



şok



Damar duvarına tutunmaz Postm ortem trombüs



Zahn çizgisi içermez Jelatinöz



yapıda



olup , alt



yarısı



koyu kırmızı , üst



parçası sarı



(chicken fat) renktedir



Kalpte trombüs gelişimi



Non-bakteriyel trombotik endokardit nedenleri



- En sık aort kapak tutulur



Marantik endokardit



Trousseau sendromu



(non-bakteriyel endokardit en sık



- Sıklıkla asemptomatik (en sık marantik endokardit nedeni)



neden)



-



Kapağın



hareketli uç kısmında vejetasyonla r



- En sık mitral kapak tutulur Libman-Sacks



SLE



- Sıklıkla asemptomatik -



Kapağın



hareketli uç kısmında ve her iki



yüzünde vejetasyonlar - En sık triküspit kapak tutulur Akciğer



Karsinoid sendrom



ve sindirim sistem i



nöroendokrin tümör leri



- Sıklıkla asemptomatik -



Kapağ ı n tamamı



ve her iki yüzü tutulur



Bakteriyel endokardit nedenleri



Akut romatizma! İV ilaç kullanımı



ateş



En sık mitral kapak üst yüz, hareketl i uç kısımlar; ikinci sırada aort kapağı En sık triküspit kapak tutulur



PATOLOJİ



Kalpte trombüs gelişimine en sık neden olan tablolar: - Atriyal fibrilasyon (kalp içinde tro mbüs gelişme olasılığı en yüksek hastalık)



- Miyokard infarktüsü, kardiyomiyopati , bakteriyel endokardit • Sol ventrikülde mural trombüs gelişimine en sık neden olan hastalık; miyokart enfarktüsü • Sol atriyumda mural trombüs • Tipik olarak kalpte



gelişen



gelişimine



en sık neden olan



hastal ı klar;



mitral stenoz ve atriyal fıbrilasyon



trombü sler "mural trombüs " formundadır



Trombüsün sonuçları Trombüs büyüyebilir (trombüsler daima kalbe doğru büyür) gelişimi)



Embolize olabilir (tromboemboli Çözünebilir(trombolizis) Organizasyon(fibrozis



gelişimi)



ve rekanalizasyonagidebilir . Organize trombüs



EMBOLİ NEDENLERİ Emboli Uzamış



yatak istirahati en önemli risk faktörüdür



%95 diz üstü derin bacak venlerinden



kaynaklanır



Tromboembolizmin sonuçları, embolinin boyutuna bağlıdır; %5 olguda akut ölüm; %60-80 olguda sessiz



Pulmonel emboli



seyir; %10-15 olguda akciğerde hemorajik enfarkt sonucu ani başlayan hemoptizi , dispne izlenir. Akut kor pulmonalenin en Akciğerde infarktların



sık



%75'i alt



nedenidir lobdadır



ve



çoğu multipldır



dispne izlenir. Arteriyel



Paradoksalemboli



ya da venöz sistemde karşı



defeklerden



oluşan



bir trombüsün kalpte ki atri yal ya da vent riküler septal



tarafa geçmesini tanımlar



Tipik örnek ; dizüstü venlerden kaynaklanan pulmonel em bol ide, trombüsün kalpte sol tarafa geçerek, sistemik



dolaşıma



girmesi ve beyinde orta serebral arterde



%80 intrakardiyak murat trombüslerden - En sık neden sol ventrikül duvar



Sisemik tromboemboli



kaynaklanır;



atılan



trombüsü



tanımlar .



infaktları



İkinci en sık neden sol atriyel dilatasyon , fibrilasyon



Sistemik tromboemboli;



%75 alt ekstremeteye ; en sık femoral arter %10 beyine ; en Aterom



Kolesterol embolisi



kalpten aorta



tıkanık l ık oluşturmasıdır .



sık



plakları



oluşturduğu



Klinikte en



orta serebral artere gider



içinde biriken ekstrasellüler



emboliyi



sık



çıkı ş noktasını tıkar



lipid korun,



tanımlarlar



renal arter aterom



plaklarında



izlenir



plağın



patlaması



ile kan içine girerek



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



Sıklıkla



uzun kemik



kırıklarından



sonra gelişir



Tipik olarak travmadan 1-3 gün sonra ani başlayan taşipne, dispne, ve taşikardi ile karakterizedir. Yağ



- kemik iliği



Peteşiyal



embolisi



Yağ



tipte deri döküntüleri tabloya eklenebilir (%20-50 olguda)



embolisi



gelişimi



pulmonal yetmezlik , nörojenik semptomlar , anemi, trombositopeniye neden



olabilir. Deri döküntüleri ve hızla



gelişen



trombositopen i



tanı amaçlı kullanılabilir



Pulmonel damarlarda tıkanmanın yanı sıra yağ asitlerinin akciğerde endotel hücreleri üzerine toksik etki göstermeleri de etkilidir. Tanı



için taze akciğerin frozen doku kesitlerine yağ boyası (oil red O, Sudan black) uygulanır



Dolaşan



kan içinde gaz baloncuklannın va rlığı ile karakterizedir.



Cerrahi olarak ya da göğüs



trav ması



ile hava kana girebilir



Klinik bulgu için en az 100 ml. hava gerekir.



Hava embolisi



- Özel bir formu dalgıçlarda görülen dekompresyon hastalığıdır (Caisson hastalığı). Burada tipik olarak gaz embolileri (vurgun olarak bilinir ve azot nedenlidir) kemiklerde multipl iskemik nekrozlara neden olur , en sık femur , tibia ve humerus etkilenmesi beklenir. %80 ölümle Gelişmiş



ülkelerde maternal ölümlerin en



sonrası



Emboli



Amniyotik



sonuçlanır



hastada ani ve



ağır



sık



nedenidir



dispne, siyanoz,



şok,



nörolojik bulgular ve koma gelişimi izlenir; hasta



bu krizi atlatırsa DİK ve pulmoner ödem gelişerek kaybedilir.



sıvı



Anne ölümünün major nedeni DİK gelişimidir



embolisi



DİK gelişimi için amniyon sı vısındaki trombojenik maddeler (özellikle tromboplastin; Sıklıkla



plasenta zarlannda bir



yırtık



ya da uterus venlerinde rüptürü takiben



faktör 111)rol oynar



gelişebilir .



Otopside annenin pulmoner damarları içinde , çocuğa ait (amniyon sıvısı içine dökülmüş) skuamöz hücreler , lanugo tüyleri , verniks caseosa yağının ve fetal müsinin bulunuşudur .



INFARKTÜS - İnfarktüsün en sık nedeni tromboembolidir.



- İnfarkt alanında baskın histolojik görünüm iskemik koagülasyon nekrozu ; beyinde gelişen infarklarda ise likefaksiyon nekrozudur . Hemorajik infarkt < --~



- Venöz oklüzyonlar (over ve testis torsiyonu)



- İnfarkt bölgesinde kan toplanmasına izin veren gevşek yapılı organlarda (akciğer, barsak



Uver



Lung



Y



gibi) -



Akciğer, karaciğer



ve barsak gibi çift sistemden kan alan organlarda



- İnfarkt öncesinde konjesyonu olan dokularda (venöz kan akımının birikmesi nedenli} - İnfarkt alanına , infarkt geliştikten sonra tekrar kan akımının sağlandığı durumunda (arterial tıkanma sonrası



- Her infarkt



anjiop lasti yapılması)



başlangıçta



(çok



kısa



bir süre de olsa), infarkt



alanındaki



kanama nedeni ile



hemorajiktir - Beyinde, kalp kaynaklı multipl emboli



sonrası gelişen



infaktlar hemorajik tiptedir .



Hemorajik infarkt örnekleri



PATOLOJİ



Soluk infarkt



- Solid (sert) ve endarter



tarzı



kanlanan organlarda



- Demarkasyon hattı; infarktı takiben 1-3 günde gelişi r .



-



Canlı



ve ölü doku



karşılık



arasındaki sınırda



gronülasyon dokusu karşılık



gelen, beyaz renkte bir hatta



gelişiminin



erken dönemlerine



gelir .



- Böbrek, dalak ve kalp soluk infarkt için en iyi örneklerdir .



- Retina ve safra kesesi infarktları da soluk infarkt - Beyinde, aterosklerozu takiben



gelişen



yapısındadır .



tek tromboemboli



sonrası



infaktlar soluk tiptedir. Soluk infarktüste



Septik infarkt



-



Sıklıkla



infektif endokardit



Demarkasyon



kaynaklıdır .



hattı



- İnfarkt alanında bakteriyel infeksiyon ve apse gelişimi ile bir aradadır.



Şok - intrensek miyokard hasarı sonrası kalbin pompalama gücünün azalması • Myokard infaktüsü



• Miyokard infaktüsü gibi



• Ventriküler rüptür



-



Kardiyojenik



• Aritm i



şok



Dışarıdan



kalbe



ba sı ol mas ı



• Kalp tampona d ı gibi



• Kalp tamponadı



- Kalp çık ı şında obstrüksiyon



• Pulmonel emboli



• Aort



Hipovolemik



Ağır sıvı kaybı;



şok



- Kanama, kusma, ishal, yanık lar ve travma gibi



d arlığı



gibi



- Kan ve plazma volümünde yetersizlik - Periferik vazodilatasyon,



- Ağır mi kro biyal infeksiyon (bakteri ve mantar Septik şok



varlığı



- Yaygın endotel



kanın



göllenme si



hasarı



- Lökosit nedenli hasar



nedenli) - Süperantijenler (toksik



şok



sendromu gibi)



- DİK gelişimi - Sitok in



Nadiren ise anestezik ajanlar ve spinal kord



hasarlarını



takiben "nörojenik



kaska tlarının



şok" gelişebilir.



aktivasyonu



Temel neden damar tonu sunda



kayıp



ve



kanın



periferik göllenmesidir .



-



Ayrıca



tip 1 aşırı



duyarlılı k



reaksiyonu olarak



karşımıza çıkan "anafılaktik şok"



sistemik vazodilatasyon ve



artmış



permeabilite ile karakterizedir .



Septik şok gelişim süreci Endotoksin ve



diğer



mikrobiyal maddelerin



serbestleşmesi sonrası beş farklı



yol üzerinden organlarda yetmezlik



gelişebilir:



İnflamatuvar ve anti-inflamatuar cevaplar; Mikrobiyal hücre duvar bileşenler i nin immün sisteminin hücrelerindeki reseptörleri



etkileyerek proinflamatuar



yanıtları



- Sepsiste inflamasyonu bağlanmasıdır; ayrıca



tetiklemesin i tanımlar .



başlatan



"pathogen-associated



molecular



patterns"



(PAMPs)



in



Toll-like



G protein reseptörler i ve C tipi lektinler de tet i ği çekebilir .



- Akut aşamada TNF, IL-1, IFN-y, IL-12 ve IL-18'in yanı sıra "high-mobility group box 1 protein" (HMGBl} üretilir.



C-reaktif protein ve prokalsitonin (septi k şok göstergesi olarak



kullanılır)



gibi akut iltihap



markerları yükselmiştir.



reseptörler



TUS HAZIRLIKMERKEZLERİ



- Kompleman kaskadı ; hem anafilotoksinlerin (C3a, CSa), kemotaktik fragmanların (CSa) ve opsoninlerin (C3b} üretimiyle sonuçlanan plazmin'in proteolitik aktivitesi yoluyla hem de mikrobiyal b i leşenler tarafından aktifleştirilir . - Buna ek olarak, mikrobiyal bileşenler pıhtılaşmayı direkt olarak faktör XII vasıtasıyla ve değiştirilmiş endotel fonksiyonu yoluyla



dolaylı



olarak aktive edebilir .



- Sepsisle başlayan hiperinflamatuar durum , hem doğuştan hem de adaptif bağışıklık hücrelerini kapsayan karşı düzenleyici immünsüpresif



mekanizmaları



Bağışıklık bastırma



tetikler . (THl) ila anti- inflamatuar (TH2) sitokinlere geçiş, anti -



için öngörülen mekanizmalar, proinflamatuar



inflamatuar mediyatörlerin



üretilmesi (örneğin çözünebilir TNF reseptörü , IL-1 reseptör antagonisti ve iL -10), lenfosit



apoptozu, apoptotik hücrelerin immünosüpresif etkileri ve hücresel anerjinin indüklenmesidir . Bazı



hastalarda



karşı



süperenfeksiyonlara



düzenleyici mekanizmalar inflamatuar



duyarlı



cevap l arı aşar



ve sonuçtaki



bağışıklık bastırma



bu



hastaları



hale getirir .



Endotel aktivasyonu ve yaralanması; Sepsis ile ilişk i l i pro inflamatuar durum ve endotel hücre aktivasyonu damarlarda geçirgenliği arttırır



ve ağır doku ödemine neden olur .



Bu değişiklik doku perfüzyonunu engeller ve intra venöz s ıvıl ar l a Aktive olan endotel



aynı



hasta yı



deste kleme g i r iş imleriyle daha da kötüleşebilir .



zamanda vasküler düz kas gevşemes i ne ve sistemi k hipotan siyona



vazoaktif enflamatuar mediyatörlerin



(örneğin



C3a, CSave PAF) üretimini



kat k ıda



bulunabilen NO ve



diğer



arttırır .



Prokoagulan tablo oluşumu; Sepsis koagülasyon lehine olacak şekilde birçok faktörün ekspresyonunu değ i ştirir .



- Proinflamatuvar sitokinler, monosit ve muhtemelen endotel hücreleri



tarafından



doku faktörü üretimini de arttırır ve doku



faktörü yol inhibitörü, trombomodulin ve protein C gibi endotel anti-koagülan faktörlerin üretimini Aynı



zamanda plazminojen aktivatör inhibitörü-1 ekspresyonunu



Ağır



doku ödemi, küçük damarlar seviyesinde kan akışını



azaltır



arttırarak



azaltır.



fibrinolizi durdurur .



ve staz oluşur.



- Tam gelişmiş DİK tablosunda koagülasyon faktörleri ve trombosit tüketimi o kadar fazladır ki, bu faktörlerin eksiklikleri eş zamanlı



kanama ve hemorajiye neden olur .



Metabolik anormallikler; Septik hastalarda insülin direnci ve hiperglisemi gözlenir.



TNF ve IL-1 gibi sitokinler , stres



kaynaklı



hepsi glikoneogenezi yönlendirir. dokulardaki insülin direncini



aynı



Aynı



salınımını bastırırken karaciğer



ve



diğer



anda teşvik ederler .



Hiperglisemi , nötrofil fonksiyonunu molekül ekspresyonuna neden



hormonlar (glukagon, büyüme hormonu ve glukokortikoidler gibi) ve katekolaminlerin zamanda, proinflamatuvar sitokinler insülin



düşürerek



bakterisidal aktiviteyi



baskılamakta



ve endotel hücrelerinde



artmış



adezyon



olmaktadır .



Hücresel hipoksi ve azaltılmış oksidatif fosfor ilasyon artmı ş laktat üretim ine ve lakti k asi doza yol açar. Organ disfonksiyonu; Sistemik hipotansiyon, interstisyel ödem ve küçük damar trombozu , oksijen ve besin maddelerini



dokulara



girişini



engeller ve oksidatif stres sonucu



oluşan



mitokondriyal hasar oksijen



kullanımını



bozar.



Yüksek seviyedeki sitokinler ve sekonder mediyatörler miyokard kontraktilitesini ve kalp debisini permeabilite ve endotel



hasarı



Sonuç olarak , bu faktörler, birden fazla uğramasına



azaltır



ve



artmış



vasküler



ARDS'ye neden olabilir . organın,



neden olabilir ve ölümle sonuçlanabilir .



özellikle de böbreklerin ,



karaciğerin , akciğerlerin



ve kalbin



başarısızlığa



PATOLOJİ



Procoagotant



t TF



t PAl-1



1 TFPI. llırombomo13



Hipokrom, mikrositik er:r.-ositler



Normal ya da yüksek



Normal



Normal



>13



Bazofilik noktalanma, mikrositik eritros itle r



Dü şük



Normal ya da yüksek



Düşük



>13



Hipokromi k, normositi k yada mikrositik eritrositler



Yüksek



Yüksek



Düşük



>13



Ring sideroblastlar



Normal ya da yüksek



Normal



Normal