Tusworld Fizyoloji Konu Kitabı [PDF]

Citation preview

Fizyoloji



Efsane Konu Kitabi Uzm. Dr. Ogulcan QIRAY



•



Uzm. Dr. Mehmet Fatih KARSLI



Uzm. Dr. Gokhan KARAKOQ



TUSWWD



Kzsr



•Yrd. D05. Dr. Ahmet ERKEK tusworld.com



TUSW&RLD



igiNDEKiLER 1.



HUCRE VE ORGANEL FiZYOLOJiSi



1



2. DOKU FiZYOLOJiSi



29



3. KAS FiZYOLOJiSi



46



4. REFLEKSLER FiZYOLOJiSi



60



SiNiR DOKUSU VE NOROFiZYOLOJi 6. ELEKTROFiZYOLOJi 7. NOROTRANSMiTTER FiZYOLOJiSi 8. OTONOM SiNiR SiSTEMi FiZYOLOJiSi 9. MERKEZi SiNiR SiSTEMi FiZYOLOJiSi 10. DUYU VE AGRI FiZYOLOJiSi 11. GOZ FiZYOLOJiSi 12. KULAK FiZYOLOJiSi 13. GASTROiNTESTiNAL SiSTEM FiZYOLOJiSi 14. DERi FiZYOLOJiSi 15. KARDiYOVASKULER SiSTEM FiZYOLOJiSi 16. HEMATOPOETiK SiSTEM FiZYOLOJiSi 17. iMMUNOLOJiK SiSTEM FiZYOLOJiSi 18. SOLUNUM SiSTEMi FiZYOLOJiSi 19. GENiTOURiNER SiSTEM FiZYOLOJiSi 20. ERKEK GENiTAL SiSTEM FiZYOLOJiSi



68



5.



www.ahmeterkek.com



78 86 92



99



110 114



123 129



145



F I



z Y O L



o J I



148 169 181



185 196



231



www.tusworld.com



K



o N U



TUSW&RLD



F I



z



HUCRE ve ORGANEL



FiZYOLOJiSi



www.ahmeterkek.com



www.tusworid.com



Y O L O J I K O N U



TUSW&RLD A.HUCRENiN BiLE§ENLERi Hucre zari Sitosol Organeller Hucre iskeleti



inkluzyonlar



Qekirdek Kromozomlar ve DNA



TWRB-FIZ-01 Sentriyoller



m



Sekretuvar GranQl"



Mikro



'



< fa 5 ^



ssr*



.M *



X' h: /



-



Golgi Aygiti



Vi Vi



:PX V -



*



Membran;//flU



F



f



»



r.



Hucre



O)



Qekirdek



I



- Glikojen



«



z



Y



rr



m



L/



o



•Ribozom



Lizozom



1



f



•. /



4



L



o



P Mitokondri GranullU



J



Endoplazmik



I



Retikulum



** •



*



Grantilsuz Mikrofilamentler Endoplazmik Retikulum



K



Insan hucreleri birzarla gevrilidir. Hiicrelerin gogalma §ekli mitozdur.



O N



En cok bulunan bilesenler Su (%60-70) Proteinler (%10-20) Lipidler (%2) Karbonhidratlar(%1).



U



A.1.Hucre Zari Lipid ve protein yapidir. Modifiye SIVI mozaik modeliyle tammlamr. Protein Kanali



]



GlobUlw



Protein



0V



HUrofltkBaj



]



Nsoprcfeli



r



i \



i



131



PerftralProfcli



www.ahmeterkek.com



-S &



y i



r



uoMn



nfcgral



let Fltanaitan



.



. .



Afe-Helk Protli



.



HHrottrt kfytiMar



TWRB-FiZ-02



www.tusworld.com



TUSW&RLD Lipidler polar hidrofilik ba§ ve hidrofobik kuyruktan olu§ur. Fosfolipid ve kolesteroller hemen hemen e§it miktardadir. Kolesterol, ISI degi§imi gibi fiziksel degi§imler kar§isinda hucrenin aki§kanhginm korunmasim ve duzenlenmesini saglar. Trigliserid ve kolesterol esterleri bulunmaz.



F



i z Y O L



k



Yaprak



O



J I



Fosfatidiletanolamin



^Fosfatidilinozitol Fosfatidilserin



TWRB-FiZ-03



HQcreigi Aralik



K O



Hiicre zarmda en fazla bulunan fosfolipid fosfatidil kolindir. Bunun di§ inda fosfatidil etanolamin, fosfatidil serin,fosfatidil inozitol sfingomyelin bulunur. Kolesterol ve fosfolipidlerin arasina gomulmu? integral (intrensek) ve periferal (ekstensek) proteinlerden bulunur.



.



Periferal proteinler hiicre zari fosfolipid tabakaya direk baglanmaz ; glikolize veya lipidize baglarla integral proteinlere tutunurlar.



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



N U



TUSW&RLD Hucre su ve elektrolitleri insanin %60’i sudur. Bunun %40’lik kismi hucre igi ,%20’lik kismi hucre di§i (%5 damarigi, %15 intertisyel)dir.



MADDE



F



i



EKSTRASELLULER SlVI ( mmol)



iNTRASELLULER SIVI ( mmol)



Na +



142( HUCRELER ARASI GEg$i EN ZOR OLAN iYON )



10



K+



4,2



140



Ca++



2.4



0.0001 (EN YUKSEK FARK )



Mg++



1.2



12



Cl



108



4



HC03-



28



10



P04-



1



90-100



TWTB-FiZ-01



Z Y



Membran fizyolojisi



L



Suda gozunmug iyon yogunluklari hucre zarimn her iki tarafinda egitse izotonik;fark varsa fazla olan taraf hipertonik az olansa hipotonik taraftir.



o O J



Hipertonik ortamdan hipotonik ortama madde hareketi difiizyondur.



i



Suyun hipotonikten hipertonige dogru hareketi osmozdur.



K



Aradaki fark basincina osmotik basing denir. Osmotik basing pargaciklarin sayisi tarafindan belirlenir.



O N



A . 2.Granullu Endoplazma Retikulumu (GER)



U



Pankreas asinus hucreleri,fibroblast ve plazma hiicresinde yogun olarak bulunur. Bir zarla gevrelenmig tubullerden olugur. Ozerinde ribozomlar bulunur.



Sorevleri: Lizozomal enzim sentezi Proteinlerin kimyasal modifikasyonu: Glikoproteinlerin merkezi glikozlanmasi , sulfatlama fosforlama



www.ahmeterkek.com



www.tuswortd.com



TUSW&RLD Ribozomlarm sentezledigi proteinler dogrudan GER tubullerinin igine verilir.



Qekirdek zarinin sitoplazmik yapragi ile GER devamlilik halindedir. Mitoz sirasinda eriyen gekirdek zari mitoz tamamlandiginda ER membram ile tekrar olugturulur.



Turn proteinlerin sentezi serbest poliribozomlarda baglar.Sonra ER’da duzenlenecek olan proteinler belirlenir ve bunlara igaret Tamyan Partikul(SRP) molekulu takilir. Translasyon agamasinda polipeptid buyumesi duraklar .Sonra bu poliribozomlar GER’a kenetlenme proteini ile baglamr. Translokator kompleksinde ( ayrica translokon veya peptid giri§ komplexi olarak adlandirilir ) bulunan SRP reseptorune baglanan SRP -ribozom -peptid kompleksinden SRP ayrilir ve duraklatilmig olan peptid sentezi devam eder. Polipeptidler Translokon adi verilen protein kanali araciligi ile GER’e girer. SRP en kupuk RNA birimlerinden biri olan 7s RNA igerir . Translokon ise Sec 61 oroteinini igerir



F



i z



inRNA tRNA



Y SRP Reseptdrtine Baglanan SRP



Aynlmi? SRP



Geli$en Polipeptitten Uzakla tinlan i$aretgi Sekans



^



O



L



o J



i



55



(



inisiyal i$aretci Peptitll Yenl Polipeptit



f



SRP i aretci Reseptbr Peptidaz Ribozom Reseptdr ve Protein Translokatbr Kompleksi



^



SRP



J RER MEMBRAN



K O N U Geii en Polipeptit Tamamlanm Polipeptit



^



TWRB-FIZ-05



Hucre zari proteinleri, lizozomal enzim ve hiicre di§i proteinleri GERden, hiicre igi proteinler serbest ribozomdan uretilir. Nissl cismi norondaki Granullu ER ’dir.



GER de yanli§ katlanmig protein sentezi, osteogenesis imperfekta Prion hastaligina neden olmaktadir



www.ahmeterkek.com



www.tusworfd.com



TUSW&RLD A.3.Golgi Cismi Proteinlerin kimyasal modifikasyonunu yapar. Glikozlama sulfatlama ve fosforlama ve sinirli duzeyde proteoliziz yapar. Buyiik sakkaritler burada sentezlenir (hyalurunik acid kondroitin sulfat )



.



Simflanma ve paketlenme i§lemleri yapilir.



I§ik mikroskobu duzeyinde gumu§leme gibi ozel yontemlerle izlenebilir. 2 yuzii vardir: Cis yuz:Olgunla§mami§ vezikullerin oldugu yuzdur. Trans yuz:Yogunla§mi§ vezikullerin oldugu yuzdur



Hucre igi membran trafigi kapli vezikullerle yapilir



F



I Z Y O L O J



i



K



3 onemli vezikul sinifi vardir



1 . Klatrin kapli vezikuller — hucre membranmdan golgiye



2 . COP 2 proteirri ile kapli vezikuller — GERden Golgiye antograd 3 . COP 1 proteini ile kapli vesikuller



—



Golgiden GER e retrograd ta§ inma saglamr



Transport vezikullerinin dogru hedef membram tammalari ve o membran ile kayna§masi igin ozel proteinler bulunur.Bu tamma i§inde i§ goren proteinler SNARE proteinleridir



O N U



Geg Endozom TWRB-FiZ-06



0 3 3



Erken Endozom



Klatrin



COPI



COPII



Plazma Membran ER



www.ahmeterkek.com



Golgi Aygiti



Vezikulu



www.tusworld.com



TUSW&RLD Qekirdek



TWRB-FIZ-07



HOcre Membram Qikarilan Protein



F I Z Y



Trans



Golgi Aygiti



Granulsuz Endoplazmik Retikulum



Transport



Kesesi



O L



A.4. Diiz Endoplazmik Retikulum Dig yuzlerinde ribozom yoktur. Birbirleriyle agizlagan unit zarla gevrili tubullerden olugur. Baglica gorevleri; lipit sentezi, ilag detoksifikasyonu , glikojen metabolizmasi olan bu organel, kas hucrelerinde triad ve diad yapisina katilarak kalsiyumun depolanmasi ve sitoplazmaya salinmasi olaylarinda da rol oynar.



Steroid sentezleyen endokrin hiicrelerde (adrenal korteks) ,gicgili kas hcrelerinde ve karaciger hucrelerinde iyi geligmig diiz endoplazmik retikulum vardir (fakat spermatozoa ve eritrosit de yok) . Duz endoplazmik retikulum zarlari GER zarlariyla devamlilik gosterir. Marker enzimi glukoz 6 fosfatazdir.



mRNA Ribozom



Yanks Katlannw? & Denature Ohnus



Sitozol Proteinleri



& Sitoskelet



Ubikuitme Konjuge



Mitokondri Peroksizom



www.ahmeterkek.com



Qekirdek Proteazom Protein Degradasyonu



www.tusworfd.com



O J I K O N U



TUSW&RLD Protein Formasyonu



Ribozom



Lipit Formasyonu



Lizozom



Salgi Keseleri



O



O O



°



TWRB-FiZ-09,



F



i Z Y O L O J



I K O N U



Transport Keseleri



Glikosilasyon



GranOisUz Endoplazmik Retikulum



GranUIIU Endoplazmik Retikulum



Golgi Aygiti



A.5.Mitokondri Maternal kaynakh bir organeldir Hucre igin gerekli enerjinin (ATP) elde edildigi organeldir.



.



.



.



Apopitoz Porfirin Metabolizmasi, Ure Siklusu Steroid Sentezi (P450 See ) , D Vitamin Metabolizmasinda rol alir



Kendi DNA, RNA, ribozom ve proteinleri olan mitokondri, kendini bolunerek yenileyebilen tek organeldir.



Olgunlagmig eritrositlerde bulunmaz En sik sosis benzeri gekilde gorulse de filamantoz gibi degigik gekillerde olabilir Kendi proteinini sentezler ancak;bu miktar gok azdir. Asil olarak mitekondrial proteinler stoplazmik serbest ribozomlarda yapilir ElektronJransport zinciri enzimlerinden sadece Koenzim Q sentezi tamamen Nukleer DNAtarafindan yapilir



.



Mitokondride ig ve dig olmak uzere gift unit zar vardir. Di§ zar duzken, ig zar kristalari olugturmak uzere katlantilar yapmigtir. Kardiolipin en fazla mitekondri ig zarinda bulunur Fosforilasyon enzimleri, elektron transport iglemi ig zar (kristalar) uzerinde yerlegmigtir. Bu nedenle yapisinda en gok protein olan membran, mitokondri ig zaridir.



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSWORLD Dig zarda monoamin oksidaz (MAO) enzimi vardir. Matrikste ise, kalsiyum igeren yogun matriks granulleri izlenir.



Mitokondri ig zari segici gegirgendir. Yag asidleri ig zardan karnitin proteini ile gegerler



Yogun mitokondri igeren hiicreler, giiglii asidofil boyanirlar. Hematoksilen-Eozin ile igik mikroskobunda kirmizi gorulurler. Biyokimyasal marked glutamat dehidrojenaz’dir ve oksidatif stress markarlarindan biridir (matriks enzimi). Bir diger marker olarak membran enzimi olan stiksinat dehidrogenez enzimi kullamlabilir



A .6.Lizozom Hidrolitik enzimler igeren ve sindirimden sorumlu organeldir. Bakteri lizisi veya bakterilerin onemli iyonlari kullanmasimn engellenmesi (lizoferrin)ni saglar



.



Enzimlerin gogu Asit fosfataz ribonukleaz, deoksiribonukleaz,proteazlar, ve sulfatazlardir.



Protein yikiminda rol alan diger bir enzimi kathepsindir (atp kullamlmaz)



.



GER’de uretilen lizozomal enzimler sitozolik pH’da etkisiz asidik pH’da etkilidir.Lizozomun igindeki asit pH’yi membranindaki H,ATPaz(proton pompasi) saglar.



Bir gorev yapmamig haline primer lizozom denir.Fagositik vakuolle birlegir. Sindirilecek



yapiyi



Hucre iginde yaglanmig ve iglevini yitirmig organellerin primer lizozomla birlegmesiyle otofajik vakuoller (otofajik lizozom, otofagozom) olugur. Hidrolitik enzimlerin aktivitesine ragmen sindirilememig olarak kalan unit zarla gevrili maddelere artik (reziduel) cisimler denir (ornegin norondaki lipofuskin).



Qrft Katmanli Lipit



TWRB-FiZ-10



imi



^



Glikosile Membran Transport Proteinlerl



Prion hastaliginda uretilen yanlig katlanmig proteinler lizozomda yikilamazlar. www.ahmeterkek.com



i z Y O L O J



i



igine almig haline sekonder lizozom veya heterolizozom adi verilir.



Hidrolitik Enzim Kan



F



www.tusworld.com



K O N U



TUSW&RLD A.6.Peroksizom Endoplazmik retikulumdan ayrilarak veya boliinerek olu§ abilir KC ve bobrekte yogun olarak bulunur.



Mitokondri gibi 02 kullamr; ancak ATP uretmezler.Organik maddeleri okside ederek hidrojen agiga gikarirlar.



Oksidazlarla hidrojen oksijenle birlegtirilerek H202 olugturulur.KatalazIa 2H202;2H20 ve 02’ye ayrigtirilir. Uzun zincirli yag asitlerinin(18 C) ft oksidasyonundan sorumludur.



Birgok madde gekirdekteki ozel peroksizom proliferasyonunu aktive eden reseptorler(PPAR)i uyararak peroksizom sayismi artirir.



F



i z Y O L



Peroksizoma yonlendirilen proteinler peroksin adi verilen sinyal peptidi igerir ZELWEGER SENDROMU. ADRENOLOKODiSTROFi. REFSUM HASTALIGI peroksizomal enzim hasarinda izlenmektedir



A.7.Ribozom



O J I



Protein sentezinden sorumlu olan, ribozomal RNAve proteinlerden olugan kuguk, zarsiz organellerdir.



K



Bazofilik boyamrlar.



O



Hiicre igindeki proteinlerin yapimindan sorumludur.



N



rRNA ve proteinden olugan organeldir.



U



rRNA’nm kiiguk ve buyuk olmak uzere iki alt birimi vardir. Alt birimler gekirdekte sentezlenir



A.8. Proteozom Ubikutin baglanarak igaretlenmig kalinti ya da yanlig katlanan proteinlerin yikimim saglar.



Buna proteinlerin avristirilmasi denir. Protein yikilimini lizozomdan farkli olarak ATP bagimli yaparlar .



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSWtlRLD A .9.Qekirdek



Qekirdek genetik materyalin bulundugu



bolumdur.



Hucre bolunmesi ve protein sentezinde gorev alir.



Qekirdek iskeletine nukleoskeleton denir. Ana bilesenleri:



Qekirdek zari Kromatin Qekirdekgik Cekirdek zari iki paralel unit zardan olu§mu§tur.



i? membranm iginde onun kararliligina



F



yardimci olan fibroz lamina bulunur.Bu lamina lamin proteinlerinden yapilmi§tir.



Bu iki zar belli yerlerde birle§erek ozel yapili kapilar olan niikleer por komplekslerini meydana getirirler. Bu bolgeler gekirdek ve sitoplazma arasinda madde ali§veri§ini saglar. Sitoplazmik Filament



Lumenal Spoke Ring



Sitoplazmik Halka \



Di§ Niikleer Membran



t



Z Y O L



o j



i K



o



N U



V



IQ NQkleer Skafold



Membran



Qekirdek



NQkleer



Halkasi



Basket



TWRB-FlZ-11 Distal Halka



Madde ali§veri§inde importin ve eksportinler kullamlir. Qekirdegin iki tabakali zar yapisi igte kromatinle yakin temas halinde; di§ta granullu endoplazma retikulumu ile devamlidir. www.ahmeterkek.com



www.tusworid.com



TUSWuRLD / importin beta



Sitoplazma Protein \



#



NLS /



£



Importin alfa



w



/ importin beta



NQkleer Por



Kompleksi *



F



i z



TWRB-FiZ-12 Qekirdek



Y O L



o



Kromatin



J



Bolunmeyen gekirdekte bulunan ve farkli yogunlukta kivrimlar yapan kromozomdur.FazIa kivrim yapan bolge heterokromatin az kivrim yapan kromozomal bolge okromatin olarak isimlendirilir.



i



K O N U



.



Okromatin ne kadar fazlaysa hucre o kadar aktiftir.Kopyalanacak daha fazla DNAyiizeyine sahiptir.



Kromatin NQkleer Kilif Qkleer Lamina



Heterokromatin Qekirdekgik NQkleer Por



Endoplasmik Retikulum



Ribozomlar



TWRB-FIZ-13



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSWuRLD Kromatin DNA gift sarmali ile histon proteinlerinden olugur. Kromatinin temel yapisal birimi niikleozomdur. Nukleozomun merkezinde bulunan H2A, H2B,H3 ve H4 histonlarini DNA sarmali bir makarayi gevreler gibi sarmigtir. Bu komgu nukleozomlari birbirine H1 ve H5 histonlari birlegtirir.Daha sonra bu nukleozom birimleri bir eksen etrafinda kivrimlar yaparlar.Bolunme sirasinda bu kivrimlar artar. Histonlar (Proteinler) DNA Duble Helix



Kromatin Lif



Kromatin



F



Nukleozom



I



(i



fP




*



o



J I



4® &



Sentomer



K



o



Kip



ZaV)



N U



Lup Kromozom



TWRB-FiZ-14



Cekirdekcik rRNA ve proteinden zengindir. Bazofiliktir. 3 farkli bolumden olugur : I .Qekirdekgik organize edici DNA(soluk boyanir) Kromozomlarin rRNAyapimindan sorumlu kismi RNA polimeraz rRNAIar Bu bolge profazdaki gekirdekgik kaybolmasindan ve telofazda yeniden olugumundan sorumludur.



2.Pars fibroza:rRNA’lar kopyalamr. 3.Pars granuloza:Granullerde olgunlagan ribozomlar vardir.



www.ahmeterkek.com



J www.tusworfd.com



TUSW&RLD



F I Z Y O L O J I K O N U



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSWt RLD MiTOZ



'



Profaz Qekirdek zari erir (lamin proteinlerinin fosforilasyonu) Kromatin yogunlapir kromatid meydana gelir. (condensin) Sentromer bolgelerinden cohesin ile kardep kromatidler birbirine tutunur. Sentrozomlar kutuplara gider ve mitoz mekigini olupturmaya baplar. Qekirdek zari tamamen erir ve pekirdekpik kaybolur.



Metafaz:



Kromozomlar ekvator bolgesine yerlepir. Mitoz mekiginde metafaz plagi olupur. Bu bolgede kardep kromatidler ayrilir. Metafazda bu kromatidler sentromere pok yakin olan kinetekor bolge denen bir bolgeden ig iplikciklerine tutunur.



Anafaz Kromatidler kinetokor bolgelerinden kutuplara pekilir. Kardep kromatidlerin ayrilmasinda gorevli enzim: topoizomeraz



F



Telofaz



z



i



Hucrenin ekvatoryal bolgesinde bogumlanma geliperek sitoplazma bolunmesi ( sitokinez) gerpeklepir. Yavru hucrelerde pekirdek belirmeye ( lamin defosforilasyonu) baplar. Kromozomlar dagilir, kromatine donupur ve pekirdekpik yeniden belirir.



Her bdlunmede telomer boyu kisalir. Tamir enzimi telomerazdir.(stem cell de bulunur) 1. Labil (siirekli boliinen) hiicreler: • Skuamoz epitel: Deri, oral kavite, vagina, serviks uteri epiteli



Y O L O J



i



• Kubik epitel: Pankreas, tukruk bezi, safra kanallari gibi ekzokrin organ duktuslari.



K



• Kolumnar (silendirik) epitel uterus-tuba-endoserviks, GIS kanal kolumnar epiteli



O N U



• Mesane degi§ici epiteli • Kemik iligi hucreleri 2. Stabil ( sessiz) hiicreler: Genellikle Go fazinda bulunurlar. Gerekli durumlarda pogalirlar.



Stimulus olupursa G1’e girerler. Parankimal epitel: Hepatositler, renal hiicreler, pankreatik epitel.



Mezenkimal hiicreler: Diiz kas hucreleri, fibroblastlar, kondrositler, osteositler, vaskiiler endotel.



3. Boliinmeyen (permanent) hiicreler: Mitotik aktivitelerini intrauterin donemde tamamlamip olup postnatal hayatta boliinmezler;



•



Noronlar



• Kalp hucreleri kasi •



Qizgili kas hucreleri



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD C.BOLUNMESiNE GORE HUCRELER Karyolizis : Cekirdegin dagilmasidir.Bazofili kaybolur. Karyoreksis : Cekirdegin par alanmasidir.



^



Hidropik sijme: Hucrenin a§iri su almasi sonucu ?apinin artmasi



Hidroiizis: Buyiik organik molekullerin su eklenerek kuguk panjalara ayrilmasi tepkimesi. Otoliz: Hucrenin kendi kendini sindirmesi



D. INKLUZYONLAR Endojen veya ekzojen kaynakli olabilir. Besin, salgi urunleri, pigment granulleri olabilir.



F I



Endojen olanlar: glikojen, lipid damlalari, melanin, hemoglobin, bilurubin, hemosiderin, lipofusin Ekzojen olanlar: Karbon, karoten, dovme (tatu)



Y



E. HUCRE iSKELETi



z



O



L O



J i



Hucreye desteklik Madde ta§mnasi Bolunme



Hucre igi olaylarda gorevli filaman ve tubul yapilaridir. Nukleer .Membran



K



Endoplazmik Retikulum



Qekirdek



Mikrotubuller



o N U



m vT



- & *



Syi *



r



,V



Ml



>



'



/



^



r



/A



3 '



St



fi o A



Ribozom



www.ahmeterkek.com



TWRB-FiZ-17



Mitokondri



www.tusworld.com



TUSW&RLD



F



i



z Y O L O J



i



K O N U



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSWORLD



F



i



z Y O L O J



i



K O N U



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD E.2. Ara filamanlar TABLO : HUCRE TIPLERINE OZGUL ARA



TWTB-FIZ-G 2



FiLAMANLAR ARA



HUCRE VEYA TUMOR



OZGULLUfiU



FiLAMAN Sitokeratin



Epitel hucreler ( Kanser )



Vimentin



Mezenjimal kaynakli hucreler ( Sarkom)



Desmin



Kas hucresi



Norofilament



Noronlar



Glial fibriler asidik prote- Astrositler, oligodendrogliya, mikrogliya, Schwann hucreleri, ependimal in (GFAP) hucreler ve pituisitler. ( Glia kokenliTm- Astrositoma, GBM) Lamin



F



Cekirdek ig zari



i



E.3. Mikrofilamanlar



.



Alfa aktinin Myozin,spectrin ,gelsolin bunlara ornektir.(Fokal adhezyon komplexini integrin ile birlikte aktin filamenti olu§turmaktadir ) 1.Kasda sarkomerin yapisinda 2.Hucrede zarina yakin; endositoz ekzositoza yardimci 3.Stoplazmada vezikul ve granullerin hareketi 4.Mitozda yariklanmayi ba§latir



.



F. YUZEY FARKLANMALARI F.I .Mikrovillus (firgamsi kenar ) TWRB -FiZ-22



Aktin



Filamanlar



Plazmalemma



Fimbrln



Lateral Yayilma



Hiicre Membranma Baglanti



" LI -



www.ahmeterkek.com



O



L O



J



i



K



Yuzey geni§letmeye ihtiyag duyan hucrelerdeki (ornegin ince barsak epiteli) farklanmadir. Aktin igeren mikrofilamanlarla ili§kilidir.



Ara Filamanlar



Z Y



-



-



Spektrln Baglantili Aktin Korteks



www.tusworld.com



O



N U



TUSW&RLD F.2.Stereosilyum Mikrovillusa benzer olmakla birlikte uzun ve dalli bir yapi gosterir.Mikrovillus gibi haraketsizdir. Epididimis ve duktus deferens epitelinin yiizeyinde izlenebilir. Stereosilyumlar da F-aktin tarafindan yapilmi§tir.



F.3. Kinosilyum Aksonemle ili§kili hareketli yuzey farklanmalaridir. Tuba uterina , trakea epitelinde bulunur. i§itme ve denge reseptorii olarak gorev ahr Alttan bazal cisimcige tutunur. Bazal cisimcik , aynen sentrozom gibi Kenarlarda 9 adet 3Tu mikrottibulus (9x 3) igerir



F I Z Y



Plazma Membran



Ortak Heterodimerier



Dinein



Periferal



O



ikili



L



Mikrotubiil



O



Plazma lemma



J



£8



I



Radyal Spok



Neksin



Merkez Kilif



Merkez Mikrotubiil



K O



Qifti



N



u



Uglii Mikrotubiil



8 %



& < \ %y



TWRB-FiZ-23



Bazal Govde



Plazma Membran



G. HUCRELER ARASI ADEZYON PROTEiNLERi ve MOLEKULLERi Cadherin: Desmozom.Z.Adherens



.



Selectin: iki farkli hucreyi birbirine baglar. (lokosit trombosit)



.



Integrin : Hiicre-bag dokusu baglantisi hemidesmozomda fazla miktarda



immiinglobiilin super ailesi Aym tur hucreleri cadherin, farkli tur hucreleri selectin, hiicre-bag dokusu baglantisinda integrin.



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD Zonula okludens: iki hucreyi birbirine en siki baglayan baglantidir. Okludin ve claudin proteinleri ile olu§ur.



.



.



Kan beyin bariyeri kan testis bariyeri mesane epiteli ornek verilebilir. Chron hastaligi ve ulseratif kolitte claudin ve okludin proteinininde azalma mevcuttur



Zonula adherens: Kadherin proteini ile olu§ur. Kadherin proteini yanyana olan iki hucrenin birbirinden haberdar olmasmi saglar.



Desmozom(makula adherens ): Kadherin proteini ile olu§ur. Yanmdaki hucre ile irtibatta olan bu yapilar zarlarin i? kisimlarinda plak olu§turur. Myokard ve epidermisin stratum spinosum tabakasindaki hucrelerin arasinda sik olarak izlenir.



Gap junction(Neksus): Connexinlerin ( 6 tane ) olu§turdugu connexonlardan olu§ur. Hucreler arasi iyon ve 2. haberci gegi§ini saglar. Kalp kasi ve duz kas hucreleri arasinda sik izlenir.



F I Z Y O



Konneksin genlerindeki (a, (3, y alt aile) mutasyonlar hastaliklara neden olur. Konneksin- 26 / 02 genindeki resesif mutasyonlar insanda kalitimsal sagirligin en yaygin nedenidir.



L



Konneksin 26 kulakta i§itme reseptor hucrelerini destekleyen epitelde K+ transportuna katilir.



I



Konneksin-32/01 mutasyonlari Charcot-MarieTooth noropatisine neden olur.



K O N



Konneksin -50/a8 mutasyonlari korluge neden olan konjenital katarakt nedenidir.



O J



U Tight Junction Tight Junction



Zonul Adherans



MakQla



_



SSB



ZonQI Adherans



Aderans



Makiila Adherans



Hemidesmozom



Communication Junction



TWRB-FiZ-24



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSWURLD OSMOLARiTE: 1litre solusyondaki gozunmu? partikiillerin miktaridir ( osmol / Lt ) (1 mOsmol = 1/ 1000 osmol) 1molar Glukoz = 1osmol Glukoz



>



1molar NaCI = 2 osmol NaCI ( NaCI - Na+ + CI-)



Plazma osmolaritesi hesaplamrken, plazmadaki turn partikuller hesaplamr. Plazma osmolaritesi ( mOsmol / Lt ) = 2Na + Glc/ 18 + BUN/ 2.8 (Formulde sodyumun 2 ile garpilma sebebi, plazmadaki anyonlari da formule dahil etmektir )



OSMOLALiTE:



F



i z Y O



L O



J



t



K O N



u



1kilogram solusyondaki ?6zunmu§, partikiillerin miktaridir ( osmol / kg).



Bir gozeltinin plazmaya gore osmolalitesini belirlemek igin tonisite terimi kullamhr.Osmolalitesi plazmayla aymysa izotonik,plazmadan fazlaysa hipertonik ,plazmadan azsa hipotonik olarak degerlendirilir.



F. HUCREDE TA §IMA Maddelerin hiicre zarindan aegigi baglica 3 volla olur: -Basit difiizyon -Kolayla§tirilmi§ ta§ima -Aktif ta§ima Primer Sekonder



Basit difiizyon Zardan basit diffuzvonla aecebilen molekuller: Su Yagda gozunen (apolar- yuksiiz) molekuller (gegi§ hizini belirler) 02, 002, N2 ve alkoller yagda iyi gozunurler Gazlar (02, C02 vb.) Maddelerin zardan aecisini: Maddeye olan gegirgenlik Derigim farki Zarin membran potansiyeli belirler.



Kolayla §tirilmi§ ta §ima Elektrokimyasal gradient ile enerji gereksinimi olmadan ama transport proteinlerinin yardimiyla maddenin taginmasidir. Doyma kinetigi soz konusudur, taginim konsantrasyon gradiyenti yonundedir.



GLUT tagiyicisi ile glukozun zardan gegigi buna en guzel ornektir.



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD Aktif ta §ima Enerji kullamr, ta §iyici proteinlere gereksinim duyar.



Primer aktif ta§ima: Enerjinin dogrudan ATP ya da diger fosfatli bile§iklerden elde edildigi ta§imadir. Na+-K+ ATPaz, H+-K+ ATPaz pompalari, Ca++ pompasiyla kalsiyumun sarkoplazma retikulumuna alinmasi. Sekonder aktif ta§ima : Primer aktif ta§imayla olu§an bir deri§im farki sonucunda Na ile beraber glukoz ve amino asitlerin transportudur.



Bir molekul zari aegerken onunla : - Aym yonde (simport, co-transport); ornegin, glukoz ve aminoasitlerin Na+ ile birlikte hucre igine alinmasi;Bunun igin Na-K ATP' az aktivitesi olmalidir.



F I



-Ters yonde (antiport, counter-transport); Na+ ile H+ nin zit yonlu ta§inmasi



z Y Hticreler Arasi Alan



TQbuler



HGcre



o



Tubiiler Lumen



L



o Glikoz



Na +



J i



Glikoz Na +



-70 mV



K



Na + Amino Asit



Amino Asit



o N U



TWRB-FiZ-25



TWRB-FiZ-26



Uniport



www.ahmeterkek.com



Simport



Antiport



www.tusworld.com



TUSW&RLD Hucre igine/di§ina madde ta § mimi EXTRASELLULER SIVI



TWRB-FiZ-27 Transsitoz Geri Donu§ Endozomu



Erken Endozom Ta §iyici kesecik



\



/ \



F t



i



z



^



Y



o L O



J I



K O N U



o



Fc eseptor



^



7



\



'



, Geri DOnlif / Ta?iyict Kesecikleri



O \



iNTESTiNAL LUMEN



Endositoz: Hucre igine herhangi bir madde alimimn genel adidir.



Pinositoz: Su ve suda gozunen kuguk molekullerin alimidir. Fagositoz: iri kati partikullerin alimidir.



Ekzositoz: Hucre di§ina buyuk bir madde atiminm genel adidir. (Sinaptik ugta Asetil kolin atilimi) Transitoz : Kapiller endotelden alinan bir molekulun intersitisyel alana transferi Reseptor aracili endositoz: Clathrin kapli keselerle yapilir yardimci proteinler dynamin ve adaptindir ReseptCrler Kapli Q 6kUntU TWRB-FiZ-28 Proteinler



Aktin ve Miyozln



——



www.ahmeterkek.com



Clathrin



Qozunmu§ Clathrin



www.tusworid.com



TUSW&RLD G . KANALLAR / POMPALAR Su ve yagda gozunmeyen maddeler hucre zarinda bulunan kanal proteinleri araciligiyla hucre igine/digina hareket eder. 1)Kanallarin agilmasiyla yogunluk yonunde taginma gergeklegtiren kolaylagtirilmig diffuzyon yapan kanallar 2) Aktif tagima yapan pompalar 3)iyon kanallari



Voltaj kapili kanallar: Zar potansiyeline baglidir. Bunun olugturulmasinda pompalar onemli rol alir. Ligand kapili kanallar: Kimvasal bir maddeyle uyarilan kanallar. Ornegin norotransmitterlerin uyardigi kanallar.



H. RESEPTOR VE RESEPTOR AKTiVASYONU SONRASI HUCRE \Q\



SiNYALiZASYON



Steroid hormon hucre sitoplazmasina difuze olarak spesifik reseptbriine baglamr. Reseptorde DNA’ya baglanan bolge ortaya gikar.Steroid hormon ortamda yok iken Hsp-90 (Isi gok proteini) ile ortulu olan bu ozel alan hormon reseptore baglandiginda agilir ve aktif hale gelir.



Hormon-reseptor kompleksi gekirdege geger ve transkripsiyon olur. Steroid hormonlari (aldosteron, kortizol) ve progesteronun reseptoru sitoplazmada bulunur



.



Ostrojen, androjen retinoik asit , vitamin D ve tiroid hormon reseptorleri ise gekirdekte DNA uzerinde bulunurlar.



Hucre yiizey reseptorleri



ivon kanali reseptorleri



Asetilkolin, norepinefrin gibi nt. ler postsinaptik zardaki reseptorlerine baglamr ve iyon kanallarim harekete gegirirler. G-protein esli reseptbrler(metabotropik ) Ligandin reseptbriine baglanmasiyla inaktif G-proteini aktiflegirve hucre igindeki degigiklik kaskadmi baglatir. Enzimle iliskili reseptorler Reseptorlerin aktivasyonunu izleyen etki enzimlerle surdurulur. Or: tirozin kinaz (EGF, NGF, PDGF, insulin).



iNTRASELULER SiNYAL YOLAKLARI H.I.Adenilat siklaz (cAMP) yolu G proteini eger Gs tipinde ise adenilaz siklazi aktive edip, hucre igi cAMP miktarim artirir. G proteininin alfa, beta ve gama olmak uzere 3 alt birimi bulunur. G proteinine bagli reseptore ligand tutundugunda, ALFA ALT BiRiMi DiNLENME HALiNDE BAGLI OLAN GDP Yi BIRAKIR .



G proteininin alfa alt birimine GTP baglamr. Boylece alfa alt birimi, diger beta ve gamadan koparak, bir membran proteini olan adenilaz siklazi aktive eder. Olay sona erdiginde GTP tekrar GTPaz ile GDP'ye dbnugiir. Boylece aktivasyon sona erer. GTP az ALFA ALT ONiTESiNDE BULUNUR G proteininin beta ve gama alt birimleri, membranda bulunan iyon kanallarim etkilemektedirler. Adenilat siklaz aktive olunca, ATP’yi cAMP’a gevirir. cAMP protein kinazi A’yi aktive eder.



.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



F



I Z Y O L O J I K O N U



TUSW&RLD Protein kinaz Ada, hucre igi bazi proteinleri (enzimleri) fosforilleyerek, aktive (glikojen fosforilaz gibi) ya da inaktive (glikojen sentetaz gibi) eder. Fosforillenmi§ proteinler daha sonra fosfoprotein fosfataziarla defosforile edilebilirler. cAMP fosfodiesteraz ile yikilarak 5’-AMP’ye donu§turuli]r. cAMP arti§i SIVI kaybina neden olur



Kolera toksini ADP ribozil transferaz GTP az etkisini bloke eder Bogmaca toksini olan ADP ribozil transferaz gi alfa nin inhibisyonuna ve ters etki ile cAMP artisina neden olur Kafein ve teofilin c AMP in yikilmasmi saglayan fosfodiesterazi inhibe eder adenilat siklazi sodyum florur geri ddnu§umsuz inhibe eder



F



i



z



Sinyal molekulU ya da ligand Reseptor.



o



Adenil Siklaz



Plazma Membran



i



Y O



L



o



Inaktive Edilmi§ G Protein



Aktive' Edilmi§ G Protein



cAMP Dependant Protein Kinaz



j



I K



o N



u



_



0



7



\



cA|MP



Duzenleyici Alt birim Katalitik Alt birim



Aktive Edilmi$ Katalitik Alt birim Qekirdege Girer



Qekirdek Zari



Sitoplazma



v CREB



5



Qekirdek



TWRB-FiZ-29



Bu sistemi kullanan hormonlar: Glukagon LH FSH HCG ACTH MSH ADH res 2 CRH TSH Katekolaminler (p ve a2) PTH Kalsitonin www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD 2.inositol trifosfat (ip3 ) sinyal yolu (fosfolipaz c - kalsiyum yolu) Gq proteini, membran efektoru fosfolipaz C’yi aktive eder.



—



Fosfolipaz C membran fosfolipidlerini pargalayarak, diagil gliserol ve inozitol trifosfat olugturur IP3 + DAG). (PIP2



IP3, endoplazmik retikulumdan Ca++ salimmina neden olur. DAG, protein kinaz C’yi aktive eder. Protein kinaz C bazi proteinleri fosforilleyerek hormonun etkilerini ortaya gikarir.



IP3 sistemini kullanan hormonlar: • Oksitosin • GnRH • TRH • ADH (V1-vazokonstriksiyon) • GHRH • Anjiotensin II • Katekolaminler (a1 reseptoru)



F



i



z



G PROTEINLER VE ETKI MEKANIZMALARI



TWTB -FiZ -03



Stimulus



Etki ettigi hiicre tipi



G protein



Olu$an etki



Epinefrin, glukagon



Karaciger hucresi



GS



Glikojen yikimi



Epinefrin, glukagon



Yag hucresi



GS



Yag yikimi



LH ve FSH



Over folikulu



GS



Ostrojen ve progesteron sentezi



Bobrek tup hucresi



o J



i



GS



Bobrekten suyun geri emilimi



Asetil kolin Myokard Enkefalin, endorfin ve Beyin hucresi opiyatlar Anjiotensin Kan damarlarindaki duz kas hiicreleri



Gi Gi/Gopiat



Kalp hizinin azalmasi



Membran potansiyelinin degi§mesi



Gq



Duz kas



Kokular



Burundaki koku noronlari



Golf



Koku duyusu



l$ik



Retinadaki rod ve kon hucresi Burunda ozel noronlara etkili



Gt



l§ik duyusu



GPA1



Davram§



ADH



Feromon ( insan



kokusu)



kasilmasi ve tansiyon ytikselmesi



modifikasyonu



3.Fosfolipaz A2 Sinyal Yolu Bazi reseptorler (FGF beta, INF alfa, INF gama) membranda bulunan fosfolipaz A2 enzimini aktive ederler.



FA2 enzimi membran fosfolipitlerinden, ara§idonik asidi ayirmaktadir.



Ara§idonik asit lipooksijenaz (LOX) yolu ile lokotrienlere ;siklooksijenaz (COX) yolu ile prostoglandinlere ve tromboksana donu§mektedir.



www.ahmeterkek.com



Y O L



www.tusworld.com



K O N



u



TUSW&RLD 4.Tirozin kinaz yolu Ligandinin reseptorune baglanmasiyla reseptor dimerizasyonu ve otofosforilasyonu olur.



insulin, biiyiime faktorleri (EGF, FGF, PDGF) tirozin kinaza bagli reseptorleri kullamrlar. Transforming growth faktor beta, aktivin, inhibin ise serin ve treonin kinazi kullamr. Tirozin kinaza bagli reseptorlerin membran diginda (alfa), stoplazmada (beta) olmak iizere iki komponentleri bulunmaktadir. Hormon, alfa alt birimine baglandiginda, stoplazmik beta pargasindaki tirozin kinaz aktive olur. Aktive olan tirozin kinaz, proteinleri fosforile ederek fonksiyon yapar. Buyume faktorleri, kinazi aktive ettiginde Ras’i fosforiller. Ras fosforillenince aktive olur. Aktive ras MAP kinaz i aktive eder ve TF (transkripsiyon faktor) aktive edip DNA’dan transkripsiyon yaptirilir.



F



5.Siklik GMP (CGMP) Sinyal Yolu



I



NO (Nitrik oksit), CO(Karbonmonoksit) ve ANP (Atrial Natri Uretik Peptid) cGMP ikinci habercisini kullanarak hiicresel etkilerini olugturur.



Z Y O L O J



NO membranlardan kolaylikla diffuze olur ve duz kas stoplazmasindaki solubl guanilat siklaz enzimine baglanir.



ANP ise duz kas membranmdaki guanilat siklaza baglamp etki eder.



i



Guanilaz siklaz ile GTP, cGMP’ye gevrilir.



K



cGMP, protein kinaz G uzerinden duz kasta gevgeme ve trombosit agregasyon inhibisyonundan sorumludur. C-GMP, fosfodiesteraz aracilikli yikilir.



O N U



E. kolinin



isiva



davali toksini c GMP arti $ i ile barsaktan Cl kavbma ve diareve neden olur



6.Jak- Stat Yolu ile Sinyal iletimi



IL- 6, GH, prolaktin , EPOJeptin , CSF JAK sinyal sistemini kullanmaktadirlar. JAK STAT yolu, tirozin kinaz alt gurubu olarak kabul edilir Membran dig kisminda bulunan reseptor alt birimine ligand baglandiginda, stoplazmadaki JAK aktive olur. JAK, kinaz aktivitesine sahiptir. Bu ozelligi nedeni ile STAT proteinini fosforilleyip (Posttranslasyolnel modifikasyondur) STAT’i aktive eder. STAT ise DNA ya baglanarak transkripsiyonun aktive edilmesini saglar. STAT ( Signal Transducers and Activators of Transciprition) JAK (Just Another Kinase): Janus kinases



Klinikte bir gok sitokin yolunun aktivatoru oldugu igin jak stat inhibisyonu yapan monoklonal antikorlar psoriyasis ve myelofibrosiz tedavisinde kullamlmaktadir : TofacinitimlNF gama velL 6 inhibitoru



Nivolumab: hodgin lenfoma ve maling melanoma



www.ahmeterkek.com



www.tuswortd.com



I



TUSW&RLD



F I



z



Y O L O J I



DOKU



FiZYOLOJiSi



www.ahmeterkefc.com



www.tusworld.com



K



o N u



TUSWfilRLD DOKULAR Epitel Dokusu Bag Dokusu Kas Dokusu Sinir Dokusu



A.EPiTEL DOKUSU A.I.Ortu Epiteli Bir bazal membran uzerinde yerle§mi§ hucrelerin olu§turdugu damarsiz dokudur. Hucreler hemidesmozomlarla bazal membrana baglamr.



Bazal Membran:



F



i



z



Y O



L O J



I K O N



Bazal lamina ve retikuler laminadan olu§ur. Periyodik asit Schiff ile pozitif boyamr. Bazal lamina proteinleri: Laminin, fibronektin, tip IV kollajen, heparan sulfat , entactin Retikuler laminada: Tip III kollajen bulunur. Epitel hucreleri embriyolojik olarak her 3 germ yapragindan da koken alabilir . Ornegin; -Ektodermden: Deri -Mezodermden: Mezotel ve endotel -Endodermden: Sindirim kanal epiteli



Tek katii Epiteller Tek katii yassi epitel ( endotel, mezotel) Tek katii kubik epitel (ovaryum ortusu troid epiteli) Tek katii prizmatik epitel (mide, ince ve kalin barsak safra kesesi epiteli) Tek katii siliali epitekllterus



.



.



U



Saral Membran



TWRB-FiZ-30 Dokusu



Kilfcal Utomar



www,ahmeterkek,com



www.tuswor1 (Ffbrta Katman)



i



z



Y O L



nr.



o



Perlkondrlyum.



(Kondrej«nik Katman)



j



i K



TWRB-FiZ-42



o N U



-



I



Apozlsyonal BOyUme



H



IzoJenOz Oruplar



;



Perikonriyumda kondroblast olugumu SOX 9 geni ile kontrol edilir SOX 9 geni kikirdak dokusunda ECM’in proretoglikan agregati ve tip 2 kollejen olugumunu kontrol eder SOX 9 gen bozuklugunda kamptomelik displazi hastaligi gorulur



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSWfsfRLD 3 Tip Kikirdak Dokusu vardir. Hiyalin Tip II kollaienden voaundur. Embriyo iskeleti, eklem kikirdagi, burun,trakea-bron§ bu tur kikirdaga sahiptir. Hyaluranik asit, kondroidin sulfat, keratan sulfat (ki bu sulfat bazofilik ozellik kazandirir) gibi GAG ve proteoglikanlar (agrekan tutunmada rol alir) igerir. Elastik Tip II kollaien ve elastik liflerden zengindir. Di§ kulak , ostaki borusu, epiglotta bazi larinks kikirdaklari ( kuneiform, aritenoid) izlenebilir. Elastin kondrositler tarafindan sentezlenir Kalsifive olmaz.



.



F



i z Y O L O J



i



K O N



U



Fibroz Tip I kollaien igerir. Diskus intervertebralis, meniskus , mandibula, sternoklavikular eklem ve simfizis pubisde gorulur. Perikondrivumu voktur (diaer ikisinin vardir ).



KEMiK DOKUSU Anatomik olarak :



Kompakt :Yogun bir kutleye sahiptir,bogluk gorulmez Spongioz :Kemik spikulleri diger adiyla trabekulalar igerir Kemik lamellar paternle duzenlenir.Lamelli kemik konsantrik matriks halkalari igerir. Lamelli kemikte :Osteon (havers sistemi) bulunur. Her havers sistemini gevreleyen amorf madde gokeltisine sement gizgisi denir Periosteum altinda olugan yeni kemik dokusuna dig dairesel iameller denir Endosteum altinda olugan yeni kemik dokusuna ig dairesel Iameller denir TWRB-FiZ-43



•latoml



Sarmai Y »pm



£> # Slrkum



*



ig



MR?



«



^* * -



y



1



: 4



YNI n



f fUU.



rm >



1 fVolkmann Kanali



Kj 1



7i



/



•



tioyioom



Endosteum



www.ahmetcrkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD Kompakt kemigin uzun ekseni boyunca osteonlarin iginden damarlarin (kapiller, postkapiller venuller) gegtigi kanallara Havers; osteonlari birbirlerine baglayanlar Volkmann kanallaridir Kemik digtan periosteum , igten endosteum adli bag dokusuyla sarilmigtir. Periosteumun dig tabakasi kan damarlari ve bol kollajen lif, ig tabakasi osteoprogenitor hucreleri igerir.



Sharpey lifleri olarak adlandirilan tutundurucu kollajen lifleri periosteumu dig dairesel lamellere tjtundurur.



Kemik matriksi Organik kisim (%35): Tipi kollajen, kondroidin sulfat, keratan sulfat, hyaluranik asit, kemik 5 aloproteininden zengindir. Osteoid: Kalsifiye olmamig kemiktir norganik kisim (%65): Kalsiyum fosfat dizilimiyle hidroksiapatit meydana gelir. idroksi apatiti kemik organik matriksine osteopontin, osteokalsin, osteonektin baglar.Bunlar « alsifikasyonda gorevli proteinlerdir.



-



F



Kemigin Hucreleri



z Y



Osteoprogenitor hucreler (mezenkimal kokenli) Osteoblast ve osteosit Monosit-makrofaj kokenli osteoklast



O L O J



Osteoblastlar Kemik yapimindan sorumludur. Epitelyum hucresi gibi kutuplagma gosterir mineralize olmamig :rganik protein (osteoid) salgilar , mineralize olmug osteoid iginde hapsolur ve osteoiste donugur



t



zerinde , D IGF vitamini ve PTH reseptorleri var. 1 ^



K O N U



Matriks kalsifikasyonu igin gerekli alkalen fosfataz enzimini igeren hucrelerdir.



- kalen fosfataz, kalsiyum ve fosfatin gokmesi igin gerekli alkali ortami saglar. Osteopontin ,osteokalsin,osteonektin, salgilar MCSF (mokrofaj koloni stimulan faktor ),RANKL (nukleer faktor kapa beta reseptoru ) Osteoprotogerin( osteoklast aktivasyonunu inhibe eder) salgilar m



www.ahmeterkek.com



o



VJ, O



to tutp0



^



www.tusworld.com



F



i



z



Y O



L O



J



i K O



N U



TUSW&RLD Postsinaptik membranda olugan iokal reseptor potansiyeli iki gekilde izlenir 1. EPSP Eksitator postsinaptik potansiyel 2. iPSP inhibitor postsinaptik potansiyel EPSP ile uyrilabilirlik artar veya sumasyona ugrayan EPSPIer ile aksiyon potansiyeli olugabilir EPSP olugumuna neden olan glutamat,noradrenalin NT ‘ler ile hucre igine Na ve Ca akigi ile gergeklegtirilir. iPSP ise uyanlabilirligi azaltir , gaba ve glisin ile hucre igine Cl akigi saglanarak gergeklegtirilir Yavas EPSP veya yavag iPSP olarak adlandirlan potansiyeller daha uzun sureli olugan ve K iyonunun miktarimn degigtirilmesi ile olugan potansiyellerdir. Presinaptik



Girdiler



F



i



z Y



o



Postsinaptik Hiicre



L O J



t



Trigger Zone



+



K



/1



Presinaptik / Girdi(inhibe Edici )



o



TWRB-FiZ-87



N U -65 mV



X Istirahat Halindeki Noron



X



Aksonun llk Kismi ^



45 mV



*



Uyarilmi$ Noron



Na+ Akif i



Aksiyon Potansiyeli Aciklgi



Cl- Akifi



-70 mV X K+ Qiki



*



www.ahmeterkek.com



i



TWRB-FiZ-88



www.tuswor1d.com



___ -



TUSW&RLD



|



Sinaptik olmayan ileti : I. MSS ve otonom sinir sisteminde aksonlarda varikoz dallanmalari :Duz kas dokusunda postganglionik otonom sinirlerin varikoziteler §eklinde sonlanmasi II. Nitrik oksit :Otonomik ve sindirim kanali sinirlerinde argininden nitrik oksit sentetaz ile sentez edilir ve hem vaskuler hem bagirsak duz kaslarim gev§etir. Gaz oldugu igin vezikullerde depo edilmezler. TWRB-FiZ-89



Postganglionik Otonom Noronun Aksonu



Mitokondri



Norotransmitter Kesecikleri



F



#oOo°o o ' °



o



*



o o o o o o oo



i vr . %



Y



i



t



*



K O N



U



>



Varikositler



:om



www.ahmeterkek.com



Diiz Kas Hiicreleri



www.tusworld.com



TUSW&RLD



F



i



z Y O L



o J



i



K O N U



NOROTRANSMlTTER



FiZYOLOJISi



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



m



TUSW&RLD Noronlar arasindaki ileti§im araglari (noromediyatorler ) Norotransmitter : Postsinaptik membranda bir reseptore baglanarak burada aksiyon :::ansiyeli olu§turan ve boylece uyariyi ileten veya presinaptik reseptore baglanarak kendi sa inimim smirlayan ( otoreseptor ) kimyasal maddelerdir. *.



2 Noromodulatorler : Presinaptik ucun veya postsinaptik membranm uyarilma olasiligini ;egi§tirerek Norotransmitterlerin etkisini modifiye ederler . 3 Norohormonlar : Sinir hucrelerinden kana salinir . Uzun aralikli etki gosterir



'orotransmitter: Kuguk molekullu ve buyuk molekullu ileticiler olarak iyiye ayrilir



jguk molekullu NT ‘ler hizli etki olu turur. -Senellikle bir noropeptid ile birlikte salinir. §



Bjyuk molekullu norotransmitterler :peptid yapisinda ve yava§ etkili



Class I Asetilkolin Class II: Aminler Norepinefrin Epinefrin Dopamin Serotonin Histamin Class III: Aminoasitler Gama - aminobutirikasit Gilisin Glutamat Aspartat Class IV Nitrik oksit (NO)



F



TWTB-FiZ-09



i Z Y O



L O J



i



K O N



U



Gut ve Beyni Etkileyen Peptitler Leu Enkefalin Metiyonin Enkefalin Substance P Gastrin Kolesistokinin Vazoaktif intestinal polipeptit (VIP) Sinir geligim faktoru Beyin - derived norotropik faktor Norotensin



insulin Glukagon



www.ahmeterkek.com



www.tusworid.com



TUSW&RLD TWTB-FiZ-10 Aminoasttler



Katekolamlnler



-



GABA T



KetogMarat



Glut amat



Glutamtnaz Gfcdamin



Glut amat GAD



Glutamat



GABA



Tirozin



I



Tirozin Hidroksilaz



Dihidroksifenilalamin (DOPA)



I i I



Ammo asit Dekarboksilaz



Asetllkolin



-



AsetM CoA



Kofin



l



K oSnasetMransf eraz



Asetikoin



Dopamin



--



Dopamirt 6 Hidroksilaz



Norepinefrin



FenHetanolamin-N Metiltransferaz



Serotonin Triptofan



l l



Epinefrin



Triptofan



hidroksilaz



S4fidroksitriptotan



F I Z Y



O L O J I K O N U



S hfedroksitriptotan



-



DefcarboksMaz



S hidroksitriptamin



Santral sinir sisteminde en yaygin olan (nt ) glutamattir. Bunu GABAve asetilkolin izler.



Glutamat Beyinde en gok bulunan ntdir. Eksitator etkilidir. 1. Glutamin aminoasitinden glutaminaz enzimiyle yapilir. 2. Kreps dongustinde uretilen a-ketoglutarattan Gamma butirik asit transferaz (GABA-T ) enzimi ile yapilir Reseptorleri MSS de noronlarda ve gliya hucrelerinde bulunur. I .Metabotrofik res: G proteinine bagli olup hucre igi IP3 ve DAG’i artirip cAMP'yi azaltir. Hipokampus ve beyincikte yogun olarak bulunur. 2.lyonotrofik res: Ligand bagimli nonselektif katyon (K , Na, Ca ) kanallaridir. 1. NMDAres: Hipokampusda yogundur.(sadece noronlarda bulunur ) 2. Kainate res:Na igeri,K di§ari gikaran iyon kanallaridir.(noron ve gliada bulunur ) 3. AMPA res:Biri Na digeri Ca kanalidir.(noron ve gliada bulunur )



.



NMDA



Kanalin i§lev yapmasi ign glutamat yaninda glisinde olmasi gereklidir. Magnezyum iyonu ile etkisi azaltilir



Glisinin etkisini azaltan iyon ginkodur. Hipokampusta yiiksek miktarda NMDA reseptoru vardir. Bu lokalizasyonlu reseptorlerin LTP ( Uzun donemli potansiyalizasyon) den sorumlu oldugu bilinmektedir. LTP uzun siireli bellek ve ogrenme mekanizmalarindan sorumludur.



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD Ogrenmede Fasilitasyon ( Kolaylajma )



Presinaptik duzeyde glutamaterjik noronu etkileyen serotonin, sinapsa salinan glutamat miktarim arttirir. Buna fasilitasyon denir.



Merak veya stres ile ogrenilen olaylarin daha kolay akilda kalmasi buna omektir. Ogrenmede Habituasyon( Ali $ma ) Bir uyari tekrar edilirse salinan glutamat miktari azalmaktadir. Buna habituasyon denir.



Habituasyonun nedeni presinaptik duzeyde agilan kalsiyum kanallarinm sayisimn giderek azalmasi sonucudur. Bu sayede zarar vermeyen uyaranlara ali§ma olu§ur. Cevresel §artlara ali§ma buna omektir. Ca kanallarinm giderek aktivitelerinin kaybetmesi nedeniyle olur.



F



GABA ( Gama amino biitirik asit) MSS’nin en sik 2. ntsi olup inhibitor etki gosterir (Diger inhibitor nt olan glisin beyin sapinda ve omurilikte bulunur). Glutamattan glutamat dekarboksilaz ile sentezlenir.GABAtransaminaz ile kreps siklusu iirunu olan Suksinata donu§erek yikilir. Reseptorleri ( A , B MSS ’de, C retinada )



i z Y O L O J



I



GABAA: Cl kanalidir. Alkol, benzodiazepinlerin ve barbituratlarin etki yeridir.



K GABAC: Cl kanali.Retinada yogun olarak bulunur.(Presinaptik inhibisyon ile odaklanmayi saglar) O N GABA B: Gi res. MSS’de yogun olarak bulunur. U Noradrenalin Otonom sinir sisteminin sempatik nt.sidir. Reseptoru metabotrofiktir. Reseptorlerinden Alfal fosfolipaz C yolagi uzerinden stimulator,



Alfa2 Gi uzerinden cAMP baskilamasiyla inhibitor, (presinaptik otoreseptor ) Beta 1, 2 ve 3 Gs uzerinden cAMP uyarmasiyla stimulator ozellik gosterir. Noradrenalin, tirozinden sentezlenir ve kromogranin-A ve ATP ile birlikte vezikulde depo edilir. Noradrenalin vezikulde dopaminden sentezlenir . Adrenalin ise sitoplazmada sentezlenir.



Sentezinden sonra vezikule ta §inmayip dogrudan vezikulde sentezlenen tek norotransmitterdir



r . ahmeterkek.com



www.tu5world.com



TUSW&RLD Akson



Sinir



Tirozin"SP*



Terminal Preslnaptik Resept&rler



Na Tirozin



\m]



^



r^



Metirozin



Dopa



T



i Dopamin



Rezerpln



Ca Kanali



Bretilyum, Guanetidln



Kokaln Trisiklik Antldepresan



F



i z



Postsinaptlk



HUcre



Y



o L O J



I K O N U



DifUzyon



Adrenoseptdrler



TWRB-FiZ-89



DIQer Reseptdrler



Beyinde ozellikle ponsda lokus seruleus’daki noronlarin nt.sidir ve gorevi beyin aktivitelerini kontrol edip uyamklik saglamaktir. Katekol-O- metil transferaz (COMT) metilasyonla, Monoamin oksidaz (MAO deaminasyonla katekolaminleri yikar. Noronlarda yaygin olarak mitekondriyal MOAenzimi gorulur. COMT :KC ,Bobrek ,duz kas dokusu veya glial hucrelerde, noronlarin postsinaptik bolgelerinde gorulur.Fakat presinaptik noradrenerjik noronlarda bulunmaz



Dopamin Dopaminerjik noronlarin giki§ kaynagi Mezensefalonda substansia nigradir. Tirozin aminoasidinden yapilir. Presinaptik geri alim mekanizmasi ile sinapstan geri alindigi gibi MAO ve COMT ile metabolize edilebilir. Yikilim urunii HVA (Homovanilik asit)’tir. D1 ve D5 reseptorleri Gs proteini yardimiyla adenilat siklazi aktive ederler. D2, D3, D4 reseptorleri Gi proteini ile adenilat siklazi inhibe ederler.



D1 reseptorii Nigrostriatal yolakta bulunur. Hareketlerin ba§latilmasinda lokomotor sistemde rol oynar. D2 reseptorii Striatumda ve mezolimbik yollarda bulunur .Esas dopaminerjik reseptordur. Ekstrapiramidal sistemde rol oynar. Mezokortikal sistemin hiperaktivasyonu §izofreni hastalarinda gorulur. D3 reseptorii Daha gok limbik sistemde(nuc.accumbens ) yerle§mi§tir. Emosyonel ve kognitif siireglerde onemli rol oynarlar. D4 reseptorii §izofren hastalarda genetik olarak sayilari artmi§tir. Klozapin(az EP yan etki )’e diger dopamin reseptorlerinden daha fazla afinite duyar



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD Serotonin Serotonerjik noronlarin giki§ kaynagi mezensefalonda nukleus raphe’dir. Normal davramg kalibinm surdurulmesini saglar. Agri duyusunun olugmasinda rol alir . Seslenme davramgimn duzenlenmesinde (igtahi azaltir). Seratonin anorgazmi olugturur. Turn halusinojen maddeler 5HT2 reseptoru ile etki ederler AO ile yikilir, yikim urunu 5 hidroksiindol asetik asittir.



.'



'



Seratonin reseptorleri 5 HT1D: Migren patogenezinde rol oynar. Seratonin otoreseptorudur. 5 HT 2A: Trombosit agg saglar. 5 HT2C: Doymayi saglar 5 HT3: Bulanti- kusma merkezini stimule eder. iyon kanali olan tek seratonin reseptorudur 5 HT4 :Ozellikle GIS’de miyenterik pleksuslarda ve medullar solunum merkezinde bulunur. gonistleri intestinal peristaltizmi arttirirlar . 5 HT 6 ve 5HT 7 reseptorleri limbik sistemde geni§ olarak dagilmigtir. 5HT 6 mn antidepresanlara yiiksek afinitesi vardir.



-



Glisin Medulla spinalis ve beyin sapinda bulunan inhibitor etkili ntdir. Cl iletimini artirir. ^ ostsinaptik inhibisyonu saglar. Striknin adli zehir klor kanalmi bloke ederek , medulla spinais seviyesindeki inhibisyonu ortadan aldirir. Hayvanda tetani ve girpinma olugur. Glutamat’in etkisini gostermesi igin glisin gereklidir.



HiSTAMiN Histaminerjik noronlar hipotalamus tuberomammiler gekirdeginden koken alir. H1-H3 reseptorleri bulunur H3 otoreseptor olarak rol alir ve histamin degarjim azaltir.



P Maddesi Ve Takininler



*



P maddesi enterik, periferik ve merkezi sinir sisteminin bir gok kisminda bulunur. Reseptoru Gq



.



i



»m



proteinine baglidir. Akson refleksinden sorumlu mediatordur. Deride kizarma ve gigmeye neden olur. Yava§ agri duyusunda ilk sinaptik alandan salinan noromediyatordur. o \ Mast HQcresi I



^



o



o



0.



ofo o



CGRP Maddesi



o /o >



'W7.o



i/ i



o



in



Lezyon



4-



Histamin Bradikinii



5-HT



—



Dorsal K6k Gangliyon N6ron



Q



Daman



www.ahmeterkek.com



TWRB-FiZ-90



Spinal Kord



www.tusworld.com



F I Z Y O L O J I K O N U



TUSW&RLD DiGERLERi ATP : Otonom sinir sisteminde hizli EPSP olu§umunda ve iyon kanali olan P2X reseptoru uzerinden kronik agri olu§umunda rol alir



Nitrik Oksit Bellek ve davram§la ilgili merkezlerde gorevli olup noronun uyarilabilirligini belirler. NPY : i§tah kontrolunde rol alir.MSS ve OSS de yaygin olarak bulunur .Postganliyonik sempatik sinirlerde heteroreseptor olarak bulunur ve NA salinmasim azaltir.



Adenozin Adenozin genel bir MSS depresani olarak etki gosterir. Turn Adenozin reseptorleri G proteinine bagli reseptorlerdir. Qay, kahvedeki teofilin ve kafein etkilerini adenozin reseptorlerini bloke ederek gosterir.



F



t



z Y O



Kanabinoidler Kanabinoid bile§iklerinden endojen uretilen anandamid agri kesicidir.Esrar ve marihuannanm aktif maddesidir (delta 9 tetra hidrokanabiol). Bazal Gangliya A) NOREPiNEPRiN B) SEROTONiN Neokorteks Talamus



L O J



) t



i



l



K



o N U



y



y



Hipotalamus



/ Amigdala



/



Beyincik



Hipokampus Noradrenalin Deposu



Rate Qekirdekleri



Omurilik



C) DOPAMIN Beynin Odul Merkezi



Prefrontal Korteks /



Av



D) ASETiLKOLiN



Forniks



Kaudat Qekirdek ve Putamen Siyah Madde



Singtilat



0 y



y m



m +



O 0



Septal S



Qekirdek



/



/



\



Bazal



On Tavan Bolgesi



TWRB-FiZ-91



www.ahmeterkek.com



Qekirdek



+



y/



/



/



Pontomezansefalotegmental Kompleks



www.tusworld.c



TUSW&RLD



en



-



s



OTONOM



SINiR SiSTEMi FiZYOLOJiSl



J



JN



)



om



www.ahmeterkek .com



www .tysworld.com



F I Z Y O L O J I K O N U



TUSW&RLD OTONOM SiNiR



SiSTEMi



Otonom sinir sistemi hipotalamusa yerle§mi§ olup ve homeostazisi korumaya gali§an sinir sistemdir. Sempatik ve Parasempatik olmak uzere 2 kisimdan olu§ur. Sempatik noronlar arka i parasempatik noronlar ise on hipotalamusa yerle§mi§lerdir.



ARKA HiPOTALAMUS QEKiRDEKLERi 1. Dorso medial gekirdek 2. Posterior Hipotalamus 3. Perifornikal gekirdek 4. Ventromediyal gekirdek 5. Mamiller cisim 6. Arkuat gekirdek



F I



Z Y



o



ON HiPOTALAMUS QEKiRDEKLERi 1. Paraventrikiiler gekirdek 2. Mediyal preoptik alan 3. Posterior preoptik ve anteriyor hipotalamik alan 4. Optik kiazma 5. Supraoptik gekirdek 6. infindubulum



0



L



o J



Sempatik sinirler medulla spinalisin torakolomber bolgesinden MSS yi terk ederken, parasempatik noronlar 3-7-9-10 kafa giftleri ve sakrumdan MSS yi terk ederler.



i



Sempatik



Parasempatik Edinger - Westphal Qekirdegi



^



K O



.



Qekirdek



> Alti



Dilator BezJeri



Kulak alti



Bezi



< Oil Alti BezJeri



.



--



i



^



•



—



Qene Alti ve



Inf Salivatory ^



Qene ve DM Alti >



N U



Gozya$i Bezi ve Nazal Bezier



Sup Salivatory



Pupiller



Qekirdek Dorsal Motor Qekirdek



-< Kulak alti Bezi



Ambiguus Qekirdegi



i



«



^ ^



Pupiler KonstriktOr ve Siliyer Kas



- -< Kalp



Xe e



«



V



Kalp Akciger >



-- '



--



Mide > Karaciger



-- - ‘



Kolon



-



e



Organlar Kan Damartan >- - < Kil folikulleri



Ter



m



TUSW&RLD Biling ve EEG Etrafin farkinda olma haline biling denir. Uyku-uyamklik kontrolu hipotalamus suprakiazmatik gekirdek ve beyin sapi gekirdeklerinden gelen uyarilarla gergeklegir. RAS (Reticular activation system) beyin sapinda bulunur ve duyu organlariyla bazal gangliyonlardan veri almaktadir. Yuksek siklikta uyarilmasi UYANIKLlGl SAGLAR. RAS’i etkileven bevin sapi cekirdeklerinden salinan faktorler: NAve Serotonin artar;AK azalirsa uyamklik NA ve Serotonin azalir;AK artarsa REM uykusu RAS ’i etkileven hipotalamustan salinan faktorler: Histamin artar;GABA azalirsa uyamklik Histamin azalir;GABA artarsa NREM uykusu



EEG dalaalari Alfa: Azalmig dikkat ile iligkili.Goz kapali dinlenmede.Siklik 8-12 Hz Talamusla kortikal baalantilarm bu dalaava neden olur.



L O J I



TWRB-Fiz-102



K



Alpha (a)



o



N



Beta (p)



u



Theta (6)



/WA/'-



UYKU-UYANIKLIK Uykunun evreleri NonREM 1, 2, 3, 4 ve REM’dir. Uyku non REM le baglar. Birinci evreden dorduncu evreye gidildikge uyku derinligi artar . 70-100 dk surer. Dinlendirici uyku donemidir. Sabaha kargi Non-REM kisalir, REM uzar. Erigkinde REM/Non REM=1/4 tur. REM uykusu aktif goz hareketleri ve duzenli olmayan solunumun oldugu ancak diger turn iskelet kaslarinda tonusun kayboldugu uyku donemidir.



www.ahmeterkek.com



I Z Y O



Beta:Dikkat bir geye odaklandiginda, uyamkken(REM)duguk amplitudlu. 12-20 Hz Teta: Non REM’in erken donemlerinde. 4-8 Hz Delta: NonRem 4’te, sut gocugu, ciddi beyin hasarinda gorulur. 1-4 Hz Betadan deltaya frekans azalir, amplitud artar.



Delta (5)



F



www.tusworld.com



TUSW&RLD Uyku Bozukluklari Gece Kabusu (Karabasan) : REM doneminde olur. Ki§i olanlari hatirlar. Gece Terorii: Non-REM bozuklugudur. Gece bagirir, gagirir ve uyamr. Kigi sabah olanlari hatirlamaz. Narkolepsi: Gun iginde onune gegilemeyen uyku ataklari ile giden hastaliktir. Hastalar aniden REM uykusuna dalarlar. Hastada aninda kas tonusu kaybolur ve hasta yere yigilir.Buna katapleksi denir. Hastalar emosyonel degigikliklerde (giilme) tonus kaybedip yere diigerler ve uykuya dalabilirler. Orexin denen norotansmitter eksikligi soz konusudur.



BOS DEGERLERi



F



i



z



Y O L O J



i K O N



u



BOS deaeri kan deaerine esit olanlar: HC03,Osmolarite ,Na BOS deaeri kan deaerinden diisuk olanlar: K, Ca, Glukoz Kolesterol (Qok duguk ) Protein (Qok dtiguk) BOS deaeri kandan viiksek olanlar: Mg, kreatinin,CI,Pco2 TWTB-FiZ-15



BOS



Plazma



BOS / Plazma



( mEq/kg H20)



147.0



150.0



0.98



(mEq/kg H20)



2.9



4.6



0.62



Mg



( mEq/kg H20)



2.2



1.6



1.39



Ca 2+



( mEq/kg H O )



2.3



4.7



0.49



Cl



( mEq/kg H20)



113.0



99.0



1.14



(mEq/L)



25.1



24.8



1.01



(mmHg)



50.2



39.5



1.28



7.33



7.40



Na



+



K 2+



HCO



'



PC02



Madde



pH



Ozmolalite



(mosm/kg H20)



289.0



289.0



1.00



Protein



( mg/dL)



20.0



6000.0



0.003



Glikoz



( mg/dL)



64.0



100.0



0.64



Inorganik P Ure



( mg/dL)



3.4



4.7



0.73



( mg/dL)



12.0



15.0



0.80



Kreatinin



( mg/dL)



1.5



1.2



1.25



Urik Asit



( mg/dL)



1.5



5.0



0.30



Kolesterol



( mg/dL)



0.2



175.0



0.001



a



I



www.ahmeterkek.com



www.tusworid.co



TUSWtJRLD CEREBELLUM Archicerebellum (flokkulonoduler) lob: Vestibuler gekirdeklerle ili§kili bolumdur. Denge ve posturden sorumlu merkezdir. Harabiyetinde denge kaybi ve ataksi (istemsiz hareketler) izlenir. Paleocerebellum (anterior) lob: Medulla spinalisten propriseptif duyuyu alir. Neocerebellum (posterior) lob: Beyinle baglantili bolumdur. Hareketin koordinasyonundan sorumludur. Hasarinda dis (artri, metri, diadokinezi) ve intensiyonel tremor izlenir.



CEREBELLUM Histoloiisi Stratum Molekulare: Dendritleri birbirleriyle; aksonu Purkinje hucresinin dendritiyle sinaps yapan yildiz ve sepet hucre tabakasidir. Stratum Gangliozum (Purkinje tabakasi): Purkinje hucresinin norotransmitteri inhibitor ozellikte olan GABA’dir. Aksonlari vestibuler gekirdekleri inhibe eder. Nucleus olivarius inferiordan tirmamci lifler;serebral korteksten yosunsu lifler alir. Stratum Graniilozum ( glomerul , beyincik adacigi ): Bu katmadaki granuler noronlara Mossy lifleri araciligiyla medulla spinalisten, ponstan ve vestibuler sistemden bilgi gelir. Golgi hucreleri bulunur. TWRB-FiZ-103 Purklnjt



Golgi GranUI Yildiz HOcresi Htlcroil Hilcresl



/



Serebellar Korteks Katman Oangllyonlk



.



O L O J



Katman



.Granular Katman



Bayaz Madde



Basket HUcraal



i z Y



MolekUler



HOcreai



F



i



Climlng Llf Moaay Lif Sareballar



Qakirdak Purklnja HQcra Akaonu



K O



Effarant



N U



Sareballar Liflaii



Cerebellum Qekirdekleri Dentatus Emboliformis Fastigii Globosus Cerebellum inhibe Edici Noronlar Purkinje hucreleri Sepet hucreleri Golgi hucreleri (anaksonik noron) Yildiz hucreleri



Cerebellum Aktive Edici Noronlar Yosunsu lifler Timamci lifler Cerebellum Lezyon Bulgulari Disartri - intensiyonel tremor - Dismetri - Disdiadokokinezi



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD BAZAL GANGLiYONLAR



On beyinde bulunurlar. Korteksi talamusa ve diger alanlara baglar. Hareketin koordinasyonunda ve ogrenmede rol alir. Striatum (Nukleus kaudatus + Putamen): Lezyonunda atetoz ( yilan vari kivrilma hareketi) olur. Hungtington koresi bu bolgenin kolinerjik ve GABAerjik liflerindeki dejenerasyondan kaynaklamr. Globus pallidus: GABAerjik lifler yogun olarak bulunur. Lezyonunda atetoz olur. Nukleus subtalamikus: Glutaminerjik lifler yogun olarak bulunur. Lezyonunda kar§ i tarafta ballismus (istemsiz kasilma) olur. Substansiya nigra: GABAerjik ve DOPAMiNerjik lifler yogun olarak bulunur. Nigrostriatal yolun DOPAMiNerjik noron lezyonuna bagli Parkinson meydana gelir. Kaudat Qekirdegin



F



I Z Y O L



Ba§i



Lentiform



Qekirdek



i



!i



Kaudat Qekirdegin Kuyrugu



V



—



Amygdaloid GOvde



V



Talamus



Lateral Ventrikul



O J I



Korpus Kallosum



Septum Petlucidum



internal



K O



KapsOI



Klostrum



Kaudat



Sulkus



N U



Putamen Globus



On



Pallidus



Komisur



Amygdaloid Govde



Frontal KesK



OSs



.



Lateral Ventrikiil



TWRB-FiZ-104



TWRB-FiZ-105



Kaudat



Qekirdek Putamen



/



f



Siyah Madde



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD



DUYU VE AGRI



FiZYOLOJISi



www.ahmeterkek.com



£3



*



&



www.tusworld.com



F I Z Y O L O J



I K O N U



TUSWt»RLD i$ARETLENMi§ YOL : Reseptorde olu§an uyarilar sonucu olu§an duyu, bu uyarilarin aktive ettigi ozgul beyin bolgesine baglidir. Bir duyu organmdan ba§layan sinirsel yolaklar uyarildiginda, yolak boyunca aktivitenin ba§ladigi yerin onemi olmaksizin, olu§an duyu o reseptore ozel bir duyudur



DUYSAL BiRiM : Tek bir duysal akson ve bunun butiin periferik dallarmi kapsar.



Reseptlf Alan 2



Reseptlf Alan 1



TWRB-FiZ-106 A



F



t Z Y O L



r 0



%



rv



1



o



/



j



i



/



K O N



r



I 0Z



V I



-\\w ,



U V



RESEPTiF ALAN :



0



-



Jv



7



I



r\



/



i



i



Duyusal birimde olu§an etkinin yayildigi alandir.



LATERAL iNHiBiSYON :Duyunun odak noktasimn belirginle§mesi ise lateral inhibisyon ile olur gozde odaklanma veya deri de uyarinin oldugu merkez alanin daha gok segilmesi duyu reseptor hucreleri ile ili§ki kuran ve kom§u hucrelerin uyarilmasmi engelleyen 2. sira noronlar ile olur (goz horizontal hucreler )



iki nokta avrimi , lateral inhibisyon omegidir farkli yerlerde olu§an iki uyari iki farkli uyari olarak hissedilirse iki nokta ayrim e§igi denilir . iki nokta ayrim e§iginin uzunlugunu reseptif alan belirler



Iki nokta ayrim testi ile dorsal kolon ( medial lemniskus )degerlendirilir



www.ahmeterkek.com



1



www.tuswohd.com



TUSW RLD



^



ADAPTASYON : Bir uyarinm §iddeti degi§meden uyari suresi uzarsa olu§an etki (aksiyon potansiyel sikligi ) azalir.Duyu reseptorleri hizli veya yava§ adapte olur . Dokunma duyusu hizli adapte olur ve reseptorlerine fazik reseptorler adi verilir



Diger taraftan karotid sinusu, kas igcikleri ve soguk ve akciger §i§mesine ait reseptorler 90k yava§ ve tam olmayan bir adaptasyon gosterirler ve bu reseptorlere tonik reseptorler adi verilir Adaptasyon izlenmedigi kabul edilen duyu agri ( nossiseptorler ) duyusudur.



-



Reseptdr Potansiyeli



Deforme Olmus



/ 1



1



r 1 I \ \



1



,



f



\








\ \



%



Aksiyon Potansiyeli



TWRB-FiZ-107



z



— I Ranvier —



r'



Y O L O



Bogumu



J I Nosiseptorler giplak sinir sonlanmalari olan agri reseptorleridir. 1. Mekanik nossiseptorler 2. Kimyasal nossiseptorler 3. Termal nossiseptorler



K O N



U



Agri duyusu ta§indigi sinir liflerine gore iki kisimda incelenir Hizli agri a delta lifleri ile tagmir.Glutamat salinimi ile olu§ur iki nokta ayrimi yapilarak zarar veren uyaranm yerinin tespitini saglar Hizli agri reseptorleri derin dokularda (ip organlarda ) bulunmaz. Kronik veya yava§ agri miyelinsiz C lifleri ile ta §mir . Olu§umunda alutamat ve substance P rol alir Ka§inma ve gidiklanma duyusunu kapsar Agri olu$turan kimyasallar



•



Bradikinin Seratonin



Histamin



K iyonu



Asitler Asetil kolin



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD Agri reseptorlerinin duyarliligim arttiran kimyasaliar substance p ve prostaglandinlerdir Agri Reseptorleri : Gegici reseptor kanali TRP uyeleri (TRPV 1 -KAPSAiSiN ) Aside duyarli iyon kanali (ASIC) Purinerjik reseptorler : ATP - P2X (iyonotropik),P2Y metabotropik



Hucre zedelenmesi ile agiga gikan K iyonu hasarli bolgede sinir sonlanmalarina girerek depolarizasyon olugturur. Agri duyusunda duyarlilagtirmayi saglayan K iyonudur.



F



i z Y O L O J



I K O N U



VENTROLATERAL SPiNOTALAMiK TRAKTUS Kronik agri duyusu medulla spinaliste lamina 1ve 2 de Hizli agi duyusu medulla spinalis lamina 1- 5 de bulunur Agri duyusu talamusda iglenir ve talamus hasarinda kronik talamik agri olugur. Sinir ucunda meydana gelen hasar ile noral growth faktor olan NGF salimr. NGF retrograd aksonal taginarak medulla spinalis arka kok ganglionlarina taginir Dokunma duyu reseptoru hasarlamrsa on boynuzda baglanti kurarken agri duyusunun tagindigi arka boynuzla da baglanti kurar Dokunma duyusunda meydana gelen uyarinm agri olarak algilanmasina neden olur.



NMDA medulla spinaliste glutamat ile uyarilinca gok hizli ilerlemeye neden olur ve agri giddetinin daha gok hissedilmesini saglar Medulla spinaliste bulunan Mikroglia da agri reseptoru olan ve ATP ile uyarilan P2X reseptorleri bulunur ve agri duyusunun iletilmesinde rol alan sinirlerin daha duvarli hale aelmesine neden olur



Agri ve uyku Agri duyusunun hizli reseptorleri Retikuler sistemle baglatili degilken kronik agri duyusunu tagiyan lifler RAS i etkiler ve uyamkligi arttirir.



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD



F I



z



GOZ FiZYOLOJiSi



www.ahmeterkek.com



jtZWl



\



www.tusworld.com



Y O L O J



i



K O N U



TUSW&RLD



F



i



z



Y O L O J



t



K O N U



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD A . GOZDE KIRMA ORTAMLARI Hava ile korneanin on yuzu, korneanin arka yuzu ile akuoz humor, akuoz humor ile lensin on yuzu, lensin arka yuzu ile corpus vitrozumdur. Gozde en kirici ortam korneadir . Kornea +40 dioptrilik kirma gucune sahiptir. Gozun akomodasyonsuz kirma gucii +59 dioptridir. Buna statik kirilma denir. Mercegin kirma giicu +12 Dioptridir. Lensin kirma kuvveti korneanin tersine ayarlanabilir ve bu igleme akomodasyon denir. Akomodasvon Mercek asici baglarla asilmigtir ve bunlar mercegi gergin tutar M. ciliaris bu baglarin gerginligini azaltirve lensin kalinlagmasina neden olur. M. ciliaris kasilinca lensin kiriciligi artar. Akomodosyondan sorumludur.



Akomodasyon; Gozun kirma gucunu degigtirmesine verilen isimdir. Dinamik kirilmada denir. 3 bilegeni vardir: Lensin kirma kuvvetinin artmasi, pupilla konstriksiyonu ve konverjans (gozlerin ige bakmasi)



F KIRMA KUSURLARI



I



Normal goze emetrop denilir.



Z Y



Miyop: Yakini gormenin net, uzakligi gormenin bulamk oldugu durumdur. Lensin kiriciligi artmi§ veya gozun on arka gapi uzamigtir. Duzeltilmesinde kalin kenarli mercek kullamlir.



Hipermetrop: Uzagi gormenin net , yakini gormenin bozuk oldugu durumdur. Lensin kiriciligi azalmig yada goz kuresinin on arka gapi kugulmugtur.Bu hastalarda m.ciliaris surekli kontrakte olarak lens bombeligini ve buna bagli kiriciligi arttirmaya gahgir. Duzeltilmesinde ince kenarli mercek kullamlir. Prespiyopi; Akomodasyon giicunun yagla beraber azalmasidir. Lensin elastikiyetinin kaybetmesi sonucu olugur.



Astigmatizma ; Kornea veya lensin ya da her ikisinin birden yatay ve diigey diizlemlerdeki kiriciliginm farkli olmasidir. Duzeltilmesinde silendirik mercek kullamlir



Emetropi



Hipermetrop



DUzeltilen



Miyop



DUzeltilen



TWRB-FiZ-111



.nhmeterkek.eom



www.tusworld.eom



O



L O



J



t



K O N U



TUSWURLD



F I Z Y O L O J I K O N U



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD C.KORNEA Kornea di§ardan igeri ; Epitel Rejenere olabilen tabakadir. Bowman tabakasi : (anterior limiting membrane )Rejenerasyon izlenmez ve hasarinda skar tabakasi olu§ur .Epitelin bazal membram olarak fonksiyon gdrur Stroma :En kalin tabakasidir.Duzenli siralanan kollojen lifleri bulunur.Korneanm saydamligim saglar. Kollojen sentezi yapan fibroblast benzeri keratosit hucreleri vardir . Descement membram, (posterior limiting membrane) Endotelin bazal membram olarak fonksiyon gorur. Limbusda sonlamr ve bu hticrelerin yenilenme yetenekleri yoktur. Endotel : Rejenerasyon izlenmez. Sayilarina azalma korneal yetmezlige neden olur .



F



i z Y O



L O J I VASKULER TABAKA



K



Koroid, silier cisim, iris’den olu§ur. Koroid, retinayi alttan destekler. Bruch membram: Pigment epiteli bazal membram + Endotel BM A



Zinn Qemberi



O N U



Kribroform Lamina



Dura



—



°* h pe



TWRB-FiZ-115



Kjrtmani



otor »Mpt 4r



Katmara Plgmantll Epttatyum Konyo kae ar



«



.ahmeterkek.com



•



' Mambrana



www.tusworld.com



TUSW&RLD Siliyer cisimlerde uretilen humor aqueous iris ve lensin arasmdan pupil boyunca gegip on kamarada bulunan Schlemm kanali tarafindan emilir. Buradan da aqueous venlere, sonrada episkleral venlere aktarilir. Bu mekanizma goz igi basincin (23 mmHg) olugmasinda onemlidir. Korneal Epitelyum



An Odacik Trabekuler



Ad Orgiisu



Konjonktlv Schlemm Ak6z Venler Kanali



Kornea



Iris



/ Episkleral Venler / Giiz Kapa i / Kasi



f



^



J



o



F



^



Sklera



i



z



$



Y



Siliyer Cisim



I



o



Kirpik Kivrimi



Lens



L O J



—



Zonuler Lif



I K O N U



Ora Serrata



TWRB-FiZ-116 Arka Odacik



Vitreus Kavltesi



E.RETiNA 1. Retina pigment epiteli (RPE) 2. Fotoreseptorler, 3. Di§ limitan zar, 4. Dig nukleer kat, 5. Dig pleksiform kat, 6. ig nukleer kat, 7. ig pleksiform kat, 8. Gangliyon hticreleri kati, 9. Sinir lifleri kati, 10. ig limitan zar. Retinamn saydam kismidir



Di§ pleksiform tabakaya kadar retinamn beslenmesi koryokapillaristen saglamr .i? kisimlar ise retinal artertarafindan beslenir



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD Gangliyon he : Gangliyon hcleri optik siniri yapar. Bipolar hucreler : Gorme vollarimn birinci noronudurlar. Muller hiicrelerinin bazal membram ig smirlayici membran olup bu holer turn retinayi geger. K _ ivon denaesini saalar . Amakrin hucreler : Aksonlari voktur. bipolar ve gangliyon hc.lerle sinaps yapar.



Reseptor hucreler Basil ve koni olarak iki tiptir. Retinanm birinci noronlaridir. Basiller du$ uk i § ik §iddetine duvarlidir ve aece aormeden sorumludur. Koniler vuksek i $ ik §iddetine duvarlidir ve aunduz aormeden. renkli aormeden sorumludur. Retinada basiller periferde koniler merkezdedir. Fotoreseptor noronlar



-> koni ve basil



iletim noronlari -> Bipolar ve gangliyon ili§kili noronlar -> Horizontal ve amakrin Destek gliya



F



-> Muller he



i



Camsi Cisim



Z Y O L O J



i



K O N U



TWRB-FiZ-117



GORME FiZYOLOJiSi Pigment epitelinin yaptigi pigment bir opsin ve retinoik asitin birlegmesiyle olur.Sonrasinda fotoreseptor hucreye pigment iletilir.



Hucre



Pigment



Opsin tiiru



Basil (Rod)



Rodopsin



Skotopsin



Koni (Cone) TWTB-FiZ-16



lodopsin



Fotopsin



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD Foton rodopsin (RH )’in yapisinda bulunan 11-cis— Retinali fotoizomerize edip, all-trans-Retinal (metarodopsin-2) haline getirir. All-trans Retinal, transdusin ( TR )i uyarir. Transdusin fosfodiesteraz enzimini aktive eder. Fosfodiesteraz cGMP miktarini azaltir. cGMP azalinca sodyum kanallari kapamr ve hiicre hiperpolarize olur. Aktlv



Edllmtf * G -Protein



cGMP Fo» fodle»terazi Uy«nr



GDP



GTP



cGMP Fosfodiesteraz P



Transdusin (G Protein )



Rodopsin



Disk Membran



Disk l$ik



.



y 4



F



cGMP Fosfodiesteraz



I



cGMP



Di9



O J



i



K O



4



Na



Na Kanaii ( Agik)



I



Aktiv # Edilmi



* *



Fo»fodl»« t raz cGMP* yl



Fotoreseptdr



O



L



*



TWRB-FiZ-118



z



Y



Na



Hidrollz# Ed«r



Retina reseptor hucreleri aktive edici (on center ) ve inaktive edici (off center ) bipolar hucreler ile sinaps yapar. Hiperpolarize olan retina reseptor hucreleri aktive edici noronlari uyarir. Aktive edici bipolar hucresinin aktive edici ganglion hucreleri uyarmasi ile aksiyon potansiyeli olu§ur. Horizontal hucreler merkez uyarmm periferindeki noronlari inhibe ederek odaklanmayi saglar



N U



**



fM



_



/ fX L



*



,



Merkez D 9» Bipolar HUcre



.



M



Merkez



frC



V> y



Kone



t=4



K



) \ Merkezd / Bipolar HUcre



pj ( o



Gangliyon HUcre



V"



R



Merkezde Gangliyon Aksiyon HUcre Potansiyeli



A TWRB-FiZ-119



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD GOZLE iLi§ KiLi BEZLER Goz ya§i bezleri goz ya§im uretip korneayi koruyan bezlerdir. Goz ya§inda bakteriyostatik laktoferrin (bakteriler igin gerekli demiri baglar), bakteriyolitik lizozim ve salgisal IgA bulunur. Meibomian bezi (tarsal bezler ) goz kapaginda yagli salgi uretir. Kendi kanaliyla salgi bo§altilir. Zeis bezleri yagli salgi kirpiklere bo§altilir. Moll bezleri (siliyer bezler) apokrin ter bezi.



F I



Z Y O



L O J



I K O N



U



.



www twswort



Ca'



Voltaj Bagimli Kalsiyum Kanali



Na



¥r



Sarkoplazmik Retikulum



T Tubiil Fosfolamban 2 * ^ Od



Dlad



www.ahmeterkek.com



TWRB-FiZ-145



www.tusworld.com



K O N U



TUSW&RLD Frank-Starling yasasi Kalp ne kadar iyi bir diyastol yaparsa ventrikul myokardindaki sarkomerler o kadar iyi gerilir. Sarkomer boyu artip, gerildiginde daha giiglu bir kontraksiyon olugur. TWRB-FiZ-146



Ventrikul



0-



+20



v



-20-



K Qiki§i



-40-



-60-801 100 — -



'



i SA nod



Na Giri$i |



—o-



+ 20 i



-20-



F



-40-i - 60- 80-



t



z



-100-^



Y O L O



T tipi Ca Kanali (Na giri§iyle hazirlamr, ifunny)



L tipi Ca Kanalij



l K Kanaii



i — 0—



+20



-20 — 40 ’



-



J



Atriyum



i



\



K O N U



Ca Giri§i



i



—



—



-60 -80—



>-100— 1



Kalp kasinda aksiyon potansiyeli Na iyonunun giri§iyle ba§lar.Sonrasinda Ca iyonunun giri§iyle plato fazi olu§ur.Sonrasinda K’un giki§i repolarizasyona neden olur. ileti sisteminde ise depolarizasyonu yapan iyon Ca’dur.Plato fazi bulunmaz. ilk once atrioventrikuler septumun endokardi, sonra papiller kaslar sonra ventrikulun endokardi uyarilir. Uyari endokardtan epikarda dogru ilerler. Kalpte repolarizasyon, depolarizasyonun bittigi yerde ba§lar. Yani repolarizasyon di§tan ige dogru ilerler.



C.KALPTE iLETiM SiNUATRiYAL NOD Sag atriumda sulkus terminaliste yerle§mi§tir iletinin ba§langig noktasinda yer alir En yuksek frekansta uyari olu§turur (60-80 atim/dk). Buradan gikan uyarilar internodal yolak tizerinden AV noda geger. Parasempatik etki SA nodda hiperpolarizasyonla bradikardi yapar. Sag vagus SA dugum(i,sol vagus AV nodu baskilar. Otonom uyari aksiyon potansiyelinin giddetini degil sayismi degigtirir.



AV NOD . yerlegmigtir subendokardial septumda interatrial ‘



Atrium ve ventrikuller arasinda elektriksel uyarinm gegi§ noktasidir. ‘



www.ahmeterkek.com



www.tusworfd.com



TUSW©RLD *ileti gegigini geciktirir bu yolla atrium sistolde iken ventrikullerin diastolde olmasi saglamr. *lkinci en yuksek frekansta uyari olugturma yetenegine sahip yerdir (40-60 atim/dk). *Kalpte iletinin en yavag oldugu yer AV noddur.



|HiSDEMETi AV noddan sonra gelen ileti his demeti (his huzmesi, common bundle, AV demeti, ana demet) olarak devam eder. His huzmesi sol ve sag dal diye ikiye ayrilir. Sag ve sol dal ile ventrikule giren uyari daha sonra purkinje lifleriyle miyokard lifleri arasinda iletilir. intemodal Yollar /



Transisyonel



Lifter



F



t Z Y O



Lifli Doku



L O J



t



K O N



TWRB-FiZ-147



U



PURKiNJE HUCRELERi Purkinje hucresi kalpteki en buyuk hucrelerdir, en hizli ileti de bu hucrelerdedir. Hucreler mitokondriyon harig organellerden fakir olup glikojen igeren damlaciklar igerir. Purkinje liflerinden ileti myokard hucrelerine aktarilir. Myokard hucreleri Purkinje hiicrelerinden sonra ileti hizi en gok olan boliimdur. Bolwn Ileti hoi (m/in) Atesleme frekona (sayi/dk)



SA nod



0,05



7080



AV nod



0,05



4060



AV demeti



1



40



PuHnjetfi



4



15-20 TWTB-Flz-18



www.ahmeterkek.com



www.tusworid.com



TUSWfiRLD Kalpte refrakter periodun en uzun oldugu yer ventrikiil myokardidir. TWRB-FIZ-148



Atriyal



Vektor AV Nod



F



Sag ve Sot



t



z Y O



L O J



'



YilMii



D.KALP HIZI VE iLETiM HIZI UZERiNE OLAN OTONOMiK ETKiLER



i



Kronotropik etkiler: Kalp hizi uzerine etki gosterirler, primer olarakta SA nodu uzerine etkilidir. Dromotropik etkiler: iletim hizina primer olarakta AV nod iletim hizi uzerine etkilidirler. inotropik etki: Kalp kontraktilitesi uzerine etkilidirler.



K



E. ELEKTROKARDiYOGRAFi (EKG)



O



N U



Kalpte olu§an elektriksel aktivitenin elektrotlarla yazdirilmasidir. Tek elektrotla potansiyel farkmin olgulmesiyle unipolar, iki elektrot arasi potansiyel farkinm olgulmesiyle bipolar derivasyonlar elde edilir.



Derivasyonlar



Bipolar (DUUM)



Unipolar



Ekstremite (aVR, aVL, aVF)



www.ahmeterkek.com



Prekordiyal (V1,23,4,5,6)



www.tusworld.com



TUSW&RLD TWRB-FiZ-149



F



i z Y O



L O



J t-mm



i



ii



K



5 mm



O N



93 E 0II:



u



!0 se



IX) sec



1 kuguk kare; 0.04 sn, 1x1 mm ve 0,1 mV’dur. Hiz=25 mm/s Hiz hesabi 1500 rakami 2 R dalgasi arasindaki kugiik kare sayisina bolunerek ventrikul hizi hesaplanabilir.



300 rakami 2 R dalgasi arasindaki buyuk kare sayisina bolunerek ventrikul hizi hesaplanabilir.



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW6> RLD



F I Z Y O L O J I K O N U



www.ahmeterkek.com



www.tuswortd.com



TUSW&RLD



F I



z Y O L O J I K O N U



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD aVR: Sag kol ile santral terminal arasinda elektriksel aktivitenin farkinm kaydedilmesidir. aVL: Sol kol ile santral terminal arasinda elektriksel aktivitenin farkinin kaydedilmesidir. aVF: Sol bacak ile santral terminal arasinda elektriksel aktivitenin farkinin kaydedilmesidir. a buyutulmii§ demektir. Elde edilen, voltaj du§uk oldugundan %50 kadar ampifiye edilir. V unipolar derivasyon demektir. R sag kol, L sol kol, F sol bacagi temsil eder.



Unipolar prekordial derivasyonlar (V derivasyonlan): Horizontal duzlemdeki elektrik akhviteyi oker. 6 standort derivasyon vardir. VI: Sogdo sternum ile 4. interkostalin birle$im yen V2: Soldo stemumla 4. interkostalin birlesim yeri V3: V2 veV4 arasi V4: Soldo 5. interkostal ile mkfldavikiiler hattin birlesim yeri



F



VS: 5. inlerkostol ile on aksiler gzginin birlesim yen V6: 5. inlerkostol ile orto aksiller gzginin birlesim yeri



i



z



MAL AAL



Y O L O J



“



CL



i



K O N U



TWRB-FIZ-155



+2



rWRB - FiZ 56



-



+1



> £



1



¥



0



02



o>



o’8



ro



Y2



r4



ve



sort ( Sn )



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSW&RLD P dalgasi: ilk (+) dalgadir. Atriyum depolarizasyonu (ilk yarisi sag, ikinci yari sol atriyumdan kaynaklamr). 0,12 sn x 0,25 mV



Sag atriyum buyiimesi sivrilme: P-pulmonale Sol atriyum biiyiimesi geni §leme : P-mitrale



PR intervali: P dalgasmin ba§indan Q dalgasmin ba§ina kadar olan mesafedir (P dalgasim da igine alir). Ventrikul myokardinm depolarizasyonu oncesini (atriyum depolarizasyonu + SA nod, internodal lifler ve AV nod, demet ve Purkinje gegi§ini) gosterir. Normal degeri 0,12-0,20 sn arasidir.



QRS dalgasi Ventrikulde depolarizasyonunun yayilmasidir. Suresi 0, 12 sn.dir. ilk (-) dalga Q, ilk (+) R, ikinci (-) S dir.



F



i z



ilk depolarize olan ventrikul segmenti interventrikuler septumun sol yamdir. interventrikuler septumun depolarizasyonu soldan saga dogrudur. Bu nedenle V1 derivasyonuna depolarizasyon yakla§tigi igin ( pozitif) R dalgasi, V4-6 derivasyonundan uzakla§tigi igin Q dalgasi olu§ur. QRS stiresinin uzamasi sag yada sol dal blogunda gorulur



Y O L O J



Q dalgasi



i



Normalde septum depolarizasyonu sirasinda olu§ur. Septum depolarizasyonun soldan saga dogru olmasi nedeniyle V6 derivasyonunda negatif (q) olarak gorulur. Normalde d1, avl ve v5, v6’da gorulebilen q dalgalari patolojik degildir. Ayrica myokard olumunun de bulgusudur.(Olen myokard bolgesi depolarize olamadigi igin, istirahat halinde kalir ve bu nedenle negatif dalga olu§turur ). 0.04 sn veya R’in %30’undan fazla olmasi patolojiktir.



K O N U



ST segmenti QRS’in sonuyla T dalgasmin ba§i arasindaki izoelektrik hatta bulunur. Ventrikulun depolarizasyonu ile repolarizasyonunun arasindaki donemi ifade eder.



T dalgasi Ventrikul repolarizasyonunu gosterir. Ventrikulde depolarizasyonun yayilmasi subendokarddan subepikarda dogruyken, repolarizasyonun yayilmasi tarn tersidir. Yani subendokard hiicresi once depolarize olur sonra repolarize olur.



QT Intervali QRS kompleksinin ba§indan T dalgasmin sonuna kadar olan mesafedir. Ventrikiiler aksiyon potansiyelini yani depolarizasyon ve repolarizasyonu gosterir. Diger bir degi§le myokardin aksiyon potansiyeline e§ittir.



www.ahmeterkek.com



www.tusworld.com



TUSWfclRLD R



TWRB-FiZ-157



F



i z Y O



L O



J



i



K O N U



EKG'ye Etkiler U: Papiller kasin uzami§ repolarizasyonudur, hipokalemide gorulur.



Patolojik Q: Myokard olumunu gosterir. Q, 0,04 sn.den uzun derinligi R'nin %30'undan fazladir.



Hipopotasemi: T yassila§ir, negatiflejir, U belirginle§ir. Hiperpotasemi: T sivrile§ir, P ve QRS gentler. Hipokalsemi: Myokard aksiyon potansiyeii egrisinde plato olujturan iyon kalsiyumdur. Bu nedenle hipokalsemide hiicre dijindan myokard hucresinekalsiyum giri§iyava §lar, plato fazi uzar. Bu nedenle Q.T uzar.



Hiperkalsemi: QT kisalir. Kent huzmesi: WPW de atriyoventrikiiler fazladan bir yoldur. Bu huzmeden ge5i5e bagli QRS den once ventrikiil depolarizasyonuna bagli delta dalgasi gorulur.



www.ahmeterkek.com



1



www.tusworld.com



TUSW&RLD F.BLOKLAR 1.Derece AV Blok: PR segmentinin (intervalinin) uzamasiyla (>0,20 sn) karekterizedir. Klinik bir onem tagimaz.



2. Derece Mobitz tip I AV Blok.



F



PR interval! uzar, uzar ve sonra bir QRS kaybi olur.



! S l i I Ill 111 i ii I Hi Hi i i ill ill ill i i !® i llplll! I IiI I ! ill! I §11 II ill III! i!iil'lll! I! ill 11 lilli #



••



•••• »



»»