Wewangsan Kruna [PDF]

  • 0 0 0
  • Suka dengan makalah ini dan mengunduhnya? Anda bisa menerbitkan file PDF Anda sendiri secara online secara gratis dalam beberapa menit saja! Sign Up

Wewangsan Kruna [PDF]

Wewangsan Kruna Kruna Bahasa Bali : Kruna inggih Punika: pupulaning suara/ wianjana sane ngawetuang arti. Pepalihan krun

6 0 381 KB

Report DMCA / Copyright

DOWNLOAD FILE


File loading please wait...
Citation preview

Wewangsan Kruna Kruna Bahasa Bali : Kruna inggih Punika: pupulaning suara/ wianjana sane ngawetuang arti. Pepalihan kruna kapalih dados 2 soroh luirnyane: a. Kruna Basa Bali Nganutin Wewangsannyane (Kedudukannya) b. Kruna Basa Bali Nganutin



Wangunnyane



Wewangsan Kruna: Wewangsan kruna inggih punika tingkatan utawi kedudukan kruna sane wenten. 1. Kruna Aran (Kata benda): a) Kruna Aran Sekala: Kruna aran utawi Kruna Benda sane Kongkrit(nyata). Upami : Meja,kursi,sepatu, baju, tanah,kayu, miwah sane lianan. b) Kruna Aran Niskala: Kruna aran sane abstrak (tan dados cingakin nanging dados karasayang) Upami : atma, keneh, angin, bunyi, dewa, suarga, neraka, miwah sane lianan. 2. Kruna kria (Kata Kerja): a) Kruna kria lumaksana (aktif): Upami: melaib, jumujug, nyangkol, negul, mentil, ngoreng, miwah sane lianan. b) Kruna kria linaksana (pasif): Upami: ginawe, kaabas, adepa, tanjunga, tikula, kajekjek, miwah sane lianan. 3. Kruna Kahanan (Kata Sifat): Upami: sakit, tegeh, endep, putih, jegeg, nakal, bocok, jemet miwah sane lianan. 4. Kruna Wilangan (Kata Bilangan): a) Kruna wilangan undagan: Upami: sa, dua, telu, pat, lima, miwah sane lianan. b) Kruna Wilangan Pahan (Pecahan):



Upami: atenge, asibak, apah teluan, apah empatan, apah limaan, miwah sane lianan. c) Pepasten Wilangan: Upami: aijas, apuun, alunggah, asopan, asoksokan, abotol, miwah sane lianan. d) Kruna wilangan undagan (tingkat): Upami: kasa, karo, katiga, kapat, kalima, kaenem, miwah sane lianan. e) Kruna Wilangan Gebogan: Upami: lebak,telung benang,samas, miwah sane lianan. 5. Kruna Pangentos (Kata Ganti): a) Kruna pangentos jadma kapertama (orang pertama): Upami: tiang, icang, titiang, deweke, raga, miwah sane lianan. b) Kruna pangentos jadma kaping kalih (orang kedua): Upami: ragane, jerone, nyai, cai, iba, miwah sane lianan. c) Kruna pangentos jadma kaping tiga (orang ketiga): Upami: ipun, ida dane, ia, miwah sane lianan. 6. Kruna Pangarep (Kata Depan): Upami: Di, ka,ba, I, ring, saking, uli, ri, olih,miwah sane lianan. Conto: Di abian, ka tegale, ba dangin, Ituni, ring setrane, saking kota, uli desa, ri kantune olih Empu Sedah. 7. Kruna Penyambung (Kata Sambung): a) Kruna Panyambung Sampun Janten (Pasti): Upami : Sawireh, Sakewale, Yadiapin, tur, nanging, teken, laan, yadiastun, buina, miwah sane lianan. a) Kruna Penyambung Dereng Janten (Ten Pasti): Upami : winursita, kacrita, warnanen, kancit, miwah sane lianan.



8. Kruna Pidarta (Kata Keterangan) a) Kruna Pidarta Indik Genah (Tempat) Upami : Ba daja, ka peken, di carik, ring kota, di sekolah, miwah sane lianan. b) Kruna Pidarta Indik Dauh (waktu) Upami : di abulan, i tuni, semengan, dasa lemeng, petengne, miwah sane lianan. 9. Kruna Peneges (Kata Penegas): Kruna sane negesang lengkara. Upami : ya,ja,sih,ke,te. 10. Kruna Panguuh/Pituduh (Kata Seru): a) Marupa tetuladan suara (Tiruan suara) Upami: bur, bug, dar, plah, suit, briak, miwah sane lianan. b) Sane nyinahang rasa (Tiruan Perasaan) Upami: duh, ah, beh, ih, dewa ratu, uduh, wih miwah sane lianan. 11. Kruna Wewastan (Kata Sandang) a) Kruna Pateket Nyinahang Jadma: Upami: I, Ni, gede, luh, ngakan, Miwah sane lianan. b) Kruna Pateket Nyinahang Mautama: Upami: Sang Bima, Sang Rama, Sang Sutasoma, miwah sane lianan. c) Kruna Pateket Nyinahang Suci: Upami: Dhang guru, Dhang acarya, miwah sane lianan. d) Kruna Pateket Nyinahang Niskala: Upami: Hyang Widhi, Hyang Parama Kawi, miwah sane lianan. e) Kruna Pateket Nyinahang Suci Niskala: Upami: Dang Hyang Nirarta, Dang Hyang Drone, miwah sane lianan. f) Kruna Pateket Nyinahang Utama lan Niskala: Upami: Sang Hyang Widhi, Sang Hyang Wenang, miwah sane lianan.



Conto Lengkara: 1) Kruna Aran (Kata Benda):  Mejane mecat gadang. (Kruna Aran Skala)  Angin di carike ngelinus. (Kruna Aran Niskala) 2) Kruna Kria (Kata Kerja):  Rini majalan ka sekolah. ( Kruna Kria Lumaksana)  Biu ne sampun kaadep. (Kruna Kria Linaksana) 3) Kruna Kahanan (Kata Sifat):  Andi Jemet nulungin rerama. 4) Kruna Wilangan (Kata Bilangan):  I Ketut nyilih pensil tiang dadua. (Kruna Wilangan Undagan)  Biang numbas poh tengan kilo. (Kruna Wilangan pahan)  Bapa numbas biu aijas. (Pepantes Wilangan)  Ring sasih kasanga rainan nyepi kasalanggaraan. (kruna wilangan undagan)  Toni numbas baju aji telung benang tali. (Kruna Wilangan Gebogan) 5) Kruna Pangentos (Kata Ganti):  Tiang Lakar melali ka pasih. (pangentos Jatma I)  Ragane sampun budal dumunan. (Pangentos Jatma II)  Ia punika timpal tiang. (Pangentos Jatma III) 6) Kruna pangarep (Kata Depan):  Dadong memula jagung di abian. 7) Kruna Penyambung (Kata Sambung):  I Timas tusing ngidang masakolah, sawireh tusing ngelah pipis. (Kruna Panyambung sampun Janten)  Sedek dina anu, kacrita I Kancil matemu ajak I Bojog. ( kruna penyambung dereng janten )



8) Kruna Pidarta (Kata Keterangan):  Kakiang medagang di peken. (Kruna Pidarta indik genah)  Petengne Budi melajah Bahasa bali. (Kruna Pidarta Indik Dauh) 9) Kruna Peneges (Kata Penegas):  De te keto! 10)Kruna Panguuh/Pituduh (Kata Seru):  Dar, Dar, Dar munyin kembang apine di sisin jalan rayane. (Marupa Tetuladan rasa)  duh! Cening pianak meme, do cening bengkung. ( sane nyinahang rasa ) 11)Kruna Wewastan (Kata Sandang):  Ni Made Jadma. (Kruna Pateket Nyinahang Jadma)  Sang Bima maburu ka alase. (Kruna pateket nyinahang mautama)  Dhang guru ngajahin memanah ring ida sang arjuna. ( kruna pateket nyinahang suci )  Olih asung nugraha ring Hyang Parama Kawi,iraga para semeton bali aman lan sentosa. ( pateket nyinahang niskala )  Pura Uluwatu ring bali kawangun olih Dang Hyang Nirata. ( kruna pateket nyinahang suci niskala )  Sang Hyang Widhi ngicenin kerahayuan sareng sami. (Kruna pateket nyinahang utama lan niskala)



Tugas Bahasa Bali (Wewangsan Kruna)



Oleh: Kelompok 1 (X IPA 2) 1. Devi Krismayani



(10)



2. Made Ayu Bella Reviana



(08)



3. Febby Sanjiwani



(16)



4. Putu Freddy Arya Susila



(17)



5. I Kadek Wira Adi Jaya



(35)



6. Yohanes Aditia Merta M.



(37)



7. Si Luh Putu Yulita Suningsih



(38)



SMA N 1 Kuta Utara Tahun Pelajaran 2013/2014