Bilmek ve İstemek 9786050201482 [PDF]

Citation preview

SCHOPENHAUER BİLMEK VE İSTEMEK



BİLMEK VE İSTEMEK



Arthur Schopenhauer (d. 1788, Danzig - ö. 1860, Frankfurt am Main) Ünlü Alman filozofu. 1813'te Jena'da Über die vierfache Wurzel des Satzes vom Zureichender Cininde (Yeterli Sebebin Dörtlü Kökü) adlı bir tez savundu ve 1818'de büyük eseri Die Welt als Wille und Vorstellung'u (İstenç ve Tasarım Olarak Dünya) yayımlandı. Berlin Ünivesitesi'nde doçent oldu (1820); 1831'de öğretim üye­ liğinden aynlarak Frankfurt'ta münzevi bir hayat yaşadı; alaycı ve nükteli eserleri arasında, Über den Willen in der Hat ur (Tabiatta İrade Üstüne) (1836), Über die Freiheit des Menschlichen Willens (İnsan İradesinin Hürriyeti Üstüne) (1839), Die beiden Orundproblem e der Ethik (Ahlakın İki Temel Meselesi) (1841), Parerga und Paralipomena (1851) yer alır. İki eseri ise ölümünden sonra yayımlandı: Yaşam Bilgeliği Üzerine Aforizmalar, Düşünceler ve



Fragmanlar. Schopenhauer felsefesi, hem Kant idealizmine hem de Hint filo­ zoflarına dayanır. Bütün doktrinini, özneyi de nesneyi de kapsa­ yan tasavvur (Vorstellung) ve irade gücü kavramı üstüne kurar. Dünya bir tasavvurdur, yani o, akılda tasavvur edildiğinden başka bir şekilde düşünülemez (idealizm). Schopenhauer, bu fenomen­ ler dünyasının dayanağına, "irade" (istenç) adını verir ve her kuv­ veti bir irade olarak görür (iradecilik). Bu irade varlıklarda, yaşama isteği veya yok etme sebeplerine karşı direnme ve onlara hâkim olma eğilimi olarak belirir. Zekâ bile yaşama isteğinin hizmetinde­ dir; bununla birlikte, insan, her yaşantıda ve çabada kötülük ve acının bulunduğunu anlayınca, yaşama isteğinden kendini gene zekâ yoluyla kurtarabilecektir. Bu, hayat şartlarının karamsar bir analizidir ve Schopenhauer, kendisine ün sağlayan keskin zekâ­ sını ve acı belagatini bu konuda ortaya koymuştur. Schopenhauer'in ahlakı, insanlann özdeşliğinden ileri gelen acıma duygusuna dayanır.



Arthur Schopenhauer



BİLMEK VE İSTEMEK



Çeviren:



Ahmet Aydoğan



sey



< '»



Say Yanıtlan Schopenhauer / Toplu Eserleri 12



Bilmek ve İstemek



ISBN 978-605-02-0148-2 Sertifika Ilo: 10962 Yayın Haklan © Say Yayınlan Bu eserin tüm haklan saklıdır. Yayınevinden yazılı izin alınmaksızın kısmen veya tamamen eılıntı yapılamaz, hiçbir şekilde kopyalanamaz, çoğaltılam az ve yayımlanamaz. Özgün adı: Die Wett als WiIIe und Vorstellung, Bd. II, Kap. XLI: Ueber die Tod und sein Verhâltniü zur Unzerstörbarkeit unsers Wesens an sich. Parerga und Paralipomena, Bd. II, Kap. X: Zur Lehre von der Unzerstörbarkeit unsers wahren Wesens durch den Tod.



Çeviren: Ahm et Aydoğan Editör: Derya Önder Sayfa Düzeni: Tülay Malkoç



Baskı: Kurtiş Matbaası Topkapı-İstanbul Tel: (0212) 613 68 94 Matbaa Sertifika No: 12992 1. Baskı: Say Yayınlan, 2012



Say Yayınlan Ankara Cad. 22/12 • TR-34110 Sirkeci-İstanbul Telefon: (0212) 512 21 58 • Faks: (0212) 512 50 80 e-posta: [email protected] • w eb: www.sayyayincilik.com w w w .faceb ook .com/sayyayinlari Oenel Dağıtım: Say Dağıtım Ltd. Şti. Ankara Cad. 22/4 • TR-34110 Sirkeci-İstanbul Telefon : (0212) 528 17 54 • Faks: (0212) 512 50 80 e-posta: [email protected] • online satış: www.saykitap.com



İçindekiler i Toplu Bakış Kendinde Şey ve Fenomen Karşıtlığı Üzerine Bazı Müşahedeler...........................................................9 II Hazırlık Bilmek ve İstemek Bakımından Beden-İrade ilişkisi...... 23 Ek- Bilmenin İki Türü:Fizik ve Metafizik Henri Bergson..............................................................50 m Bilmenin Sının: Kendinde Şey Kendinde Şeyin Bilinebilirliği Üzerine........... ................39 Kendinde Şey Olarak İrade Üzerine Aşkın Düşünceler.....................................................55 IV Bilmek, İstemek ve Ölmek Gerçek Varlığımızın Ölümden Sonraki Durumu............. 69 V Yorum



Doğu Düşüncesinin Schopenhauer'in Kendinde Şey Öğretisi Üzerindeki Etkileri Moira Iiich o lls .............................................................87



I



Toplubakış



Kendinde Şey ve Fenomen Karşıtlığı Üzerine Bazı Müşahedeler1



Kendinde şey duyularımızın herhangi biri aracılığıyla algı­ dan bağımsız olarak mevcut olan, dolayısıyla hakiki an­ lamda var olan şeyi ifade eder. Demokritos'a göre o bi­ çimlenmiş maddeydi; aslında Locke için de aynıydi; Kant için bu bir bilinmeyen, benim içinse iradedir. Demokritos'un meseleyi nasıl bütünüyle bu anlamda ele aldığını ve dolayısıyla bu kümenin başında geldiğini eserleri önünde olan ve çoğu zaman ondan harfi har­ fine iktibaslarda bulunan Sextus Empiricus'dan (Adversus machem&icos, lib. III, § 135) alınma aşağıdaki pasej gösterir: ArpoKpiToç 8e öxı |iev ctvaıpsî tâ ([»aıvoneva, tcüç aia0 fıascrıv, Kai toûtcûv Aiyeı jır|8ev