Eski Yunanca, Grekçe Gramer ve Syntaks [PDF]

Citation preview

—-



Hı



Prof. Dr. Zafer Taşlıklıoğlu



2ccH I ioob Edebiyat Fakültesi Matbaası



Bugün artık konuşulmayan, alışılmış bir tabir ile oluddolunan Eski Yunanca. Avrupa ve dolayısıle modern^* a dillerine saklamış olduğu bitmez tükenmez kel™ lefhum hazinesile, dünya kültür ve med^yetınm yarabm mvvetlerinden birisidir ve bu fonksiyonu ile hala tarihi ro ünü oynamağa devam etmektedir. • Fakültemizin bu bakımdan ehemmiyeti gayet açık b unan Klâsik Filoloji bölümü öğreecilerinin . Eski Yunancada İlk Adımlanın bu ikinci baskısını takdim ■derken eski Grekçe ile bugünkü modern Yunanca arasın¬ daki münasebetlere bir nebze dokunmak ihtiyacını duymaktayım. Harflerin aynılığı bir tarafa bırakılacak olursa, ne te¬ lâffuz ne cümle yapısı ve hatta ne de gramer bakımından eski Grekçe ile modern Yunancamn hemen hemen hiçbir benzerliği yoktur. Modern Yunancamn, eski Grekçenın za¬ manla tekâmül etmiş şekli olduğu mahiyetinde arada sırada varılan hükümler eskimiş Phil-Hellen düşünüşün ^ahur erınden ibarettir. Bu iki dil arasındaki yakınlık ancak H,n^ rupa dil gurubuna dahil bulunan İngilizce, Almanca, sızca v.s. gibi dillerin eski Grekçe ile arzettıklerı yakınllk ^Modern Ytfiiânca ile eski Grekçe arasındaki derin farkı bu şekilde kısaca belirttikten sonra, eserde Turkçenm kullanılışı bakımından karşılaştığımız güçlükleri izah için,



r.



m



-.iv -



bizim dilimizle eski Grekçe arasındaki büyük bünye far¬ kını da belirtmek gerekir. Öğrencinin yapacağı alıştırmalar¬ da tercüme edilmek üzere verilen Türkçe cümlelerin bizim edebî anlayışımıza uygun olmaması dikkati çekebilir. Ancak eski Grekçeye yapılacak çevirmelerde öğrencinin güç¬ lüklerle karşılaşmasını önlemek üzere Türkçede bazı fedakâr¬ lıklara katlanmak mecburiyeti hasıl olmuştur. Gâye, öğren¬ ciyi çevirme esnasında Türkçe değil, eski Grekçe ifade hususiyetlerini düşünmeye alıştırmaktır. Öğrenci çevireceği cümleleri, Türkçesindeki kelimelere harfiyen uyarak değil, eski Grekçede söylenmesi gereken manaya uygun şekilde tercüme etmelidir, | Kitapta kolayca anlaşılmasını sağlamak gâyesile bazan Lâtince Gramer ıstılahları da kullanılmıştır. Öğrencilerime faydalı olmasını temenni ederek, eserin basılması hususunda yardımını esirgemiyen kıymetli Dekanımız Prof. Dr, Afif Erzen’e teşekkürlerimi sunmayı zevk bilirini. Yeşilyurt, Ekin Sokak ■s Fulya Apt. 30/3



Z. Taşlıhlıoğİu * V



V. s X ■ ■*



,.



11



İÇİNDEKİLER Accusativus Hali, 9,56-7; Mastarla beraber, 50;



Partisip ile



beraber, 109. Akıcı harfler, 4,119. _ Articulus, 19, 24. • Artma, 15,28-9; Bileşik Fiillerde, 45-6. Attike Çekimi, 119. Damak Harfleri, 4, 78. Dativus Hali, 10, 53. Diş Harfleri, 4, 85. _ , ,A , Dolaylı İfadeler, *27, 49, 50, 77, 109, Edatlar, ?, 178-180, Emirler, 144-5. Fevkalâde Zamanlar, 71-2. Fiillerin Tam Çekimi. 196-199. Fısıltılı Harfler, 4; 122. Genetivus Hali, 10,53, 60; Gen. Absolutus; 101-2. İsim ve Özellikleri, 1, 8-11. Katlama, 41-3; Bileşik Fiillerde, 46. . Kaynaşma, 103; Fiillerde, 204, 108, 111; İsimlerde,



*' ' •S ft-1



•’



.„a 128;



Sıfatlarda, 129. • Kuralsız Fiiller, 181-195. Lügatçe, 201 -230. Maksat Cümlesi, 136, 141. Mastar: Zamanları, 49-50; Kullanılması, 49, 50,7o|iaı



altına Çocuğun yaptığına kanidirler aİKİa |iâX£«JTo;ı



Doğru £ttePqûâeuov, TTE-TTOIT1*KEVOI -Ö|U)V



altında Çoğunun yaptığını zannediyorlar ahla |jâXea0aı



Sahife 47 Alış. XI. Str.8 50 Alış. XII. str. 1 52 Cetvel 1 str. 6 53 str. 13 53 Alış.Xlll B str. t 57 Alış. XIV B. str. 8



t-.ÇI - ■



4



-d -



66. KELİMELER str. 2 67 Alışt. XVIII, str. 16



-ttL



KELİME ÇEŞİTLERİ jr



■r



i



r



1



,



m



Kelimeler dilbilgisince sekiz çeşide ayrılır: 1 — İsim, 2 — Sıfat, 3 — Zamir, 4 6 — Edat, 7 — Bağ, 8 — Ünlem.



Fiil, 5



Zarf,



*



‘r



X — İsim ; Varlıklardan her hangi birinin veya bir züm¬ renin adı olan kelimelere “İsim,, denir. Bülent, arslan, Ankara, düşünce gibi. , % m



■»



2 Sıfat: İsimleri vasıflandıran veya belli eden kelime¬ lere. “Sıfat,, denir, “ Yiğit arslan,,, “ Yeşil Edirne„, "bu dü¬ şünce,, ifadelerindeki yiğit, yeşil, bu kelimeleri gibi. »



--V



*



'



3 — Zamir; Bir İsmin yerini tutan kelimelere “Zamir,, denir. “O gayretlidir„, “6u hatalıdır„, “kim geliyor?,,,.11 her¬ kes fânidir,, ifadelerindeki o, bu, kim, herkes kelimeleri gibi. *



4 — Fiil: Bir hareketi veya hali bildiren kelimelere “Fiil,, denir. ** Yardımınızı bekliyorum,,, “memnun oldu,,, "hava gü¬ zeldir,, ifadelerindeki bekliyorum, oldu, -dir kelimeleri gibi, 4



-m



5 — Zarf: Bir Fiilin, bir Sıfatın veya diğer bir Zarfın anlamını tamamlıyan kelimelere “Zarf,, denir. “Ağırca işitiyor„ , "erken geldi,,, "elbise pek güzeldir,,, “daha sonra gelecek„ ifadelerindeki ağırca, erken, pek, daha sonra kelimeleri gibi, %



6 — Edat: bir isim veya Zamir ile Fiil arasında, bazan da iki isim arasında bir münasebet gösteren kelimelere “Edat,, Eski YunaneacU ilk Adımlar — 1



denir. “Balta ile kardeşime vurdum,,, “yurt için ölürüz,,, "pazara kadar gitti„ ifadelerindeki ile, için, kadar kelimeleri gibi. 7 — Bağ: Cümleleri veya Cümle içinde eş vazifeli keli¬ meleri birbirine bağhyan kelimelere "Bağ,, denir, "Doğan ve Suna kardeştirler,,, "eğer çalışırsa kazanır,,, "çalışıyor ama muvaffak olamıyor,, ifadelerindeki ve, eğer, ama kelimeleri



gibi. 8 — Ünlem: bir duygu ve heyecanı belirtmeğe yanyan kelimelere "Ünlem,, denir. Heyhat!, inşallah i, eyvah! gibi.



Eski Yunan Alfabesi ve harflerin okunuşu Eski Yunan alfabesinde yirmi dört harf vardır: Harfler Büyük



Küçük



A B



a



r A E Z H



M



İsimleri Alfa Beta Gamma Delta Epsilon Zeta Eta Theta lota Kappa Lambda Mü



V



Nü



P y 6



£ Ç n



e



e



ı



t



K A M N



K



X



Ksi



Okunuşu a b d e (kısa) ds e (uzun) t (peltek okunuşu) * i k i



m n ks



Büyük O



Küçük



ri



Tf



P



p



2



Halbuki Hafif Nefes İşaretini (’) almış bir Sesli sadece r* ! kendi sesiyle okunur; fazladan bir "H„ sesi almaz. Meselâ: şfv V*% -'■** N. dvnp ..... telaffuz ediniz: aner «== adam



•*



Şunu da unutmamak lâzımdır ki Sessizlerden (p) harf kelimelerin başında bir Sesli gibi üzerine daima Sert Nefes şareti O alır;fakat bu işaret, (p) nun okunuşuna tesir etmez. Meselâ:



.



“



3



jiı^Tcop ..... telaffuz ediniz: retor — hatip ■



jJTCjıVy



,



«



*,



ır



”,



*



i



*



1 ~ r3,



Sesli harflerden de Üpsilon (u) kelime başlannda zaman için Sert Nefes İşareti (') alır. Meselâ: i



1



'



»



l3*>'



a



. . . telaffuz ediniz: hüpnos



ÖTTVOÇ ,



İ-Y»



4



' C>^İı



Ufffat



u *T V>j



N '*?■ Iftk •



kelime, eğer Çiftseslilerden biriyle başlarsa Nefes İşaretini birinci Sesli üzerine değil, ikinci Sesli üzerine Meselâ:



JK| *■• _ .^



,



_e



j



1



T



"***•■'"



"



"



Z



*•



tİ-' *■* *ı



.



^



-e



oûpavöç, .... ===== gök



4



■



OÖTOÇ = bu . a|aXtîvn.= utanma ‘



‘



,



•••■ Ü.



■



*



~



İ-"J- '. ^



_ 4



Nefes İşaretini almış Sesli, şayet bir Ton İşareti [*] (tövoç) de alacaksa bu takdirde bu İşareti Nefes İşaretinin sağına koymalıdır. Fakat üç Ton îşaretindenbiri olan Circamflexus*u koymak icap ederse o zaman bunu Nefes İşaretinin sağına değil, hemen üzerine koymalıdır. Meselâ: ,4 ,*-



• H.a



E



t1! Bk. S. 6.



1



•-■'5i



insan ki bu



= şarap Kelimenin bu ilk harfi Büyük harf ise Nefes işareti de 7on işareti de üstüne konacak yerde Büyük harfin sol yuka¬ rısına konur. Meselâ: Efpeooç.= Ephesos



.= Atina



’A8r)vaı



’lpK.. iris



ESKİ YUNANCA KELİMELERDE TON VE VURGU Ton, bir hecede sesin yükselmesi ve alçalmasıdır. Bununla ilgili olmak üzere Eski Yunanca kelimelerin üzerine Ton İşa¬ reti denilen bazı İşaretler konursa da bunların gerçek değer¬ leri henüz münakaşa mevzuudur. Vurgu, Umumî olarak kelimelerin okunuşunda, hecelerin¬ den bir veya fazlası ötekilerden daha kuvvetli çıkar. BÖylece daha kuvvetli okunan heceye vurgulu hece denir. Tabiatiyle bu Vurgu kısa hecelerden ziyade uzun hecelerde bulunur. Kelimeleri okurken talebe Vurgu bakımından aşağıdaki basit kaidelere dikkat etmelidir: 3 1. Son heceye vurulmaz, ^ 2, Bir Kelimenin sondan evvelki hecesi uzun ise telaffuz anında bu hecenin üzerine vurunuz. Meselâ: Öv6pWTTOÇ



ttoMtûv Aûovteç i1)



3. Bir kelimenin sondan evvelki hecesi kısa ise bundan önceki, yani sondan üçüncü heceye vurunuz. Meselâ: t1] «o» Seslisi tabiatsa kısa İse de, arkasında iki Sessiz har! bolun¬ dan için uzun sayılır. Aynı 5ekİlde efeoriv, 6İ7TOTTTOÇ v.,. ■



ı



+



*



I



•XccteTroîç XeXup£voç dtTToAapûv 1



■ #



**



*



''



*



..



4. Kelimeleri telaffuz ederken Ton İşaretlerini hiç nazan itibara almayınız. T*



İT



¥ *



NOKTALAMA İŞARETLERİ ■*



■



\



Eski Yunancada dört Noktalama İşareti kullanılır: *



1.



Virgül (,); Türkçe Virgülün aynıdır,



2. Yukarı Nokta ( ); Noktanın karşılığıdır.



Türkçe Noktalı Virgül ve İki r.> •



3.



Soru İşareti i„ ve "masası„ kelimeleri de Yalın Halde sayılır ve Eski Yunancaya öyle tercüme edilir. O halde kim? veya ne? sorularının kar¬ şılığı olan kelimeler, sonunda — i ve benzerleri bulunsun bulunmasın, Eski Yunancaya muhakkak surette Nominativus Halinde tercüme edilecektir. 2 — Voeativus: Çağrı Hali; bir Şahıs veya Şeye hitap ederken veya onu çağırırken kullanılır. Bülent /, Ey Ulu Tan¬ rım! kelimeleri bu Haldedir, 3 — Accusativus: —i Hali; Düz Tümleç olan, yani Fiilin doğrudan doğruya tesir ettiği kelimenin Halidir. Kimi ? veya neyi? sorularının karşılığı bu Halde bulunur. Türkçede bu Halde bulunan kelimelerin sonuna — i veya onun değişik şekilleri gelir. Yalnız, belirsiz olan Düz Tümleç¬ ler Türkçede yine Yalın Halde bulunur. “O bir kitap gazdı„, Cümlesindeki kitap kelimesi boyledir. Türkçede bu kelime Yalın Halde olmasına rağmen Eski Yunancada Accusativus Halinde gelmesi şarttır. Buna göre öğrenciler şu üç noktaya dikkat etmelidir. a) Eski Yunancada Nominativus yalnız özne olan veya ona uyması gereken kelimelerin Halidir. Ekseriya başka keli¬ meler Nominativus Halinde gelemez. b Fiilin doğrudan doğruya tesir ettiği kelime, Türkçede — i alsın almasın, Eski Yunancada muhakkak i4ccu$ativus Halinde gelir. "Kitabı yırttım» ve "bir kitap yazdım,, Cümlele rinde hem "kitap» hm "kitabı„ , Fiillerin doğrudandoğruya



-



10



-



tesir ettiği kelimelerdir. O halde Eski Yunancada her ikisinin de karşılığı /Iccusafitms Halinde gelecektir. c) Türkçedeki "evi„ gibi kelimeler, Eski. Yunancada ya Nominalivus, yahutta /IccusafıYus Halinde bulunabilir. Meselâ: “Hocanın evi büyüktür,. Cümlesinde "evi„ kelimesi, Cümlenin Öznesi olup, Eski Yunancada Nominativus Halinde kullanıla¬ caktır. Halbuki, "Hoca büyük evi satın aldı,, Cümlesinde Hevi„ kelimesi Düz Tümleç olup, Eski Yunancada Accusativus Halin¬ de bulunacaktır. 4 — Genetivus: — in Hali; Türkçede bir şeyin kime ait olduğunu gösteren Tamlama veya izafet Halinin karşılığıdır. Kimin? veya neyin? sorula¬ rına cevap olan kelimelerin Halidir. 5 — Dativus: — e Hali; Dativus Halinin esas vazifesi Dolaylı Tümleci göstermek¬ tir. Buna göre Türkçedeki — e Halinin karşılığını teşkil edebilir. Meselâ: «Kitabı babama gönderdimı Cümlesinde ikitabv kelimesi Düz Tümleci, ^babama kelimesi ise Dolaylı Tümleci teşkil etmektedir. Bu beş Halin ne şekilde kullanıldığı daha geniş olarak İleride görülecektir. a#



SAYI (Numerus) — Eski Yunanca İsimlerde üç Sayı vardır: 1 — Tekil: Singularis; Bir tek olan İsmin Sayısıdır. 2 — Çoğul: Pluralis ; Birden çok olan İsimlerin Sayısıdır. 3 — Tesniye: Dualis; Çift gösteren bir kelimenin Halidir. Eski Yunancada çift olan iki Şahıs veya Şeyi göstermek



için Tesniye (Dualis) denilen bir Sayı kullanılır. Meselâ: gibi. Aynı zamanda böyle ifadeler Çoğul Sayısında da bulunabilir. Yukardaki beş Halden her birinin Tekil, Tesniye ve Çoğul Sayılan vardır, CİNS (Genus) — Eski Yunanca İsimlerde üç Cins vardır: ■



1 — Eril :



Masculinum



2 — Dişil :



Femininum



3 — Cinssiz :1



Neutrum



'



İSİMLERDE ÇEKİM (Declinatio)



Bir İsmin beş Halinin, önce Tekil sonra Tesniye ve Çoğul şekilleri olmak üzere, birbiri ardı sıra tekrarlanmasına o İsmin Çekimi denir. Bunun misalleri ileride görülecektir, v r



+



s



I



ESKİ YUNANCADA FİİLLER (Verba) Fiiller iki bakımdan sınıflanır: a)



Özne bakımından



b) Tümleç bakımından Özne bakımından Fiiller — Fiillerin



Özne bakımından



sınıflanması onun Çatısını (Vox) verir. Fiillerde üç Çatı vardır: ş



1 — Etken: Vox Activa; Fiilin gösterdiği iş Özne larafından yapılıyorsa o Fiil Etken olur. Meselâ; .



2



T ”%



.



-



i,-.-.1



.



. .■ |L



-



12



,f



s-ı* ’



—



Burada sevme işi özne tarafından, yani benim tarafımdan yapıldığı için Fiil Etken’ dir.



/



2 — Edilgen : Vox Passıva; Fiilin gösterdiği iş özne üzerine yapılıyorsa Fiil Edilgen olur. Meselâ: ^Seviliyorum». Burada sevme İşi özne olana karşı gösterildiği için Fiil Edilgen'dir 3 — Orta Çatı î Vox Media; Orta Çatının Dolaylı olarak bir "kendi üzerine tesir,, mânası vardır; yani bu, öznenin kendisi için birşey yaptığını veya birşey yaptırdığını, yahut da Öznenin, yapılan işle her hangi bir alâkası olduğunu gösterir.' Meselâ: "Yıkanıyorum». Burada yıkama işi, Özneye, yani Dolaylı bir şekilde benim üzerime döndüğünden, neticede kendimi yıkamış, banyo etmiş olacağımdan Fiil Orta Çatı sınıfındandır. Tümleç bakımından Fiiller üçe ayrılır;



Fiiller Tümleç bakımından



1 — Geçişli; Transitivum; Bîr Fitlin gösterdiği iş birşey üzerine doğrudan doğruya tesir yapıyorsa o Fiii Geçişli sayılır. “Evi yıktı», "Hocayı gördüm„ Cümlelerinde yıkmak "ev» üze¬ rine, görmek "hoca,, üzerine doğrudan doğruya tesir etmekte¬ dir. O halde "yıkmak„ ve "görmek„ Geçişli Fiillerdir. 2 — Geçişsiz: Intransilivum; bir Fiilin gösterdiği iş bir Tümlece doğrudan doğruya tesir etmez ve sadece işi yapanın kendine ait kalırsa o Fiil Geçişsiz olur. "Ben uyuyorum», "Çocuk koşuyor„ Cümlelerinde uyumak ve koşmak başka bir kimseye veya şeye tesir eden işler değildir, öznenin şahsına ait kalırlar. O halde bu Fiiller Geçişsizdir. 3 — Bağlı yan: Copulativum; bazı Fiiller sadece özne ile bir İsim veya Sıfat arasında bağ vazifesi görürler. “O hasta¬ dır» , "Ben hekim olacağım», Cümlelerindeki -dır, olacağım,



!



■L



' \



Sadece dikkat etmelidir. DİĞER ÖZELLİKLERİ -



4



’ıi



m



-w



* ■ !MV 1



'



- 7İQ



^



W#



> **rE



m



1 — Kip: Modus Fiilin gösterdiği işi ifade tamdır, Kip vardır: > (i)



Haber Kipi: Indicativus Emir Kipi: Imperativus Mastar Kipi: Infinitivus



(iv,) lix \-4KSu» i



' >:



Y/rS? -'



Fiilin gösterdiği işin, sözü söyliyen, dinîiyen başkası tarafından yapıldığını gösterir.Fiillerde üç şahıs vardır:



s. " £ ^



I



— 14 —



(i.) Birinci Şahıs: sözü söyliyen (İL)



İkinci



»



:



>



dinliyen



(iii.) Üçüncü » : > söyliyen bir Şahıs veya Şey.



ve dinliyenden başka



Her bir Şahıs Tekil, Tesniye ve Çoğul olabilir. 4 — Zaman: Tempus; •



Fiilin vaki olduğu zamanı gösterir. Eski Yunanca Fiillerde Yedi Zaman vardır: (i.) Praesens: Şimdiki Zaman ve Geniş Zaman; (ii.) İmperfectum: Şimdiki Hikâye Zamanı;.



Hikâye



Zamanı



ve Geniş



(iii.) Futurum Simplex: Gelecek Zaman; (iv.) Aoristum 1 (v.) Perfectum J



Geçmiş Zaman j1];



(vi.) Plusquamperfectum: Geçmiş Hikâye Zamanı; (vii.) Futurum Perfectum: Gelecekte Geçmiş Zaman.



FİİLLERİN ÇEKİMİ [2] (Coniugatio)



Bir Fiilin, bir Kip ve Çatıdaki Zamanlarının Şahıs ve Sayılarına göre birbiri ardı sıra tekrarlanmasına onun Çekimi denir. Bir Fiilin Çekimi çeşitli Gövdelerinin önüne veya sonuna özel Takılar getirmek suretiyle yapılır. [i] [i]



Bu iki Zaman arasındaki fark ileride izah edilecektir. Fiillerin tam Çekimi için kitabın sonundaki cetvele bakınız.



î Türkçede Fiillerin Zamanlariyle Eski Yunanca arı arasında kesin bir karşılık aramamalıdır, îrcümelerde Zamanların gerçek manalarına P •



*



1 ■.*



t1



: “ J



■



6aAdtCT TOÎV



VO|İ.CO VOflOlV



TW Supu TOÎV Sûpoıv



Çoğ. N. V. Acc. Gen, Dat.



ol TOUÇ TÛV TOÎÇ



vopoı v6pouç vânwv vo^otç



TOt tot TÛV



Tek. Nom. Voc. Ace, Gen. Dat.



0



TO TOÛ Tep



SÛpOV Öûpov 6wpov Sûpou Sûplp



'Jj •;;» 1 | jl i -î'İ 1



Sûpot Sûpoc Sûpcov Stapoıç



I ’ I T 1 f , ' y f ~vî



ARTİCULUS



I



toÎç



•«



Etpf, olmak



|İ



« *1



Şimdiki Hikâye Şimdiki Zaman Zamanı İ



Benîm,



şensin.



odur v.b.



Tek. 1. cipi 2. cT



idim, şen idin, o idi v*s. Ben



Eril Dişil |



vı



Tek.



yahut fiv fjoöa



3. EOTİ(v)



Tes. 2, toröv 3, âotâv Çoğ. 1. £ctji£v



2. &7TĞ 3. doı(v)



flOTOv fjaTrjv



Tes.



İfaEV ^TE f}aav



Ç»î



%



*3i *



».o;



%#*►



K>7



’ mm îlrV gS*tî ' «



.v-i



, rv



■s



r



■'



İkinci Çekimden (o) Gövdeli Eril. Dişil, v-; .V



6 ayyeÂoç, haberci



.-1



6 6 6 M i 6 W ö



oTpotTnYoç, komutan aüppaxoç, müttefik TroAepıoç, düşman SoûAoçj'köle TroTctpöç, nehir 6 8eoç, taun 6 Sfjpoç, halk



■ /, .



•



Tf



«ŞT-f'İ vfjooç, ’ ö V - A AnEipoç, |



f&.'■' İS. > ; tö ıreBîov, Ova tö *6ırAov q | tö uAoîov, gemi, tâ xwpiov, yer,mev .



.



’



İl



’



Not. - özne Cinssiz Çoğul olursa,. Fiil Çöğül Tekil olur. \



1



**



*



* r _l_ l_



■ ;



.



.



*



... - W-



ALIŞTIRMA V.



-v -■



ÂT n " -■•■ı jp-



-■



- -i



a



rtifjj



* -—v



i



fc£-V-V~>



İ&&ı 4



»



A. 1,



İv rq 68$ — TOÛ 8nİıou — toÎç SoüAoıç — e , vnaov, 2. Trpö Trjç 0ûpaç — öırd ŞaA&ao'Tjç " V ■' Flepaaıç. 3. E-$euy-e — l-0u-ae — ıroûaeı ■*— 8ıû* ctocv, 4. TTEjiTr-opev toûç vaÖTCtç, oû yâp ırioTeuojiev toiÇ JlL ' 5. ra 6ûpâ loTtv İv tq oÎKİçt, KAeî-cjopev o8v Taç povov İv tq TjTrE*Pt») slaîv, öAAa Rai İv Taîç v^aoîç. 7. Möxnç £-0u-aev 6 apaTnyöç, moTeö-eı yap toTç öeoîç. 8. k 6oGâoi e-çEuy-ov Ik tijç ^tteîröu £İÇ vtjoouç. 9. £-KAe Tâç TrûAaç, ol yap ıroMpıoı i}oav İv tçp tteSîv. 10. ol crr I-6İCUK-OV t o uç aupp(ixouç Ik toö Xwplou, H* TTİnır-ouoı SoûAouçj oû yap ttujteu ouaı t5> SâpV. 12* ol rroAÎTaı ‘öırAa i-



-



-



-- T --i*



W



'■ m



*



- ma



■ Ak



■



M



■



HL



_



*



İV TCp Xwpîtp KOCİ TTGtÜ-O'OUCri tou; nâporptç,



'



■



t



B. 1. SoûAoç — -vaÛTijç.— XÛP* &$&&&* — «T*



lerinin Tekil Genetivus ve Dativus’larını veriniz. 2. 1 ettiler — Durduracağız — İkna ediyoruz - TV' 1 Nehrin içine — Ovanın dışına — Adalarda Komutan düşmanları ovanın içine doğru takip ediyordu Tanrılara kurban keseceğiz,, çünkü düşmanlar kaçıyor- 6, lar adada değil, fakat cremilerde idi. 7.



{ V. r



çünkü komutana itimat etmiyorlardı. 8. Yalnız askerler değil, fakat aynı zamanda vatandaşlar da kalededirler. 9. Gemiler nehirdedirler ve Perslere engel olacaklar. 10. Onlar köleleri adalardan karaya gönderiyorlar.



(~°'*V



-, vt



OİKT£Îp-63 — $KT£ ip-OV . r-İ



rçu



*



- .



,■» , ^



3



7



:



** r



_



. i,"-., \



aüÇdv-ca — i}3Çav*ov



Uzun Sesliler ile diğer



-



■



r



.- ■



^CTUXaÇ-w — ^ouxaÇ-ov.



,J ■



•V'



•



■„.



Not. — Artma yalnız Haber Kipinde bulunur.



tr,v '



££g Hç 4 PM



•’?. >•: *3



SIFAT GİBİ KULLANILAN İFADELER



'



v::



— 5:-î*



vi»! «t Sıfat gibi kullanılan ifadeler, yani (İ) Mülkiyet bildiren Genetivus'Iar, (2) bir Edat vasıtasiyle teşkil edilen İbareler, (3) Zarflar, tıpkı Sıfatlar gibi Artîculus ile İsim arasına konulur. Meselâ: ' .1]



1 % -vj3 ?SL" i i.



j X



' ■



.



'



- 30 — - hâkimin köleleri oi (£v Trj oİkîçc) ccvepUTTOi = evdeki insanlar oi (vûv) avSpurroı [1] =~ şimdiki insanlar



1. 2. 3.



oi toû KpiToû SoûAot



KELİMELER £x-eo [2], bende var (Şimd. Hik. Zam. e?xov) dyyeAA-w( haber veriyorum, bildiriyorum ay-o, sevkediyorum, götürüyorum, (Yol İçin, tgiimeb vasıtasile tercüme edilir.) aVp w, yukarı kaldırıyorum, yükseltiyorum dKoü-co [31, işitiyorum, dinliyorum öpX-«, hükmediyorum, hüküm sürüyorum (Gen.) £Aaüv-«, sevkediyorum, sürüyorum neuxotÇ-w, hareketsiz kalıyorum, susuyorum oÎKT£ip-co, acıyorum öttAiÇ-m, silâhlandırıyorum OppıÇ-ta, tahkir ediyorum to arjpeîov, işaret, bayrak ö dv0pwTroç, adam, insan o îttttoç. at, beygir ö crTpaTÖç, ordu vûv (zarf), şimdi



Fiili



ALIŞTIRMA VII. A. 1. —



fjKOU-Eç — rjAauv-e — rjy-opev — ay-opev — rjp-ov



ffoX"£.



2.



û(3pK-Ei



— öppıÇ'E — #KT£lp-OV — £ix-opev —



[■*■] Eski Yunancada «adam*, «şey» ğibi isimler ekseriya terkedilcbılir. Meselâ : oi vûv — şimdikiler, oi £V Trj Ta iv



Trj



oi' tteBicp pdxnv. 5. d twv Plepaûv OT-paTnyoç «SttAiÇ-e touç iv toÎç ttAoîoiç. 6. 6 (TTpaTTiyöç fipE td CTHMFÎa, ot yap Plepcraı l-çsuy-av. 7. naö/aÇov ot İv Tfj dyopp;, fjKou-ov yap tûv Kprröv. 8, ot İk t«v tt^oîuv vaÛTaı öPpiÇ-ov toüç iv Trj Kupıj, 9, ûttMÇ-0[iev töv Srçpov, ot ydp crû|ipaxot oû ttictoi ^aav. 10. ol vûv TroÂÎraı oû TTi•



xopiav. «M» *



5. t«l o6v



I-6u-oav /CPO, S*. 6. Tûv gfta* o6Ç * T, Pİrf» EX-0|i£V, uoX*o! Mİ" moral, il»"», t*'*»'» _U oi -mor^-oo^ T. fjoov İV TrjSc T« texdooo ırottal Kol psY?*® vnooı, «w oporov Îiv ol (lipom to-ov, io«ra 6İ o. ’**&. 8. o6ro, •oti İ-keîvoi ol VEGtvîaı iaxopo-repoı îicrav t»v iv tt,5s tq



vn°V-



9. İV 8İ TOÛTCP



; l olur. TT£-UTEU-; J



(ii.) Fiilin Gövdesi iki Sessiz ile (fakat bu iki Sessizden İkincisi A, vf p olmamalı) yahut 9, Ç Çiftsessizlerinden biri ile yahut da p harfi ile (fakat bu p harfi Katlama yapılırken ikileşir) başlarsa bu takdirde Katlama yerine Artma yapılır. Meselâ: Gövde: — Gövde:



TTTott-co—



Katlama; ijjbu-, Katlama :



tttcii-,



e-ırTau



e-t|jaU’



Not. — Fiil Gövdesi iki Sessiz ile başlayıpta İkincisi A, v, p harflerinden biri olursa Katlama yukarda söylediğ-imiz (i,) nci şıktaki gibi yapılır, (iii.) Gövde bir Sesli ile başlarsa Katlama, tıpkı Artma yapılmış gibi Sesli harfin uzaması ile olur. Meselâ: öpx~c.> — Gövde: ccpx-, Katlama: rjpx-



Geçmiş Zaman ile Geçmiş Hikâye Zamanının Çekimi 1



1 Geçmiş Hikâye Zamanı 1



Geçmiş Zaman



1 Yapılışı. Kati, -j- F. Göv. -J- -kcc 1 Art.+Katl.-hF.Göv.+-K£iv| 1 Manasi[l]. çözmüş bulunuyorum V.s. 1 çözmüş bulunuyordum v.s, yahatl 1 1 yahut çözmüşümdür v*s« | çözmüş idim v,s* yahut çözdü idim v,a| S--—. ı I J Tek. 1. Ae-Au-kcc 1 I-Ae-Au-keiv veya ktj I-Ae-Au keiç > ktjç 1 1 2. Ae-Au-kccç E-Ae-AÜ KEl (v) 1 I 3. Ae-Au-ke (v) İ-Ae-AÛ ketov 1 i Tes, 2. Ae-Au-kotov 1 f 1 E-Ae-AU KETtjV I i 3. Ae-Au-kotov j t 1 â-AE-Au KE(1EV I 1 Çoğ. 1, Ae-Aû-Kajiev I â-AE-Au KETE I j 2. Ae-Aü-kote 1 İ-Ae-Aû keoocv 1 1 3. Ae-Aü-Kaaı (v) N0t, _ şunu da hatırlatalım ki yukarda (i.) nci şıkta Geçmiş Hikâye Zamam’nda Katlamadan başka ayrıca bir de Artma görülür. Fakat (iı.) nci ve (iii.) ncü şıklarda bu olamaz. Meselâ: Geçm. Zam. : Geçm. Hik. Zam. :



ECTTpdT£UKa liorpecTeırKEiv değil de EOFTpaTEÛKElV, dir.



KELİMELER



m



~V



A. 1. KEXeû-ovTCtu



K«Xu-öpe0a —- üy-eto — ıraû-ea0e — â-rreıO-ou — 2.



opEv — KtoX0-etE.



ıroııî-oeiv — ûpptj-aav -— TE’0u-Kaç 3. oötoç Ae/etcci



‘ tüv iv t fi kûpı^ vcavıûv. eiv



*“ *«■



EÎvaı



ttoMv



4. ^meÎç p£v oO Suvaroı



ıJmTEÎp-



toyupoTorroç iapev



kqXû-



İkeîvouç toCiç voötccç, öpâç 6e 5eî ırapaoKEUdÇ-Eiv to '6trXa &



iv t fi ûIkîç; tx-ers. 5, İkeİvç pĞv Tfi fyıgpç e-k Ası-eratv tAç ırû^aç, 'rfj 6â



ÛCTTEpaît?



ûppn'^av eIç to



---



tteSîov.



6. Ğpoi



piv TaÛTa



\



[1] «far* Ölçütü» umumiyetle •farkigU» mefhumunun karşılığını bildirir. Meıetâ: Se«a (i|«p«ıs I«t4 in» p6xn» =* muharebeden on gu* sonra (on gün farkigle - farkla). Aynı, «retle, XoXeitmupov = çok daha zor, treXX^ x°X*TTMtarov = büyü* bir farkla en *or.



- 54 -



■



' W •



*



_



O? aoÇÛTepoç eîvaı, • 7. oîI pdv d-SttûKOVTo toût4> tq TpâTrco ûtto tûv flepaâv, ol 6e voatp 0etp-w (0£p*), [1], yokediyorum, mahvediyorum, bozu¬ yorum. ötto-ctteAA-u (ctteA-) [1], gönderiyorum, yollayorum. \



ALIŞTIRMA X!X. A.



1.



e-Çîuy-€ç — e-^uy-eç — d$iK-6pııv — floS-au —



eÇ-e-rrAdy-rıcjav.



2. TrEOaîv — yev-EcrÖaı — 4-Acrp-E — rjOp-opEV



— dıro-aTaA-^crıı. 3. ol p4v iv tü pdxq dK-4-03VOV, ol 81 c-ÇuyOV tcxr' ^KEİvrjV TT]V 68âv. 4. âtTEİ 64 d-lKOVTO Clç Tr|V K«pT)V, rjûp-ov tccç apâÇaç aç kot-e-Aitt-opev. 5. Kal



Q



O



O d



*



CN



■%



*



M Si ki yet Zamiri olarak kulUmldiJı saman



N ■*



% -i



[1]



»



Gen.



*



Gen.



.



Acc.



Mutavaat Zamirleri, Şahıs ZamirieHnîn



*



(Pronomina Reflexiva)



MUTAVAAT ZAMİRLERİ



*



(aÛToç=kendİ) ile birleşmesinden meydana gelir.



•



- 76 Not.— (i). oisuTov ve eouTöv Mutavaat Zamirleri bazen kaynaşarak asuröv, aüTov v.s. şekillerini alır. t



(iî). Dolaylı İfadelerin Yardımcı Cümlelerinde, Esas Fiilin Öznesini göstermek için şu şekillerde Dolaylı bir Mutavaat Zamirleri kullanılır (yalnız 3. cü Şah. için) : Tek, Acc.



,



e



=—= kendi kendisini



kendi kendisinin



Gen.



ou



Dat.



oT = kendi kendisine



Çoğ. Acc.



o«»*



tlç



'Ti



'!



■



5



Z7o



5* *V* £*öi6cxctk-ov tocç yuvaÎKaç â xpi} Aeyeiv aÖTaç, Oİ KiipuKeç d«ftK-0VT0 eîç tt]V dyapav k«« rjpÇavTo Taöra dyysAAöt* ^ $



£,v; 7- 0ÖT0J toûç pe6' âauToû eîç jUeîvo tû tteSiov kcî .StûÇsTaı toüç riepaaç drro toû TroTapoO eîç tqv 0dAaacrav. 8. rj Mev «pdÂayÇ oütcoç £-TdX-8n, «ütoç 8e 6 arparnyâç e-MeMe 8ı'co^ea0aı toü^ üAa> AÛ-OVT-EÇ



Au-oucr-aı



Aü-avr-ot



Â0*ovT-aç



Au-oûa-aç



Aû-ovT-a



Au-ğvt-qv



Au-oua-ûv



Au-ovt-wv



Aü-ou-cı (v)



Au-oûcr-atç



Au-ou-aı (v)



GELECEK ZAMAN (F* Tek. N*V,



Acc,



Göv*



acov)



Au-crcov



Âu-aouaa



Xu*aovTa



Aû-crouCTav



Aû-ctov “ çözecek olarak, Aû-aov Çizmek özere olarak, çözmek özere iken.



L ci AOR, ZAMANI (F, Göv. -j- aaç) T&k* N*\/*



Acc, Çoğ, Dat,



Auo'O'Ç



Au,"Q-qeqtq Âü-aaaay



Au-o'ocv=~ çözerek, çözmekle, Aû-aav çözüp, çözdükten



Aı/*çravra Au-cracrı (v) Au-aatratç AO-craa (v)



80Qra> çözence.



1. d



J



GEÇMİŞ ZAMAN (Kati, -f- F. GÖv, -f- kmç)



m



ERİL



DİŞİL



.



CİNSSİZ



m



Tek. N.V.. Acc. . Gen. Dat.



As-Au-kwç Ae-Au-KÖTa ... Ae-Au-kotoç Ae-Au-koti



Çoğ. Dat.



Ae-Au-köcti



-m



Ae-Au-kuTci Ae-Au-kuîov .£-Au-Kuıaç . , Ae-Au kuîç v.s. Ae-Au-Küîaıç ■



*



•



Ae-Au-koç = çözmüş olarak, Ag-Au-koç çözmüş bulun... doktan sonra. Ae-Au-kotoç a Ae-Au-koti \



r



Ae-Au-kooti



*



r



FEVK. GEÇM. ZAMAN (Kati. + F. Göv. -p eoq)



harfini ihmal etmek suretiyle tıpkı 1. ci Geçm. Zam. gibidir; bu hususa ait kaide için (Bk. s. 71). (k)



4



FEVK. AOR. ZAMANI (F. Göv. -{- «v) Bunun Çekimi Şimdiki Zaman Partisipinin Çekiminin aynıdır. Fakat bu, Şimdiki Zaman Gövdesi üzerine değil Fiil Gövdesi üzerine kurulur. ♦ Misal: Aitt-ûv



Am-oGcra



Aıtr-ov



PARTİSİPLER Kaide.— Her Partisipin, ait olduğu İsmin veya Zamirin Cinsini, Sayısını ve Halini alması şarttır. Hatta bu İsim veya Zamir ifade edilmeyip sadece anlaşılırsa bile, yine bu Kaidenin tatbik edilmesi lâzımdır. Bu bakımdan Partisip bir Sıfat sayılabilir. Maamafih Partisipin şu kadar bir Fiillik mahiyeti



j



"



*■



ş



- 96 vardır ki, hem Tümleci veya Tamlayıcısı Fiil gibi Zarf ile vasıflandırılır.



olabilir,



hem de



Partisipler, Eski Yunancada gayet mühim bir rol oyna¬ maktadır. Öğrencilerin, aşağıda gösterilen ve en çok rastlanan kullanılış şekillerine bilhassa dikkat etmesi lâzımdır. A. Partisipin en basit ve en çok rastlanan hususiyeti bunun ifade ettiği hareketle Esas Fiilin hareketi arasındaki zaman münasebetini göstermektedir. Bu şekilde kullanılan Şimdiki Zaman Partİsipi, Esas Fiilin hareketiyle aynı zaman¬ da cereyan eden bir hareketi ifade eder ve Türkçedeki ‘ya¬ parak,, “yaparken„ ifadeleri manasına gelir. Aoristum Partİsi¬ pi ise, Esas Fiilin hareketinden evvel vuku bulmuş bir hare¬ keti gösterir, ve Türkçedeki “yapınca„ “yapıp,, “yaptıktan sonra» ifadeleri manasına gelir. Birer misal verelim : Kwprjv =



Düş¬



TOÜÇ TTQÂE(JtOUÇ SIÇ Tr|V KUJJtlV 8l«|aVTEÇ ETrOCUCTOtVTO =



DÜŞ-



tovç TroÂEpîouç



Skokovteç öcçîkovto etç Trjv



manları kovalıyarak, köye geldiler, manları köye kadar kovaladıktan sonra, durdular, B. Bundan başKa, Partisip bir '‘Sebep,, bazan da bir "Şart,, ifade edebilir. Bu Zaman Partİsipi devamlı veya tekrarlanan ristum Partisipi ise tek ve muayyen bir Meselâ:



bir "Hareket tarzı,, takdirde, Şimdiki bir hareketi, Ao¬ hareketi gösterir.



Düşman ol¬ duğuna göre (düşman olduğu için), buna itimat etmemeliyiz, oû 8eî r|pâq ttioteOeiv toûtcp, TroÂE(jııT}



ğcr0ETo



aÛTÖV



tou



dv8pa



KÖTtlYOpSIV



TÛV



dSiK0ÜvTwv. 9. Tr)ç 5e (pdAayyoç outco te- TaypEvrjç ı*ıcCrxaîAo-ov



—



£-8nAoüı/



e-8rjA6-ovTo



—



i-8r)AoGvTo



|



3. Vl 4 tn 4



İJ sDu | t 1 :'ı



l4-j l, 4



cu



SrjAö-eıv



SrçAo-Mv



—



SrjAoûv



— Sr]Awv



8nA6-£a0aı *— 6rçAoûcrBcü



8t)AO'Öjjl£voç — 8r|Aou|jEvoç



SııAo-oucrcc— SnAoûcra



8r)Aa-o}iEvr]



5rçAâ-ov



Sr)Ao-ö|i£vov — 8r|Ao0nEvov



— SrçAoûv



1



SrçAaÛTaı



*



2. 3. SrjAö-oucjı



Şimdiki Hikâye Zamanı



—



SrçAû SnAoîç



—-



8t)Ao-ei



EDİLGEN ÇATI



— SrjAoujiĞvr]



KELİMELER o XEt|JÛv (-*ı«v), kış, fırtına,



n xıwv (xı°v*)> kar. (1) (Yer için) üstüne, -e kadar. Acc, (2) (Zaman için) müddetince, ETTİ (Ed.) (3) (İnsan için) karşı. cÇıö-co, lâyık görüyorum, iddia ediyorum, talep ediyorum, Tuyxâv-ca (tux-), tesadüfen bulunuyorum (Fevk, Aor. etux-ov), Aav8otv-cj (Xa0-) (Geçişs.), görülmüyorum (Fevk.Aor, eXa0-ov] AavöotvoMaı (Orta Çatı) (Gen, ile), unutuyorum. Not.— Tuyxdvu ve X3v0âvo Fiilleri Partisip ile birlikte kullanılır. Meselâ: £Tuyxdvo|iEv Öüovteç tesadüfen kurban kesiyorduk; £tuXov Eipr^ıcrpevoı = tesadüfen rey vermiş bulu¬ nuyorlardı. £tuxe rr£(jı|jcov = tesadüfen yollamak üzere İdi. eXci9ov d^iKojJEVoç = görülmeden vâsıl oldum, ot) ÂavOdvEiç AaKESaifiövıoç uv = (Senin) Lakedaimaniah olduğun bellidir (görülmüyor değildir).



î



apxonaı = başlıyorum ve ıraûopaı = vazgeçiyorum. Fiilleri



de Partisip ile beraber kullanılabilir. Meselâ: üpŞocto Âeywv= konuşmağa vazgeçtiler.



başladı;



£-rrccü6r]0av



TropEuöpEvoı = yürümekten



%



ARAŞTIRMA XXX. A, 1. Kaynaştırınız: dÇıo-£i — Çrjpıo-ec’öctı — ör)Xo-ovT£< — d^ıo-etv — e-6ouXo-ete. 2. Kaynaşmamış şekillerini gösteri* nız: nÇîouv -- ÇnM,oî - Ö^otmou - ^loûa0e - Çtuiioûv. 3 5



toû



aÛToü



TTEPTTOUOIV



x^*HÛuot;



oi ev



vı^crcp



OÎ qpûrwv TOLtÇ CTTpCCTrfyOUÇ



|actxn tyeviTo nai cöç Kûpoç dTre0avEv o



Ü00ovTa



^



,



TroAıopKot/psvoı Tl



TTOIEIV, 4.



MOV.



8.



t



5. £tteİ



toüç pacppdpouç Totûra TroıaûvTaç Trepırovaıv



öyyeXoı



Kaİ



^°UV Potffcîv aÛTOÎÇ,



6.



dP’



OJK



âCTT.V OÖTOl



0v



4



iv



Xlllfal



İTU)(EV



1rOTOC. SvTa



e06üç dTT-£-TrAeu(7EV eiç taç vrjaouç, 9. oötoi oöv TaÛTa âKoûaavteç, EÂa0ov ÇEÛyovTsç &K Trjç ofKÎaç, ğoBovro yap toûç avSpaç 'ÖTrAa eyovraç. 10. tfjç pçTpoç öıroUavoûaTjç TOÜTti) t$ Tpörrcp rç-rropouv ai Ouyatepeç, 11. kot’ £keîvov t6v xpovov 6 n oû5ev -rrapd touç vopouç ıroınaeıv. B



1. uevn»,



6ıa-*fe04 ku"an,,'r- Meselâ : ^ ^ Tf Cümlelerde „n değil



V



If H f °pla,ivus> Esas Fiilleri Gec “** ^/mMe' I " y-*' Cümle,e^^;iJSma“,arda b