Hakikat ve Yöntem Cilt 1 [1, First ed.] [PDF]

Citation preview

Hakikat ve Yöntem -Birinci Cilt-



Hans - Georg Gadamer Paradigm a Yayıncılık



u



Hakikat ve Yöntem Hans-Georg Gadamer Özgün Adı



Wahrheit und Methode (1960)



Truth and Metlıod Çevirenler



Hiisamettin Arslan & İsmail Yavuzcan Editör



Ekrem Ayyıldız



Paradigma Yayıncılık Ltd. Şti. tarafından J. C. B. Mohr (Paul Siebeck) yayınevinden alınmıştır. Bütün hakları mahfuzdur ve Paradigma Yayıncı­ l ık'a aittir; hiçbir bölümü yayıncının izni olmaksızın fotokopi ve kompüter dahil hiçbir



Bu kitabın Türkçe yayın hakları



elektronik ya da mekanik araçla yeniden üretilemez, çoğaltılamaz ve yayınlanamaz.



1. Baskı, Şubat 2008 Dizgi-Mizanpaj



Hülya Aşkın Bilen Kapak



Minyatiir Baskı



Bayrak Matbaacılık Davutpaşa Cad. No. 14/2 MB İş Merkezi-Topkapı/İstanbul



ISBN: 978-975-7819-45-5



Paradigma Sanat Felsefesi: 40



1. Felsefe; 2. Hermenoytik; 3. Fenomenoloji; 4. Dil Felsefesi; 5. Oyun; 6. Sanat Felsefesi; 7. Tarfh Felsefesi;,.8. Hümanizm; 9. Tarilselcilik (Historicism);lO. feoloji/Oin'f�l$ejesi; .. 11. Epistemoloji; i2. Bilim Felsefesi; 13. Doğa Bilimİeri Para°di ;n�s�:' 14. Psikolojizm; 15. Felsefe..Tarihi/Diişüncesi; 16. Gelenek.



g



PARADİGMA YAYINCILIK Alemdar Mah. Çatalçeşme Sok.



Yücer Han No: 42/3-5 - 34110



Cağaloğlu / İST ANBUL Tel: (O 212) 526 81 52 Faks: (O 212) 526 81 52



Hans-Georg Gadamer



Hakikat ve Yöntem 1. Cilt



Türkçesi:



Hüsamettin Arslan (ing.) ve İsmail Yavuzcan (Alm.)



(f)�radlgma Istanbul



2008



içindekiler



Türkçede Gadamer' e Ön Söz ............ . . . . . XI Gadamer Bibliyografyası ............ . .. . .... XV Ön Söz ... . . .. . .. ........ . ........... XXXI Giriş .. .. ........... .... .... .......... .XXXIII İkinci Baskıya Ön Söz . . ... .... . . ..... . ....XXXIX .



.



.



.



.



.



.



.



.



Birinci Kısım:



.



Sanat Tecrübesinden Doğan



Bir Şey Olarak Hakikat Sorunu................... 1



Estetik Boyutu Aşmak



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..



1 3



1. Hümanist Geleneğin Anlam Bilimleri İçin Önemi . . . . .



3



(B) Hümanizmin Temel Kavramları . . . . . . . . . . . . . . . . .



12



(A) Yöntem Problemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



3



(i) Bildung (Kültür) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



12



( ii) Sensus Communis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



25



(iii) Yargı Yetisi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



41



(iv) Estetik Haz (Geschmack) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



47



2. Estetiğin Kantçı Eleştirideki Sübjektivizasyonu



. . . . . .



58



(A) Kant'ın Estetik Zevk ve Deha Doktrini . . . . . . . . . . .



58



(i) Estetik Zevkin Transandantal Farklılığı . . . . . . . . . . . . .



58



(ii) Özgür ve Bağımlı Güzellik Doktrini. . . . . . . . . . . . . . .



61



VIII



(iii) Güzellik İdeali Doktrini . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



64



,.



(iv) Doğal Güzelliğin ve Sanata Özgü Güzelliğin



Doğurduğu İlgi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



68



(v) Estetik Zevk ile Deha Arasındaki İlişki . . . . . . . . . . . . .



73



(B) Deha Estetiği ve Tecrübe (Erlebnis) Kavramı . . . . . .



76



(i) Deha Kavramının Egemenliği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



76



(ii) Erlebnis Kelimesinin Tarihi Üzerine . . . . . . . . . . . . . . .



83



(iii) Erlebnis Kavramı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



88



(iv) Erlebniskunst'un sınırları ve Alegorinin Rehabilitasyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



97



3. Sanatın Hakikati Sorununu Yeniden Keşfetmek . . . . . . 112 (A) Estetik Bildung (kültivasyon) Kavramının Belirsizliği . 112 (B) Estetik Bilinçte İçkin Soyutlamanın.Eleştirisi . . . . . . 122 il Sanat



Eserinin Ontolojisi ve Hermenoytik Anlamı



. . . 141



1 Ontolojik Anlamanın Anahtarı Olarak Oyun . . . . . . . . . 141



(A) Oyun Kavramı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



.



. . . .



.



. . .



.



141



(B) Yapıya Dönüşüm ve Total Aracılık (Vennittlung) . . . . 155 (C) Estetik Olanın Zamansallığı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 (D) Trajik Olanın Örneği . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 2 Estetik ve Hermenoytik Sonuçlar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188



(A) Resmin Ontolojik Değeri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 (B) Okasiyonel ve Dekoratif Olanın Ontolojik Temeli . 202 (C) Edebiyatın Sınırboyu Pozisyonu . . . . . . . . . . . . . . . . . 224 (D) Hermenoytik Görevler Olaral< Yeniden İnşa ve Entegrasyon .



·.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



'. .



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231



İ kinci Kısım: Hakikat Sorununun Anlam Bilimlerindeki Anlamaya Teşmili: . . . . . . . . 239 1



Tarihsel Hazırlık



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .



.



. .



.



1 Romantik Hermenoytiğin Sorgulanabilirliği ve



Tarih İncelemesine Tatbiki . . . . . . . . . . . . .



.



. . . . . .



. . . . 241



.



. . . 241



(A) Aydınlanmadan Romantizme Hennenoytikteki Dönüşüm



.



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241



IX



.



.



.



.



(ii) Schleiermacher'in Evrensel Hermenoytik Projesi



.



.



.



.



(i) Romantik Hermenoytiğin Prehistoryası



.



.



.



.



.



.



.



.



242



.. 256 .



(B) Tarihsel Okul İle Romantik Hermenoytik .



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



275



(i) Evrensel Tarih İdealinin Dilemması



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



275



.



283



.



Arasındaki İlişki



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



(ii) Ranke'nin Tarihsel Dünya Görüşü (Weltanschauung) (iii) J. G. Droysen'de Tarihsel İnceleme ile Hennenoytik Arasındaki İlişki



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



2 Dilthey'in Tarihselciliğin Aporialarıyla Mücadelesi



.



.



.



295



.



.



.



303



(A) Epistemolojik Tarih Probleminden Anlam Bilimleri



( Geisteswissenschaften)'nin Hermenoytik



Temellerine .



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



. . 303



.



.



.



.



(B) Dilthey'in Tarihsel Bilinç Analizinde Bilim ile .



Hayat Felsefesi Arasındaki Çatışma



.



.



.



.



.



.



.



.



3 Epistemolojik Problemi Fenomenolojik Araştırmayla Aşmak . . .



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



(A) Husserl ve Count Yorck'ta Hayat Kavramı



.



.



.



.



.



.



320



.



.



.



.



.



.



.



.



336



.



.



.



.



.



.



.



.



336



.



.



353



(B) Heidegger'in Hermenoytik Fenomenoloji Projesi



İndeks . . . İsimler İndeksi



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



.



..



.



.



. 369



.



.



.



. 381



.



Türkçede Gadamer' e Ön Söz



Gadamer'in fundalığı Hakikat ve Yöntem (505 sayfa)'ini yeni okudum. Tam olarak şunu söyleyemem: Bir ölçüde durum böyle olsa da, ne hakikat ne de yöntem. Günümüz Alman ("hermenoytik") felsefesinin kutsal kitabı olacak izlenimini veriyor. Hans Albert'den Paul Feyerabend'e, 20 Şubat 1967. (Faul Fe­ ed. Wilhelm Braun, Frank­ furt a.M: Fischer Taschenbuch Verlag, 1997, s. 30).



yerabend-Hans Albert Briefwechsel,



Hans-Georg Gadamer 11 Şubat 1900'de Güney Almanya'da­



ki Marburg' da Protestan orijinli bir ailenin çocuğu olarak



doğdu. Çocukluk yılları Breslau' da (şimdi Polonya'da Wroclaw) geçti. Annesi Emma Karoline Johanna o henüz dört yaşındayken öldü. Baba Johannes Gadamer, bir süre rektörlüğünü de yaptığı Breslau Üniversitesi'nde Eczacı­ lık profesörüydü. Kendisini "hidayete erememiş bir agnos­ tik" olarak niteleyen Gadamer'i biraz kendisinden dinleye­ lim:



Protestanlığı, tabiri caizse, sıfır mertebesinde aşırı bilimsel yö­ nelimlere sahip bir evde doğdum. Bu teorik bir ateizm değil-



XII



di. Babam doğa bilimcisiydi ve aslında doğanın sırlarının do­ ğa bilimlerinin nesnesi olmayan bir şeyin ispatı oldu�nu dü­ şünüyordu. Onun için doğa vardı, fakat kilise yoktu. Annem onun tam karşıt kutbunda duruyordu. Onu pek tanıyama­ dım. O, dindar ve mutedil bir insandı, fakat aynı zamanda ka­ rakterinde sanata özgü unsurlar da vardı. Bunlar onun kişili­ ğinde atbaşı giden şeylerdi. Babamın yetenekleri eleştirel ye­ teneklerdi. Başarılı bir insan olduğu açıkça ortadaydı. Son ke­ şiflerinden biri bugün bütün dünyaca biliniyor. Ne yazık ki başarısını görecek kadar yaşamadı. Bu başarı bulbocapnin'i keşfiydi. O bunu analitik çalışmaları sırasında bulmuştu. (.. ) Babam beni çok uzun süre tekrar tekrar doğa bilimleriyle meşgul olmam için ikna etmeye çalıştı. Doğal olarak buna di­ rendim. (..) Gymnasiun( daki son yıll