Teolojik-Politik İnceleme (Tractatus Theologico-Politicus) [4 ed.] 9789752983717 [PDF]

Table of contents :
Önsöz: 17. Yüzyıldan Günümüze Bir İfade Özgürlüğü Çağrısı
(Reyda Ergün)
Giriş
Bölüm I: Peygamberlik.
Bölüm II: Peygamberler.
Bölüm III: Yahudiler'e tanrısal çağrı. Peygamberlik yeteneği Yahudiler'e
özgü müydü?
Bölüm IV: Tanrısal Yasa.
Bölüm V: Dini törenler neden ihdas edildi; tarihi anlatılara inanç; bu inanç
hangi nedenle ve kimler için gereklidir?
Bölüm VI: Mucizeler.
Bölüm VII: Kutsal Kitap'ın yorumlanması.
Bölüm VIII: Tevrat, Yeşu, Hakimler, Rut, Samuel ve Krallar'ın başkaları
tarafından yazıldıklarının gösterilmesi. Sonra da birçok kişi
tarafından mı yoksa yoksa tek kişi tarafından mı
yazıldıklarının ve yazarın kim olduğunun araştırılması.
Bölüm IX: Aynı kitaplar hakkında başka araştırmalar, özellikle de Ezra
onlara son halini verebildi mi? Yahudi elyazmalarında bulunan
kenar notları farklı okumalar mıydı?
Bölüm X: Eski Antlaşma'nın diğer kitapları aynı biçimde inceleniyor.
Bölüm XI: Havariler Mektuplar'ını havari ve peygamber olarak mı yoksa
dinbilgini olarak mı yazdılar? Havariler'in görevi neydi?
Bölüm XII: Tanrısal yasanın gerçek özgün metni; ona neden Kutsal
Kitap ve Tanrı'nın sözü denir? Son olarak da, Tanrı'nın
sözünü içerdiği ölçüde elimize bozulmadan geçmiştir.
Bölüm XIII: Kutsal Kitap yalnızca pek basit şeyler öğretir ve itaatten
başka bir şey hedeflemez; tanrısal tabiat hakkında da
yalnızca insanların belli bir yaşama usulünü izleyerek taklit
edebileceklerinden fazlasını öğretmez.
Bölüm XIV: İnancın ne, inananların kimler ve felsefeden ayrılmış bir
inancın temellerinin neler olduğunun belirlenmesi.
Bölüm XV: Teoloji aklın, akıl da teolojinin hizmetinde değildir. Kutsal
Kitap'ın otoritesine inanmamızı sağlayan neden.
Bölüm XVI: Devletin temelleri, insanın tabii ve sivil hakkı ve üstün gücü
kullananların hakkı.
Bölüm XVII: Hiç kimse üstün güce her şeyi devredemez ve bu zaten
gerekli değildir. Yahudi devleti; Musa'nın yaşadığı
dönemdeki durumu; Musa'nın ölümünden sonra ve kralların
seçilmesinden önceki durumu; parlak günleri; son olarak da,
bu tanrısal devletin çökebilmesinin ve varolduğu sürece,
ayaklanmalardan hemen hiç kurtulamamasının nedenleri.
Bölüm XVIII: Yahudi Devleti ve tarihinden çıkarsanmış birkaç siyasi
dogma.
Bölüm XIX: Kutsal sorunlara ilişkin hak bütünüyle üstün gücü
kullananlarındır ve Tanrı'ya doğru dürüst itaat etmek
istiyorsak, dinin dışa yönelik uygulamaları devletin
huzuruyla bağdaşmalıdır.
Bölüm XX: Özgür bir devlette her insan istediğini düşünebilir ve
düşündüğünü söyleyebilir.
Notlar

Citation preview

Tractatus THEOLOGICO - POLITICUS



Spinoza Teolojik - Politik inceleme



4.



ımm� 2016 K I



yasa �siyasa



Bu dizi Cemal Biili Akal'ın yönetiminde Dost Kitabevi Yayınlan için luızırlanmaktadır.



yasa



rn siyasa



1)İKTİDARIN ÜÇ YÜZÜ, Cemal Bali Aka! 2) HUKUK ÖZGÜRLÜK VE AHLAK, H. L. A. Hart 3) DEVLET KURAMI, Der.: Cemal Bali Aka! 4) SİYASİ İLAHİYAT, Carl Schmitt 5) NE HUKUK NE DE AHLAK, Turgut Tarhanlı 6)İNSANSIZ YÖNETİM, Turgut Tarhanlı 7) REFAH DEVLETİNİN KRİZİ, Pierre Rosanvallon 8) ÖZGÜRLÜÔÜN GELECEÔİ YOKTUR, Cemal Bali Aka 9) VAROLMA DİRENCİ VE ÖZERKLİK, Cemal Bali Aka! 10) PARLAMENTER DEMOKRASİNİN KRİZİ, Cari Schmitt 11) LİBERALLER VE CEMAATÇİLER, Der.: A. Berten, P. da Silveira, H. Pourtois 12) TUTUNAMAYANLAR VE HUKUK, Şebnem Gökçeoğlu Balcı 13) HAKLARI CİDDİYE ALMAK, Ronald Dworkin 14)HOMO JURIDICUS, Alain Supiot 15) SPINOZA. DÜNYA SEVGİSİ, Diego Tatian 16) SOSYOLOJİK YÖNTEMİN KURALLARI, Emile Durkheim 17) SPINOZA, Solmaz Zelyüt 18) MACHIAVELLI, MAKYAVELİZM VE MODERNİTE, Haz.: Cemal Bali Aka! 19) GEÇMİŞE İLİŞKİN SUÇ VE BUGÜNKÜ HUKUK, Bemhard Schlink 20) GÜNCEL MÜDAHALELER, Der.: Eylem Canaslan, Cemal Bali Aka! 21) DÜŞÜNCE ÖZGÜRLÜÔÜ VE HOŞGÖRÜ, Gerard Duprat 22) DİL VE BÜYÜ. LEVI-STRAUSS ÜZERİNE ON BİR DENEME, Ahmet Güngören 23) HUKUK YA DA KUKLA TİYATROSU, Cemal Bali Aka! 24) TARİH VE TEMSİL, Türker Armaner 25)EDEBİYAT, HUKUK VE SAİR TUHAFLIKLAR, Cemal Bali Aka! & Yalçın Tosun 26) HANNAH ARENDT VE İNSANLIÔA KARŞI SUÇLAR, Hüseyin Günal



BENEDICTUS SPINOZA'NIN TOPLU ESERLERİ



I) MEKTUPLAR 2) DESCARTES FELSEFESİNİN İLKELERİ VE METAFİZİK DÜŞÜNCELER 3) ANLAMA YETİSİNİN DÜZELTİLMESİ ÜZERİNE İNCELEME 4)KISA İNCELEME 5)ETİKA 6) TEOLOJİK-POLİTİK İNCELEME 7) POLİTİK İNCELEME



Teolojik.-Politik İnceleme



Benedictus Spinoza (1632-1677) Amsterdam Yahudi cemaatinden bir tüccar ailenin çocuğuydu. Dinbilgisi eğitimi alarak yetişmesine rağmen erken yaşlarda cemaat zihniyetine karşı eleştirel bir tavır geliştirdi. Amsterdam entelektüel dünyasıyla düşünsel ilişkiler kurup, Yunanca ve Latince öğrendi.



24 yaşındayken Cemaatten atıldı, daha doğrusu kendini attırdı. Hem Baruch adını hem de dini ve etnik kimliğini terk etti, Amsterdam'dan da ayrıldı. Hayatı boyunca Hollanda Cumhuriyeti yurttaşlığı dışında bir başka kimliğe ihtiyaç duymadı. Bu yönüyle çok modern olan ama o ölçüde modetniteyi ve modern usçuluğu hedef alan, özgür irade ve erekselcilik karşıtı, maddeci, içkinlikçi bir düşüncenin mimarı oldu. Bağımsızlığını koruyabilmek ve felsefe yapabilmek için hayatını yalnızca mercek perdahçılığından kazandı. Basılmasına izin verdiği iki kitabından ilkini,



Descarıes Felsefesinin İıkeleri ve Metafizik Dü§ünceler'i 1663 'te yayımlattı. 1670'te de, adını gizlediği halde, Kutsal Kitap eleştirisi olarak onu lanetli bir üne kavuşturan ve bir ifade özgürlüğü manifestosu sayılan Teolojik­ Poliıik İnceleme basıldı. Diğer eserleri olan Anlama Yetisinin Düzeltilmesi



Üzerine İnceleme, Kısa İnceleme, başyapıtı Etika ve Politik İnceleme ile Mekıuplar'ı ölümünden sonra yayımlandı. 17. yüzyıldan bugüne, idealizm karşıtı tüm düşünce okullarının öncelikli isimlerinden biri oldu.



D



Cemal Bali Akal İktidann Üç Yüzü, Modem �üncenin Do�u: İspanyol Altın Çağı, Varolma Direnci ve Özerklik: Spinoza'yla Bir Hak Kuramı İçin, Özgürlüğün Geleceği Yoktur: Edebiyatta Spinoza, Burası Tanzanya mı Karanfil?, Kimlik Bedenin Hapishanesidir (R. Ergün'le) başlıklı kitapların yazandır. l. Spinoza Günleri, 2. Spinoza Günleri (R. Ergün'le) başlıklı kitapları yayıma hazırlamıştır. Durkheim'den Sosyolojik Yöntemin KuraUan'nı çevirmiştir, Marx'tan Spinoza'ya, Spinoza'dan Marx'a: Güncel Müdahaleler'i (E. Canaslan'la) derlemiştir.



ReydaErgün Sankt Georg Avusturya Lisesi'nden mezun olduktan sonra üniversitede hukuk eğitimi aldı. İnsan hakları hukuku alanında yaptığı yüksek lisansın ardından Galatasaray Üniversitesi'nde kamu hukuku doktora programını tamamladı. Bir yılı aşkın bir süre C6rdoba Ulusal Üniversitesi Felsefe Bölümü'nde konuk araştırmacı olarak Arjantin'de bulundu. Kadir Has Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde öğretim üyesi olarak görev yapan Ergün'ün Spinoza felsefesi üzerine Türkçe ve yabancı dillerde yayınları bulunmaktadır.



Spinozo, Benedidus Teolojik-Politik İnceleme ISBN 97B-975-29B-371 -7/Türkçesi: Cemal Bôli Akal - Reyde Ergün/ Dost Kitabevi Yayınları Ocak 2016, Ankara, 303 sayfa Felsefe



.



TEOLOJİK.. POLİTİK lNCELEME



Benedictus Spinoza



ISBN 978-975-298-371-7



Tractatus Tlıeologico-Politicus BENEDICTUS SPINOZA



© Dost, 2008, 2010, 2012, 2016



Bu çevirinin Türkçe yayın hakları Dost Kitabevi Yayınları'na aittir. Birinci Baskı, Eylül 2008, Ankara İkinci Baskı, Nisan 2010, Ankara Üçüncü Baskı, Haziran 2012, Ankara Dördüncü Baskı, Ocak 2016, Ankara



Çevirenler,



Cemal Bali Aka! - Reyda Ergün



Teknik Hazırlık, Melunet Dirican Erdal Akalın - Dost Kitabevi Sertifika No: 12386 Paris Cad. No: 76/7, Kavaklıdere 06680 Ankara Tel: (0.312) 435 93 70 •Faks: (0.312) 435 79 02 www.dostyayinevi.com • [email protected]



Baskı, Pelin Ofset Ltd. Şti. Sertifika No: 16157



İvedik Organize Sanayi Bölgesi, Matbaacılar Sitesi 1514. Sokak No: 28-30 Yenimahalle / Ankara Tel: (0.312) 395 25 80-81 •Faks: (0.312) 395 25 84



İçindekiler



Önsöz:



17. Yüzyıldan Günümüze Bir İfade Özgürlüğü Çağrısı



9



(Reyda Ergün)



Cemal Bali Akal'ın Önsözü



40



Giri§



43



BölümI: BölümII: BölümIII:



Peygamberlik.



53



Peygamberler.



67



Yahudiler'e tannsal çağrı. Peygamberlik yeteneği



82



Yahudiler'e özgü müydü?



BölümN: BölümV:



Tannsal Yasa. Dini törenler neden ihdas edildi; tarihi anlatılara inanç; bu



95 1 06



inanç hangi nedenle ve kimler içirı gereklidir?



BölümVI: BölümVII: BölümVIII:



Mucizeler.



1 18



Kutsal Kitap'ın yorumlanması.



1 34



Tevrat, Ye§u, Hakimler, Rut, Samuel ve Krallar'ın başkalan



1 54



tarafından yazıldıklannın gösterilmesi. Sonra da birçok kişi -tarafından mı yoksa tek kişi tarafından nu yazıldıklannın ve yazann kim olduğunun ara§tırılması.



BölümIX:



Aynı kitaplar hakkında başka araştırmalar; özellikle de Ezra



1 66



onlara son halini verebildi mi? Yahudi elyazmalarında bulunan kenar notları farklı okumalar mıydı?



BölümX:



Eski Antlaşma'nın diğer kitapları öncekilerle aynı biçimde



1 79



inceleniyor.



BölümXI:



Havariler Mektuplar'ını havari ve peygamber olarak mı yok-



1 90



sa dinbilgini olarak mı yazdılar? Havariler'in görevi neydi?



BölümXII:



Tanrısal yasanın gerçek özgün metni; ona neden Kutsal Ki-



1 98



tap ve Tanrı'nın sözü denir? Son olarak da, Tanrı'nın sözünü içerdiği ölçüde elimize bozulmadan geçmiştir.



BölümXIII:



Kutsal Kitap yalnızca pek basit şeyler öğretir ve itaatten



207



başka bir şey hedeflemez; tanrısal tabiat hakkında da yalnızca insanların belirli bir yaşama usulünü izleyerek taklit edebileceklerinden fazlasını öğretmez.



BölümXN:



İnancın ne, inananların kimler ve felsefeden ayrılmış bir



213



inancın temellerinin neler olduğunun belirlenmesi.



BölümXV:



Teoloji aklın, akıl da teolojinin hizmetinde değildir. Kutsal



221



Kitap'ın otoritesine inanmamazı sağlayan neden.



BölümXVI:



Devletin temelleri, insanın tabii ve sivil hakkı ve üstün



230



gücü kullananların hakkı.



BölümXVII:



Hiç kimse üstün güce her şeyi devredemez ve bu zaten ge-



243



rekli değildir. Yahudi devleti; Musa'nın yaşadığı dönemdeki durumu; Musa'run ölümünden sonra ve kralların seçilmesinden önceki durumu; parlak günleri; son olarak da, bu Tannsal devletin çökebilmesinin ve varolduğu sürece, ayak-



!anmalardan hemen hiç kurtulamamasının nedenleri.



BölümXVIII:



Yahudi Devleti ve tarihinden çıkarsanmış birkaç siyasi dog-



264



ma.



BölümXIX:



Kutsal sorunlara ilişkin hak bütünüyle üstün gücü kullanan-



272



!arındır ve Tann'ya doğru dürüst itaat etmek istiyorsak, dinin dışa yönelik uygulamaları devletin huzuruyla bağdaşma-



"



lıdır.



BölümXX:



Özgür bir devlette her insan istediğini düşünebilir ve düşün-



283



düğünü söyleyebilir.



Notlar



293



Önsöz: 17.



Yüzyıldan Günümüze Bir İfade Özgürlüğü Çağrısı



I. Spinoza ve TTP 16 70 yılında Amsterdam'da yazar ismi belirtilmeksizin Tractatus Theologico­ Politicus1 (Teolojik-Politik İnceleme) ba§lıl