Erken Türklerin Anadolu Yazıtları [PDF]

Citation preview

OQIDU SÖZ 34 bin yıl önceleri O aıa Oamar'Ğan (Afganistan) yayılan Aurignacian kültürü bütün Avrupayı kaplamış bulunuyordu. Türklerin tarih başlangıcı da, elbette, bu kültürde yeşermiş ol­ malı, çünki onların en eski eserlerini barındıran ve üst paleoliîhic (40-12 bin yıl önce) çağa ait Tamğalı Sayı ve Saymaluu Taş [Saymalı Taş] burdan çok üzaklara düşmüyor. Mirşan,K. 1999; Erken Türk Devletleri ve TürükBîl; s.26.



Almatmın 160 km küzey-batısmda, Acı Su Özenine dökülen Tamğalı Sayında dünyanın en eski resimleri (35 bin yıl önce), piktogram m lon (20 bin yıl önce) ve p etro g lyp h ltn (18 bin yıl önce) bulunuyor. Çın [hakikî] anlamda yazı yazılmıya başlanması ise, 14 bin yıl öncelerine rastlamaktadır. MirşanuK. 2000; Pra-Mısır Hieroglifleri; s.9.



İşin ilginç olan yönü— (1) resim, (2) piktogramm , (3) petroglyph, (4) yazıtlar çağı ol­ mak üzere—bu çağların Avrasyanın (Uzak Doğu ve Güney Asya dışında) her yerinde gözükmüş olmasıdır. Ancak, Avrasyanın bugünkü Türkler ile meskûn olmuyan yerlerinde (esöniik olarak, Fransada, Almanyada, İngilterede) bu çağların birbirlerini izliyen gelişimini görebilmemiz mümkün olamamaktadır. Buna göre, Türkler nerede bulunurlar isa bulunsunlar, birbirleri ile ilişki halinde bulunmuş olmalılar ve, bu şekilde, birinin yaptığı bir buluş ötekini de etkilemiş olmalı ki, bu da onların bir devlet bütünlüğü içinde yaşadıklarını gösterir. Bunu biz Pressburg (Bratislava) yazıtından açıkça anlıyabiliyoruz ÖK ALT BU, ANT ESİNÇ, URUS ÖKÜ, OQ ONIS ED ALT OZ. "Rabba verilen ant dolayısı ile, yapılan Rabbani savaş OQ 'ların (yani, Türklerin) O N (Devleti) halinde birleşm eleri için husule gelm iştir". MirşanjC. 2004; Erken Türklerin Skandinavya Yazıtları"; s.26.



ON Devleti Orta Asyada ON-UYUL [ON Federasionu] ismi altında kurulmuştur. Bu İsmi biz ON UYUĞUR [ON Devleti Üyesi] şeklinde Idil Oralda, UW-ON [Mukaddes ON] şeklinde Erenköy-Istanbulda, ON OY [ON'lar] şeklinde İsviçrenin Graubünden Kantonunda ve ON İSİLİS [ON'lar] şeklinde Cunnî Mağarasında (Doğu Anadolu) görebilmekteyiz. ON sözü Türklerin tarihte aldıkları isimlerden biri olmak la beraber, sözün ana anlamı "kozmos" dur. Buna göre, esöniik olarak, bu söz Domuztepe (Kahramanmaraş) yazıtında (şek.31) TÖRT ON [dört kozmik element] şeklinde kullanılmaktadır. Bu manayı bir Norveç yazıtında da (Kârstad, Stryn) görmekteyiz ; ON [kozmos], Mirşaıı,K. 2004; Erken Türklerin Skandinavya Yazıtları; s.69.



Ayni şekilde AT İL (Devleti) sözünün de yaygın bir şekilde kullanıldığını görüyoruz. Bu devlet MÖ 1517'de İdil-Oralda kurulmuş bulunuyor. QANIM TÜRÜK BİLGE QAĞAN'ın ölümü dolayısı ile, YOLUĞ TİGİN'in "AT O Y (yani, A T İL) generalleri prezidentlerinden 500 müdafi geldi" demesinden, bu devletin sınırlarının çok geniş olduğu anlaşılmaktadır. İşte, bu devletin ismini biz İngiltere yazıtlarından Thames Bronz Muskası yazıtında da görmekteyiz : (1) ON-AN ÖKİK (2) AQIN EKİL (3) AR1LT ON, (4) ON EŞİK ET(5) ÖK A AT-ÎL : (6) AQIN EK (7) ARILT ÖKİN. “(2) Akutlarda (1) başarılı olma sembolü (3) talih getirecektir (5) AT-İL sembolü ile (4) başarıyı anmanız halinde— (6) akınlara (7) talih getiren bu sem bol sayesinde.". AT-İL ismi Romanyada bulunmuş olan bir altın halka yazıtında da geçiyor : EDÎKİP EŞİK, AN, ESİR BU ES-ESİK, AT-İL ED. "Sahiplenerek hediyeyi, an, esine getirerek bu hediye A T-İL varlığını". Mirşan,K. 2004; Erken Türklerin Skandina\ya Yazıtları; s.55 ve 72. 5



Bu ismi Anadoluda da güımckt«-\ ı.ÎL E P E S İÇ Ö C A T-ILÜ T EM İM KÖÇ] (Öbürdünyaya) göçme.



Şek.}5. Sat Dağı kayaüstii resmi.



UÇ ALTI-ALT O S ÖK AW.



Uçulan yer Tanrı Bili göğü, heyhat!



Ş e k 16. Halep yakınındaki



volkanik kaya yazıtı.



Yandaki sınlan şu şekillerde değerlendirebiliriz: Şek. 17: AT (erkek resmi) + OĞ (kadın resmi) AT-OĞ [aile] ve TOĞ [doğum]. Erkek resmini şu şekilde değerlendirebiliriz: B U [“işbu” ve de “bey”]. Kadın resmi ise şu şekilde okunabiliyor: OĞ İK [kişi dualitesi]. Buna göre, BU OĞ İK [işbu kişi dualitesi]. Sek. 18. Kızların Mağarasında ideogrammlı ifade: A T (at resmi) + OĞ (kadmpiktogramm i) AT-OĞ [saltanat] ve de TOĞ [doğum]. Sek. 19: AT(tam ğası) + OĞ (kadın resmi) de TOĞ [doğum].



AT-OĞ [saltanat] ve



Bu resimler bize Türk alfabesindeki T ve )|( [ğ] tamğalarmın nasıl geliştiklerini gösteriyor. Mirşan,K. 1999; Erken Türk Devletleri ve Türük Bil, s.7. Mırşan,K. 1994; Alfabetik Yazı Başlangıcı, s.39.



Ş e k 17, 18, 19. Güneydoğu Anadoluda, Put Köyü yakınındaki Kızların Mağarası petroglijleri (MÖ 6-5 bin). (Dr.Oktay Belli 1979; Van Bölgesinde boyalı mağara resimleri; KIZLARIN MAĞARASI; Ankara).



14



Sınlardan Alfabetik Yazıya Geçiş Çağının Kaya üstü Yazıtları Şek. 20 (en üstteki satır): UW BU UÇ OQ OŞ İS. UTISUB UÇ.



Mukaddes liderin, kııant konfigurasionu. elde etmek üzere, uçması.



Şek. 21 (sağ alttaki resim): İS UW OZ.



Ccmm mukaddesliğe geçmesi.



Şek. 22 (altta, sol van): U-İT-U (>UTU) AT 3toc* satır: Halkın OQ ON UÇ 2inci satır: OQ liderliğini İL. l ma satır: elde etmesi. V vV !



Yani, Erken Türklerin Anadoluda OQ Devleti kunışlan.



Y A 0 4 -X > T n r< Şek.20,21,22. Başet Dağı (3720 m) Kayaüstü Yazıtları (Alok,E 1988; Anadoluda Kayaüstü Resimleri; s.9)



E S â s is ISUB ÖG !Y ? A UÇ A N IUS "ru h '- « r "ru h " fS İS , iAA



Kendisini yadetmekte olduğumuz R egistra sîon Kralının uçuşunun anıhşı suretîle ru h u n u tasavvur.



Şek. 23. Erzurum İlinin, Karayazı İlçesinin Salyamaç Köyü yakınındaki CunnîMağarası yazıtının ana metni.



Bu metinde geçen UÇ deyimini Türüklcrde UÇA BARDI. UÇD1 (öldü] şekillerinde görmekleyiz. (MirşamK. 1985; Anadolu Prototürkleri; s. 13).



15



Şek.23’e göre, Cunnî Mağarasında, akma yolu ile (yani,”meni” şeklinde) tekrar ve tekrar dünyaya gelecek olan Erken Türk kralı ISUB ÖG defnedilmiş bulunmaktadır. Bu isimdeki ISUB sözü Türük yazıtlarında ISUB URA BÎL [Registrasion Beldesi; yani, yazı yazmasını bilen kişilerin yaşadığı memleket] şeklinde geçiyor. Mirşan,K. 1985; Anadolu Prototürkleri; s.96.



Şek. 24. Cunnî Mağarasındaki yazıtlara göre Erzurum Proto-Tilrklerinin isimleri: O N ve OQ.



Ş e k 25. Norşuntepe yazıtı (Keban barajı altında kalmış bulunuyor, geç kalkolitik çağ). (Sevin, V. 2003; Eski Anadolu ve Trakya; İletişim Yayınlan, ISBN 975-05-0135-7, s.96).



AT ES AT ÎK (sağdaki iki boynuz)



Cam bedeninden atılm ış olan kişi. Dualite.



Aşağıdaki cetvele göre, Pra-Mısıra yazı Anadoludan gelmiştir:



IStJB -Ö G A \i



HieroRİif



a



Türükçe



O kunuşu



&



AQ



1!



îs t s



İl



f f-



w



S



s $



5



£>



û



4 i ırrw ıriA Şek. 55. A T ÖGİÇİP ETÜ Yazıtı ( Şek. 52 'de M-05).



(Şek.48 altyazısında belirtilen kitap, s.24).



1. AT ÖGİÇİP ETÜ ONIM 2 . UÇ EKİTİNÇ 3. ESİÇİB ETÜ.



Namı övünç kazanmıya muvaffak olanın Uçmuş olmasının hatırası. 37



UÇUP Yazıtının 45 m günev-batısındaki ÜL-UÇ Yazıtı Yazıt duvarına 2 baş şekli çizilmiş ve onların altına, tek satır halinde, ana yazıt yazılmıştır. Bu ana yazıtın bulunduğu kaya sathının önünde bir platform teşkil edilmiş ve bu platforma çıkan tek basamak duvarına, tek satirli, ikinci bir yazıt daha yazılmıştır.



)



i J



o



f / ] C\



Şek.56. iki baş "contour"lu JL-UÇ [halk lideri] Yazıtı (şek.52 'ye göre M-06).



(Şek.48 altyasmda belirtilen kitap, s.26).



Ana vazıt:



1. EB-ÎÇIKİNU, 2. İİL-UÇ IS AT ESİS, 3. ÖGÜÇ UÇ ATU.



Basamak yazıtı:



(Tanrıya) içerilmiş olma, "HalkLiderinin ruhu"denilen, Kralın uçurularak (teninden) atılması sonucudur.



4. OĞELIN OQIN 5. ESİS EMİ'l'U.



Kuantum (yani, ölen kral) oğlunun a n ıtı..



ESİNEB-ONIZ Yazıtı (UÇUP Yazıtının 120 m batısında) T



O



f



c



n



Ş e k 57. ESİNEB-O NU Z Yazıtı (şe k 5 2 ’y e M-07).



(Şek.48 altyazısında belirtilen kitap, s,27).



ESİN EP-ONUZ



Başarı hatırası.



İS ETÜ A P Yazıtı (OOPI-ARIĞ tfraym enü halinde!



Şek. 58. IS ETÜ A D Yazıtı (fragment halinde).



(Şek.48 altyazısında belirtilen kitap, s.28).



AT EKİÇ İS ETÜ A P



"A V ın ruh edilme adımı.



ÖG İCÜ Yazıtı



Şek.59. Yazıltkaya Köyünde Gürkan Toklu tarafından 1970yılında bulunmuş olan yazıt.



(Şek.48 altyazısında belirtilen kitap, s.29).



ÖG İÇÜ



38



Filozof.



Şek.60. UÇUZ [uça ra k transform e olan IdşiJ A n ıtın ın gen görünüşü. Yazılıkaya K öyünün 1.700 m küzeyinde y e r alan bu anıta "Küçük Yazılıkaya" denm ektedir. D oğuya bakan anı­ tım ızın yüzünün yüksekliği 6 m ve g en işliğ i 5 m civarındadır. UÇUD Yazıtında olduğu g ib i (şek.44,45), bu anıtın da ana yazısı ya zıt üstündeki dağa ya zılm ış ve YU G y a zıla n a n ıt inşaatı bittikten sonra y a zılm ış bulunuyor.



39



Şek.61. UÇUZ [u ça ra k transform e o la n ] A n ıtı yazıtları.



UCUZ Anıtı ana yazıtı (kava üstü)



Şek. 62. K ayaüstii y a zıtı, a lt satirin birinci ya rısı.



1 2. 3. 4.



ÎL E P :E S İÇ ÖC AT-ÎL: Ö TEM 3N Ü ON: ÖSİBİÇ EBİN



Ş e k 63. K ayaüstii ya zıtı, a lt satırın ikinci y a n sı.



5. 6. 7. 8. 9.



AP ESİÇ OZ EKİÇ ESİÇ EB İÇ : A UÇ ERİÇ ES AT EM ESİ S ETİZ UÇUZUN A



1. H alkım ız 40



2. kendi AT-ÎL'ine 3. geçm iş bulunuyor (yani, "kendi AT-İL Devletimize ait topraklara yerleştik"). 4. B unu başaran kişi 5. — "Allaha ozm a" 6. inancına göre içerilm ek üzere, 7. (vücudundan) atıldıktan sonra (canı) uçarak erişen— 8. yadetm ekte olduğun 9. UÇUZ'undur.



K a ya ü stü ya zıtın ın (sağ köşedeki) en ü st sa tın (yazıtlar



sağdan sola doğra okunacak).



10. 11. 12. 13. 14. 15.



EKİÇ İLİN EKİÇ A : E B -İÇ Ü A T E B -E S ÎN Ü : AT;EB-ESİT A : EM AT ESİÇ ERİÇ A.



10. {Benim halen bulunduğum) memleket, 11. içerilmiş olan A T ’ların (yani, canların), 12. hepimizin yadettiği 13. ve "AT”kavramında mündemiç, yeridir 14. ve ben 15. oraya eriştim. DanimarkalI Georg Zoega "hieroglif yazıların yüzlerin dönük olduğu yönün tersine okun­ maları gerektiğini" ileri sürer ve, hakikaten, onun bu buluşu hieroglif yazıtlar için geçerli bulunuyor. Bu kaidenin UÇUZ yazıtının kaya üzerine yazılı birinci satın için de geçerli olduğunu görmekteyiz (şek. 62 ve 63). Ancak, bu kaide anıtımızın diğer satırlan için geçerli değildir ve, buna göre, bu satır "UÇUZ" için yazılan özel bir yazı olarak yazılmış olmalı. Yani, bu satır dı­ şında kalan diğer bütün yazılar YUĞ merasiminde yazılmış olacaklardır. Anıtın çatı üçgenine yazılmış olan OT-OZ fvakılmak sureti ile öbürdünvava secisi yazıtı.



F r f r t r . T F A A T a l - ; 4 - o ^ T t r T r r f f ‘ ftfJ f W



. :A « f îM f < » r A f b $ A ( E J '



Ş ek 65. OT-OZ (yani, YUĞ) yazıtı (çatı üçgeninde).



16. EM-AT ESİÇ ERİTÜ : 17. AT ERİÇ A OT-OZ ESİSÜ 18. ÖKİN-ÖNİK [ÖKİNÜNİK] : 19. AT EKİÇ ÖTÜ ON [ÖTÜİN] 20. ÖG ATAB[IN OZUS]



"Sahip" olana eriştirme OT-OZ aracılığı ile A T m erişmesi içindir; Onun Rabbe "A V olarak geçişi "Kral" namı ile ozmadtr.



21. UB-ERİÇ ÎKÎNÜ : 22. ESİÇ İLİT-ESİNE [İLİTİSİNE] 23. AN-OZ ES[İK] £SİN-£S[İRÜ] 24. İLÜfiBÜİN A 25. AT EKİÇÜ ETÜİN 26. ÖG £TİB ONIZ ETİÇ A



Tanrıya erişmiye m atuf olarak iletilme "aklın ozması" denilen hadisedir. Halkın onu "AT" olmuya lâyık görmesi "Kral" olması dolayısı iledir.



Bu yazıtın sağ üst tarafındaki satmnın son kısmı "arezastis" denerek yorumlanmış ve birçok kitaplarda anıta bu isim verilmiş bulunuyor. ÖCİG [sönmel Yazıtı (şek.66) —p -İ



Z3SS*’



◄ Şek.66. Anıtın sağ yanındaki kaya girin­ tisinin alt kısmındaki kava üzerine dikvı ola­ rak yazılan (resmimizdeki vatvı satır) vc onun, anıt yüzünün sağ ali küfesinde de­ vam eden, yatvı kısmı



41



"AT”halinde bilmen can içerilerek (Tanrıya) erişmiş bulunuyor. "Uçma haline geçme" olarak bilinen "sönm e"[yeryüzünden silinme] (Tanrıya) içerilmiş olmadır.



1. AT ESİTÜ İS A 2. İÇ Ü : İKİN 3. ERAETÜ 4. UÇ A ENÜ 5. ESÎTÖÇİG 6. İÇ ERİSİN A



AP OZ Yazıtı



Şek. 67. A fyonun yaklaşık olarak 50 km kuzeyinde ve Yazı likaya Köyünün 10 km batısındaki Küm bet Köyünün 1,50 km küzey-doğusundaki A P OZ [Allaha O zm aJyazıtı. Yazılın uzunluğu yaklaşık olarak 1,70 m ’d ir ve harfler 13 cm (satır başındaki ÎS tamğası) ile 25 cm arasındadır. Köyün 500 m doğusunda A sa r Kale bulunuyor.



(Coıpus des inscriptions Paleo-Phrygiennes, 1 texte publie par l'adpf-öditions recherche sur les civilisations— Paris 1984—par Brixhe,C. et Lejeune, M. ISBN 2-86538-089-0, p.42).



Canın uçma başarısı [ONIW] hatırası [ES ETÎS]. M ukaddes eve (yani, Tanrıya) içerilmek üzere, dual hale gelerek ozmak sureti ile, Allaha ozma.



1. İSİK U Ç 2. ES ETİS ONIVV 3. ÖG-UW İÇİŞ 4. İK ETİÇ OZUS 5. A PO Z



ESİNİZ ÖC Yazıtı



Şek68. A fyonun yaklaşık olarak 29 km kuzeyindeki ESİNİZ Ö Ç (sönm e hatırası] yazıtı; M altaş ( W -05) yazıtından 1 km uzaklıkla; sağdan sola doğru okunacak. (Brixhc,C.-Lcjcunc,M. 1984; Corpus des İnscriptions Pateo-Phrygiennes; I Tcxtc; Paris, s.46; W-04 yazıtı).



1. EM AT ESİTİREKİN 2. ÖK ÎSİP UÇ A [AT] 3. ESİNİZ ÖÇ



"Sahipliğine duacı olduğumuz Allaha, inancımız dolayısı ile, uçmuş olanA T m "Sönme"[yeryüzünden silinme] hatırası (soldaki yazı). ÖT ESİŞİM Yazıtı



Î A 1 1 4 J Iİ I W I Ş ek6 9 ESİN İZ Ö Ç yazıtından 1 km uzaklıkta bulunan, 1,30 m uzunluğunda saçak altı yazıtı Ö T ESİSİM [ (Tannya) geçm e am tı] (Maltaştaki diğer bir yazıt). (Bnxhe,C.-Lejeune,M. 1984; Corpus des İnscriptions Palâo-Phrygiennes; I : Texte; Paris, s.48; W-05a yazıtı).



1. ÖT ESİSİM 2. İÇENÜ ÖTİS 42



(Tyarıya) geçme a n ıtı: (Tanrıya) içerilmek üzere geçiş.



ÖT ESİL ER Yazıtı



Şek. 70. Kiliahyanın 25 km küzey-doğusundcdd F ındık Köyünün 1 km güneyindeki, düzeltilm iş kaya yüzü yazıtı.



(Brixhe,C.-Lejeune,M. 1984; Corpus des Inscriptions Paleo-Phrygiennes; I : Texte; Paris, s.50; W-06 yazıtı).



ÖT ESİL ER



(Tanrıya) geçmiye erişme. UÇUZ AT Yazıtı



Şek. 71. Kütahya yöresi, F ındık Yerleşm esindeki n iş ya zıtı UÇUZ A T ["UÇUZ”nam ı] (s.40’a bkz). (Brixhe,C.-LejeuneJVl. 1984; Corpus des Inscriptions Paleo-Phrygiennes; 1: Texte; Paris, s.51; W-07 yazıtı).



1. UÇUZ AT ÖG ETİNÇ 2. AT EK1ÇÜ İLİZ



"UÇUZ" namını şeref edinen namdar halkız. AO AÇ Yazıtı 1



Ş ek 72. Afyonun 50 km güney-batışındaki ve Sandıklının 25 km küzey-batışındaki Çepni K öyü civarındaki G elincik Kayası yazıtı AQ AÇ [akm a açılışı; canın uzayda akmıya başlamasının açılışı] (Brixhe,C.-Lejeune,M. 1984; Corpus d es Inscriptions Paleo-Phrygiennes; I : Texte; Paris, s.52; W-08 yazıtı).



1. ES OS AT ESİÇ OZ (soldan) 2. AQ ÖGİN EMİN İS 3. OZ AT AN EŞİT-ESİÇ (sağdan) 4. İLT-İÇİZ 5. AT İPİN OZ EZİS (soldan) 6. AQAÇ ES OĞ 7. AP-AT ESİÇİP 8. UÇUZ AP-ATAP İP



"Tanrı B ili" denen yere ozmak için, akan övüncün olan can (oraya) ozan A T zekâsıdır, iletilerek ( Tanrıya) içerilmek üzere, atılarak ozma transferi ”AQ AÇ”denilen şerefidir, "A T" dediğimiz uçmuya adanmış tertibin.



N o] : AQAÇ yerine fizik dünyası için kullanılan söz A QA Ş'dır [madde içinden çıkan radiasion ki, buna "background bla ckb o d y ra d ia lio n " (arkayakadaki kara ten radiasionu)] denmektedir.



43



AO AC Yazıtı II



Ş e k 73. B üyük A yı Tepesi yazıtı (A Q A Ç I tarzında)



(Brixhe,C.-Lejeune,M. 1984; Corpus des Inscriptions Paleo-Phryğennes; I : Texle; Paris, S.54; W-09 yazılı).



1. OZ ÎS 2. AQAÇ ESİN ETİÇ 3. AT İPİN OZ



Ozan can AQ AÇ haline gelir, "A T" olarak ozar iken. AOAÇ Yazıtı ÜT



Ş e k 74. G encel Yalağı yazılı (AQ AÇ1 tarzında).



(Brixhc,C.-Lcjcunc,M. 1984; Corpus des Inscriptions Paleo-Phryğennes; I : Tcxtc; Paris, s.55; W-10 yazıtı).



1. OS EŞİT İSİÇ 2. OS AT İÇ İPİÇ 3. ER A TE B İN 4. EB İS AQAÇ AT 5. ESİÇ-EBİN 6. AT ESİNİSİN OZ 7. ATAM İSİZ OZUS 8. AQAÇ ESİN OS ATIZ



"Tanrı B ili" denen hile A T m içerilmiş olması (onun amacına) erişmiş olduğunun göstergesidir. "Canın AQAÇ'a atılm ası" denen hadise "A V d en en şeyin ozmasıdır, atalarım ın canlarının bulunduğu yere ozmak sureti ile, AQ AÇ'lar dünyasına. AT İL Yazıtı



f!v r > fI îo ifn \tK K



0



\r ..K ^ !



Şek 75. Yassı Hüyük M üzesindeki enventar 1/1 IH numaralı P hrygyazıtı.



(Brixhe,C.-Lejeune,M. 1984; Corpus des Inscriptions P aleo-Phryğennes; I : Texte; Paris, s.86; G-02 yazıtı).



1. AT OG ATAR ESİSİNİS : 2 ÎSÎK ESİÇ(JW : 3. AT İLİN İSİK ETİBİNİS



44



"A T" olarak atanmış kralın şahsiyetini anan A T IL hatırası.



Büyük Türk tarihçisi ÖNRE BİN A BAŞI'ya göre (AT OY BÎL, AT UQUŞ BİL, AT OY ÖGE, AT OY da denilen) AT İL. devleti M Ö 1517'de kurulmuş bulunuyor. Onun sözkonusu ettiği ve bir AT OY kavmi olarak nitelediği AT-UÇUÇ), her halde, Phryg'ler olmalı. MirşanJC. 1999; E rken Tilrk D evletleri ve T u n ik B il; s.36-37.



Diğer taraftan, AT-ÎL Devletinin ism i R om anyada (Büzen, W allachia) bulunmuş olan bir altın halka yazıtında şu şekilde geçiyor : 1. EDIKİP EŞİK 2. AN 3. ESİR B U ES-ESÎK 4 . AT-İL ED



Sahiplenerek hediyeyi an, esine getirerek bu hediye A T-İL verlığıru.



Ayrıca, AT-IL sözü Thames B ronz M uskasında da (İngiltere) geçiyor. Mirşan, K. 2003; E rken Türklerin Slcandinavya Y azıtları; s.50.,38.



ÖC-AN rSahabel Yazıtı



Şek. 76. A nkara, P o la tlı, Yassı B ü yü kte [G o rd io n j çıkan b ir k ü l kabı (Yassı H üyük m üzesinde).



1. ÖC-AN EB-AT 2. ÖC-AT ERININÇ



1. Sahabe [ Tanrıya iştirak ediciler] tertibine 2. sahip olm ak üzere, (Tanrıya) erişm e



Bu yazıttaki "C tam ğası" İtalya Etrüskleri yazıtlarından Dambel bronz anahtarı, Caslyr Dağı bronz kabı ve Pyrgi Tapmağı altın levhaları yazıtlarında geçmektedir. Onu Lem nos Ya­ zıtında da görmekteyiz. Ö C sözü Norveç yazıtlarından  rstad yazıtında Ö C-Ö K [Tanrı], Vanga (Gotland) yazıtında ÖCÜL A N T [Tanrıya ant] şeklinde geçiyor. Yazıtımızda geçen N tam ğası İtalya Etrüskleri yazıtlarında geçmiyor. Onu ancak Glozel (Fransa) yazıtlarında (Eski Etrüskçe!) bulabilm ekteyiz. Fakat bu tam ğam ızı da Skandinavyada görüyoruz : V â Bronzu yazıtı (Skâne, İsveç), Âryd (Blekinge, İsveç) yazıtı ve Lözen m (Blekinge, İsveç) yazıtı (biraz değişik şekilde). EM AT TSahip] Yazıtı



Şek. 77. Yassı H üyük M üzesinden diğer b ir yazıt.



45



1. EM AT EM İN ESİTİW -İNÇİN ÖK-ÖGİN UW AT 2. EM AT EM İN ESİTİNÇ ES-ESİN ESİÇ ["o” demek] ONÇ ÖG EPİN İK AT 1. "Sahip" olarak bilinen Rab K ralıdır, m ukaddes nam; 2. "Sahip"olarak bilinen o [Protogrekçesi "ESİSİNİZ"], bir kral olm ası dolayısı ile, dual A T haline gelm iştir. Sams, K.-Temizsoy,İ ; G ordiorı M üzesi; s.34.



Yukarıda sözkonusu ettiğimiz AT İL ve Romanya yazıtlarına göre, Phryg yazıtlarının tarihini MÖ 1517'den başlatabileceğiz ve Phryg hakimiyetini AT İL devleti içinde sayabile­ ceğiz demektir.



Şek. 78. Türkler kralları UÇUD ’u anarak bayram ediyorlar.



Zümran [İzmir] Çevresi Yazıtları Şek. 1, Erken Türklerin en eski yazıtlarından, Ödemiş ilçesi, Beşparmak yazıtlarını ve, bunlar­ dan, ÜÇ O N BU yazıtının okunuşunu gösteriyor. Bu yazıtlar bize Erken Türklerin mezolitik çağda Anadolunun doğusundan (şek.2-25) Zümrana kadar yayılmış olarak yaşadıklarım ispat ediyor. Ayrıca bunlar, bu görülmemiş derecede büyük medeniyet çağında, Türklerin B ÎT İG [yazı] çağım da başlattıklarım kanıtlıyor. B ÎT İG ise, hiç şüphesiz, O ğ UŞ [medeniyet] demektir. Denizli civarındaki dağlık yörede araştırma yapan bir altın arayıcı arkadaşım şu yazıtı bulmuş bulunuyor:



Ş ek 79. Denizli civarındaki dağlık yörede bulunm uş olan bir madalyon. (K.M irşan kolleksiyonu, şek.34 ve 36 da öyle).



AWIS İKİN EZİN OY (soldan).



A WIS [silâh] demlen (öbürdünyaya) transfer aleti.



Resmimizde AWIS [silâh] sözü bir nevi iki taraflı muşta ile izah ediliyor. Aslında, A W IS şeklinde de söylenebilen, AWIŞ “conversion" [evrilme, çevrilme] demektir. Bundan anla­ şılması gereken mana budünyadaki kişinin öbürdünyadaki kişi haline çevrilmesidir ki, bunu gerçekleştiren ve bizim “silah” dediğimiz alete AW IS dendiği anlaşılıyor. İÇİŞ İL ESÜY Bu bir [ESÜY] evcil [İÇİŞ] uluştur [İL]. G Şek. 80. Bir altın (elektron) sikke (Artemision/Ephesus). (M irşan,K.1992; Pictogramms, Petroglyphs, ISUB-ÖG and UWON Inscriptions from Anatolia, M M B Yayını, Anakara.



47



Side Yazıtları MS 2mcı yüzyılda yaşıyan Yunan tarihçisi Flavius Arrianus Side halkının yerli bir dil konuş­ tuğunu söylemektedir. Bugün bu dilin Erken Türkçe olduğu ortaya çıkmış bulunuyor. Sidede 5 adet Erken Türkçe BİTİG [yazıt] bulunmuş bulunuyor. Bunlardan ikisi iki dilli. Bu ikisini ve, ayrıca, Sidede bulunmuş olan 7 adet eski para yazıtını, ben 1985 yılında "Anadolu Protoîürkleri" isimli kitabımda yayınlamış bulunuyorum. Diğer üç yazıtı ise, 1995'de bir broşürümde yayınlamış idim. Mijrşan,K. 1985; Anadolu Prototürkleri, s.38-43. Mirşan,K. 1995; Side Yazıtları, MMB Yayım.



Sözkonusu yazıtlardan biri, ÖGİS Yazıtı, kendi heykelini yapmış olan, ÖGİS oğlu, ÖGİS oğlu, ÖGİS tarafından yazılmış bulunuyor. Diğer yazıtların hepsi dinî içerikli. Bu içe­ rik ile aynı bir inanışı biz Fransadaki Glozel Yazıtlarından UB-OŞ [Yüce Konfıgurasion] ya­ zıtında, Portekiz Bitigtaşlannda, Erken Türklerin Skandinavya Yazıtlarında, Van yakınındaki Çilgiri Yazıtında (s.21) ve Phryg Yazıtlarında (s.27) hemen-hemen aynen bulabilmekteyiz. Mirşan,K. 1993, A lfabetik Yazı Başlangıcı ve G lozel Yazıtları; s.23. Mirşan,K. 2003; Erken Türklerin Skandinavya Yazıtları; MMB Yayını.



Yazıtlarda geçen özel tamğalar ve, aynca, 2 adet iki dilli [bilinguaT] yazıt için, şu kita­ ba bakınız; Mirşan,K. 1985; Anadolu Prototürkleri, s.39,40,41,42.



Yazıtların ANTUYUS'una gelince, benim tahminim MÖ 1.000 yıllandır. Mirşan,K. 1985; Anadolu Prototürkleri; s.25-29.



ÖGİS [Havari] Yazıtı (sek.82î



K Ü H K -J tı i A f t 'Â H i ı 5



A fN



1. ÖGİS ATIQ ATAR OĞ, 2. ÖGİS ATALIQ ATALIŞ, 3. ÖGİS ATIQ ATAR OĞOZIS, 4. ÖZ ANIZILIZ 5. ETÜY OĞ.



ÖGİS ismi ile anılan kişi ki, ÖGİS babalı olarak maruftur ve ÖGİS isimli büyük babalı­ dır, kendi heykelini takdim eden kişidir.



Şek.8I. Ö G İS Bitiği (Side)



EZÎLİG ÖÇİR ffÖbürdün vay a) transfer olarak silinmel Yazıtı (sek.82)



1. ULUQIZ ONIÇ ERİÇ 2. EZÎLİG ÖÇİR 3. ON1Z ER ÖGİS OĞIS 4. ÖZ-ERÎS OĞ1Z ULUZIS 1. Yüceliğe başarılı bir şekilde eriştirilmek üzere, 2. (öbürdimyaya) transfer olarak silinme 3. başarıya erişme havarisi olan kişiliğin 4. özverisi olan kişiliğe yücelmedir. Şek. 82. EZİLİG ÖÇİR Bitiği (Side)



48



UC OĞ fLider Kisil Yazıtı



Şek. 83. UÇ OĞ [Lider K işi] Yazıtı (Side).



1. ESİZİLİZ OQ ONIZ ERİZ 2. UÇ OĞIÇIB ES OZUS ÖGİS OS İÇİSİNİZİL 3. UYULISIÇ ÖG-ESİÇ ÖGİS Er OZINIS UYIZ ÖSÜ 4. UÇUZ OîvTIS ... (devamı okunamıyor!). 1. Yadetmekte olduğumuz kucmtum başarıya erişmiş bulunuyor: 2. Lider Kişi sıfatı ile, ozan havariler kâinatına girm iş olarak; 3. öldükten sonra şerefli havariler yerine ozmak sureti ile ölerek yücelip, 4. lider olarak başarılı olm uş... (devamı okunamıyor). OO OĞ fkuantum kişisi] Yazıtı



Şek. 84. OO OĞ Yazıtı (UÇ OĞ yazıtı ile ayni bitigtaşta)



1. ESİZİLİZ OQ ONIZ ERİZ : 2. ÖGİS OZISIÇIB EZİZ ESİZİB OZIN 3. UYUZOQ£RİW 4. OQ ANIZ OĞIÇ OQ-OQ 5. İÇİB OZIS-OZIQIP ESİZİLİZ 6. UYULISIÇ ESİZİB 0ZIS1Q USIZ OĞIÇ ES 7. OQ ERİÇİÇ ÖGİS OZUQIS UYIZ ÖGİS 8. ANIZ İYİZİN OZIS



1. Yadetmekte olduğumuz "kuantum" başarıya erişm iş bulunuyor : 2. şeref ile ozması için takdis edilerek ozmak sureti ile, 3. öldükten sonra kuantum haline erişerek.. 4. "Kuantum" denilen kişi-hali kuantumu şeklinde ( I 'na satırın sonu) 5. tabiiyete (yani, Tanrı tabiiyetine) ozuş tahakkuk ettirdikleri yadedilmekte olan, 6. ölmüş olma haline ozuş nıcutlu kişi-hali 7. "kuantum"şeklinde erişilen havari halinde ölü havaridir ( 2mcı satırın sonu). Bu şekilde ozan şey 49



9. OQIN OZIS OQ OĞIZ ESİSİZ OĞ 10. [OQESÜER]Ü 11. UYULISIÇ OQIN ÖZÜ 12. OZ OQ-AN OZIS OQ-OGU



— kucmtum halinde ozuşun kuantum kişiliği halindeki kişinin [kuantum haline ermesi sureti] ile— ölm üş olan kuantum mensuplarının ozan kuantum ozuşu halindeki Kuantum Kişisidir.



ONIS ÖS Tkozmik yücelme! Yazttı (sek,861



Şek.85. O NUS Ö S [kozm ikyücelm e] Yazıtı (Side)



1. 2. 3 4. 5. 6.



OQ ÜYİSİG İÇİŞ ÜY-OQ ÖSİZ ÎL ÖGÜ İÇİYİS ( \ md satır !) ÖGİS İÇ OĞ OZIS ONIZ İÇ BU İÇ-İÇİS ANIZ İÇİYİS . OY OZ ET ÜY OQ ÜYÜZ USIQIZ İL ESÜY OZIS ÜY-OQ ÖS ONIZ ERİLÜ İÇİL ÖGİS-İÇ OĞIZ ESİS ONIZ ERİLÜ İÇİLİŞ ÖGİÇÜ ÜY ÖGÜL OQ ÖZİL ONIZ ER ÖGİS OYIĞ ES ÖCriZ İÜ EZİS OĞ OZIS ÖGİS ET OĞ OZIS ESİNİZ ER ÖLÜ İC-İÇİS ... Gi\:'S C



1. Kuantum evine girmenin ev-kuantumunu ifade eden sözi \k şerefine birde j aitti.]. 2. Şerefli kişinin ozmak sureti ile başarı sahibi olması tâ b i. 3. Kavramı gerçekleşmiş olan, ev-kuantumunun eve korpulent u ozuşun ev-kuantumuna yücelmiştir. 4. Başarıya erişme mensubu havarî-kişi olma : başarıya et smc' amaç edinci: havan halini dile getiren kuantumdur. 5. Şerefli ev şerefinin kuantumu olmaya m uvaffak olma : hc mensup ev-kişisi olmaktır. 6. Kutsanmış kişi ozmasının havarisi olan kişinin ozmaya erişmesi olun, . .... j Kozmik yücelme. Not: Yazıtların okunuş tarihi 15. Kasım 1995. K uantum , elektromagnetik radiasion eneıjisi paketlerinin dalga uzunluğuna göre değişen büyüklüğü. Metinlerimiz teninden ayrılarak uzayda yürüyen kişi canını da kuantuma benzetiyor.



50



iP



Para Yazıtları (sek.86-92)



ü u s m ü



a yr W W



-



t f r W f M



m



' n



■i* Mirşan.K. 1985; Anadolu Prototürkleri; s.38-40



Sek. 86: İÇÜ-OĞ OY OZUS OZ ESİSİN Hükmüne gireceğimiz duruma (yani, Tanrıya) ozuş halinin ozuş (yani, ölüm) hatırası. Sek.87: İCÜ OY OZUS US Hükmüne girilmek üzere ozulan instans (veya, hükmünde bulunduğumuz instcms; yani, Allah) Sek. 88: ANU OĞ OY OZUS ESİS US Kendisini daima yadetmekte olduğumuz, ozma idraki instcmsı (yani, Allah). Sek. 89: ANU OĞ OY OZ ESİS US Manası şek.88’deki gibi. Sek. 90: ONU OY OZUS ESİS TJS Başarının ozma idraki instcmsı (yani, Allah). Sek. 91: USU-OĞ OY OZUS ESİS US Saygı-değerliliğin ozma idraki instcmsı (yani, Allah). Sek. 92: ANU OZUS OZ ESİS ONIN Hatırımızda olan ozmaya "ozma" denilen başarı (yani, cennete girme başarısı). Şek.80 yazıtında geçen L [1; bak: şek.84,83,71,44/2], T [ES; bak: şek.91] ve F [Ü Y ; bak: şek.81, 85] harfleri Side yazıtları paralelinde olduğundan, Side yazıtları ile Zümran Çevresi yazıtlarının birbirleri ile ilişkili oldukları ortaya çıkıyor.



ONUY ES ER AT



M uvaffak (kişi).



Şek. 93. Sinop kalesi, tersane kapısının, sonradan lento taşı olarak kullanılmış olan, kapı üstü taşı yazıtı. Mirşan.K. 1993; Prototûrkçe Yazıtlar Hakkında Konferans; s.30.



(Sağdan sola ve. ayni zamanda, aşağıdan yukanya doğru okunacak).



f



i



Sinopta bulmuş olduğum yukarıdaki yazıt, Side ve Zümran medeniyetlerrinin Sinoba kadar etkili olmuş olduklarını gösteriyor. Bu yazıtta geçen O [n], < [o,u], Y [y], I [s], A [A T ve /], P [r] tamğaları bunu gösteriyor.



51



Proto-Samî UW-ONPr.-Bians İon Pr.-Gr. \ A,e a,# 4 a - =• b böt e B.6 b B b F b r 9 r 9 gamt S n 1 G r 9 datt d A X □ n. d A d A d hi h Ç E 9 E Ç ç.. e w —— r u waw w,oM H M u.u uy Z dz i z z X * oz e,4> z »/ X Vh — — — — H 9 B l höt f 0 th A t t c A AT & O Y yod YtY Y t i V Y y,i i y kaf k *,k * K K K K k Kk l A l KA l l l d UL Â bm d mim m «1 *1 M M,M m M m r m n nün M N N,H n N n n s Z kt f s **mk 5 ‘ * 1 S t •ayn o,u o c 0 0 o,a,n 0 o 0 n P n P f p P* p.f 1 *\ P n fîd f * r * US c,9 s V P* D 'm 0Q +,x Ç X X + ç -abzon A yasofyası)



H a kikî alim olan m ukaddes (kişi) : O NU Ç’un (yani, E SİS UQUS’un) babası.:



ONIT ÖGİSİN ESÜ Y EM İÇ UW IN ONISIN AT EZİTÜY EM İTİRTÜW ONffiJS



H akikî havari bilgin olan m ukaddes (kişi). Peygam beri takdis eden başarı sahibi [şahıs].



Şu sözün manasını da belirtelim : İSİS [ESİS], (1) bir olay karşısında yadolunan (yani, Allah); kendi-kendini belli eden (Alm. O ffenbarung); (2) Sahib (Alm. H err; İng. Lord). Mirşan,K.1998; D inlerin G elişim i; s.5. 82 ve 1973; A L T I YARİO TÎG ÎN: s.24. 61



Sek. 108: 1. O / A r i Ö Ç



2. eeoAOPOc Sek. 109: 1. 0 * A r i y C



2. MA KA 3. P IO C



O N IS A T ÖGİSİNİS EZİÇÎN ETİNİRİNİS



2. K utsanm ış olan 1. gerçek havari



ONIS AT ÖGİS OYIS EM İT EKİT ERİSİN ES



3. E rm iş 2. olan, 1. gerçek havari fe y le so f.



Ş e k llO . Ö G Ü Y E R İŞ [öğütleyerek eriştirm e] (Trabzon A yasofyası)



(MirşaıtK. 1973; D ech iffriem n g d er P rotogriechischen Inschriften; s.59).



1. M ÎKB /TAC 2. O MAC 3 FyPI 4. T € C Ay 5. XV 62



EMİ SİKİN ETİTİS ON EMİTİS ÖGÜY ERİŞ ETİÇİS EDÜY UQUY



Olan hadisenin — husule gelişini öğütleyerek— eri şmesini I v ı ı ı u j



■v-’V i.V 'iJt



şahıslar.



Ş ek.111. ULUÇUYresmi (Trabzon Ayasojyası) (Mirşan,K. 1973; D echiffrierung der Protogriechiischen İnschriften; s.59).



Şek. 112. B ildirici [herald]



ÖGÜY ERİŞ AT Bildirici bilinci (Trabzon Ayasofyası)



S e k il l: ı eH X W T w ew 2 n IPOCBACI 3 A€YCKAYTO



UÇIN UQIW ETİWİZİW EPPİS URIN-USUB ETİSİS ULIÇUY EŞİK ETÛYİTİN



4 KRTAWPPWMAI 5 ONKKTHTYVPTHC



ÖKİRİTİT UW-ERİRÛW EMİTİS ONINIQIQ ETİNİTÜW ERİTİNİS



6 AMWHII/TAYTH



ATIM UWINISA ATATAYTEN



7 MAHyHA



EMİTİNÜY ANIL



Sözkonusu lider, savaş kazanmış olmak ve, bundan dolayı, ULIÇUY ismini almak sureti ile, ilân yolu ile takdis edilmiye muvaffak olmuş bulundu­ ğundan, mukaddes bir ad almıya hak kazanan bir kimse olarak anılacaktır.



Bu yazıttaki MAHy ELA [EMİTİNÜY ANIL] şeklindeki iki sözü bir tek söz gibi yazar ve bi­ rinci sözdeki H harfini "N" olarak ve y harfini "u" olarak kabul eder isek, söz MANyHA şek­ lini alacak ve, batı bilginlerinin ileri sürdükleri gibi, M anuel ismi olarak okunabilecektir. An­ cak, bu iki sözün böyle okunmasının hiçbir gerekçesi yok. Şek. 111 metninin Almancası: 1. Der Führer, dem diese Verstandigııng 2. über die durchgeführte Schlachl gilt, 3. wesM’egen er ULIÇUY genannl 4. und dieser Name durch Verkündigung geheiligt worden İst, 5 ist derjenige, dem gelungen İst, 6. einen geheiligten Namen zu erhalten, 7. wird als solcher erinnert.



63



Ş e k 113. Trabzon KÖYPEN'inin [m abedinin] kubbe yazıtı



l m° satır 1. E L IİİS İÇ ANIS— AAICNC îletilm iş olanı (yani, ESÎS UQUS'u) anarak 2. ÎSrVVİN ETTNİNIN—I cûNToO N aklına getirmen, 3. ONIM ETIKÜY—OMAKv • başarıya 4. UQUT ETİSINIÇİS ETITÜY—-KV f AI3NfCcATV şehadet etmek sureti ile, 5. İSINIS ETİN İM OQ—CNIAHM4— ^ hatırlamakdır OQ'u. 2md satır 6. UQUY ERİŞ—KVPı -> Şehadet etmiş bulunuyorlar 7. O N ISIÇ OZ—OCGZ ONIS'ın (yani, ESİS UQUS'unj ozmasına, 8. ONUY ERİLİN—OYPAN — başarı ile (Tanrıya) erişmek sureti ile, 9. ONIYIÇ EPPIS— OVGIII -> başarılı olmuş olduğundan— 10. ATININ ÖGINİN—T hNThN ortıın havarileri; 11. İÇ İP İÇ BİLİÇ—€ II€ B A £ ve de ona boysunan [tabi olan] B il mensupları, 12. USUÇIN ETINTJY— jGNToY Tanrı hükmüne girmiş olması dolayısı ile, 3°°^ satır 13. A T UQUN—AKO namına şehadet için 14. UYIS ETİS—VCAI toplanarak 15. AT-ONINIS ETİÇİN— TONCTGN -> dua etmiş 16. ETİS EM İN—AIMO bulunuyorlar. Not: Bu yazıt şimdiye kadar okunamamış bulunuyor. T ra b z o n A y a so fıy a sm m , a y n ı y e rd e b u l u n a n ve ÎS 1 2 4 5 'd e y a n a n k lişe y e rin e , M a n u e l I K o m m e n o s (s .6 3 ’e bkz) ta r a f ın d a n y e n id e n (?) in ş a o lu n d u ­ ğ u s ö y le n m e k te d ir. Meydan Larousse 1973, "Trabzon Ayasofya Küsesi", s.249.



A n c ak , b u n u n —tıp k ı İ s ta n b u l KÖYPEN ÜY'ü [A yasofyası] h a k k m d a k i b irç o k m e tin le r gibi— b ir y a k ış tırm a o ld u ğ u a n la ş ılm a k ta d ır. İlkin, T ra b z o n KÖYPEN’in d e k i b ü t ü n y a z ıla r T ü rk ç e d ir. İk in c id e n , KÖYPEN’im iz d e k i s ü s le m e le r S e lç u k ü s lu b u n d a d ı r . Ü ç ü n c ü d e n , 1 2 4 5 'le rd e T ra b z o n d a m u a z z a m b ir k ü se in ş a e d e c e k k u d r e tte b ir B iz a n s h a k im iy e tin ­ d e n sö z edilem ez. Rice,T.T (çeviren; Turunç,S.) 1997; Trabzon Ayasofiasındaki Selçuk Üslubunda Süslemeler; "Bir T u tk u d u r Trabzon". Yanı Kredi Yayını, İsta n b u l; s .71-86.



N ot: S a h ife 5 9 ’d a k i "göğe erm e" m e tn in e g ö re, OY ONIL T ra b z o n k e n tin in ism i olm alı. 64



Manastır Kövpeni [Mabedi] Eski Gümüş Yazıtları Şek. 114. A ralarında resim bulunan birinci ve ikinci sü ­ tu n la r ya zıtı (SS. James resmi ve yazıtı olduğu ileri sü­



rülmektedir). Şek. 115. A ralarında resim bulunan üçüncü ve dördün­ cü sütunlar ya zıtı (SS. John resmi ve yazıtı olduğu i-



leri sürülmektedir). Şek. 116. A rala rın d a resim bulunan beşinci ve altıncı sü tu n la r ya zıtı (St. GOMaç [Thomas] yazıtı olduğu ileri



sürülmektedir. Balanız: Gaugh,M ARCHAEOLOGY 1965; Volume 18, Number 4 : The M onastery Church o f E ski Gümüş.



Şek. 117. Solundaki resm in "St.John the B a p tist" resm i olduğu ileri sürülen y a zıt (iki yatvı satır).



S e k i 14. O N IT Ö G İS ONISU — ÖaTıOç -> Çın [gerçek] havari başarısını ANIT Ö K İN EB-O N ISU — HA KO BOç anım styarak Tanrıya kavuşma. S e k i 15. O N IT Ö G İS ONISU— ÖaTıOç Çın [gerçek] havari başarısını XSİWİN— I-Cûo öğütleyen [vâız eden]. Sek. 116. ONIT Ö G İS O N ISU — ÖaTtOç Çın [gerçek] havari başarısını EZİN E M İT USU— ON Maç -» takdis edici. Sek. 117, ONISITEM N— OIT^O A O NIS tarafından ERİN E M O N ISU — POM Oç huzura kebul. (Bu yazıt "St.John the B a ptist" denilerek yorumlanmaktadır). İstanbul K övpeni (St. Sophial Yazıtları



Ş ek 118. İsta n b u l K öypehi [m abedi] yazıtı.



Ş e k lim iz in s a ğ ı n d a k i k iş i n i n "V aftizci Y o h a n n e s " [ J o h a n n e s d e r T â u fe r] o ld u ğ u s ö y le n m e k te d ir . G a lıle a lı İ s a V a ftiz c i J o h a n n e s i n m ü r i d i v e ö ğ r e n c is i id i v e İ s a v a ız la n -



65



na ancak onun ölümünden sonra başlamış bulunuyor. Buna göre, resmimiz­ deki İSİS UQUS Galîlealı İsa (yani, bildiğimiz İsa) değildir ve onun sağındaki kişi ISIS UQUS'un ONIT ÖGİS'idir [hakikî havarisidir] (s.61). Sek. 118 metni: 1. 2. 3. 4.



O N IT Ö G İS ON IS— O AT ıO/ Ç ın havarî başarısı ÎY Ü W — Ico göstererek [olarak] ONIRCPIN— O P IIO -» başarılı ULDRIN O N IM IS — APo OM/ hizm et veren ululuk



N o t. Bu yazıtta biz / harfinin ilk teşekkülüne şahit olmaktayız : "T" ( < 1 1= ÎS)'den



L



Şek. 119. Yazar tarafından 1973 ’de okunm uş olan İsta n b u l K öypeni m ozaik (St. John Chrysostom) ya zıtı Mirşan,K. 1973; D echiffrierung der P rotogriechischen Inschriften; s.60 (pb 21)



1. ÎYÜW ATININ ANÎS— îoANNHC^ AT olarak anılan kişi 2. ANÎQ ERBY ESİNİS— OXPVCOC—>açıkçana (Tannya) erişmiş olan 3. ÖGİN EMİNİSo— TOMOC-+ kutsal kişidir. Yazıttaki "OXPVCOC YO M " cüm lesi "C hrysostom " olarak yorum lanm aktadır ("2" cümlesi başındaki O yok sayılmakta, "3" cümlesi başındaki jT harfi "T" olarak kabul edil­ mekte ve sondaki O C okunmamaktadır). Bu yazıttaki kişi " J o h a n n e s C h r y s o s to m Musiki. Not: "Kaya üstüne oturmuş, melekleri dinleyen çoban Sator" şeklinde yorumlanmaktadır.



Büyük Türk Tarihçisi ve generali ÖNRE BİNA BAŞI [Mayor General] , OY URUM ATIN OY OĞI [Rum Başkenti] dediği, İstanbul hakkında İÖ 516 yılında şöyle diyor: l.OY URUM ATIN OY OĞI[DA] 2. [ER]MİS [ÜRÜN BEGİG 3,OQ-ARA UB-ULIQI]Ğ ONI OLIRMIS, 4. QIRQIZ TAPA ER IDMIS : 5. "SİZ AT-AŞIQIN, 6. ÇÎK-ÖG AT-UŞUĞIRIN", 7. TÎMİS MİN, 8. "AT AŞIQAYIN", TlMİS, 9. "ÖK-ÜR BUD QALIDA 10. QABISALIM", TÎMİS. 1. R u m b a şken tin d e 2. b u lu n a n ÜRÜN BEG'in 3. OQ'lar a ra sın d a ki yü ce u la şım ın ON tem silcisi olarak (tahta) oturm ası ü zerin e 4. k e n d isi QIRQIZ'lara haberci gönderm iş, 5 . "Siz harekete geçin, 6. P ers Kralına karşı h a kim iyet te sis edin", 7. d e m e m üzerine, 8. haberciye : "harekete geçelim", dem iş, 9. ÖK-ÜR Milleti K entinde 10. buluşalım", dem iş. M irşaa n .K . 1985; A n a d o lu P rototürkleri; s .7 6 -7 7 .



Bu metne göre, ÜRÜN BEG, OQ'lar arası işbirliğinin ON temsilcisi ola­ rak, İÖ 516'da İstanbul tahtına oturur. Ancak, Anadolu Pers işgali altındadır ve Phrsler İstanbulu da tehdit etmektedirler. ÜRÜN BEG, kendisinin mensup olduğu Türk kabilesinden, QIRQIZlardan, yardım ister ve ÖNRE BİNA BAŞI, 67



onlara, yardım a gitmelerini em reder ve kendisi de ordusu ile Istan bula doğru yola çıkar. Türklcr Oral Dağı sakinlerine QIRQ1Z dem iş bulunuyorlar. 199 9 : E rk e n Türk: DeutetteTİ ye T ü rû kB O ; s. 18.



Bu halkı (QlRQlZ’lan) biz, d a h a so n ralan BUY-UYULüAR (yani, Bul­ gar) olarak d a tanımaktayız. Şek.97 yazıtı Oral Dağlarında bulunm uş olan bir yazıt olduğuna ve yazıtta ÖGİN [p e y g a m b e r ve de h a v a tf\ sözü geçtiğine göre, İstanbul bir QIRQIZ başkentidir ve İstanbul h ak k ın d a Hellenlcrin anlat­ tıkları "yakıştırm alar'’ olarak ele alınmalıdır. B ütün bunlar İstanbul KÖYPEfi ÜY’ü n ü n inşa yılı hakkında bize öğre­ tilen bilgilerin pek de tutarlı olamıyacağını gösteriyor. Bilhassa, mabetteki Türkçe m etinler de göz önünde bulu n d u ru lu n ca, m abedin inşa yılı b ü sb ü tü n belirsizlenecektir. Diğer taraftan, İstanbul KÖYPEN ÜY’ü birçok yangın ve zelzeleye m aruz kalmış ve bunların her seferinde bina yeniden restore edil­ miştir. İstan b u l KÖYPEN ÜY’ü n ü n inşa ve restorasyon tarihleri araştırılır iken, şu n la r üzerinde durulmalıdır: • Üzerinde Türkçe yazılar bulunan, orijinal tablolar. • Üzerinde, AVTOKPATaR, BACIACVC PcoMAloıN, AVPOYCTA, nOP&vPo,



CIPHNlî gibi, Yutumca yazılar bukunan tablolar. Bu sonuncular, Elbette, çok d ah a yalan zam anlara ait, ikinci derece­ den eserlerdir. D ikm en Y azıtı, A nkara V Yazıt 123. Tanrıya eriştirilen OQ yazıtı 1. UQUT fiTÎSİNİT—KATINA-» Anlatılan konuda 2. EDİÇİZ EPİNİT— AEOTNA-» tahakkuk eden ET’ÜZ [hadise] 3. AT ERİT—A PA-» AVı [caru] (Tanrıya) eriştirilen 4. OQ ÖMÎÇİT—«XMET-» kuantumun 5. OffaLIT EMİTİGİSÎZ— OAA MATIZ-» haşarılı olmuş olduğu 6. UWlftT— 3 0 -» kutsal kişiye dairdir. Malkava Ya z ıtı (K ü tah ya]



Sek. 124. Ant yazıtı ANT fcTİSİM UÇIZlfflN AN-NATIM EZON N-» Liderimizi anmak üzere ettiğim



ant. Not: Yazıtın aslı sağdan sola doğru yazılmış bulunuyor. Mirşan.K. 1973; Decttiffrierung derpırttogriedrischen Insclırifien; s.60.



Me d a ’in Salih Ya z ıtı (Saudî Arabistanın kuzey-batisında) Sek. 125: 1. AT UYIQIN ÖKİfnS fcTİRİWÎtf—TYXN BOS*TRWN-» AT’m ölümüne



kederlenerek 2. 3. 4. 5.



ETİDİRİStT ANINIS—AAPLA NOS«-» artışımız OZIWIĞIRT EZİNİS— ZW1'PA 00-» ozariken kutsanmanın ESÜYİN fiTİÇİG—CYN ACI'* -» sözkonusu olması ETİTİT fiKÜY—TTT*KY«-» dolayısı iledir.



Mirşan.K. 1973; Dedûffrierung der proîogriechischen Inschrifien; s.60.



Bakıruz: AKCHAELOGY. Volüm 22. Number 2, April 1969. 68



m a z v e s o n k ıs m ı d a , TOM ş e k lin d e d eğ il d e , ID M O C ş e k lin d e d ir. V S e k 120. İstanbul K öypeni yazıtı. 1. ÎY İG İN İT ETİSİN ÎS-fTN A TIOC R esm edilen kışı 2. A NI2IÇ1N— O0€O -» açıkçım a 3. E Z İN İR O N IS — Uıkdıs edilm eyi başarandır.



(yazıt "Si. fgnatus Theophrus"diye yorumlanmaktadır) V Şek. 1 2 1. R ütbe veren kraliçe y a zıtı ("A nna the p ro p h etesa " o la ra k yorum lanm aktadır).



■



vs 1 ATININJTIS—ANNAI



A W A I ! H/ Not:



"Namlandıran" (yani, rütbe veren)



ESİTİS— IAJ -> o la ra k m eşhur.



Etrüskçedebu kavram "AT-ATAP EDtYÜYÎÇ" [rütbe veren] şeklinde geçiyor.



Mlr$aıı,K. 1998İEtriiskter. Tarihleri. Yazılan ve Dilişri, s. 39.



T Sek. 122. Ney çalan çoban resmi yazıtı. EŞİTİTİNÎR [EŞİT ETİNİR]—CATOP ->Musiki. N ot: "K aya üstüne oturm uş , m elekleri d inleyen çoban S a to r" şeklinde yorumlanmaktadır.



B üyük Türk Tarihçisi ve generali ÖN RE BIlSiA BAŞI [Mayor General) , OY URUM ATIN OY OĞI [Rum Başkenti] dediği, İstanbul hakkında İö 516 yılında şöyle diyor: l.OY URUM ATİN OY OĞIfDAj 2. (£R]MIS [ÜRÜN BfcGlG 3.0Q-ARA UB-ULIQI]Ğ ONI OLIRMIS, 4 . QIRQIZ TAPA &R IDMIS : 5 . "SİZ AT-AŞ1QIN, 6 . ÇÎK-ÖG AT-UŞUÖ1RIN", 7. TlMİS MlN, 8. "AT AŞIQAY1N", TlMİS, 9. "ÖK-ÜR BUD QAMDA 10. QABISALIM", TÎMİS.



1. Rum başkentinde 2. bulunan ÜRÜN B&Gin 3. OÇ'lar arasındaki yüce ulaşımın ON temsilcisi olarak (tahta) oturması üzerine 4. kendisi ÇJRÇTZlara haberci göndermiş, 5 . "Siz harekele geçin, 6. Pers Kralına karşı hakimiyet tesis edin", 7. demem üzerine, 8. haberciye : "harekete geçelim", demiş, 9. ÖK-ÜR Milleti Kentinde W. buluşalım", demiş. Mirşaan,K. 1985; Anadolu ProUrtûrlderi; s.76-77. Bu m etne göre, ÜRÜN BfîG, OQ'lar ara sı işbirliğinin ON temsilcisi ola­ rak, İÖ 516'da İstanbul tahtına oturur. Ancak, Anadolu Pere işgali altındadır ve Pfcrsler İstanbulu da tehdit etmekledirler. ÜRÜN B£G, kendisinin m ensup olduğu T ürk kabilesinden, QIRQIZ‘lardan, yardım ister ve ÖNRE BlflA BAŞI, 67



Bu yazı şöyle okunuyor. "54 boğa ve in e k " Ancak, bu yazıttan Sümerlcrin boğaya, ineğe ve 54’e ne dediklerini bilebilmetniz imkânsız. Diğer taraftan, Sümerler p ik to g ra fik yazı şeklini bırakarak, kama yazısı şekline geçtikle­ ri zaman da. bu sefer, piktogram m larını kamalar ile teşkil etmiye başlamışlar. Buna göre de, Sümerlerin kama yazılarındaki sözlerinin Sümcrce söyleniş şekillerini bilebilmemiz mümkün olamamaktadır. Ancak, bazı sözlerin kamalar ile yazılış şekillerinin Assurca karşılıklarını bu­ labilmemiz, bize bu tam ğalarm Assurcaya Sümerceden geçtiği fikrini vererek, onların söyle­ niş şekilleri hakkında yorum yapma olasılığı vermektedir. Buna göre. Sümerlerin p ikto g ra m m la rı ve bunların kamalar ile teşkil edilen tam ğaları başlangıçta sö z işaretleri idi Ancak. IJgaritçede biz, ilk defa, kamalar ile teşkil edilen "alfabe tam ğ a la rı" ile karşılaşıyoruz. B u Ugarit alfabesinin diğer bir özelliği, harf sırasının akılda kalabilmesi için, alfabe tam ğalarından bir konuşma şekli inşa edilmiş olunmasıdır [R edeaufbau\ ki, biz bu hali Etriısklerde de görmekteyiz. VGrpn.K. 1998; Ktrûskter, Tarihleri. Yazdan vt Dilleri; s. 43 (Msrviliaoe ya a tabusı. y a a l No.42)



Ancak, aşağıdaki kil levha yazısmda görüleceği gibi, söz inşalı bu alfabe (şek. 127) Uga­ rit yazıtlarında kullanılan 42 civarındaki tam ğanm hepsini içermiyor, bu alfabe ancak 30 tam ğ a için teşkil edilmiş bulunuyor:



t



S * -?



}



_______ Şek. 127. U garitte bulunmuş olan ve alfabe tam ğalan sırasını gösteren 30 tamğah bir kil tablet (Levha No. J 184). (N uvtbJ 1982; Earty HlStory o f ılte A lp):aby



»K



tat



d



ANÇ



at-ut



Al)



ÖC



ata-at



İS



U



ÎY



37



38



39



40



41



' 42



A qm



CXJ AQTN



n



UN



OÖ



k гү



taw



35



ANT



+++ ► V



fin



34



s



1»İ



İN



33



ala-at



T? E r Л



uz



32



c



ЕХ5 Pr.-Törk



P



US



n!



Fr.-Tflrk



|



ckf



uç



Pr.-SamV



4 ^



яt-иta i t лл1 at-ata



:Î



Şek. 129. Ugartt. Erken-Türk ve. Proto-Sami alfabeleri



ta h m in e n , B şek lin d ed ir. ” 1 3 " - ş , A ç ık la ş. P ra-M ısır, U y u q -M aü n o v (S ih ir), V al C a m o n ic a , P ra-P ortckız. G lo zel. E trüsk. " 1 4 " - ! , Sülyek, U lu K em , Skandinavya B a y q al-L e n a , T alaş y a z ıd a n . O N -N o tası. " 1 7 , , - n , C u n n î M a ğ a ra sı, P ro to -P ortckiz, G lo z e l, T ra b z o n M a ğ a ra sı, E trüsk. " 1 8 " - n ç , U lu K em , A çıklaş. S k an dinavya, E trüsk. " 1 9 " - s (v e y a t ) , P roto -P o rtck iz (s). E trü s k (s), S k a n d in av y a (t), S id e (t). " 2 0 " - ü , T am ğ alı S ayı, U lu K em , P ra-P o rtck ız, S ide. P h ıy g . G lo z e l, E trü sk , O Y U R U M ATIN. " 2 ! " - p , U lu K em , O N -N otası, P ra -P o rte k iz , P ra-M ısır, S id e, P hryg, E trüsk. O Y U R U M ATTN. " 2 2 " - $ , S a ğ a n Z a h a (S ih ir), O N -N o tası, Pra-M ısır. " 2 3 " - q , U lu K e m y a z ıtla rın d a geçiyor. " 2 4 " - r , U lu K em , T alaş, A lta y , Hoyfc T a m ir, 11te A şate, T u n ik B'ıl y a z ıd a n . " 2 5 ” -z , B a y q a l-L e n a , S kandinavya, V iııça-T artarty a, S ide, P ra -M ısır, P ra-P ortekiz, K ârntcn. G lozeL P h ıy g , E trü s k , P roto-B ulgar. " 2 6 " - t , S ü ly ek , M ın u sin k M ü zesindeki 216 4 y a z ıtı, U lu K c n ı.E şik , P roto-P orlckız. G lozel, T ü rü k Bil " 2 7 " - n . C u n n î M ağ arası (D o ğ u A n ), A çık laş, S k a n d in av y a , T alaş, P h ıy g , G lozel, U lu Kem . H o y tı T a m ir, E trü sk , T rabzon M ağaraları, P ro to -P o rte k iz , T ü rü k Bil. " 2 9 " - c , A çık laş, S kandinavya, P ra-P o rtek iz, G u ria (A v u stu ry a ), P h ry g , E trüsk. " 3 0 " - a t a - a t ( y a n i, " t " ) , M anğıstavv, V al C a m o n ic a, K â m te a , E ren k ö y , H o m orodkaracsom (R o m an y a ) G lo z e l, Etriısk. " 3 r ' - e s [h a tırlan a n konu] tamğast, A L T I Y A R TQ T lG İ N m e tn in d e ku llan ıld ığ ı gibi, B İT İG [claause] so n u n u g ö steren b i r işa ret (yani, virgül v eya nokta) o la ra k d a kullanılabilirim ektedir " 3 2 " - u , O N -N o tasın d a "U " v e "Ü " o la ra k k u llan ılıy o r. " 3 3 " - î y , h o m o ro d k aracso n ı'd a geçiy o r (R om anya). " 3 4 " - n ç , N o . lS 'in d iğ er b ir y azılış şekli. " 3 5 " - t a t , a t- u t , "T A T " T atarstanda b ir k a b ile a dıdır. B u sö z ü n A T A -A T d a n ve T A T A R sö zü n ü n "A T A A T E R (v ey a U R )*dan türem iş o lm a sı m u h te m eld ir N o 3 0 'a bk z). " 3 6 " - d , Tanığa şe k li N o .4 g ibi. P ra -M ısırc ad a b u tam ğa iç in "ad ım a ta n kişi ayaklan* şekli ku llan ılıy o r. " 3 7 " - a q ı n , O N -N o tası, S kandinavya, U y u q -A rx an , P ra -P o rte k iz , F.trüsk. " 3 8 " - n , E rk en T ü rk ç e tam ğa şek li N o. 17 gibi. " 3 9 " - ğ , S id c.V in ça, P hryg. M au len (A vusturya). " 4 t)f,-y , N o .3 3 'ü n kam a yazısı şe k lin e ç ev rilm iş hali. " 4 1 " - a t - a t a , Ç ilg iri, E renköy, E trü sk , P ro to -G rc k



2. Burdaki u'w-7.~q", "y-k”. "röş-şln-taw" sıralam alarını U ygur A lfabesinde de görmekteyiz. M ır}on.K 1998. Elriı;kU:r. Tarihleri, yanlan ve Dillen; s.59.



3. "6" tam ğasım n karşılığının F [ÎK ] olduğu da ileri sürülebilir. 11u tanığa Ulu Kem. A llı Yanq Itgin, K ızların M ağarası, ve Vinçada kullanılm ış bulunuyor. 4. "r”[M û.24] tam ğasımn diğer bir yazılış şekli de faslı "penis" resm i olm ak üzere) P şeklindedir. Bu tamğa M anğıslcM , Pra-Portekiz. Skandina\ya, M aulium (Avusturya). Phryg. E trüsk ve O Y l/RU M A TIN yazıtlarım la geçiyor.



Ş ek.l29’daki Ugarit alfabesi sırasının Proto-Samı alfabesi sırası ile örtüşmesi,ve ancak, Proto-Samî dilinde bulunmayan ç.ş.A lV .O N Ç (No. 10,13,16,18) tam ğalarm m atlanması, bize Ugarit alfabesini değerlendirişimizin doğruluğuna işaret ediyor. Her tam ğcunn bir .yıflarhlık [rclativistik simetriklik]; diğer bir deyim ile, "değerlilik", [W ertigkeit] sayısı vardır. E söütik olarak, (’(’ [OY] lam ğasım n (No. 11) sın a rlılık değeri 2'dir ve, buna göre, ya 2 kama veya— iki kavis ve iki kanca sözkonusu olmasından dolayı ve kavislerin esası > tam ğasm a dayandığından— 3 ’erden 6 kama ile gösterilmelidir. Diğer taraf­ tan, bu tam ğadan gelişen D ve V tam ğalarm da da “bünyevî sın a rlılık ” esasının baki kaldığı­ nı görmekteyiz. Y azıt No. 130 (sa tırr 1-341



f s=



tm



* -



t



U < H T



1. (4-21-17-3-5) 2. (3-28-23-17) 3. (28-3-34-3)



EDİP İN ĞG ALT ÖG ANTIQIN ANT ÖGÎNÇ ÖG



H üküm ran kra l için içilen kra llık cmtı kralın m ethiye anlıdır.



4 (13-15-27-31) 5. (14-3-28-11) 6 . (2-32-14)



OŞIMIN ES ÎLİG ANTUY F B U lL .



K onflgure kralın, o kişi halinde iken, içilen anlı h a lk tarafından tertiplenm iştir.



< r T | T < f l ı



ÎTTİ



TIT T < V



*- T ü T a — t



- ttt m



$.>—



X . 7. (5-24-28-14-3)



ALTAR ANTIL ÖG,



8. (14-15-13-36) 9. (17-27-6-15) 10. (34-27-23)



İLİM OŞUD, ON1NIVVEM, ANÇAN UQ.



“Yetkili" olduğuna dair ant içtiğimiz kral, konfigure kral olarak, kozmoslarııktan sonra da, aynen bakı kaldı.



11. (24-2-3) 12. (34-14-5) 13. (2-17-14-6) 14. (34-27-23)



ERİBÎG, ANÇ İL AL T f.BİN ÖLÜ, ANÇAN UQ.



(Kozmosa) erişince, halk yetkilisi olarak ölmüş olduğundan, aynen baki kaldı.



» -a i O M T T U lT ^ 15. 16. 17.



(24-2-3) (34-14-5-3) (2-17-15)



18(14-6-15) 19. (36-3-2) 20. (13-2-32-3)



^ "t



ttt



îî- < f ERİBÎG, ANÇ İl. ALT ÖG fiBİNİM,



Erişince, halk yetkilisi olarak (kozmos) tertibine.



ÖLÜÜM, AJDÖGİB OŞIB U, ÖG



—ölerek, hu HARTUQ sayesinde konfigure oldu. kral.



»»>->*— îî- y >- y



y



**+-



K-



|v — J



E » - T? ^



T - m .» -



21 (13-17-27-2-17-3)



OŞINTN EBİN ÖG



T Konfigure olan kral



22 (36-24-27-3) 2 3 . (36-15-6) 24. (15-3-27-5-24)



ADARIN ÖG, ADEMÜ EMİĞİN ALT ER.



proccssual kraldır; pr-



^



7TT



ı N -



TT



ITT ^



f < ! /'



şf



1. (23-24-27-16) 2 . (23-14-15-31-37)



UQAR1N AW UQ ÎLtM fiSINÇ:



İşbu ilıîn (yani, akça) kişi idraki içindir:



3. (17-22-21-31-13) 4. (14-15-35-16)



ON-US AP ESİŞ İLİM AT-UT AW.



• Kozmik Tanrıya aparılan kişi halkını kazançlı çıkaracaktır.



ÎTİ ! ► *“ 5 (23-14-31-1-24 -35-16)



?? UQ İL ESEN-ER AT-UT AW



►-‘•TTT ı V



♦ Kişi idrakinin esenliği kazanmıya bağlıdır.



>-



—



^



TTT



1




ÎLİP) &SİC, halkımız: (Şek.62)—-AfcTE (ash sağdan sola) ÎLİT Es in e [iLİTİSİflE], Uetilmiş. (Şek.65)—AATol ÎLT [ÎLİT], iletilme (Şek.72)—AA (aslı sağdan sola) ÎL UÇ, halk lideri (Şek.56)—AE (ash sağdan sola) ÎLÜ EBÜİff A, halkın (Şek.65)—AvFvo f ÎP, tertip (Şek.72)—f İPİN, olarak (Şek.73)—f b ÎS, can., nUı (Şek.44/1,44/2,49,50,54,56,57,72,66,73,74)—I İS AT t), can haline getirme (Şek.44/2)— IİAv ÎSEBİT, cam (Şek.44/1)—I:FA ÎSİÇİZ AT, canım atarak (Şek.49)—IEZA ÎSİK, (1) canın (Şek.67); (2) şahsiyet, (Şek.75)—IK İ'SİK ETİBİNİS, hatıra (Şek.75)—IKAFoI ÎSİSİS OS AT, canlar bili (Şck.49)—İOIDA (aslı sağdan sola) ÎSİP, inanarak (Şek.68)—I f OG, şeref (Şek.72)— OĞILIN, oğlun (Şek.56)—L( OQ, kuantum (Şek.56)—f ONÇ, bu şekilde (Şek.44/2)—E Oft, başarı (Şek.44/1, 50).—O ONIM, muvaffak olan (Şek.55)—OM (ash sağdan sola) ONlW veya ONINÇ, başarma,başarı. (Şek.67)—oW veya o£ ONU, başarma (Şek.50)—OV OS, OS AT, Tann Bili (Şek.72,74)—Tl OS ATIZ, dünyası (Şek.72,74)—HAZ (ash sağdan sola)



OT-OZ, ateş aracılığı ile (yani, cesedi yakılarak) geçme (Şek.65)—AZ OZ, (1) geçerek yer alma; (2) cennette yerini alma; (3) kolonizasion (Şek.44/1,49, 54,72,73,74)—Z OZ EMİT E sİç, ozdurmak üzere (Şek.49)—ZMATE (aslı sağdan sola) OZ İS, ozan can (Şek.73)—23 OZUB, ozarak (Şek.49)—ZF (aslı sağdan sola) OZUÇ, ozarak (Şck.51)—ZE OZUS, ozma (Şek.65.67)—Z1 ÖC, kendi (Şek.62)—M' ÖC-Afl, sahabe (Şek.76)-HH» ÖC AT, sahip olmak (Şek.76)—lFA ÖÇ, sönme (Şek.68)—vE (aslı sağdan sola); ÖÇİG, sönme (Şek.66)—vEr (aslı sağdan sola) ÖG, (1) kral (Şek. 44/1,44/2,48,65,75,77); (2) cv. (Şck.67); (3) şeref. (Şek.71)—r ÖG ATA, Ata Kral (Şek.53)—PAİ (aidi sağdan sola) ÖG ATABIN, "Kral" namı üe (Şek.65)—rAFo ÖG ERÎtf, “kral” olarak (Şek.44/2)—rPO ÖG ERİNİS, kral olarak (Şek.53)—1'PoI ÖG ESİTİÇ, işbu kral (Şek.44/1)—rTAE ÖG ETİB OfilZ ETİÇ A, kral olması dolaylısı üe (Şek.65)—rAFoZAE ! ÖGİÇtP ETÜ, övünç kazanma (Şek. 55)—rE I Av ÖG İÇÜ [ÖGtÇÜ], filozof (Şek.59)—rEv ÖGİfî, övüncün (Şek.72)—ro ÖG UW, mukaddes ev, cv mukaddesatı (Şek.67)—I*W ÖGÜÇ, kral (Şek. 56)—PE ÖGÜftÜfl, kralın. (Şeek.48)—Tovo ÖK, Rab, Allah (Şck.44/2,49,65,68)—B ÖK ÖGİN, Rab Kralı olan (şek. 109). EMİTİGİSİZ—MATİZ -» olmuş olduğu (yazıt 123) fiMİTİNÜY -MTHy -» bir kim se olarak (şek. 111). EMİTİRTÜW—MAP*u -» sahiplenm e (şek. 107). fîMİTİRTÜW ONIRU—MAPıW OPM -» başarı sahibi (şahıs) (şek. 107). fiMİTtS- MAC -> (1) vukuat (şek. 110); (2) edilm e (şek. 111). fiMİTİSİS—Maç -> ed iâ (şek. 116) ŞPİNİT—nNT -> S rO Z [hadise] (yazıt 123) fePİNİS—1IOC gerçekleşen şey; tertibat; -t, -i (şek. 104). fiPPİS TTI -> (1) olma, sonuçlandırma (şek. 111); (2) olduğundan (şek.113) fiRİÇtSİ—PGI/ -> eriştirici [melek] (şek. 102). ERİLİN —PAN erişmek sureti ile (şek. 113) £Rİft—PO -> huzur (şek. 117) ERİfi Em ONISU, huzura kabıü (şek. 117)



fiRİS—PI -* erişm e (şek. 110,113). ERİŞ AT— Pl A -> bildirir.i |Alm. der Verkündiger] (şek. 112). ERİŞİ fi * S —P,0 C ermiş (şek. 109). ERİT -PA -> eriştirilen (yazıt 123) ERİTİ NİS—'FHC bulunmak (şek. 111). ERİWİSİSİS—PWCIC -> ruhları (Tannya) eriştiren m elek (şek. 103). ERÜY—PY erişmiş (şek. 119) fiSİDÜYİS—IAY'1 haber Çı) alarak (şek. 103). EŞİK (IŞIK]—C K -» isim (şek. 111). fiSİNtS—COC -» olan (şek. 119) ESİTİS —IA/ -> meşhur, ... olarak m eşhur (şek. 121) fiSİTİTİftİR—CATOR -» m usiki (şek. 122) ESİTİTİS- /TAC -> hadise (şek. 110). fcSÜY [ÎSOYl—CY bilgin (şek. 106,107). fiS(jYİN ETİCİG—CYN A€T -> sözkonusu olmam (şek. 125) fiTİÇİG—ACT olma (şek. 125) ETİÇİN —TCN etm iş (şek. 113) fiTİÇİS—TGC -> temin (şek. 110). fiTİÇİS fiDÜY—TGC Ay temin etme (şek. 110). fiTİDİRİSİT ANIN1S AAPIA NOC -» «nişimiz (şek. 125) ftTİNİTÜW—TTPu -» olmak (şek. 111). fiTİfiİRİSİS- AOPoC -> olan (şek. 108). ETİNÜY—TOY dolayısı ile (şek. 113) fiTİRİWİN TPWN edişin (şek. 125) fiTİS t U t t —AlMO -> bulunuyorlar (şek. 113) ETİSİM -TİM ettiğim (şek. 124) ftTİSİNİÇİS—TINCC -> etm ek (şek. 113) fiTİSİSİT (TTİSiSÎT]—ACİA -» olarak (şek. 103). ETİSİTİW |rriSİTİWJ—TCAW -> olanın (çcl transfer sahibi (şek. 102,105,103); transfer (şck.99) İÇİPİÇ—GIIG boysunun (tabi oian) (şek. 113) İYİGİNİT fiTİSİftİS—îrNATIOC -> resmedilen faş» (şek. 120) ÎSİNİS ETİNİM—‘'NIAIIM -> hatırlamak (şek. 113) İSİS [ESİS]—IC -> (1) bir olay karşısında yadolunan (yani, Tann); kendi-kendini belli eden (şek. 102,103,104); (2) sahip (Aim. Herr, İng. Lord). Bu sözü, yanyana3razılmış iki 3ratık C (yani, o) şeklinde. Xaqasstandaki Koperı-Çaatasında görmekteyiz. Şek. 101 ise bu sözü [fiSÜS] şeklinde yazıyor ki, bu yazılış iki C ve aralarına konulan bir I tam ğalanndan şekillenmektedir. İSİS UQUS—IC XC Tann Eşdeğeri (şek.l04,103).Bu isim Bizans paralarında IhSHS XRIStHS flûsus Xristus), DıS XRS [tus Xris] şekillerinde 3'azılmaktadır. Bu yorumların ilkinde, is­ min birinci sözünde 3 ve ikinci sözünde 5 adet fazla harf var. IhSHS sözünün aıılanuıun Ya­ huelice Jehoşua, Josua [Tann yardım eder) ve XC sözünün anlamının Christus [Messıas; Tü­ rükçe MSÜCA] olduğu söylenmektedir ki, bu yorumlarda da bir tutarlılık yok. Buna karşılık, Bolayık Yazıtında (s.52) TEftRÎ OÖLİ" 8Taım Temsilcisi] deyimi kullanılıyor ki„ bu İSİS UQUS [Tann Eşdeğeri] deyiminin tıpatıp tercümesidir. ÎSİW—Iq -> din (şek. 118); iman (şek. 119) ÎSİWİN fiTİftlfltN—IcıNToO/N akhna yetirm en (şek. 113)



İ'StWİ#İ- I-e>o ~9 öğütleyen (vaiz eden] (şek. 115) OQ— + -9 kuantum (şek. 113);—X -9 kuan.tum (yazıt 123) OQ ©MİR fiZÜY— + MP OY -9 kuantum un varlık haline erişm e transferi (şek.99) OS—0 - 9 (1) başarı (şek. 104,103,106107,111,108,109); (2) tahoWcufc(şek. 110). oft EMİTİS- O MAC -9 husule geliş (şek. 110). OŞlB fiTİSİSİT—OBACIA -9 başarılı olarak (şek. 103). ONIL1T—OAA-9 başarılı (yazıt 123) OftlM İSTİKÜY—OMAKv -9 başarıya (şek. 113) OfilMIS—OM/ -9 hizm et veren (şek. 118) oSlNIQ IQ —ONKK -9 m uvaffak (şek. 111). OfilNIQIQ £TİNİTÜW—ONKKTNTo -9 m uvaffak olm ak (şek. 111). OfflRIPlft— >OPn/0 -9 başanh (şek. 118) OfORU—O/P»! -9 başarı (şek. 107). ONIS—OC -9 (1) başanh olma (‘ IStS UQUS* demek) (şek. 113); (2) olarak (şek. 118)1 (3) başan (şek. 120) ONIS AT—O/ A -9 gerçek (şek. 108,109). OtflSEN AT—Ocnt -9 olay (şek. 107). OtfISIS- Os -9 başan (şek. 114,115,116) OftlSITIDlN-OnvtO -9 OfllS tarafından (şek. 117) O filT -O A (>Oa] -9 çm \gerçetf (şek. 106,107,114,115,116,118). OfilT feSÜY—OA CY -9 gerçek bilgin (şek. 106). OtflYIÇ—OY€ -9 başanh olmuş (şek. 113) OfllZIÇ-OtflI^-OÜ€ OAO -9 başan (şek. 103). OfİIZIS (OftUZlSj—OOI -9 başanh-ozrna. ONIZİS ĞZİRÎW—0 başan ile (şek. 113) OYIS [OY ftSHyC feyleso f (şek. 100). OZ—>Z -9 azm a (obiir dünyada yer alma) (şek. 113) OZINIR ONIS—OPOC -9 ozmuya m auvaffak olandır (şek. 120) OZIRIW [OZURlTW]- ORW -9 -mış alma (şek.99. Trakya yazısı) OZIWIGIRT—ZWFPA-9 ozar iken (yazıl 125) Ö G İN İN -rHN -9 havarileri (şek. 113) ÖGtS -Fi -9 havari [oposte/] (şek. 108,108,109,114,115,116,118).. ÖGİSİNİS [ÖGtS OflTS)—rıOC -9 havari, havariniz (şek. 108). ÖGİS OYIS—P, yC -9 havarifeyleso f (şek. 109). ÖGÜY—1\ -9 (1) öğütleyerek, öğütlemek üzere (şek. 110); (2) bilinç (şek. 112).. ÖGÜY ĞRİS -I’\PT -9 öğütlemek üzere (halka) erişm e (şek. 110). ÖGÜY fiRİS AT—ry R A - ) bildirici (RRİS AT) bilinâ (şek. 112). ÖKİ#— KO -9 Tannya (şek. 114) ÖKİNİŞ—BOS -9 keder (yazıt 125) ÖKİRİTİT—KRTA -9 üûn, üdn yolu üe (şek. 111). ÖKİRİTİT UW-ERİRÜW EMİTİS-KP •AuPPoMTI -9 ilûn yolu üe takdis edüme (şek. 111). UÇIN [UÇUN]—€H lider, M erin (şek. 111). UÇIZlfllN- EZON -9 liderimizi (yazıt 124) ÜÇUYIS ETİSİTİW—GYC TCAW -9 uçm uş olma, uçm uş olanın (şek. 103). UQUS—XC -9 (1) eşdeğer, OĞIL (temsilci) (şek. 104); (2) bilinen (anlaşüan) şey, ODUQ HİN UQUS ("Başanh Halk" olarak bilinen (Glozel Yazıtı)). UQUN— KO -9 şehadetiçin (şek. 113) UQIT—KT -9 (1) şehadet (şek. 113); (2) arılatılan şey (yazıt 123) UQIT fcTİSİNİT—KATİNA -9 aAlaahlan konu Cvazıt 123) UQURISIS—OXRIC -9 yazı (sck.99, Trakya yazısı) UQUTIS—XAI -9 haber (şek. 102). UQUTIS &RÎÇİSİ—XAIP€I/ -9 haberi eriştirici (şek. 102). Sözlerin son harfi yerine £ yazar isek, "veda, vazgeçme* anlamına gelen, XAIREIL (Yunanca) elde olunmaktadır. UQIW—XW -9(1) idrak (şek. 111) UQIW ETİWİZİW —Xû)r(,ıÜ ş e h a d e t ( ş e k . 1 1 3 ) U L I Ç U Y — A G Y . setgrıorial ( b i r i n c i d e r e c e d e n ) lider ( ş e k . 1 1 1 ). U L I Ç U Y E Ş İ K E T Ü Y İ T İ K -A C Y C K A Y T O -> ULIÇUY ismini almak sureti U L IR IN — A P o ululuk fhighnessj ( ş e k . 1 1 8 ). U L U T — A A -> E t r ü s k ç e "melek" ( u l a ş ı m y a p a n m a h l û k ] ( ş e k . 1 0 4 ) . U R l S - U S I B f c T İ S İ S — P O C B A C -» m eydan savaşı kazanm a ( ş e k . 1 1 1 ). U S U Ç I N — JG N T a n rı h ü k m ü n e g irm iş o lm a (şe k . 113) U S U İ Î — İ O -> in sta n s ( ş e k . 1 1 9 ) U W —o -9 kutsal ( m u k a d d e s ) ( ş e k . 1 0 6 . 1 0 7 ) . U W - f e R İ R Ü W — t o P P u -> ta k d is ( ş e k . 1 1 1 ). U W 1 N (U W O N ]— kutsal kişiye dair ( y a z ı t 1 2 3 ) U Y I Q I N — Y X N -> ölûnulnün ( y a z ı t 1 2 5 ) U Y IS f iT İ S — V C TI toplanarak ( ş e k . 1 1 3 ) U Y I T 1 R I N —Y V ARH ~> Ohlm meleği ( ş e k . 1 0 3 ) .



üe ( ş e k . 1 1 1)



ÖG ftR-AT |U g a rit| Sözlüğü Not: K cttc için d ek i sa y ıla r şekil v e y a y a z ıt num arası gösterir. A D , ( l ) a d ı m (1 3 4 /1 6 ,2 1 ; 142/13,17,20; 144/15,43); ( 2 ) B A R T U Q [ p r o e r n ] < 130/16.131/19.142/2,9 ;1 43/7.144/7) A D - A D I M , a d ım a tm ış o la n (144/36) A D A L T , a d ım a ttığ ı, a d ım a tm ış (1 4 0 /1 ,1 4 2 ) A D A R I M , a ttığ ım a d ım (139/11) A D A R IN , processional, prosessual (13 1 /2 2 ) A D fB A L T , BARTUQ so n u c u ( 146V19 ,1 4 1 ,1 4 3 /7 ) A D I M , a d ım (1 3 1 /2 8 ) A D IN O N I S , k o z m ik p ro sess (142/2) A D IN U U M , r ü ç b an iy et (13 2 /14) A D I P , a d ım a la ra k ( 1 3 9 /3 3 ; 134/13) A D 1 W Ö , a tıla n a d ım (1 3 4 /2 3 ) A D O N , k o zm ik p ro sess (1 4 4 /7) A L T , (1 ) h a lk tem silcisi (1 4 2 /6 ); tem sil (1 3 7 /9 ,1 8 ); (2) y etk i (1 3 1 /1 2 ,1 3 4 /2 0 , 135/10; 136/4; 141/15, 142/18); (3 ) iç in (1 3 0 /1 ); (4 ) so n u ç (1 4 1/24) A L T A R , y e tk ili o la ra k (1 3 1 /7) A L T f t M l N , y e tk ili o lm a k (132/12) A L T K S İM , b e n d e (1 3 8 /2 9 ) A L T I B IN , o lm ıış b u lu n m a (14L/16) A L T I I ,T , y e tk ili o larak (142/8) A L T I N Ç , k a id e d e (1 3 5 /3 ) A L T I W , v e k il (1 2 7 ) A L T Ö G , y etk ili k ra l (1 3 5 /6 ) A L T Ü Ş , d e v lc tlu (1 3 4 /5 ) A N Ç , o la ra k (1 3 1 /1 2 ,1 6 ); b ö yle (134/28) A N Ç f;D İS . b u şe k ü d e (1 3 4 /3 2 ) A N Ç A N A N Ç , sö z k o u u su o lan la r (134/29) A N T , a n t (T a n n y a v e rile n tem inat) (1 2 7 ,1 3 0 /2 ,1 3 7 /4 ,1 4 2 /1 6 ), a n t içm e (135/16) A N T I Q I N ,a m ı (1 3 0 /2 ) A N T I Q I M , a n t içm iş o ld u ğ u (142/4) A N T I I .I M , k en d isi için a n t içilm iş o la n (1 3 1 /2 ) A N T D L IS , a n t e d jlm iş o lan (137/4) A N T IN Ö G , a n t sa y e sin d e gerçekleşir (1 3 0 /9 ) A N T I N Ç , a n t iç ile re k (135/7) A N T IN 1 S JA N T I N I S |, k en d i-b cn d esı h aline g e tirm e (1 3 8 /3 7 ) A N T U Y , a n t içm e (1 3 0 /5 ); bak Ö G A N T Ü Y (1 3 0 ) A P , (1 ) a p arılm a (1 2 7 ,1 3 1 /2 5 .1 3 6 /1 .1 4 1 /3 ); (2) T a n n (132/3) A P A , k işiy i c c n n c tc a p a ra n (T aıın ) (144/2) A P A N , ap ara n (1 3 4 /1 6 ) A T A R , a p arıla n (1 3 6 /1 ,1 3 7 /1 ) A P A R f iD tS U , a p a n lış ı (1 3 7/8)



A P U , a p a n ü ş (1 3 4 /2 2 ) A T , (1 ) c a n u ı v ü c u tta n atılm ası; (2 ) n a m (1 3 5 /4 4 ); (3) a ü lm ış (134/14) A T A , e c d a t (1 4 1 /1 3 ) A T A - A T , “ A la* o la n a tık (y an i, c e n n e te g e ç e n caıı) (1 4 1 /1 2 ,1 2 7 ) ki. b u n a A l - A T A d a den m ek ted ir A T - A L T , " A T " yetkili (14 1 /1 5 ) A T A R , (1 ) y a z g ı (1 4 1 /2 0 ); (7.) o ld u ğ u n d a n (1 4 1 /9 ) A T A R O Y , a tılm a say e sin d e (13 1 /2 7 ) A T -A T A , c a n ı ten in d e n a tılm ış o la n A T A (1 4 2 /1 1 ,1 5 ) A T - B Î L Ö G , A t-B tl kralı (1 4 4 /2 5 ) A T - B Î L , A T R eg n u m u (devlet a d ı) (1 3 4 /1 8 ,1 4 4 /2 5 ); b a k A T İL. A T L N 'Ç , a tılım (1 4 1 /3 ) A T - Î L . d e v le t v ed e lıalk ad ı (1 3 4 /1 8 ). A T O Y B lL v ey a A T U Q U Ş B İL de d e n ile n A T ÎL d evleti. Idil O rakla. A T -B A Ş IĞ F N y ılın d a (IÖ 1517) k u ru lm u ş o la n v e ( I ) B İR O Y B İL (B ÎR Ö G E ), (2 ) IQI Y A Ö U N (Ö K İG tM İN Y1Ş) v e (3 ) O Q U Ş U Y (O Q U N U Ç I) d e v le tle rin d e n teşekkül e d e n b ir fed erasio n d u r. A T - U T , k a z a n m a (1 3 2 /4 ,5,13; 13 5 /1 2 .2 8 ,4 7 ; 137/19; 138/14); h a lin d e b u lu n m a (1 3 0 /1 6 ); av antaj (134/27). h a k k e tm e (1 4 4 /3 7 ) A T -U T IB L N ü , h ak k etm iş b u lu n u y o r (1 4 4 /1 2 ) A T - U T O S I I N Ö G , T an rı Bili K ralı (14 4 /4 2 ) A T - U T U N , ... h a lin e g e lm e (138/20) A T - U T U N IS , k a /a ıu n ış o ld u (1 4 2 /1 2 ) A T - U T U P U , n am k a za n m ış b u lu n u y o r (1 3 7 /1 9 ) A W , (1 ) rcvcrzLoıı (1 2 7 ); (2 ) k o n v c ıs [ç ev rilm iş] (1 3 8 /1 5 ,2 8 ); ( 3 ) işbu ( 1 3 2 /IX (3 ) h e y h at (1 3 0 ) A M T L IR IN , e v rilm e k sureti ile (13 0 /1 2 ) A W I L I W , k o u v e r/.ıo n (130/7) A W L N IR IN , c v n im e k sureti ü c (13 0 /1 2 ) B İ R , (1 ) v a k u u m (için d e h e r ş e y in a y n ı şey o ld u ğ u y e r); (2) d evlet ad ı (1 3 4 /2 4 . 144/48). B İR Ö G F.K E [B İR s a ­ h ip liğ in e] (y a n i, T an rıy a) in an ış d o lay ısı ile, T ü r k lc a n — O N U Y U L [O N F e d e rasio n u ) d e ev letin d en so n ra — k u rd u k la n d e v k ilc rin i B İR sö z ü ile a d la n d ırd ık larım g ö rm ek tey iz : B İR A T [B İR N am lılar], B İR O Y [B İR M e fk û re lile r] d e d e m le n B İR O Y B 1 1 ^ b a şk e n ti, UŞ1B B A Ş I (e s k i B u lg a r k c u li) d e d en ileu , U Ç U Ş B A Ş I o la n v e D a ğ ile İrm ak (y a n i, O ral D a ğ la n ile İdil Irm ağ ı) a rasın d a k u ru lm u ş olan- v c rv ü zu ııü n en e sk i d ev letlerin d en b ir id ir L Ö . 1 5 1 7 ’d c b u d e v k t A T O Y B İL [ A T İL ] h a lin e ç ev rilir. B İ R Î L İ N Ü , B İR h alk ın ın (14 4 /4 8 ) B İ R Ö G , B İ R k ralı v ed e k rallığı (1 3 4 /2 4 ) B Î L , re g m ım , b e ld e (1 4 4 /25) E , ( l ) c v 'e t (1 2 7 ,1 3 0 /2 5 ,1 3 1 /2 5 ,1 3 2 /1 0 ,1 3 5 /1 .1 3 6 /1 3 ,1 4 1 /5 ); (2 ) o (138/5) E B , d ü z e n (1 3 7 /1 7 ,1 5 ,1 6 ), tertip (1 3 0 /6 ); v ü c e (1 2 7 ) £ B - A L T ,( 1 ) o la n (1 3 7 /2 ); (2) sav ın (1 4 3 /2 ) £ b - e m Oy , şö le n (13 5 /3 3) E B İ G , d ü z e n le n e n ( 1 3 a T 7 ) £ B İ N , ( I ) o la n (13 1 /2 1 ,1 35/11); (2 ) b ü tü n (h e r tü rlü ) (1 3 8 /3 8 ); (3) b u şe k ild e (1 3 8 /1 9 ); (4 ) düzenin, tertibinin (1 3 0 /1 8 ,1 3 1 /1 7 2 6 ; 134/15); (5 ) o ld u ğ u n d a n (1 3 1 /1 3 ) E .B İN İS İM , k e n d i tertib i (138/42) E B İ M , d ü z en (1 3 7 /1 5 ,1 6 ) E B İ S U £ M İ S ,e l d c e tm iş b u lu n u y o r (13 6 /1 3 ) E B - Ö G , y ü c e k ra l (127) £ D , Y a rad a n r r a n n j (127) E D E R İ N Ç tN , e d ilm iş o lan (135/32) E D İ G İ T I Î D İ G İT ] , o ld u ğunu (1 3 4 /9 ) E d İ L Ü , e d ilm e (1 3 4 /1 2 ) £ d İ M [ ÎD İM İ, o lan, o ld u (1 3 5 /1 3 ; 143/6), o lm a k ü z e re (1 3 5 /4 ); idi (1 4 1 /7 ) E D İ M İ Ş , o ld u ğ u (142/3) E D İ P İ N , h ü k ü m ra n (130/1) E d ÎS , v a r e tm iş o la n (138/6) E D İ Ş İ N İ M , e d ild i (1 3 8 /1 1) E D U S U N E m , y arad an T anrı (1 3 8 /3 4 ) E L İ » , ile tm iş b u lu n u v o r (138/42) E M , z a m ir (1 3 0 /1 3 .1 9 ) E .M İC , ( 1 ) y a z ı (1 4 1 /1 ), (2) sa h ip (1 3 1 /2 4 ); o la n (1 3 1 /2 8 ) E M İ G İ N Ç ,y a z ı y a zın a (141/4) E M Î N .o la r a a k (136/11) E M İ N İS , b u lu n u y o r (1 3 7 /3)



E M İ Ş [ İ M İ Ş ] , ( I ) b u lu n u y o r (1 3 6 /1 3 ); (2 ) im iş ( 1 3 8 /3 ,1 4 1 /1 3 ): (3 ) idi (141/7); d e m e k tir (1.30/15) E M İ R , (1 ) y e n i b ir v a rlık h a lin e g e lm e (1 3 5 /2 7 ); ven i b irr v a rlık (1 3 8 /9 ,2 0 ); (2 ) o lm a (13 5 /4 7 ) İCM İK O C I M E S , y en i b ir varlık h a lin e g e ld i (1 3 8 /9 ) E M İ R Ö G , y en i b ir v a rlık h aline g elen kral (13 5 /3 1 ) E M İ T İ G , şa h siv e t (1 3 4 /4 ) £ M I l . İ B , k iş i şek lin d e (13