Puisi Bali Anyar [PDF]

  • 0 0 0
  • Suka dengan makalah ini dan mengunduhnya? Anda bisa menerbitkan file PDF Anda sendiri secara online secara gratis dalam beberapa menit saja! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

SARGAH I PURWANING ATUR 1.1



Latar Belakang Puisi Bali Anyar, kakawitin antuk kamedalang puisi sane mamurda “Basa Bali” pekaryan Sutari Pr. Sane Kunggahan ring majalah Medan tahun 1959, sane kapikukuhang pinaka puisi Bali Anyar kapertama. Ring Sajeroning panglimbaknyane, unteng-unteng tetuek puisi Bali Anyar sayan-sayan maendahan manut aab lan panglimbak jagat Baline, pamekasipun pengaruh pariwisata ring Bali. Puisi Bali Anyar embas sangkaning ius saking puisi Melayu sane mabasa Indonesia. Tata cara ngwacen puisi Bali Anyar pateh sakadi ngwacen puisi nasional (bahasa Indonesia), nanging wacanane nenten nganggen tembang sakadi ngawacen puisi Bali purwa. Akeh para yowanane sane mangkin sampun uning ring puisi, nanging dangan sane uning ring puisi Bali Anyar. Sangkan punika, pinih mabuat pisan yening galahe mangkin pangawi maosang kaweruhan indik puisi.



1.2



Pupulan Wicara Maka dasar latar belakang ring ajeng, prasida kacomponin makudang – kudang pikobet makadi ring sor. 1. Napi punika Puisi Bali Anyar? 2. Napi uger-uger ring Puisi Bali Anyar? 3. Napi conto ring Puisi Bali Anyar?



1.3



Tetujon Makalah 1. Mangda prasida uning ring sajroning paindikan puisi Bali Anyar. 2. Mangda sida nguningayang uger – uger sane wenten ring puisi Bali Anyar.



1



3. Prasida uning ring makudang – makudang conto puisi Bali Anyar. SARGAH II PEMBAHASAN 2.1



Untayang Puisi Bali Anyar Puisi Bali Anyar punika wantah sastra sane kaangge nartaang  pabesen,



ngangge basa sane bawak nanging dagingne padet. Puisi puniki sastra sane kakomunikasiang boya ja gatra, sakewanten karya sastra sane madaging rasa muah napi sane kacingak indik kahuripan,nglimbakang tur najepang kontakkontak ring sane katerapin. Puisi Bali yening rerehang ring panglimbak kasusastraan Bali, ngranjing ring sajeroning kasusastraan Bali Anyar, sane kawentenannyane saking pengaruh kasusastraan modern sane embas ring kabudayaan Barat (Eropa). Tiosan ring wangun puisi Bali tradisional sakadi kakawin miwah geguritan sane madrue uger-uger ngwacen tur ngripta manut pakemnyane puisi modern puniki wantah madrue uger-uger ngwacen kemanten, tur ring sajeroning ngripta daging nyane kapisaratang tur kadasarin antuk rasa saking sang sane ngripta manut wangun tema lan gaya basanyane ane bebas. Ring sor puniki wenten conto-conto puisi Bali, sane marupa awi-awian kawi sastra sajeroning kasusastraan Bali Anyar. Unsur-unsur ring puisi : 1. Unteng 2. Rasa 3. Nada (tangkep pangawi) 4. Pabesen /piteket 2.2



Uger – Uger Puisi Bali Anyar Napi uger – uger puisi? Uger – Uger puisi inggih punika basannyane kaiket



antuk irama, matra, rima, larik/baris, lan bait.



2



2.3



Uger – Uger sane Ngwacen Puisi Bali Anyar Mangda papacan puisine lengut tur ngelangunin pinih becik telebang dumun



uger-uger ngwacen sakadi ring sor puniki : 



Resep, Wirasa Wirasa. Inggih punika pidabdab narka utawi nafsir indik daging utawi tetuek



suksman puisine. Riantukan ring sajeroning awi-awian puisi modern wirasan utawi suksmannyane pada matiosan nganutin pikardin sang sane ngripta puisisne, minakadinnyane: -



Wenten sane madaging indik kalulutan



-



Wenten sane madaging indik kasinatrian



-



Wenten sane madaging kritik social



-



Wenten sane madaging kasengsaran



-



Wenten sane madaging indik kaasrian miwah sane tiosan. Yan tan tatas uning ring suksman puisine punika, sinah ngwetuang papacan



sane tan becik utawi singsal.







Suara, Wirama Wirama utawi olah vocal. Inggih punika ring sajeroning ngwacen puisi patut



sang sane jagi ngawcen punika nelebang dumun antuk minayang suara nengen, suara ardhasuara, suara cendek utawi suara lantang tur ring sajeroning ngwacen sawyakti mangdane tatas kapireng olih sang sane manonton.







Semita/ Raras, Wiraga Semita utawi exspresi. Inggih punika rikala ngwacen puisi semu utawi tata



wedana patut kanutang majeng ring watak utawi suksman daging puisi sane kawacen.Yan sampun tatas ring wirasan puisi sane kawacen, patut anutang mangkin



3



ring wiraman suara rikalaning ngwacen. ring dija patutne alus, banban utawi keras. Tur suarane rikala ngwacen mangda prasida tatas kapireng olih sang mirengang. Wiraga utawi olah tubuh. Inggih punika gaya utawi gerakan tubuh patut kanutang taler ring kawentenan semaitane, antuk pidabdab sakadi: mamargi, malinggih, matimpuh, miwah sane tiosan, mangda sida kapanggihan lengut, pangus miwah nglangenin rikala ngwacen. Rikala ngwacen puisi, semita lan wiragane patut anutang ring wiraman suara miwah ring wirasan puisine sane kawacen. Yan suksman puisine indik kasengsaran, wenang wiraman suara. Semita miwah wiragane anut sakadi anak kasengsaran. Yan sampun asapunika sinah prasida papacan puisine pangus, lengut tur nglangenin.







Wates Lengkara Wates lengkara. Inggih punika sajeroning ngwacen puisi, mangdane sang sane



ngwacen sumeken tatas majeng ring tetuek bebaosan miwah unteng pikayun sane wenten ring puisine, ring dija sepatutnyane matanjekan utawi mararian taler ring dija patut nyane ngwacen gelis, riantukan saking piteges wates lengkarane punika sang sane ngwacen sida sada alon mangsegan angkihan. Mangda seken tatuek babosan utawi unteng pikayun sane wenten sajeroning puisi, patut tatasang ugi ring dija patutne babaosane/papacane majanggelan utawi mararian. Sajabaning punika ri kala majanggelan sang ngwacen polih mangsengan. Kaketus saking : http://wayan-dickalicious.blogspot.com/2012/01/puisi-bali-anyar.html



4



2.4



CONTOH PUISI BALI ANYAR



Sing Nyak Kalah Care jani madasar ban pongah. Nyetir mobil kelas mewah. Diapin tua ngenahné gagah. Diastun jumah tusing ngelah. Yening pesu ngenahné mewah. Tusing nyak kalah. Ngisinin jengah. Jeléké saputin bungah. Bungah ngenah melah. Ané melah pang ngenah. Jeléké engkebang ditengah. Depang suba keto nah Jelék melah pada ngelah Gumi suba wayah Tingkahé malagendah Olih : I Wayan Tojan



5



Sasih Karo Ring Bali  Sasih Karo ring Bali, Ambil saput alembar, Suryane ngedengang raga, Nanging kenyem ipun dingin, Katiba ring kopine acangkir. Angin daret tur angina pasisi, Maius ipun ngupinin taru-taruan, Rauh ring pucuk meru, Nenten wenten kidung rahina  mangkin, Mawinan nenten wenten  rahinan katur, Ring suryan jagat ,angina tur  garba . Sasih Karo ring Bali, Ambil saput alembar, Kurung ragane sarahina, Ngiring mapaos raga-raga, Sareng kopi acangkir. Olih : I Made Taro



Kaketus saking :



6



http://wacanadharma.blogspot.com/2016/02/kumpulan-puisi-bali-anyar-sakingbli.html SARGAH III PAMUPUT 3.1



Pamicutet Puisi Bali Anyar punika wantah sastra sane kaangge nartaang  pabesen,



ngangge basa sane bawak nanging dagingne padet. Ring puisi Bali Anyar nenten uger-uger inggih punika basannyane kaiket antuk irama, matra, rima, larik, lan bait. Mangda papacan puisine lengut tur ngelangunin pinih becik telebang dumun uger-uger ngwacen sakadi resep (wirasa), suara (wirama), semita (wiraga), wates lengkara. Wenten conto puisi Bali Anyar, minakadi Puisi Bali Anyar minakadi : Sasih Karo Ring Bali olih I Made Taro, Galang Bulan olih K. Putra, Mati Nguda olih Putu Sedana, Idup Lan Mati olih Made Sanggra, Bali olih Ngurah Yupa, Pura Agung Jagat Natha olih Wayan Rugeg Nataran, Margarana olih I Wayan Rugeg Nataran, Pangubaktian Tan Payasa olih I Gusti Putu Antara, Denpasar Sane Mangkin olih Made Sanggra. Puisi Bali Anyar punika becik pisan tur ngulangunin, punika mawinan sepatutne kalestariang tur kaplajahin semangdane I raga sareng sinamian uning ring daging miwah pikenoh melajahin Puisi Bali Anyar punika. 3.2



Pamiteket Ngantos asapuniki wau kawedar antuk Puisi Bali Anyar semangdane wenten



gunan ring para sameton sane polih ngewacen. Makalah punika doh pesan saking paripurna titiang nunasang para semeton sane polih ngewacen makalah puniki sareng – sareng ngamecikang semangdane dadi paripurna. Dumogi makalah puniki prasida maguna ring para pengwaca sinamian. Nenten lali, titiang nunas sinampura yening wenten kirang langkungnyanne sane



7



nenten patut ring pikayunan sareng sami. Puput titiang antuk Parama Shanti, Om Shanti, Shanti, Shanti Om. DAFTAR PUSTAKA



Andika Artha Putra I Wayan. 2012. Puisi Bali Anyar. Kaketus saking http://wayan-dickalicious.blogspot.com/2012/01/puisi-bali-anyar.html. Wayan. 2016. Kumpulan Puisi Bali Anyar. Kaketus saking http://wacanadharma.blogspot.com/2016/02/kumpulan-puisi-bali-anyar saking-bli.html. 2 Februari.



8



9