Puisi Bali [PDF]

  • 0 0 0
  • Suka dengan makalah ini dan mengunduhnya? Anda bisa menerbitkan file PDF Anda sendiri secara online secara gratis dalam beberapa menit saja! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

CONTOH PUISI BALI ANYAR MARGARANA Driki tiang nguntul ngebiosang yeh mata Kangen manah titiang ngantenang Tugu para pahlawane sami Majujuk ngebekin tegalan Pahlawan-pahlawan sane tan madue pamerih Nyikiang raga melanin negara Ngicalang meseh jagi mewali Nyajah gumin I raga Duk punika tahun 1945 Jagat Indonesiane sampun mahardika Truna-truni dados pamucuk Sakadi satria wira nangkepin meseh Pejah ring rananggana Punika kasengguh pahlawan Kasub makuub jagat I raga



Olih : Wayan Rugeg Nataran



WATUGUNUNG



Watugunung ica jail Tan ngenga I Biang Dewi Sinta malih ngandika Apang cening tatas nawang Cedanan pinaka cihna Yastun ke cening lampus Cihna nora bisa ilang Mangda cening tatas uning Ibu ngrangsuk aji wulan Tetep ayu tanpa obah Kadi anom ya selawas Katon kadi anak kania Watugunung ya tong ngugu Tur matilar ngungsi taman



Olih :Keresna D



PANGELING-NGELING



Dumun



Selae tiban sane langkung Daweg genine murub kadi gunung Agung Gita merdeka utawi mati Pinaka tungtungin manah Kalaning panca baya nyuduk sarira Puspaning manah tan keneng layu Lila sarira sinarengan Ring tung-tung manah Unteng manah punika Pinaka geni astra Mapas saka luwiring meseh Mangkin Buate sampun ring tangan Winihe sampun maurip Wit siniram Pudira lan toyan maspa Tan keneng wini lang Wenang Sang Mahyun eling Olih Sang Mahyun eling Kaketus Saking Kembang Rampe Kesustraan Bali Anyar



GENDING JALAN MULA



Luh, Yan beli teka mulih gen kenehe tusing dadi tombahang Nepuk anake buka nyai Beli ngelah keneh tuah abungkah Dija lakar pejang Isinne tuah besik Luh, Eda bas ngebet Jemak baitane Ngliwat segara katempuh balah blabur Padaduanan Da sangsaya Numitis pisan jengahe alih Katungkul nyongkok Apa ko tuara maan Luh, Buin pidan yan suryane embang langite galang Jalan ditu jumunin buin raosang Kuda lakar ngubuh bangkung Patutne medagang Jalan Beli di sisin nyaine madandan tangan



Depang anake ledap ngenahang manah duleg Nyai teken beli Adake ane lenan buin kenehang Kan Luh, ditu di temboke Pejang melahang gegawene Mani puan ajaka luas Katengahing alas wayah Ngalihin kidang Ngulungin buah celagi Luh, pulesang deweke Tungkulang kenehe Saget bulan ulung di pabinan nyaine Sadiane dong bareng



Olih : Windu Sancaya



MANGGIS Ireng katon Putih jaton Amunapi kepitan ring sisi ajajar Amunika kaputan ring dalem jejer Wimbanika ya ki karma pala juju Nitiasa kajejer



Tan jojor-jojor Sampunang ja kapecik Ngwetuang tan becik Olih : I Made Suarsa



WATUGUNUNG RUNTUH Watugunung runtuh Alas telas kadi sapuh Segara mancuh pasisi lepah-lepuh Manusa bincuh Inguh Ngancuh Kangin katon kauh Arta kama rinuruh Dharma campuh capuh



Olih : I Made Suarsa



MEME Meme ... Mangkin wau titiang uning Sapunapi pisarat meme Miara tiang



Saking kantun taluh Sasampune tutug wulan Meme ngarod asih ambat Uripe magantung bok akatih Meme ... Titiang eling Titiang budal saking meplalian Babak belur gelar-gelur Meme gipih nyasab cendana Ngolesin tur mapasihin Ngasih-asih Wangine titiang tengkejut nyerit Ngipi gulgul sarwa aeng Meme matangi kapupungan Ngambil bawang tur mabasma Macangkriman ngantos semeng Meme... Durung polih titiang yasa Meme matilar tan matulak malih Inggih...ratu Betara Lugrayang memen titiang Genah patut ring jagate wayah



Olih : I Made Sanggra GENDINGAN GUMI



Majalanke , Yan mabudi nepukin galang Suargane sing ja joh Di tuktuk lidahe, di tengah sirahe Idupe nglana-lana Ngumbara di matan gumine Sambil makpak karma pala Ah ,mula ento madan idup Astitiang pesan, Apang tepuk sunaran galange Da runguanga bulane sendeh ngauhang Ia lakar mabalik Nyunarin gidate makejang Gending-gending Gendingan gumine Tuah apti usaha laksana Ne ngatehang mulih karahayon Magendingan ke Nanging da ngebug belek puyung Siur munyi sing ada isi



Olih : Nyoman Tusthi Eddy



Tutur Tuturang Jani makejang suba dueg nutur Kemu mai ngaba tutur Ulian tutur anak bisa dueg Ulian tutur bisa sugih Ulian tutur mase bisa lacur



Ulian tutur demenin timpal Ulian tutur muane benges Sing bisa nutur Orahanga jlema belog Kedekin timpal Dueg nutur Kema mai ngaba tutur Marasa bonggan Kema mai nutur Tutur buin tuturang Ane medik dadi liu Ane besik dadi dua Ane bawak dadi lantang Pelih bisa dadi beneh Beneh mase bisa pelih Engkuk engkur.... Nglidang awak belog Gelar gelur ngedengang goba Kauk – kauk pang kaden dueg Beh .... Liunan tutur med ningehang



Olih : Dian Saputra



Galang Idep Matilar Narkoba



Ulung sunaran bulan di petenge, Sing makrana galang sang maninggal Silib – silib kakuwubin inguh nyujur galang Idepe mabucu kangin kauh Paling mangalih galang idep Makrana peteng seng manumadi Elah alih nglaih idup Dharmane sing ada nakonang Kaline mamurti wisesa Kewala .... Sing ada wiguna yen galang idepe sirna Yadiapin .... Menek tuun nyakupang tangan nyujuh widhi Sinambi ngutang dewek ngembahang angkara Mimpas – mimpas ngeledin jalan peteng Tuah ja idup karasa kajajah baan I Madat Peteng ulian bayune membah Kadi lilir embahan toyane paling Karasa ngembeng ya tan padaya Tuah mangalah mangalih bucun luan – luanan toya Engsap dewek....engsek hati.... Tuah narkoba na kadutunin Tuah raksasa ne kaparekin Lipia ulian nilar wiweka Ada ke luungan... Idupe makipu – kipu di buk narkoba?



Ada ke luungan... Ngetohang idup nglempasang dharma tetimbang? Ulian salah ulah Majalan ngalih peteng Ngadu ngetohang margi hayu Kewala .... Puyung mamogol Tuah.... Sayan – sayan manelahang idup Di jalan narkoba Buka tumperan rokone Ngreredang maawu manilar urip



Olih : Arya Paduhungan



WAYANG Tak ...tak...tak Siat wayange rames Watu wetu kadi wacakan Switra tan mitra ring kuruksetra Sempal sinempal Saling sempal Wantah pakaryan sang dalang Nanging dalang tan makanten ring kelir



Tak ....tak....tak Sane seda mapupul – pupul Seda tan dados nyeneng Nyeneng tan dados seda Nyeneng dados seda Sami masikian ring kropak Wantah kakawian sang dalang Tak ....tak....tak Dalang sane tan seda-seda Nanging tan makanten ring kelir Sayang akeh dalang tan pawayang Sane seda tan nyeneng ngakehang Sane nyeneng ngakehang seda Dados dalang sida nalangin Yadiastun tan sida seda Yan seda wantah.......tak..........tak



Olih : Kasub Sidan



UYAH PASAH SAKING PASIH Napi dadosnyane Prade uyahe pasah saking pasih? Nenten wenten uyah Prade tan wenten pasih



Yening tan wenten uyah Janten mati rasa tan wenten rasa Uyahe ngwetuang rasa Uyahe ngwetuang jaen Uyahe ngwetuang pakeh Uyahe ngwetuang pahit Napi penadosnyane Prade pasihe telas Jaga nenten wenten uyah Nenten wenten rasa Prade uyahe pasah saking pasih Nenten jagi wenten rasa Mati rasa Manusane tanpa rasa Tan pangrasa!!!! Olih : I Kt Gde Suryadala



Gambar Jagat Nirgamayang titiang tukang gambar



Titiang ngagem kuas Ngawit ngawi daging jagat Paksi ngaksi mendak semeng Nyanggra nyantos baskara nundung wengi Barak, gadang, pelung, kuning, pakibeh jagat Alon, enggal, aeng, bagus, malomba ring cacentok Aduh, melah katon yan katonton Aduh, santosa yan karasayang di rasa Sami prasida kasurat Nanging dewek titiang tan mungguh Ring gambar sane kasurat Lali..... Olih : I Nyoman Budaya



Apa Buin Pangenang Apa buin pangenag Apa buin selselang Buka kenehe ibuk madusdus gembong api Yan tuara dewek lan nyama braya Nyen lakar ngisinin basang kola? Sawai – wai mupuh yeh mata bakal daar Pangenang awake tiwas Ibi sanja ningehang orta : Unduk I maling nguyutang maling Gumanti teken I maling Ada maling ada maling Ciri malinge masuryak maling Cerik – cerike mabiki : Magending “diktatur absolut” Ngekatang sinapang karet Bebekan dekil Maingket dadi bal mariem Ndikapan bakal sida madingehang? Olih : I Ketut Suwija



Majugjag



Ki Darmatula matakon Matungked bangkiang Nguda keto ane malu Makejang bakat gugu Makejang kaden tuhu Ki Gugontuhon masaut Masikut ukudan Mula keto uli malu Makejang patut gugu Makejang tuah tuhu Ki Darmatula magebras Nyambilang tudang tuding Dong iwasin Beli manana ngulik sastra Dong iwasin Adi wicara ngamong sastra Dong ingetin Satinut teken bapa tatwa Ki Gugontuhon mamengos Nyambilang sambang – simbing Tonden karuan Duege magarang beneh Tonden karuan Duege mungahang keneh Tegarang edengang



Encen melaha demen majugjag Olih : Ki Dusun



LUWU Olih: I Wayan Kertayasa



Dini ade luwu. Ditu ade liu. Ane ngae bengu. Sing ade ngarungu. Ah..., mare wawu. Men jani enu. Jelenjingane masi ngemu. Margine milu beru. Keweh yen ajak liu. De nyen milu. Awige sube dini ditu. Sing masi ade rungu. Ane jelek bengu, ento sube luwu. Nyakitin nekang pikobet, masi luwu. Ngusak gumi masi luwu. Milu dadi luwu?



KEBUS Olih : Déwa Ayu Carma Citrawati



Ené gumi kebus Margané makudus Montoré bek,mesuang andus Semengan kanti peteng buka tambus Awaké buka dusdus Kénkénang tusing kebus Carik linggah dadi umah satus Alasé mabusbus tusing ada ngurus Dénpasar né jani Kebusné ngubek ati Tusing krana matanai Jadmané suba tusing ingat tekén Widhi Iteh makupuk ngalih bati Ingetang bli… Sugihé tusing aba mati



GENDINGAN GUMI



Majalanke , Yan mabudi nepukin galang Suargane sing ja joh Di tuktuk lidahe, di tengah sirahe Idupe nglana-lana Ngumbara di matan gumine Sambil makpak karma pala Ah ,mula ento madan idup Astitiang pesan, Apang tepuk sunaran galange Da runguanga bulane sendeh ngauhang Ia lakar mabalik Nyunarin gidate makejang Gending-gending Gendingan gumine Tuah apti usaha laksana Ne ngatehang mulih karahayon Magendingan ke Nanging da ngebug belek puyung Siur munyi sing ada isi



Olih : Nyoman Tusthi Eddy



TUKAD BADUNG MANGKIN Olih : I Ketut Aryawan Kenceng



Membah badeng madidih andih berung Maid luluh lulu tain bangkung Beboso nyalian kekeh Awakné kembung Uyak tuba limbah sablon kalangkung Parajana mati buta bongol lan pengkung Tan rungu tan pa semu ngulah aluh ngentung Tukadé bengu mangkug tan kari luung Cerik ceriké tan kari girang macemplung malalung



KARANG AWAKÉ TANDURIN : Ida Pedanda Madé Sidemen



Ring tuntunging pangrupak Ngupak sastra sunya Ngruruh suaraning sepi Sastra tanpa sastra Munggu ri hredaya



Ngurip jagat ngurip angga Magenta pinara pitu mamuja hyang tuhu



Langit Peteng Sanja lakar peteng Matan ai mulai kelem Kedis-kedis mulih ka umahne Langit suba peteng Masisa ambu sane saru Bulan suba nganti matan ai Bintang bintang matamburan dilangite Angin di petengne sane dingin Ngaba embun di don-don Inget teken kenangan sane luung



Sing nawang, apa sane ada di otak tiange Munyi angin sane magesek don jak ranting Akejep ngalihin perhatian tiange Munyi munyine to gending peteng ne luung Langite bek teken bintang bintange Bulan sane nyinarin langite Ngawinang luung langit peteng Olih : doewie lola



Nenten Sujati Dinane wengi Pedidi, ngrasayang manah ring hati Sepi Punika sane rasayang jani Peteng gumi tanpa matan ai Sekadi dammar sane nenten nyunarin hati Dini Mamargi nuju genah sane becik Nanging Ten wenten sane ledang nerima Ten wenten sane satya masawitra Munyi manis stata kemikan



Olih : Ni Wayan Yulia Ayu Andreani



WATUGUNUNG RUNTUH



Watugunung runtuh Alas telas kadi sapuh Segara mancuh pasisi lepah-lepuh Manusa bincuh Inguh Ngancuh Kangin katon kauh Arta kama rinuruh



Dharma campuh capuh



Olih : I Made Suarsa



DÉSA BEDELOD



Tatanduran ageng majajar mabaris Irika, ring tanahé sané paling lais Nandurin bias lan beton baang i turis Sampun mapanta-panta buina magaris Sejatinné liu ada tukad Nanging, yéh tukadé paling ngalih carik Pajalané pada likad Ngranayang yéh tukadé kaik-kaik



Gumatat-gumitit pada mlaibin Tusing ada alas lakar tandurin Wong asli malaib ngalahin Wong jawi lega nongosin



Olih : Luh Yési Candrika



JEMPIRING PUTIH Olih : Madé Réland Udayana Tangkas Miik ngalub Mangubek sakala Sakala niskala manyusub ring harsa adnyana



Sinah mangawi bungah ya tan péndah Putih makadi asri Saksat metu hyang mahéswari Maha suci ngebekin ati Asri mangiasin salantang margi Duh, mas putihku Rasa kalulut tuas atinku Metu kayun jagi mangadekin Meled manah pacang manyumpangin Duh, bungan suarga Metu saking indraloka, pinaka pahyasan para déwata Pinaka pralambang kota mautama Manyupat ring pangider bhuana Ring sor suryané masunaran metuang bayangbayang Malawat mulat masolah kaampeh-ampehang Rasa angob tur liangé sakayang-kayang Ngaé buduh tan kapayang Bungan jagat, jempiring putih



SUBAK Olih : Putu Éka Guna Yasa



Toyané ening, padiné kuning, sunariné magending, gumatat gumitité macaling paling petaniné éling. Liang maguyang yadyastun sami kirang Demen makenyem yan tatandurané olem-olem kalem Liang megadang napkala masan endang kukuh teguh pangadegé gedé gangsuh masanding ring pabuaté tuyuh ngruruh sané dados pituduh, Darma pamaculé sampun mategul kukuh maiket masaet raket ngulati jagaté landuh. sakewala tityang tandruh reh aab jagaté buduh jadmané ngruruh sané aluh sasukat betoné tumbuh mapunduh tanah tegalé di Renon tuh umah sewané nyansan tumbuh wong sunantara landuh petaniné gaduh, duuh, duuh, Toyané puek, padiné berek, sunariné engsek gumatat gumitité lek, petaniné sesek. subaké babak nyebak nungkayak.



C



AR FREE DAY LAN CAR EVERYDAY Olih : I Madé Suarsa Sabeh-sabeh yata panes banteng Saking Budha Cemeng ngantos Budha Cemeng Saking semeng ngantos tengah lemeng Saking tengah lemeng ngantos semeng Salaksa majeljel montor alit ageng Ngebekin margi ngindeng-indeng Gering magarang magerung Gerang-geréng Maluab dot malaib ngacueng Kémaon sami ngubeng kablengbeng Amunika marginé linggah lémpéng Metu cupek tur capeng Montor bontok dawa neng apeneleng Sami brangseng Uat baong kenceng Saling nengneng saling cureng Saling peleng saling kampleng Nigtig bél kemprang kempréng Kuping empeng Sirang pengeng Kota dadi geseng Hari saling pakereng Numbas montor seneng-seneng Yadiastun mael ngluang Car free day kauleng Ngindengang montor patut pitet kengkeng Mangda Dénpasar sareng keneng-keneng Car everyday sané maimbang Nguyeng tempeh ring margi lemah peteng Mangda Dénpasar mabading badeng



TAKSU Rarianang indangé Duh, Aruna, duh pawana, duh rahina. Tityang ajerih Widhi wadih Kalantaka ngendih Tityang amerih Asing alih mangalih Asing alih tan polih Tan polih ngruruh ririh. Mangkin, saking prabhata segara Sanur



Saraswati matéja Nyinarang kaluihan Aji Nyekarurayang kadiatmikan Kapradnyanan Ring sang teleb angulik sastra Angulik aksara Angulik tatua Aruna, pawana, rahina Sampunang malih andega indangé Tityang tan kantun ajerih Widhi tan kantun wadih Réh Saraswati sampun nyiratang Padma késara Taksu Nyekarurayang satwam Ngébekin Bhuana Dénpasar Mangkin, ngiring tancebang dupané masumpang geni Ngendih Mangda polih asing alih Ngruruh ririh Ngruruh sugih Mabekel tresna kinasih Mapikolih shantih.



DÉNPASAR SANÉ MANGKIN Déwa Ayu Carma Citrawati DénPaSar SaNé MangKin… Déning wong tambet Pangawitnyané wantah desa



Sarwa taru dumun makéh iriki Sané ageng tur madurgama Nénten wénten wong sané wani Mangkin kahanané sampun lian Kincit wong uning sané wénten dumun DénPaSar SaNé MangKin… Dénpasar… Patutnyané asri Sarinné Pulo Bali Sampunang ngantos karusak Né mangkin sami mangda ngraksa Mangda sawiakti Kinkinang saking ati



PAKEWUH DÉNPASAR I Gusti Putu Bawa Samar Gantang Tukad mabunga lulu Lulu mabunga luluh Luluh mabunga luh Luh mabunga aluh aluh mabunga pakéwuh



TU KAD BALIAN IBW Widiasa Kenitén sungkan ? matamba ring tukad balian irika wénten usadha tanpasurat mawasta usadha punggung sungkan ? matamba ring tukad balian irika wénten tirta tanpaaksara mawasta tirta sunya tirta ening ening tirta



SEMENG RING KOTA DÉNPASAR



IB Surya Matra Magriung magrudug uyut Sepéda lan motor pati brayut Yéning suba jalan mamargi Tegarang ja dedeh ring ati Saling singguk sampun biasa Saling malunin nak mula karasa Murid murid melaib ngedirit Dagang dagangé saling pejerit Semeng ring kota dénpasar



TAMIU ULI TUKAD BADUNG I Wayan Paing Ané malinder di natahé ngorahang: Ngudiang ngepil ané macelep ka kamaré kenyus :aéng pedemané ané macelep uli jendélané matakon: nyén maid awaké mai? Ané nyongkok di pamugpugé gelur-gelur: liu iing liu baat liu kambang liu kelem sambila majalan numbrag témbok durin umahé nyegagag matolihan kuri mabesen : da nyambatang Widiné bénjul Tiang, ané ngelah umahé malaib masesambatan :blabar



SANUR KESIAR KESIUR Madé Sugianto



Suryané endag di pasisi Sanur Miikné Ni Polok makebiur Lé Mayéur degeng nglantur Sanur kantun jujur Suryané nyentak di pasisi Sanur Girang torisé ngebatang kasur Mamaca cakepan nglonggong anggur Sanur mula miik makebiur Sanja suryané surup di Sanur Kakupuné matanja anggur Daah duuh Sanur kesiar kesiur Tiang jejeh Sanur makebiur Apabuin majedur



MANGGIS Ireng katon Putih jaton Amunapi kepitan ring sisi ajajar Amunika kaputan ring dalem jejer Wimbanika ya ki karma pala juju Nitiasa kajejer Tan jojor-jojor Sampunang ja kapecik Ngwetuang tan becik Olih : I Made Suarsa