Sanat Dünyaları [PDF]

Citation preview

34 Sanat ve Kura m



C/)



)> z )> -1 c c: z -< )> r­



)> ::u •



:ı: o � Qj ..,



c. Vl to ttı n 7:"



ttı ..,



687



Sanat ve Kurarn



Dizisi



Ayrıntı Yayınları



Howard Saul Becker ( 1 928- ) Chicago doğumlu Amerikalı sosyolog, akademis­ yen, yazar, caz müzisyeni, fotoğrafçı. Chicago Üniversitesi'nden sosyoloji alanında 1949 yılında master, 1951 yılında doktora derecesi almış, 1965- 1 99 1 yılları arasında Northwestern Üniversitesi'nde Sosyoloji Profesörlüğü görevini yürütmüştür. 1 99 1 yılından itibaren b u görevi 1999 yılında emekliliğini alacağı Seattle'daki Washington Üniversitesi'nde sürdürmüştür. Bir çok başka üniversitenin yanında çeşitli araştırma enstitü ve merkezlerinde sosyoloji ve müzik başta olmak üzere çeşitli alanlarda araş­ tırmacılıktan okutmanlığa, misafir profesörlüğe, dernek başkanlığına kadar çeşitli görevlerde bulunmuş ve çeşitli yayınların editörlüğünü de yapmış olan Becker, Paris 8, Pierre-Mendes (Grenoble), Erasmus (Rotterdam) Üniversiteleri'nden ve Ecole Normal Superiure (Lyon)'den onur dereceleri sahibidir. Türkçe'ye çevrilmiş ilk yapıtı Sanat Dünyaları olan Becker 1 963 tarihli Outsiders: Studies in the Sociology of Deviance adlı yapıtında Etiketierne Kuramı'ndan yola çıkarak toplumsal yaşamdaki en geniş anlamı ile aykırılık meselesini tartışmakta ve aykırılığın spesifik ediınierin doğası ile çok az ilişkisi bulunduğu, bunun yerine daha ziyade toplumun bu edimieri nasıl değerlendirdiği ile ilişkili olduğu savını or­ taya koymaktadır. Becker'ın yayımianmış kitaplan arasında Writingfor Social Scien­ tists ( 1 986), Teliing About Society (2007) ve Doing Things Together: Selected Papers ( 1986) sayılabilir.



American Journal of Sociology, American Sociological Review, Trans-Action, Ya/e Review, Anthropology and Educational Quarterly, L "art de la recherche: Melanges, Mana: Estudos de Antropologia, Visual Sociology, Visual Anthropology Review, Con­ temporary Sociology, Afterimage, Ethnomusicology gibi dergilerde ve Enanciation Artistique et Socialite, Eros and Photography, Points of View: The Stereography in America: A Cu/tura/ History, Landscape Perspectives: Photographic Studies gibi ya­ yınlarda sosyolojiden sosyal antropolojiye, etnografiye, müzik ve fotoğrafa çok çeşitli alanlarda inceleme ve makaleleri, ayrıca söyleşi ve fotoğraflan yayımianmış olan Becker 1 975- 198 1 yıllan arasında beş kişisel fotoğraf sergisi düzenlemiş, bir or­ tak sergiye katılmış ve bir fotoğraf sergisinin de konuk küratörlüğünü yürütmüştür. Yaşamını San Francisco'da sürdürmekte olan Becker'ın Robert Faulkner ile birlikte hazırladığı son kitabı Do You Know?.. The Jazz Repertoire in Action (2009), Sanat Dünyaları'nda çok yönlü bir biçimde ortaya konan ortaklaşa faaliyet, alışılagelmiş­ yerleşmiş uygulama, profesyonellik, meslek kültürü gibi kavramlardan hareketle birbirini hiç tanımayan, daha önce birlikte çalmamış, yanlannda hiç notaya dökül­ müş eser bulunmayan bir grup müzisyenin bir gece kulübünde tesadüfen bir araya gelmeleri ve bütün gece birlikte başarıyla çalmalan fikrinden yola çıkarak, bunu nasıl başardıklan meselesini çeşitli açılardan tartışmaktadır.



Howard S. Becker



Sanat Dünyaları Howard S. Becker



Ayrıntı:



687



Sanat ve Kurarn Dizisi:



34



Sanat Dünyaları Howard S. Becker Kitabın Özgün Adı Art Worlds İngilizce'den Çeviren Evren Yılmaz Redaksiyon Senem Erdoğan Son Okuma Songül Kırgezen



©



ı982, 2008 T he Regents of the University ofCaliforııia Published by arrangement with University ofCalifornia Press



Bu çevirinin Türkçe yayım hakları Ayrıntı Yayınları'na aittir. Kapak Resmi CSA Images!Vetta/Getty Images Turkey Kapak Düzeni Gökçe Alper Dizgi Esin Tapan Yetiş Baskı Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. DavutpaşaCad. Güven San. Sit.C Blok No:



(02ı2) 6ı2 3ı 8S Sertifıka No.: ı2ıS6



244



Topkapı/İst. Tel.:



Birinci Basım 20 ı 3 Baskı Adedi ISBN



2000



978-97S-S39-723-8 ı0704



Sertifıka No.:



AYRlNTI YAYlNLARI Hobyar Mah.Cemal Nadir Sok. No.:3Cağaloğlu- İstanbul Tel.:



(02ı2) sı2 ıs oo Faks: (02ı2) sı2 ıs ı ı



www.ayrintiyayinlari.com.tr & [email protected]



Sanat Dünyaları Howard S. Becker



İçindekiler



Yirmi Beşinci Yıl Özel Baskısına Önsöz . . Birinci Baskıya Önsöz Teşekkür . . ......



....



.



.



.. . .



.. . .



...... .... . ....



. .............



................ ............... ... .... ..



............



.........................................................................



.. .



....



ıı 27



3ı



1 . Sanat Dünyaları ve Ortaklaşa Faaliyet ................................. 35 2. Sanatsal Kalıplar 3. Kaynakları Seferber Etmek .



..........................



.. .



.. ....



. .. ..



.



...................... ......



77



ıo7 4. Sanat Eserlerinin Dağıtımı . 134 5. Estetik, Estetikçiler, Eleştirmenler . ı 74 6. Sanat ve Devlet . . . . .. 2ı O 7. I�ditöryal Çalışma . . . . . ... .. 239 H. Entegre Profesyoneller, Uyumsuzlar, ll alk Sanatçıları, Naif Sanatçılar . . 276 9. Sanat ve Zanaat . . ... . 322 10. Sanat Dünyalarında Değişim 350 l l . �iihrct .. .. . . . . . .. . . . 403 Yirmi Beşinci Yıl Özel Baskısına Sonsöz: . .. 425 Di z i n 44ı .................................................



..................................................



...........



....



....... .........



...........................



................... ...........



......... ...................



......



..



.



.



...............



......



.............



................................ .... ....



....... .....



.



. .......................................... ........



............................................



.



...



..... .



..



.... ........



....... ........................



..



...........



............



.



...



..............



. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .................................................... .....................



Resim Listesi



l. Bir Shokunin-e ("farklı mesleklerin çizimleri") dizisinden bir sayfa, Edo dönemi, Japonya. Sanatçı, şair ve kaligrafı ustası bilinmiyor 47 2. Mareel Duchamp, L.H.O.O.Q ............................................................... 56 3. E. E. Cummings, "r-p-o-p-h-e-s-s-a-g-r" ... . . 63 4: Üç gerçekçi ağaç çizimi . ... . . . . . 67 5. Jim Sohm ve Diana Weber, Prokofıev'in Romeo ve /uliet'inin San Francisco Balesi prodüksüyonunda ................................ 8 1 6 : Erkek ve kadın tuvaletlerinin gelenekselleşmiş sembolleri 82 7. Oberlin Dans Topluluğu (Oberlin Dance Collective) Format IIJ'ü icra ediyorlar . . 88 8: Barherini Panolarının Ustası, Meryem'e Müjde: Tefekkür 90 9: Randolph Coleman'ın Format /!'sinin Partisyonu 102 1 0: Robert Frank, Donanma Askerlik Şubesi, Postane- Butte, Montana . . 1 06 ll: Harry Partch'ın Oedipus'unun icra edilişi . 1 16 1 2. John Huston tarafından yönetilen Cesaretin Kızıl Nişanı ndan bir sahne . . . . . . . . . 125 1 3 . Ludwig van Beethoven tarafından verilen bir konserin programı. 1 80 14. The Bus Show'un duyuru afışi . . . 1 85 15. The Bus Show, yerleştirme .. 1 89 16. Mareel Duchamp, Kırık Kolun Öncesi 1 92 1 7. Andy Warhol, Brillo 1 93 1 8. Mareel Duchamp, Çeşme 200 1 9. Orson Welles'in modern kostürnlü Julius Ceasar yapımı 222 20: Howard S. Becker, San Franciscoaa Balıkçı Filosunun Kutsanması, baskı ve kontakt baskı .. .. . 245 .....................................................................................................



............................... . . ........ .



............................... ... . . ................. ....... ... . .



...............



. ................................................................................... .........



...................



..............................



.................. . . . . . . . . . .............................................



.......... ..... . . . . . . . . . ................



'



.. . ...... ..... ..... ... ... ... . ................



............. ........... .... ..............................



......................................................... . .......



................................................



..............................................................................



.....................................................................



................



......... . ... . ......... ............



2 ı : Tactile Sanat Grubu'nun üyeleri tarafından yapılan



Kurabiye performansı



.................................. . ............ . . . . . . . . ..........................



22: Charles Ives 23: Conlon Nancarrow ve otomatik piyano besteleri yapmak için kullandığı aygıt 24: Yorgan tasarımları 25: Mahkumlar şarkı söylüyor . 26: Simon Rodia, Watts Kuleleri 27: James Hampton, Ulusal Milenyum Genel Kongresi İçin



............................................................................................



.................................... . . . ......... . . ..................... . . . ..................



..................... ..................... . . . . . . . . . . . . . .........................



.... ................................. . . . .........................



................................ .................... . . . ........



Üçüncü Cennetin Tahtı



......................... ......................................................



28: Robert Arneson, Batan Tuğla Tabakları 29. Marilyn Levine, Kahverengi El Çantası 30. Robert Arneson, Daktilo 3 1 . Robert Arneson. Muazzam bir Çaydanlık 32. Amerikan sanat fotoğrafçılığında iki dönem (a) Gertrude Kasebier, isimsiz fotoğraf (b) Robert Frank, Örtülü Araba, Long Beach, California 33. James M. Davis. Demiryolu, Gerçekmiş Gibi 34. Underwood and Underwood, Depo . 35. Underwood and Underwood 36. Sears, Roebuck kataloğundaki stereografların reklamı . . 37. New Orleanslı The Buddy Petit Jazz Band 38. Jimmie Lunceford Orkestrası . 39. Fotoğrafçı bilinmiyor. Nemli Bir Sabah- Çiftçinin Şaşkınlığı 40. Bir sınıfta stereoskoplar 4 1 . Alfred Stieglitz. Hırs Şehri 42. Walker Evans, Evler ve Reklam Panoları, Georgia,



............................................



...... ........................................



......................................................................



.........................................



255 285 296 303 307 3ı2 3ı3 330 332 335 336



. 349 369 374 376 379 385 386 388 390 394



............. . .



.....................................



............................................. .......



...................................................... ..........



... ....... .......



. . . . . . . . ..................................



..... . . ........................................................



...........



.......................................................................



............... . . ............ . . ....................................



Atlan ta,



1936



. . ..............................................................................................



399



Yirmi Beşinci Yıl Özel Baskısına Önsöz



YAŞARKEN YAZMAK: SANAT DÜNYALARfNI NASIL YAZDlM?



Sanat Dünyaları, yıllarca süren düşünme, okuma, araştırma sürecinden sonra 1 982'de yayımlandı. Klasik anlamda bir proje değildi. Şu sanatçı grubunu (Chicago'daki caz çalgıcıları), bu sa­ natçı topluluğunu (San Francisco tiyatro dünyası) veya bu tür be­ lirli bir bağlamda yapılan belirli bir sanat biçimini araştırmadım. Yaptığım daha ziyade, bu tür bir olguyu çalışmaya giriştiğinizde soracağınız türde soruların ve uğraşacağınız türde meselelerin ampirik temelli bir araştırmasıydı. Bu nedenle Sanat Dünyaları'mn, sanatı incelemenin sorular üretmeyi amaçlayan bir yolu olduğu­ nu söyleyebilirsiniz. Hocam Everett Hughes, beni yoğun teorileş­ tirmeden uzak durmam konusunda daima uyarmıştır, ona göre ll



bu faal meslek yaşamının sonunda yapılacak bir şeydi, ona inan­ dım. Ancak kafamdaki fikirler, bir vaka incelemesinden çok, kar­ şılaştırmalı bir çalışmaya uygundu; bu fikirler üzerinde ciddi biçimde düşünmeye başladıktan sonra, beni nereye götürecekle­ rini görmekten başka seçeneğim kalmamıştı. Diğer bir bakış açısından, Sanat Dünyaları, ampirik malzeme­ lerin çoğunun başka yazarlar tarafından kendi çalışmaları için toplanmış veya oluşturulmuş olmasına ve benim sadece bu mal­ zemeleri kullanmış olmama karşın, kuşkusuz ampirik bir araştır­ madır. Ayrıca kendi yaşamımdan da epey malzeme kullandım. Bir araştırma için bunların ikisi de iyi birer veri ve fikir kaynağı­ dır. Her neyse, meydana geliş öyküsü işte şöyle. Altmışlı yılların sonlarında, eğitimle ilgili sorunlar hakkında, benim ve çalışma arkadaşlarımın "öğrenci kültürü" -öğretim üyeleri, okul yöneticileri ve diğerleri tarafından yaratılan sıkıntı­ ların üstesinden gelmelerinde öğrencilere yardımcı olan ortak anlayışlar- dediğimiz şeye odaklanan birkaç büyük proje gerçek­ leştirdim. Bir tıp fakültesinde (Becker vd, ı 96 ı ), lisans eğitimi veren bir üniversitede (Becker vd, ı 968) ve çeşitli meslek okulla­ rında (meslek ve çıraklık okulları) (Becker, ı 972) öğrenci kültürü üzerine çalışmalar yaptık. Bu araştırmalarda oldukça uzmanlaş­ mıştım. Yeni bir eğitim kurumuna girip, birkaç gün içerisinde üç senelik saha çalışmasının sonuçlarının ne olacağını bilebilirmi­ şim gibi geliyordu, gerçekten böyle düşünmüyordum ama böyle hissediyordum. Bu nedenle de sıkılmıştım. ı 970 yılında, Northwestern Üniversitesi'ndeki bir yıllık izni mi Kaliforniya Palo Alta'daki Davranış Bilimleri İleri Araştırmalar Merkezi'nde geçirdiğim dönemde, bu açmazdan kurtulma fırsa­ tım olmuştu. Sanat Dünyaları üzerinde bilinçli olarak çalışmaya başladığım dönem de budur. Farklı bir şey yapmak, yeni bir çalış­ ma alanına girmek istiyordum. Sanat sosyolojisinin yeterince ge­ lişmemiş bir alan olduğunu düşünüyordum. Bu alanda fazla bir şey yapılmarnıştı ve yapılmış olanlar da, gençliğimin küstah bakı­ şıyla, çoğunlukla pek de iyi değildi ve ağırlıklı olarak, bu konu üzerinde o zamanlar mevcut olanların çoğunu yazmış olan Avru­ palı düşünürlerin kitapları gibi (örneğin Goldmann, ı 965) felsefi, estetiğin klasik sorunlarıyla meşgul, sanatsal değer yargıları gibi 12



şeylerle ilgiliydiler. Birleşik Devletler'de yapılmış az miktardaki çalışma ise genellikle oldukça nicelikseldi ve sanatsal faaliyetin örgütlenmesiyle ilgilenmiyordu (örneğin Mueller, ı 95 1 ) . Bir araştırmanın gerçekte n e zaman başladığı ilginç bir soru­ dur. Sanat Dünyaları 'nın sosyolog olmamın öncesinde, piyanist olduğum zaman (veya olmaya başladığımda, on bir veya on iki yaşlarındayken) başladığını söyleyebilirim. Piyano çalmak yaşa­ mımı ve bir sosyolog olarak çalışmalarımı renklendiren ve renk­ lendirmeye devam eden bir deneyimdir. Bana "veri" olarak adlandırabileceğimiz, düşünme sürecimde yararlanacağımı bildi­ ğim pek çok şeyi, farklı olayları gözlemlerne imkanını, sohbetle­ rin anılarını kazandırdı. Araştırma yapma ve sonuçları üzerinde düşünme konusunda Hughes'un, hayli sezgisel olan pratiğini izledim. O bunu nasıl ya­ pacağını biliyordu, kendini zorladığında ise bunu nasıl yaptığını da bir şekilde açıklayabiliyordu. (Bir araya getirilmiş denemeleri için bkz. Hughes, ı 984.) Metodolajik özbilinç çağında yetiştim ve böylelikle de neyi nasıl yaptığım konusunda, onun hiç yapmadığı kadar, düşünmeye sevk edildim. Bir projeye daima, Sanat Dünyaları'nda olduğu gibi, neyi bilme­ diğimin farkında olarak başlarım. Konuyla ilgili kavrayışım bula­ nıktır, doğru soruları sormadığıma eminimdir; mesele veya sorun belirdiğinde araştırmak için doğru yöntemleri bilmediğimden de aynı biçimde eminimdir. Ve daima -bu konuda böbürlenmiyor, sa­ dece yaptığım şeyin bu olduğunu kabul ediyorum- çalışmaya baş­ lamak üzere olduğum şey, her ne ise, hakkında yazılmış şeylerin çoğunu okuma )'acak kadar kibirliyimdir. Bu, konu hakkında hiçbir fıkrim olmadığı anlamına gelmez. İnsanların sahaya bir tabula rasa· olarak gittikleri ve şeylerin "zu­ lmr" etmelerini beklediklerini farz etmelerinden hoşlanmıyorum. Üstelik dilbilgisi bakımından da yanlış. Konular, meseleler, tema­ lar "zuhur" etmez. Acayip bir ifade olmasına karşın, onları bizim "zuhur" ettirdiğimizi, çalışmamıza başladıktan sonra öğrendikle­ rimiz neticesinde oluşturduğumuzu söylemek daha yerinde olur. lo h n Locke' un görgül felsefesine dayanan bu terim, bu bağlamda henüz hiçbir deneyimin, dolayısıyla deneyimin getirdiği bilgilerin yer tutmadığı yeni doğmuş bebek zihni anlamına g