Undak Usuk Basa Sunda [PDF]

  • Author / Uploaded
  • Heru
  • 0 0 0
  • Suka dengan makalah ini dan mengunduhnya? Anda bisa menerbitkan file PDF Anda sendiri secara online secara gratis dalam beberapa menit saja! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

No



Kecap Ragam Loma



1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 1 2 3 4



abus, asup acan, tacan, encan adu adi ais ajar ajang, keur aji, ngaji akang aki aku, ngaku ali alo alus ambek ambéh, supaya ambeu, ngambeu amit, amitan anak anggel anggeus, enggeus angir, diangir anjang, nganjang angkir, diangkir antara anteur, nganteur anti, nganti, dago, ngadagoan arang, langka arék arep, ngarep-ngarep asa, rarasaan ari asal aso, ngaso astana atawa ati-ati, kadé atoh,bungah awak awéwé babari babatang baca badami



Kecap Ragam Hormat Keur ka Sorangan lebet teu acan adu adi ais ajar kanggo ngaji akang pun aki aku, ngaku ali pun alo saé ambek supados ngambeu permios pun anak bantal réngsé kuramas ngadeuheus diondang, disaur antara jajap, ngajajapkeun ngantosan awis-awis badé, seja ngajeng-ngajeng raraosan dupi kawit ngaso pasaréan atanapi ati-ati bingah awak awéwé gampil mayit aos badanten



Kecap Ragam Hormat Keur ka batur lebet teu acan aben rai, rayi emban wulang, wuruk haturan ngaos engkang tuang eyang angken, ngangken cincin,lélépén kapi putra saé bendu, wera supados ngambung, ngangseu permios tuang putra, putra bantal parantos kuramas natamu diulem, disaur antawis nyarengan ngantosan awis-awis badé, seja ngajeng-ngajeng raraosan dupi kawit leleson pajaratan atanapi atos-atos bingah salira, sarira istri gampil layon aos badanten



5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50



badarat badéga baé, keun baé bagéa bageur baheula baju bakti balik, mulang balur bangga, hésé bangun bantu, babantu bapa baraya, dulur bareng, reujeung baréto batuk batur, babaturan bawa bawarasa béak béda begang, kuru béja, bébéja bendo bener, enya bengék, mengi béré, méré berekah beubeur beuheung beuki beulah beuli, meuli beunang beungeut beurang beurat beuteung bibi bikeun,mikeun bilang,milang bingung bireungeuh, mireungeuh birit, bujur



badarat réncang sawios, teu sawios bagéa bageur kapungkur baju baktos wangsul balur sesah bangun babantu pun bapa réhréhan, wargi sareng kapengker, kapungkur batuk réréncangan bantun ku émutan, bawiraos séép bénten begang wawartos, popoyan bendo leres asma maparin, masihan pangésto, pangéstu, aya hibar beubeur beuheung beuki, seneng palih mésér kénging beugeut siang abot padaharan pun bibi maparinkeun ngétang bingung mireungeuh birit, bujur



nyacat réncang sawios, teu sawios haturan saé manah kapungkur raksukan baktos mulih lulur sesah sapertos ngiring ngadamel tuang rama wargi sareng kapungkur gohgoy réréncangan candak ku émutan séép bénten langsip, langsit wawartos, pupulih udeng leres ampeg ngahaturanan, ngaleler damang, wilujeng beulitan tenggek sedep palih ngagaleuh kénging raray, pameunteu siang abot patuangan, lambut tuang ibu ngahaturkeun, nyanggakeun ngétang éwed ningali imbit



51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28



bisa bisi bisul bitis biwir boa boga bolonan, kotoran, palangan buang, bubuang, ngising budak bujal buka (puasa) bukti bulan bungah, gumbira burit buru butuh cabak, nyabak cacangkir, cangkir cageur calana candung caneut, nyaneut cangkéng capé caram, carék carang, langka carécét carék, nyarékan carita, omong, nyarita cécéwok cenah cekel, nyekel celuk, nyeluk, gero, ngageroan ceuli ceurik cici, nyician ciduh cicing cik, cing, coba cikal ciling, pacilingan ciri cium, nyium cokot, nyokot



tiasa bilih bisul bitis biwir tiasa jadi gaduh udur sasih, kareseban miceun budak bujal, puseur buka buktos sasih bingah sonten bujeng perlu nyabak cacangkir, cangkir pangésto, pangéstu calana candung nyaneut cangkéng capé nyaram awis, awis-awis saputangan nyarékan nyanggem obéh, ombéh cenah nyekel nyauran ceuli ceurik nyician ciduh matuh cobi anak cikal kakus tanda nyium ngabantun



iasa bilih gambuh wentis lambey tiasa jadi kagungan kareseban kabeuratan murangkalih udel bobol buktos sasih bingah sonten bujeng peryogi nyepeng tangkepan damang lancingan wayuh ngaleueut angkéng palay ngawagel awis, awis-awis salempay nyeuseul, nyauran nyarios obéh, ombéh saurna nyepeng ngagentraan cepil nangis mairan ludah calik, linggih cobi putra pangageungna jamban tawis ngambung nyandak



29 30 31 32 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42



cukup, mahi cukur, dicukur cumpon, nyumponan cunduk, datang daék dagang dahar dangdan dapur kélék, ngélék déngé, ngadéngé deukeut deungeun-deungeun didik, ngadidik diri diuk dubur duga, kaduga duit duméh, lantaran éléh éling, inget émboh, tambah éstu, ngéstukeun, nurut éndong, ngéndong éra embung emét, saemét endeng, saendeng-endeng enggon eukeur, keur eusi, ngeusian euweuh gancang gandék gandéng ganti gardéng, rérégan gawé gégél gedé gelung genah, ngeunah gering getol geuing, ngageuing



cekap dicukur nyumponan dongkap daék, purun dagang neda dangdan dapur ngélék nguping, mireng caket nu sanés, sanés wargi ngatik diri diuk dubur kaduga artos jalaran éléh émut tambih ngéstokeun ngéndong isin alim, narah (awéwé) saeutik salamina pamondokan nuju ngalebetan teu aya énggal réncang gandéng ganti gardéng gawé gégél gedé gelung raos udur getol ngageuing



cekap diparas nyaosan sumping, rawuh kersa icalan tuang dangdos pawon ngadéhé ngadangu caket nu sanés, sanés wargi miwuruk,mitutur, miwejang salira calik, linggih palawangan kiat artos kumargi kawon émut tambih ngéstokeun ngawengi lingsem teu kersa saeutik sapapaosna pangkuleman nuju ngalebetan teu aya énggal réncang baribin gentos lalangsé damel landep ageung sanggul raos teu damang kersaan ngémutan



43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34



geulang geura, pék, hég geuwat gigir,gigireun gilir, bagilir gimir goda, gogoda, cocoba goréng, joré gugu, ngagugu guguling gura-giru gusar, digusar haben hadir, ngahadiran hal, perkara halis hampura, maap hareup harega, harga harti haté hawatir, watir, karunya hayang hayu hélok hésé, susah, pelik heuay heubeul, lawas heug, seug hili, tukeur hina hirup hitut hudang huntu hutang iber, béja, warta idin igel iket iIlik, ngilikan, ilu, ngilu imah impi imut incu



geulang geura, mangga énggal gigireun bagilir gimir cocoba goréng nurut guguling gura-giru digusar haben nungkulan perkawis halis hapunten payun harga hartos haté watir hayang, hoyong mangga héran sesah heuay heubeul mangga liron laip hirup hitut hudang huntu hutang wartos widi igel totopong ningalan ngiring rorompok impén imut pun incu



pinggel mangga énggal gédéngeun bagentos rentag manah cocobi awon tumut pepedek énggal-énggalan dipeper teras-terasan ngaluuhan perkawis kening hapunten, haksama payun pangaos hartos manah hawatos palay mangga hémeng sesah angob lami mangga liron, gentos laip jumeneng kabobosan gugah waos sametan wartos widi ibing udeng ningalian ngiring bumi impén mésem tuang putu



35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23



indit indung inggis, risi injeum inum irung isuk, isukan iteuk itung iwal, kajaba jaba jaga jalma, jelema jauh jawab jero jeung jiga jima jinah jual jugjug juru, ngajuru kabar, beja, warta kabeh, sakabehanana kabur, minggat kacida, nataku, naker, panteg kadang warga kajeun, keun baé kakara, karek kalan-kaan, sakapeung kalenger, kapaéhan karembong kari, tinggal kasakit, nyeri katara, kacir kapalang, kagok katuhu kawantu kawas, saperti kawin kédé kéjo, sangu kélék késang kedeng, ngedeng



mios pun biang inggis, risi tambut inum irung énjing iteuk itung kajaba jaba jaga jalmi tebih walon lebet sareng jiga sapatemon jinah ical bujeng ngalahirkeun wartos sadayana minggat kalintang kadang wargi sawios nembé sawaktos-waktos kapaéhan, kapiuhan kekemben kantun kasakit, kanyeri katawis kapambeng katuhu kawantos sapertos nikah jatukrami kénca sangu kélék karinget ngedeng



angkat tuang ibu lempan tambut leueut pangambung énjing teteken étang kajabi jabi jagi jalmi tebih waler lebet sareng Sapertos, sakarupi sapatemon ngalambangsari ical bujeng babar wartos sadayana lolos kalintang, teu kinten wargi-wargi sadayana sawios nembé sawaktos-waktos kapidara kekemben kantun kasawat katawis kapambeng tengen kawantos sapertos jatukrami, réndéngan kiwa sangu ingkab karinget ébog



24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23



keris keur, pikeun kiih kira, sangka, ngira, nyangka kocap, kocapkeun, kacaritakeun kolot komo, samawona kongkorong kop, pék kuat kubur kudu kuku kuluwut, nguluwut, nguyung kumbah kumis kumpul kungsi kurang kurén, kurénan kuring, sim kuring kutu labuh lahun, ngalahun lain laju laki, lalaki laku, payu, laris lalajo lamun, upama lanceuk lantaran, sabab, marga lapar larung, liwat, kalarung laun, laun-laun lého léngoh létah létak, dilétak lebah, palebah leumpang leungeun leungit leutik leuwih



keris kanggo kahampangan nginten kacarioskeun



duhung kanggo, haturan kahampangan nginten kacarioskeun



kolot komo, sumawona kangkalung mangga kiat kaluat kedah kuku nguluyut, nguyung kumbah kumis kempel kantos kirang rimbitan abdi, sim abdi kutu labuh ngalahun sanés laju lalaki pajeng nongton upami pun lanceuk jalaran, sabab lapar kalangkung lami-lami lého léngoh létah dilétak leresan leumpang leungeun leungit alit langkung



sepuh sumawonten kangkalung mangga kiat kaluat kedah tanggay ngangluh wasuh rumbah kempel kantos kirang rimbitan sim abdi puntang geubis mangkon sanés lajeng pameget pajeng nongton upami tuang raka margi palay tuang kalangkung lami-lami umbel teu nyandak nanaon ilat diilat leresan angkat panangan ical alit langkung



24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 1 2



lila magahan, mapagahan mahal maksud malarat, miskin malem malik mamayu mandi manéh, hidep mangka, sing, muga mangkuk, teu mangkuk maot marhum mayit méméh, saméméhna mending, leuwih hadé meujeuhna meureun mimiti, mimitina minangka minantu mindeng, remen minyak mitoha montok muga mungguh mupakat, rempug murah muriang najan, parandéné, sanajan naséhat, papatah nungkulan ngan ngaran ngeunah ngora nini nohonan nyaho nyana nyaring nyolowédor obat, ubar ogan, ondang



lami mapagahan awis maksad jalmi teu gaduh wengi malik mamayu mandi ibu, bapa, ayi, jst. mugi teu kantos maot marhum, jenatna mayit sateuacanna langkung saé meujeuhna panginten kawitna étang-étang minantu sering lisah mertua montok mugi menggah mupakat, rempug mirah muriang sanaos naséhat, papatah nungkulan mung wasta, nami ngeunah ngora pun nini nyaosan, nyumponan terang nginten nyaring nyolowédor obat, ubar ondang



lami ngawurukan, miwejang awis maksad teu kagungan nanaon wengi mayun mamajeng siram, ngebak mugi teu kantos pupus, tilar dunya marhum, suargi layon sateuacanna lagkung saé cekap panginten awitna, kawitna étang-étang mantu sering lisah mertua ageung mugia menggah (ing) rempag mirah nyenyepan sanaos piwuruk, piwejang ngaluuhan mung jenengan, kakasih raos anom tuang éyang nyaosan uninga nginten teu acan kulem midua manah landong ulem



3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47



omé, ngoméan, menerkeun paham paju, maju paké, make palangsiang, bisa jadi palar, dipalar palebah paliré, maliré paman pamajikan pancuran, kamar mandi pandé, mandéan pandeuri pang, pangna, nu matak panggih, manggih, timu, nimu pangkat, kadudukan pangku, mangku panitih (perhiasan) panon pantar, sapantar paparah, dipaparah parak, marak paribasa pariksa, mariksa parna paro, saparo parok, teu parok pasti, tangtu pati, teu pati patuh, matuh payung pédah, sapédah pénta, ménta pecak, mecak, nyoba pegat, kapegat pencét, mencétan percaya perelu, perlu permisi peuting pianakan pihapé, mihapé pikir piligenti pilih, kapilih



ngalereskeun paham, ngartos majeung nganggo tiasa jadi dipalar leresan maliré pun paman pun bojo jamban mandéan ti pengker nu mawi mendak



ngalereskeun ngartos majeng nganggo tiasa jadi dipamrih, dipambrih leresan merhatoskeun tuang rama tuang rayi, geureuha jamban mapadani, nyamian ti pengker nu mawi mendak



kadudukan mangku panitih panon sapantar dikinten-kinten marak paripaos mariksa répot sapalih teu sami tangtos teu patos matuh payung kumargi, jalaran neda, nyuhunkeun nyobi kapegat meuseulan percanten perlu permios wengi pianakan wiat pikir piligentos kapilih



kalungguhan mangkon sangketan soca sayuswa dikinten-kinten munday paripaos marios wales sapalih teu sami tangtos teu patos linggih pajeng réhing mundut nyobi kaandeg meuseulan percanten peryogi permios wengi wewetengan ngaweweratan manah piligentos kaselir



48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12



pindah pingping pipi pirang-pirang poé poho potong, popotongan pribadi prihatin puasa puguh, tangtu purun rarabi raksa, pangraksa ramo rampés ranyed, ngaranyed rasa, rumasa réa, loba récéh resep, keresep reujeung reuneuh reureuh rieut rikip, ririkipan ripuh robah roko, ududeun rua, sarua rujuk, rempug rumasa rupa, warna rusuh, rurusuhan saba, nyaba sabot sabuk, beubeur sadia, sayaga sadu, sasadu sagala sakeudeung sakit, kasakit sakur salah salahsaurang salaki



pindah pingping pipi pinten-pinten dinten hilap patilasan paribados prihatin puasa tangtos purun rarabi pangraksa ramo mangga ngaranyed rumaos seueur récéh karesep bareng kakandungan reureuh rieut ririkipan ripuh robah rook sarupi, sami rempug rumaos rupi énggal-énggalan nyanyabaan keur waktu beubeur sayagi tamada sagala sakedap kasakit sakur lepat salahsawios pun lanceuk



ngalih paha damis pinten-pinten dinten lali patilasan ku anjeun prihatos saum tangtos, kantenan kersa garwaan panangtayungan réma mangga ngalambangsari rumaos seueur artos alit kalangenan, kaseneng sareng bobot, ngandeg ngaso puyeng rerencepan répot robih sesepeun sarupi, sami rempag rumaos rupi énggal-énggalan angkat-angkatan waktos beulitan sayagi tamada, tomada saniskanten sakedap kasawat sugri lepat salahsawios carogé, tuang raka



13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58



salamet salat, solat salésma salempang, hariwang salin, disalin samak sampak, nyampak samping sanding, kasanding sanggeus sanggup saniskara saperti saré saréréa sarta, jeungna deui sarua sasarap sawah séjén séléh, nyéléhkeun séléwér, nyéléwér sémah sésa, kari sebut sedih semet, serek senang sérah, nyérahkeun seubeuh seupah, nyeupah seuri siar, nyiar sibanyo simbut sirah sirit sisig sisir soara, sora sono sorangan sore sugan, manawi suku sukur, nyukuran



salamet sambéang salésma salempang disalin amparan nyampak sinjang kasanding saparantos sanggem saniskanten sapertos mondok sadayana sareng sami sasarap, neda (énjing-énjing) sawah séjén masrahkeun midua haté tamu kantun sebat sedih wangkid senang mirak sesek nyeupah seuri milari sibanyo simbut sirah larangan sisig pamérés sora sono sorangan sonten manawi suku nganuhunkeun



wilujeng netepan pileg salempang, rejag manah gentos amparan nyondong, kasondong sinjang kasumpingan saparantos sanggem saniskanten sapertos kulem sadayana sareng sami tuang (énjing-énjing) sérang sanés nyanggakeun, ngahaturkeun midua manah tamu kantun sebat sedih, sungkawa wangkid raos manah mirak, ngésér wareg ngalemar gumujeng, kahaturan milari wawasuh kampuh mastaka larangan susur pamérés soanten honéng nyalira sonten manawi sampéan nganuhunkeun



59 60 61 62 63 64 65 66 67 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37



sumawon, sumawonna sunat, nyunatan sungut supaya surat surup, kasurupan susu suweng suwung tabéat tadina tai taksir, naksir, ngira taktak talatah tambah tampa tampolong tanda, ciri tangen, katangen tangga, tatangga tanggung (jawab) tangtung, nangtung tanwandé, tangtu tanya tapi tarang taranjang, ditaranjang tarima tawar, nawar tayoh-tayohna téang, néangan témpo ténjo, nénjo, tempo tepi téré téréh tedun, nedunan teleg, teureuy tembang, nembang tepi, nepi tepung terus teundeun tincak titah, nitah, jurung



sumawonten ngaberesihan cangkem supados serat kasarumahan susu suweng suwung adat awitna, kawitna kokotor nginten-nginten taktak wiat saur tambih tampi tampolong, tempat ludah tawis kanyahoan tatangga tanggel nangtung tangtos taros nanging tarang ditaranjang tampi nawis rupina milari, ngilari sarantos ningal dugi téré énggal nyaosan teleg nembang dugi tepang teras simpen tincak ngajurungan



sumawonten nyepitan baham supados serat, tétésan kacalikan pinareup kurabu, giwang suwung, seweng panganggo kawitna kokotor nginten-nginten taraju wiat saur wuwuh tampi pangludahan tawis kauninga tatangga tanggel ngadeg tangtos pariksa nanging taar diwuwuda tampi mundut rupina milari, ngilari sarantos ningali dugi kawalon énggal nyaosan telen mamaos dugi tepang teras simpen dampal miwarangan



38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73



toa, ua tonggong topi, dudukuy tulis tulung, pitulung tulus tuluy tumpak tunduh tunggu tungkul, nungkulan turun turut, nurut tutu, nutu ucap udud, ngaroko ulah ulin umur unina urus, nguruskeun urut utah utama waktu wani waras waréh, sawaréh warga, dulur watara, sawatara wawuh wedak wedal wilang, kawilang wulu, wudu yakti (teu lumrah)



pun ua tonggong topi, dudukuy tulis pitulung cios teras, lajeng tumpak tunduh antos nungkulan turun nurut nutu ucap udud, ngaroko teu kénging ulin umur unina ngalereskeun tilas utah utami waktos wantun cageur sapalih wargi sawatawis wanoh, kenal pupur wedal kaétang wulu, wudu yaktos



tuang rama pungkur tudung, langgukan serat pitandang cios teras, lajeng tunggang palay antos ngaluuhan lungsur tumut meuseul kedal, lisan nyesep, ngalélét teu kénging ameng yuswa ungelna, unggelna ngalereskeun tilas luga utami waktos wantun damang sapalih wargi sawatawis kenal pupur weton kaétang abdas yaktos