Anonim Osmanlı Tarihi (1099-1116 / 1688-1704) 975161239X [PDF]

Citation preview

ANONİM OSMANLI TARİHİ (1099-1116 /



1688-1704)



Y ayına H azırlay an



ABDÜLKADİR ÖZCAN



TÜRK TARİH KURUMU



ANONİM OSMANLI TARİHİ ( 1099- 1116 /



1688 - 1704)



ATATÜRK KÜLTÜR, T Ü R K T A R İ H



Dİ L VE T A R İ H K U R U M U III. Dizi - Sayı 22



YÜKSEK KURUMU Y A Y G I N L A R I



ANONİM OSMANLI TARİHİ (1099-1116 /1688 - 1704)



Yayma Hazırlayan ABDÜLKADİR ÖZCAN



Anonim Osmanlı tarihi (1099-1116/ 1688-1704) / yay. haz. Abdülkadir Özcân —Ankara : Türk Tarih Kurumu, 2000. xxiv, 359, [618]s.; 24cm.- (AKDTYK Türk Tarih Kurumu yaymları; III. Dizi - Sa. 22) İndeks ve tıpkıbasım var. ISBN 975- 16- 1239-X 1. Osmanlı tarihi, 1688-1704. I. Özcan, Abdülka­ dir. II. Dizi. 956.1015



Raportör: Prof. Dr. Yusuf HALAÇOĞLU



ISBN 975-16-1239-X



Merhum babam Mehmet Özcan' aziz hatırasına...



r



I



İÇİNDEKİLER ESER HAKKINDA BİRKAÇ S Ö Z ................................................................ XV Müellifi M eselesi............................................................................................... XVI Telif Sebebi ve T arihi.......................................................... ............................. XVII Kitabın îsmi ve M uhtevâsı......................................... .....................................XVIII Kaynaklan ve Tesirleri..................................................................................... XXII Anonim Tarih'in Çağdaş Kaynaklara Göre Değeri......................................... XXII Üslûbu ve İfade Yanlışlıklan............................... ................. .......................... XXIV METİN 1099 Senesinde Sultan Süleyman Asrında Zabt ve Tahrîr Olunan Vekâyi'dir.................................................................................................. İstihlâs-ı Kal'a-i E ğriboz................................................................... .............. Azl-i Defterdar Fındık Mehemmed P aşa......................................................... Âmeden-i Tatar H a n .......................................... ............................................... Serdâr Şuden-i Receb Paşa ............ .................. ................................................ İstilây-ı Küffâr be-Yenipazar.......................................................................... . Tevcîh-i Emânet-i H am r..................... .................. .......................................... 1100 Senesinde Vâki Olan Zuhûrât......................... :h*................................... . Havâdis-i P adişah............................................................................................. Ahvâl-i Asâkir-i İslâm der-Sofya ve Azîmet-i Üsküp...................................Def‘-i Hamr ve Sûret-i Hüküm...................................................... ................. Azîmet-i Köprülü-zâde Mustafa Paşa be-Cânib-i Üngürus........................... Vekâyi-i Feth-i Niş ve Semendire ve B elgrad................................................ 1102 Senesinde Vâki Olan Vukuât ve Tahvîlât der-Meştây-ı İstanbul........ Köprülü-zâde Mustafa Paşa Zamânında Cizyenin Vech-i Şer‘î Üzere Cibâyet Olunduğu Beyân O lunur.......................................................... Saadet Giray'a Hanlık Tevcîhi......................... ......................................... ...... Muk âta‘a-i Resm-i Duhân................................................................................. Kesâd-ı M ankur................................................................................................ Eşrefi Altun Kat‘ı .............................................................................................. Köprülü-zâde Mustafa Paşa İstanbul'dan Hareket, Sancağ-ı Şerîf Teslîm ve Sefere Niyyet Eyledi....................................... .......... .............................



1 2 2 3 3 4 4 5 8 9 10 12 13 18 19 20 20 21 22 23



vm



İÇİNDEKİLER



Vuku' Şuden-i Cülûs-ı Humâyûn-ı Sultan Ahmed Han ibnü's-Sultan İbrahim H an .............................................................................................. Muhârebe-i Sahrâ-yı Karlofça der-Cânib-i Sirem ve Şehîd Şuden-i Vezîria'zam Köprülü-zâde Mustafa P aşa.......................................... . Evsâf-ı Köprülü-zâde Şehîd Mustafa P aşa...................................................... Havâdis-i Pâdişâh ve Vezîria'zam Şuden-i Ali Paşa Kaymakam-ı Rikâb-ı Hümâyûn der-Edime............................................ ,................................. Ahvâl-i Ordu-yı Hümâyûn der-Sahrâ-yı Belgrad........................................... Binyüzüç Senesinde Zuhûr Eden Vâkı‘ât ve Tebdîlât ve Tahvîlât................ Tevcîh-i Hanì [be-] Safa Giray Sultan....... .............. ........................................ Âmeden-i Elçi-i A cem ...................................................................................... Şâh Tarafından Pâdişaha H ediyesi...... ;................................................ Kelb-i Ali'nin Pâdişah'a Hediyesidir...................................................... Rütbe-i Vizâret-i Defterdâr Ali Paşa...... ......................................................... Mesned-i Fetva Müfti-i Sâbık Ali Efendi'ye Verildi...................................... Azl-i Vezîria'zam Ali Paşa der-Edim e.......................................................... Evsâf-ı Ali Paşa.................................................................................................. Kaymakam Şuden-i Ali Paşa der-Rikâb-ı Hümâyûn...................................... Vefât-ı Şeyhülislâm Ali Efendi......................................................................... Âmeden-i Vezîria'zam Ali Paşa ez-Cânib-i Diyarbekir................................. Azl-i Kaymakam Firarî Yeğeni Ali Paşa ve Ba'z-ı Tebdîlât......................... Azl-i Defterdar Ali Paşa, Nasb-ı Cânib Ahmed Efendi................................. Kaymakam Şuden-i Silâhdar Mustafa Paşa der-Rikâb-ı Humâyun............... Vezîria'zam Ali Paşa'nın Üngürus Tarafına Azîmeti ve Bu Seferin Netîcesi Binyüzdört Senesinde Vuku Bulan Tebdîlât ve Tahvîlât ve Zuhûrât............ Vefat-ı Kılıç Ali Paşa ........................................................................................ Muhâsara-i Kal ‘a-i Hanya........................... .................................................. Azl-i Vezîria'zam Ali Paşa............................................................................... Evsâf-ı Ali Paşa .................... ........................................................................... Vezîria'zam Şuden-i Mustafa Paşa.................................................................. Vefât-ı Vezîria‘zam-ı Sâbık Amavud Ali P aşa.............................................. Rütbe-i Vizâret-i Osman Paşa ve Ta'yîn Şuden-i Kaymakam-ı Rikâb-ı Hümâyûn................................................................. .............................. . Edirne'den Hareket, Sefer-i Hümâyûna A zîm et............................................. 1105 Senesinde Vâki Olan Zuhûrât ve Tebdîlât ve Tahvîlât......................... İhrak-ı Kebîr der-İstanbul................................................................................. Vefât-ı Osman Paşa, Kaymakam-ı Rikâb-ı Hümâyûn.................................... Hareket-i Vezîria'zam Mustafa Paşa der-Sahrâ-yı Belgrad........................... Azl-i Vezîria'zam Mustafa P a ş a .......................................................................



24 25 28 29 30 31 31 33 33 34 34 34 35 37 40 40 41 42 42 43 43 44 45 45 46 47 48 49 49 49 51 51 52 52 52



İÇİNDEKİLER



IX



Evsâf-ı Mustafa Paşa......................................................................................... 53 53 Devlet-i Aliyye Huddâmma Lüzûmu Olan Nesâyıhdır........................ 55 Âmeden-i Vezîria'zam Ali Paşa an-Cânib-i Trablus-ı Şam ........................... Azl-i Şeyhülislâm................. ............................................................................ 55 1105 Senesinde Vuku Bulan Vekâyi'dir.......................................... ............... 55 [1106 (1694-95) Vekâyi‘i] ................................................................................ 65 Âmeden-i Asâkir-i Tatar ve Han-ı âlî-tebâr der-Sahrâ-yı Belgrad...... ......... 66 67 Müşâvere der-Belgrad...................................................................................... Belgrad Sahrasından Hareket ve Zemun Tarafına Geçmek........................... 69 Zemun Sahrasından Hareket ve Varadin'e Azîmet Olunduğu....................... 70 Keyfiyyet-i Ahval-i Tabur-ı Adûy-ı bî-Dîn ve Muhâsara-i Kal‘a-i Varadin. 71 Âmeden-i Silâhdâr-ı Şehriyârî be-Cânib-i Rikâb-ı Humâyûn-ı Cihândârî.... 86 Vilâdet-i Duhter-i sa‘d-ahter-i Pâdişâhî.......................................................... 87 Vusûl-i Zehâyir-i Kal‘a-i Tımışvar.... ............................................................. 88 Müşâvere der-Sahrâ-yı Edim e.......................... ................................... ........... 92 Ta‘yîn-i Serdâr be-Cânib-i Sakız...... ................................................. ............. 93 Ta‘yîn-i Serdâr be-Cânib-i M ora........ ;..................................................................................... 93 Teslîm-i Livâ-i Resûlullalr “ü ^ t / ““ .................................... ...... 94 Bu Sene-i Mübârekede Zuhûr Eden Bazı Havâdisdir..................;................. 95 Tebdîl-i Şerîf Sa‘d ............................. ......................................... ............... . 96 Âmeden-i Hazret-i Han-ı âlî-şân.................... ............... ............. ................... 99 Zikr-i Eczây-ı Şerîfe ve îrsâl-ı Ravza-i M utahhara........................................ 101 Ta‘yîn-i Ümerâ be-Cânib-i Cezâyir ve T unus............................. .................. 102 Reften-i Hân-ı Kırım be-Cânib-i Kınm ................. ........................................ . 104 Ziyâfet-i Sadr-ı Â l î ........................................................................................... 104 1106 Senesinde Zuhûr Eden Vekâyi‘d ir...... ........... ........... ........... ................ 107 Âmeden-i Vâlide Sultân ez-Cânib-i İstanbul..... ................. . 108 Der-Dest-i Zu‘amâ ve Erbâb-ı Tîmârhâ-yı Rumeli ve Anadolu.................... 109 Tevcîhât........................... .......................... ....................................................... 109 Âmeden-i Hazret-i Şeyhülislâm ez-Cânib-i Erzurum...... ............................. 109 Azl-i Vezîria'zam Ali Paşa ve Nasb-ı Elmas Mehemmed Paşa.... ................ 110 Evsâf-ı Vezîria'zam Ali Paşa der- Asr-ı Merhûm Sultân Ahmed Han, Sene 1105................................ ..................................................................... 110 Hikâyet-i Hâtem-i T âyî..................................................................................... 111 Vefeyât-ı Arab-zâde Efendi, Hoca-i Sultân Süleyman H an ..... .................... 112 Edime Sahrâsından Hareket ve Sefer-i Hümâyûna Azîmet........................... 113 Müşâvere der-Sahrâ-yı Belgrad........................... ................. .......................... 114 Müşâvere der-Sahrâ-yı Tımışvar ve Feth-i Kal‘a-i Lipva............................. 114 Ba'z-ı Tevcîhât...................... ................... ................ ....................................... 116



X



İÇİNDEKİLER



İstanbul'a Duhûl ve Zuhûr Eden Ba‘z-ı Vekâyi............................................. 1107 Senesinde Vâki Olan Zûhûrat.... ................................................:....... Müşavere der-Sahrâ-yı Belgrad ve Muhâsara-i Kal‘a-i Tım ışvar................. Tertîb-i Alay ve Hareket-i Hümâyûn ve Ceng ve İnhizâm-ı Tabur............... Keyfiyyet-i Tabur ........................................................................................... Cafer Paşa'ya Gönderilen Buyuruldu.................................... .......................... Ta‘yîn-i Muhafızîn-i Kal‘a-i Tımışvar ve Avdet-i Hümâyûn........................ Ba‘z-ı Tevcîhât..................... ............................................................................ 108 Senesinde Hâdis Olan Ba‘z-ı Vekâyi‘dir.................................................. Müşâvere der-Sahrâ-yı Belgrad....................................................................... Feth-i Kal‘a-i Titel ve Ceng-i Tabur................................................................ Vefeyât-ı Vezîria'zam Elmas Mehemmed Paşa der-Saltanat-ı Sultan Mustafa Hân............................................................................... .............. Tımışvar'dan Hareket ve Hüseyin Paşa'ya Mühr-i Vizâret Verildüğü........... 109 Senesinden 114 Senesi Evâsıtına Gelince Beş Sene İçinde Vezîria'zam Hüseyin Paşa Vizâretinde Vâki Olan Zuhûrat Tahrîrine Mübâşeret ve Cümlesi Tahrîr Olunmak İltizâm mâ-lâ Yülzem Kabilinden Olup Ba‘z-ı Mertebesi Zabt O lundu........ ....................................................... Âvân-ı Sultan Mustafa Han Hazretlerinin Asrında Milel-i Nasârâ ile Sulh u Salâha ne Veçhile Nizâm Verildüğü Beyân Olunur............................. Nemçe Çasanna Gönderilen Hediyye ve Deftere Yazılan E lk âb .................. Edirne'den İstanbul'a Hareket-i Hümâyûn Olduğudur.................................... Devlet-i Aliyye Tarafından Şâh-ı Acem'e Risâlet ile Tâ‘yîn Olunan Elçi Mehemmed Paşa Avdet ve Astâne'ye Geldüğü..................................... Âmeden-i Elçi-i Nemçe der-İstanbul............................................................... Âstâne-i Sa‘âdete Lih Kralı Tarafından Gelen Büyük E lç i........................... Âmeden-i Elçi-i Venedik.................................................................................. Âmeden-i Balyos-i Fransız............................................................................... Âmeden-i Elçi-i Moskov, Berây-ı Mükâleme ve Reften-i M esfûr................ Reften-i Elçi-i Nemçe....................................................................................... İstanbul'dan Edirne'ye Hareket Olundu........................................................... Âmeden-i Elçi-i Moskov der-Edime................... L.......................................... Şehzâde-i Cevân-Baht Sultan Mahmud bin Sultan Mustafa Han (jljjjll ^



.& ? ^



* j*



& j j \ a +X»j :>s *j S £ ' • • *



I



'



•£j>*ìfrPb •s^SJijH tjj*\



«



*®



309



jS ^ W



KrV&> 9 d r S } ^ b V jV * /» * ^ ^ r *



*v$



^



j\



^ * i?



^ * \ Î Ç ^ ÿ ^ V # i r > * *& . ' ^ ' w ^ t v ? ì



!&>*&£* s^fllöJk^Ä jVo'Mÿ^ -,



!



' j i A * j* 0 j ?



I ^ £ * \ £ é£ V . W



Ä



^ ' •/ o



C / j * ^ * U / S / V*? * * j~ İ’



^ S u * V # U A f e A c i & \ # ^ 1J < ù ~ * 1



• ^> ® kä



j



^• L i* ^ p - V t j



^>* ^ ^



& W f f V ü N j V \*



V ÂJ^ •



;



^'! } \> /9



L—



‘* ^ N> ìj



•i



M M B ^ h A — * İ M M M r t l M — * ■"» "»“*



ANONİM OSMANLI TARİHİ (1099-1116 / 1688-1704)



Y ayma H azırlay an



ABDÜLKADİR ÖZGAN



TÜRK TARİH KURUMU