Popüler Kültür ve İktidar [PDF]

Citation preview

POPÜLER KÜLTÜR VE İKTİDAR Popüler Kültür Üzerine Kuramsal İncelemeler Der: Nazife GÜNGÖR



Vadi Yayınları: 122 Toplum Dizisi: 44



Nazife GÜNGÖR POPÜLER KÜLTÜR VE iKTiDAR Popal.er Kalıür Üzerine Kuramsal incelemeler



YaJınuı HazırlaJan



Ercan Şen



©Vadi Yayınları, 1999



1. Basım: Ekim, 1999



Kapak Ta.ıarımı Mehmet S. Fidancı



Ditgi, Sa,fa düzeni



ESAM



Montaj, Basla "" CUı Zirve Offset



lSBN 975-6768-02-09 91.06Y .215.122



VADl YAYINLARI Mc-şrutiyct C. Bayındır i l , 60/5 Kızılay/ANKARA TEL: 312. 435 64 89



FAX: 425 63 4.5



POPÜLER KÜLTÜR VE İKTİDAR Popüler Kültür Üzerine Kuramsal İncelemeler Der: Nazife GÜNGÖR



VADİ YAYINLARI



VADİ YAYINLARI Max Weber ve lslam Bryan S. Tumer Max Weber Dtqünı:esindl! Siyasetve Sosyoloji Anthony Giddens Rasyoru!l Bir Topluma Dofru Jurgen Habennas Akıl ve Toplumun Ö:ıgürleıimi AhmetÇiğdem Tarihıekilik"" Gel.enek Abdullah Laroui Y aıantının Politikası R. D. Laing Modi!miıe Versus Post:modemiıe Derleyen: Mehmet Küçük Çocuklarla Sohbetler R. D. Laing Emik Ayrımcılık Aytekin Yılmaz Yeni Bir Yü�ılın EıWndt Türkiye ve Türk Cumlıuriyetleri B. Z. Avşar, F. Solak Gelenekseb Çevrecilikten Gel.enekseki Liberalivne Deniz Gürsel Medeni;yetleT Çatııması Samucl P. Huntingcon Sabıiler: Son Gnosıik/er Şinasi Gündüz Med,ave Kültür Sadık Güneş Basmda Reklam ve Tükeıim Olgusu N. NurTopçuoğlu Toplum, Kültürve Siyaset Naci Bostancı Modi!mden Posımodnne Siyasal Arayqlar Aytekin Yılmaz



Post:modemivn fi lslam KüreseUqme (/ Oryanıalitm A. Topçuoğlu & Yasin Aktay



•



TOPLUM DİZİSİ



Din Sosyolojisi Marx. Durkheim, Weber Kchrer, Bendix, Robenson, vd. Der: Y. Aktay, E. Köktaş Sivi!Kadm: Türkiye' de Şivil Toplumve Kadın OmerÇaha lktisatıa.)'önum Tanqmaları OmerDemir Kurumcu iktisat ÖmerDemir



Modemivn ve Kitle Toplumu Erhan Aıikeı Politikanın lletijimi lktijimin Politikası Eser Köker Osmanlı'da Yöneten ve Yönetilen Adem Çaylak Siyaset, Medya ve Ötesi M. Naci Bostancı iki Farklı Siyaset Levent Köker



Parkinson Kanunu N. Parkinson Sivd lıaaısiılik ve Pasif Direnij H. Thoreau & M. K. Gandhi Dinlerde Yüksefiı Moti/leTi Şinasi Gündüz.,E. Sarıkçıoğlu & Y



Una!



SvsyolDjik Üüjünme Yöntemi Stephen Cole Cemaatin Döntqümü Ramazan Yelken lslam, Demokrasi veTürkiye Ahmer Arslan



Tarihin Sonu mu? F. Fukuyama



Türk Efjtim Dtqüncesindt Datılıfaıma Osman Kafadar .. Sosyal Bilimler Sözlüfü OmerDemir & Mustafa Acar



Modernt.ııne ve Modi!mleıtiriı:iler Muharrem Sevil



Dinve Siyaset M. Emin Köktaş



Fundamcnıafi:rın Korkusu: At11Upamerkezciük ve lslamcılıfin Dofiııu S. Sayyid



Refah Toplumu Mete Gündoğan



Türk Ulusçulufunun lnıosı Mehmet Karakaş



Yerel Demokrasi ve Türkiye Kemal Gönnez Anayasal Düzeyde Savunma ve Güvenlik Yapıfa.ııması Osman Metin Oztürk Kurumlar Sosyolojisi Mustafa Aydın



Dinsel Yaıamm Temel D(çimlerı . EmileDurliheim ·



KüreseUeıme Sitıil Toplum"" lslam Fuat Keyman & AH Yaşar Sarıbay Dinve inanç Sôzlüfü Şinasi Gündüz



HAZIRLANANLAR Türkiye'de Dinf Liderlik Sonmu BekirDcmirkol



Trut;.����·i�:�



Rejim Sorunu Mustafa Erdoğan Kefılanller ve Nastllriler Kadir Albayrak



Popüler Kültürve iktidar Der: Nazife Güngör



Tojılumda 1 ıbölümü EmileDurkhcim Alman Oryanıalivni Ali Osman Oztürk insan Hakları ve /slam Der: Abdülkerim Süruş vd.



İÇİNDEKİLER SUNUŞ



............................................................................... ................................................



GiRiŞ: POPÜLER KÜLTÜR ÇIKMAZI



............................................................................



7 9



POPÜLER KÜLTÜR, KÜLTÜR Al.ANINDA EGEMENLiK VE MÜCADELE



irfan ErdoJtan ................... ..... ... ........................................................................................ 18



POPÜLER VE POPÜLER KÜLTÜR POLiTiKASI



Ton:ı B ennett............................•.................................................................................. ...... 53



POPÜLER KÜLTÜR POLl11KALARI



C. W. E . B igslry ..............................................................................................................73



POPÜLER KÜLTÜR VE DEVLET



Stuarı Hall .................................. ....... ...............................................................................S.7



KÜLTÜR VE iKTiDAR ARAŞTIRMALARININ DURUMU



Nesr.ar Garcia Canclini....................... ........................................................ .................... 133



POPÜLER KÜLTÜRÜN YENi GERÇEKLIÔI, AKADEMiK BiLiNÇ VE DUYARLILIK



Micheal Schı.ıdson ........ .............. ........................................................................ . . . . . . . . . . . . . 168



POPÜLER KÜLTÜR TARIHINE 001.AYLI YAKLAŞIMLAR



Pe ıer Burke...................... ....... ...................... ................................................................... 201



POPÜLER KÜLTÜR VE (,.."DKKÜLTÜRLÜLÜK



John. G. Cawe lıi ........................................... ................................. . . . . . . . . . . . . . . ..................221



KÜLTÜREL ÇALIŞMALAR VE YENi DÜNYALAR



I.awrence Grossberg ........ ........................................................................ ........................ 240



AMERiKAN POPÜLER KÜLTÜRÜNÜN ETKiSiNiN GLOBAL BiR YAKLAŞIM iÇiNDE DEÔERLENDIRILMESI



Mel Van Elıeren ..................... ............. .............. ..............................................................275



MARKSiZM VE POPÜLER KÜLTÜREL ELEŞT!RlNIN KESKiN UCU



Micheal Real ............ ..... ....... ........... ................................................................................326



YAPISALClLIK VE POPÜLER KÜLTÜR



G. R. Ress ..... ................................................................................................................. 347



POSIT'APISALCILIK VE POPÜLER KÜLTÜR Davitl R. Shumway ........................................................................................................368 DILBILIM VE POPÜLER KÜLTÜR



,



Robert Hodge ............................... ...... .............................................................................382



POPÜLER TEMSILIYET VE GERÇEKLIÔIN YENiDEN KURULMASI Abererombie, I.ash ve Longhursh ...................................................................................407 BASIN VE POPÜLER KÜLTÜR



James Curran - Colin Sparks.......................................... . . . . . . . .. . . ........ . . . . . . . . . . . .......... ..... . . 439



SUNUŞ Popüler kültürün başlı başına bir alan olarak biçimlenmeye başlaması 1950'lerden sonrasına rastlar. Ancak sahip olduğu kısa geçmişe karşın gösterdiği gelişme hayli hızlı olur. Öyle ki günümüzde gerek Amerika'daki gerekse Avrupa'daki çoğu üniversitelerde popüler kültür bölÜmleri ve kürsüleri kurulmuş olup söz konusu alanda çalışmalar hızla sürdürülmektedir. Alanda yapılan akademik çalışmaların çokluğu ve literatürün genişliği de konuya ne denli önem verildiğinin somut bir göstergesi olarak kabul edilmelidir. Türkiye'de de geç olmakla birlikte söz konusu alanda birtakım ça­ lışmalara başlandığı gözlenmektedir. Özellikle de Korkmaz Alemdar ve İrfan Erdoğan tarafından hazırlanan Popüler Kültür ve iletişim (Ümit Yayıncılık, 1994) adlı çalışma bu yönde atılan önemli bir adım olarak değerlendirilebilir. Bunların yanısıra iletişim fakülteleri kapsamında yürütülmekte olan lisans üstü eğitim programları içerisinde popüler kül­ tür derslerine de yer verilmeye başlanması sevindirici çabalar olarak gö· rülebilir. Bu derleme ile de bu yöndeki gidişe az da olsa katkı sağlamayı umuyoruz. Çalışmada yer verilen yazarların popüler ki.ilci.ir alanında temsil edici nitelğe sahip olmaları, seçilen makalelerin de aynı şekilde popüler külcür alanı için öncü nitelik taşımaları bu yöndeki iyimserli­ ğimizin temel nedenidir. Çalışmanın gerçekleştirilmesinde emeği geçenlerden de burada sö­ zetmek istiyorum. Bunların başında elbette ki değerli hocam Prof. Dr. Korkmaz Alemdar gelmektedir. Yabancı literatürden derlenecek maka7



lelerle kapsamlı bir popüler kültür derlemesi hazırlama gereği ders sıra­ sında önemle vurgulanması beni bu yönde bir çalışma başlatmaya yö­ neltti. Bu yönde önemli bir destek de İrfan Erdoğan'dan geldi. Çok değerli ve kapsamlı makalesiyle yaptığı katkıdan dolayı Erdoğan'a son­ suz teşekkür borçluyum. Burada çalışmanın tasarlanması aşamasındaki heyecanı benimle paylaşan ve beni cesaretlendiren sevgili arkadaşım Lütfü Erol'a da teşekkür etmeden geçemeyeceğim. Bu arada Emre, İs­ met, Taşkın, Şahin, Zerrin, Çiler, Serdar ve Ömer'e de makalelerin çevirisinde gösterdikleri özen ve çabadan dolayı teşekkür etmek istiyo­ rum. Öte yandan değerli zamanını özveriyle bana ayırarak karşılaştığım çeviri sorunlarının giderilmesinde yardımını ve desteğini hiçbir zaman esirgemeyen Prof. Dr. Kemal Çakman'a da teşekkür borçluyum. Çalış­ manın tamamlanmasının verdiği heyecanı ve sevinci benimle paylaşan sevgili Tolga'ya ve Erdal'a da burada teşekkür ediyorum. Son olarak ça­ lışmanın yayınının gerçekleşmesindeki katkılarından dolayı Ercan Şen'e ve Vadi Yayınları çalışanlarına teşekkürlerimi sunuyorum. Nazife GÜNGÖR Eylül/99-ANKARA



8



GİRİŞ POPÜLER KÜLTÜR ÇIKMAZI



Kente mi yoksa kıra mı özgü? Uygarlaşmanın ve çağdaşlaşmanın mı yoksa ilkelliğin ve geri kalmışlığın mı göstergesi! Kaynağını daha çok nereden alıyor! Kimler tarafından kimler için üretiliyor? İyi mi kötü mü? Bunlar ve daha birçok sorularla üzerinde yoğunlaşılan popüler kül­ tür, beğenelim ya da beğenmeyelim tartışma gündemine geldi oturdu. Dolayısıyla da bilim çevrelerinin dikkatini her geçen gün daha fazla üzerinde toplayan popüler kültür çağımızın gözde uğraş alanlarından biri durumuna da gelmiş bulunmaktadır. Ancak popüler kültüre ilgiler arttıkça onun, tartışma ortamındaki konumu da giderek daha karmaşık ve içinden çıkılmaz bir duruma bürünmektedir. Öyle ki üzerinde yapı· lan onca tartışma ve çalışmaya karşın eop ler ki!_!tür k �".'.:��mı��� a�: _ lamı üzerinde bile henüz bir uzlaşma sağ anabilmiş değiC"Kimiferi -n;c,püler" kavramından yola çıkarak popüler kültürü, "halk" kavra­ mıyla bağlantılandırırlar. Onlara göre popüler kültür, halk ya da hal­ kın dışınd�da üstünde yer alanlar tarafınaantialKTÇfriUretılen-fier�­ şeydir. ı-ıincak bur-�""da-da "h�fk;;-bvramiui:efinae·nıranlaŞmaztiK:-ımz -konusudur. Bazılarına göre halk, nüfusun çoğunluğudur. Buna göre



�



1. Korkmaz A. Erdoğan, l., Popüler Kültür ve iletişim, Ümic Yayınları, 1994, s. 110. -



9



popüler kültür de nüfusun çoğunluğu tarafından paylaşılan bir kültürel olgu olarak tanımlanır. Diğer bazıları ise halkı, toplumun çalışan ke­ simi, yani işçi sınıfı olarak sınırlandırırlar. Burada da popüler kültür, işçi sınıfının kültürü olarak ele alınır. Ama popüler kültÜ�bu yön: -deki yaklaşımda da önemli anlaşmazlıklar olduğu dikkati çekmektedir. İşçi sınıfını, toplumu�co_Il}rll_olarak görrokr:.Y�.C?nl!, _toP._lum�_?-�!lY.?n veren sınıf olarak ele alanlar, buna· bağlı ·olarak popüler kültüre de olumlu bır anlam yyl�Temek"t;ciitl�;. A�c;k,· işçi. :sınıfı� ı� -t�pl���n -P�·· -�asız pÜl�uz-,-�ğittmsiz, cahil, d.��.ı:ysiz kesimi ol��ak gö;��İer için popü­ Ter1