Türkiye’de Deneysel Edebiyat Antolojisi [PDF]

Citation preview

T ü rkiye'de D e n e y se l E d e b iy a t A n to lo jis i HAZIRLAYAN



M U R A T



Y A L Ç IN



ARİ F Dİ ND ■ NÂ Z I M Hİ K ME T ■ E R C Ü M E N T BEHZAT LAV ■ Â S A F HALET ÇELEBİ MÜMTAZ



ZEKİ



TAŞKIN



■



BEHÇET



BERK



- NÜVİT



YÜCEL



■ BİLGE



NECATİGİL



■ İLHAN



ÜZDDGRU



■ CAN



KARASU ■ LEYLÂ ERBİL ■ SEVİM BURAK ■ Y Ü K S E L P A Z A R K A Y A ■ M E T İ N ALTI LI K ■ NECATİ T Ü S U N E R ■ ENİS BATUR • 1A R I K



GÜNERSEL



■ Ü.



İSKENDER



ÜZTURANLI ■ ATAHAN TÜZEL - FARUK UL A Y ■ S E Y H A N E R D Z Ç E L İ K ■ Y U R D A K U L K A V A S - C. H A K A N A R S L A N ■ S İ M R U Y TÜZÜN ■ CENK KDYUNCU ■ CEM AKAŞ ■ ERSİN



TEZCAN



■ LEVENT ŞENTÜRK



OC3G



H A Z IR L A Y A N



Murat Yalçın K İT A P T A S A R IM I



Yetkin Başarır D Ü ZELTİ



Fahri Güllüoğlıı K İT A P - L IK D E R G İ S İN İ N (6 0 . S A Y I) A R M A Ğ A N ID I R



c o Ya p i



K r ed İ Kü ltü r



S a n a t Ya y i n c i l i k T i c a r e t v e S a n a y İ



A.Ş.



İstiklal Caddesi No. 285 Beyoğlu 5443? İstanbul Telefon: (o 212) 252 47 00 (pbx) Faks: (o 212) 293 07 2 http://vvww.yapikrediyayinlari.com http://www.shop.supcronline.com/yky http://www.teleweb.com.tr e-posta: ykkultıır(û)ykykultur.com.tr



R a s k i v e C İL T



Fromat



İÇ İN D E K İL E R



Su n u 5



A rİf D İno 7 NÂZIM H İKM ET 8 E r c ü m e n t B e h z a t Lav ı ı



12



â s a f H a l e t Ç e le b i



13



M ü m ta z Zekİ T a ş k in



14



B e h ç e t N e c a tİg İl İlh a n B erk



15



N ÜV İT Ö Z D O Ğ RU 16 C an Y ücel



17



B ilg e K a ra su ıs L e y l â E r b İ l 38 S ev İm B u r a k 40 Y ü k s e l P a z a r k a y a 46 M e t İ n A l t i o k 47 NECATİ TOSU NER 48 E n İ s B a t u r 50 T a rik G ü n e rs e l



54



Ö . İ S K E N D E R Ö Z T U R A N L I 57



At a h a n T ü z e l 6 i F a r u k U lay 63 S e y h a n E r ö z ç e l İ k 64 Y u r d a k u l K avas -



C.



S İ m r u y T ü z ü n 66 E n İ s A k i n 68 C e n k K o y u n c u 69 C e m Akaş 70 E r s İ n T e z c a n 76 Levent Ş e n tü rk



ıı



H a k a n A r s l a n 65



Su n u



B u a n to lo jiyi h a zırla m a y a g iriş irk e n o y lu m lu b ir tartışm a yap tık k en d i a ra m ız d a . N e a n lıy o rd u k “ d en eysel e d e b iy at” tan? T ü rk iy e ’ de “ d en eysel ed e b iy at” v a r m ıydı?



Örneğin elinizdeki antolojiye aldığım ız ürünlerden söz ederek görüşüne baş vurduğumuz Ferit Edgü, bunlann “avant-garde” olduğunu, ‘T ürkiye’de za­ ten deneysel edebiyat diye bir şey olduğunu sanm adığını” belirtti. Oysa Enis Batur, ‘T ürkiye’de hiçbir zam an avant-garde edebiyat yapıl­ m adığını, bazı şair ve yazarlarım ızın deneysel denebilecek çalışm aları olduğu­ nu” düşünüyordu... Peki, h a n g i ü rü n lerd en o lu şa c a k tı, bu a n to lo ji? “ D e n e y se l” d en eb ilece k ü rü n ler ve rm iş is im le r k im le rd i? B u d u ru m d a bö yle b ir a n to lo ji h a z ırla y a b ilir m iyd ik?



T ü rk ed eb iyatın d a “ d en eysel ç a lış m a la r’’ın fa z la sıy la g ö z ard ı e d ild iğ in i d ü şü n d ü ğ ü m ü z d e n , h iç b ir b ah an eye sığ ın m a d a n k en d i a n ­ la y ışım ız d o ğ ru ltu su n d a b ir a n to lo ji h a z ırla m a n ın g e re k li o ld u ğ u n a in a n d ık . K im ne d e rse d esin , ta rtışm a la r b iz i nereye s ü rü k le rse sü rü k ­ le sin , ya ra rlı b ir ad ım atm a n iyetim izi b o zm a d an bu işe g iriştik . Ç e şitli ta ra m a la r yaptık, liste le r o lu ştu rd u k , bu işe m erak duyan a rk a d a şla rın g ö rü şle rin i, ö n erilerin i, y a rd ım la rın ı a ld ık .



E k le d ik , ç ık ard ık , ü st üste, yan yan a koyd u k,



e lin iz d e k i k ita p ç ığ ı ortaya çık ard ık . D ah a ö n ce h iç d en en m e m işti d e ...



D a h a fa z la sı? K u şk u su z y a p ıla b ilir... D ah a iyisi? O la b ilir...



So n o larak , T ü rk iy e ’de d en eysel ed eb iyat b u n lard an ibaret, d em iyo ru z. G ö z le rd e n ırak d ü şm ü ş, p e k g ö n ü l in d irilm e m iş b ir a la n d a g e ­ zin m eye ç a lıştık - b izim de u z a ğ ım ız d a k a lm ış ü rü n ler v a rd ır m u tlak a, b ir y e rle rd e ... G ü n ış ığ ın a ç ık m ışla rın a ra sın d a n d erled ik , to p la d ık bu ü rü n leri. B iz “ d e n e y se l” e ö n em v e rd iğ im iz i g ö s te rm e k isted ik . Y o k sa, “ N e k a d a r ö n e m li” o ld u ğ u h er z a m a n ta rtışılır elbet. M .Y .



A R İF D İ n o



(1 8 93 -1 95 7)



D ü ş ve U y k u su z lu k



D DÜŞ



Ü



K an sız k asırg ası



unıu



şehvetli



n§np



y



d u d a ğ ım ın



•••ıŞıp



çekiyor



E



paı>|



e sm er



dıdaeâ



u cu n u



¡[aSuo



U



uiepXns



beyaz Y



uıu



m em e n in



K



iS jb X u o



i



siyah U



gece



o/ıuD.ıoousd



sine



i[Bd e 5{



U



uep[n|znsm [X n Jo X i.ijij



ıuı§ 0J*U ^ a rz a sa ^ A a



L U K



(Ç ok Y a şa sın Ö lü le r, 19 8 5 )



N Â Z IM H İK M E T



(1 9 01-1963)



I K ızk a p a n O ğ lu V eh p i ve Ç o c u k M u h ittin e D a ir B ir gaz la m b a sı... Ç ivilenm iş d u v a ra .. Ç ivi, k u y ru ğ u n u kıvıra kıvıra b ir d e fte r k â a d ın ın k alb in i d elip g eçm iştir. K â at bem b ey az, k âa t sa p sa rı.. Çivi k â ad ın k a n ın ı içm iştir. L a m b a yağ m u rlu b ir sab ah g üneşi gibi yan ıy o r ve d e fte r k âad ı sallan ıy o r asılm ış b ir ad am ın beyaz göm leği gib i.. B eyaz göm leğ in g ö ğ sü n d e y azılar var : C



eJ '4 'T r v o u £ , —



2 2



D ar y alak ta ap te s alan ih tiy a r K ızk ap an O ğ lu V eh p id ir. H in d ista n cev izin d en yüzü ve u zun k o llarıy la o, O k a lip tü s d a lın d a n yeni in m iş kıllı b ir m ay m u n g ib id ir. K ızk ap an su v u ru y o r en sesin e.. O m u z u n d a n m en d ili d ü ştü sid ik te n e k e sin e . V ehpi şaşırd ı, a rıy o r sağ ın ı so lu n u . U z a ttı ko lu n u .. K alın b ir yılan gibi ten ek ey e g ird i kol. Ç ık a rd ı m en d ili. A çıldı K ız k a p a n ın d ili : — “M e n d il b ir k a rış b e z d ir am m a beş k a rışı b ir a rşın o lu r. A rşın a rşın ı d o ğ u ru r...” K esild i K ız k a p a n ın sesi. A nlaşıldı V eh p in in k e rra k e siü



c A a / İL ^ T L



_



J < 2S l C V L X g d W



M u h itlin ı 3 y a şın d a d ır. Z o rla çık arılm azsa çıkm az b ir fare gibi g ird iğ i k ö şesin d en . S a k la r k en d in i p en ç e sin d e n yılan gözlü b ir k ed in in .. C inayetle R izeye sev k ed eeek ler e ü rm ü b ü y ü k tü r M u h itim in . N asıl sev k e tm e sin le r ki b ir gece b ir k an ca alıp y anına d a m ın d a n inm iş d e d e sin in d ü k k â n ın a .. Ç ok sü rece k çok M u h ittin in acısı. K u rtu lu ş yok d ed esi davacısı.. ( 8 3 5 S a tır , 19 2 8 )



E r c ü m e n t B e h z a t L a v (1903-1984) K o rk u lu k



A



R



T I



K ,



T



S»,



E



L ö g



ü L E R



İ N D E BAŞ



LAR k o r k u lu k (A çıl K ilid im A ç ıl, 1 9 4 ° )



â sa f



H alet Çelebi



(1 9 07-1958)



K ita p la r k a rg a c ık b u rg a c ık y a z ıla r y a z ıla r d o lu k ita p la r k ita p la r d o lu y a z ıla r t ü y lü tü y s ü z k a r g a l a r y a z ıla r k ita p la r d o lu m ü re k k e p m u e r e k k e p te n şe k ille r F ve H



£ 5



■Î2A y a r ıa ı k o p m u ş » iç im y a r ıa ı k o p m u ş k i t a p c i ld li k i t a p c ild a iz k i t a p s a h if e le r d e k İ y a z ıla r b e y n im d e b e y n im d e k i y a z ı l a r h a v a d a v e h a r f le r m u a lla k la y a z ıla r ın d ili y o k b e n im d i l i m l e a ö y lü y o r y a z ı l a r y a z ıla r ın d ili y o k g o tik y a z ı l a r d a ı h l a m u r ç in c e l e r d e f a m



*



ib ra n id e la f k a r a s a rg ılı h a h a m h iy e ro g lifd e baykuş



I ayak



D



ve in c e a d a m



ta lik y a z ıla r d a y a n d a n b ak an göz v e m e h ta b d a sa rh o ş a h u la r



v e ta h if e le r b o m b o ş



(Om Mani Paılme H um ,



1953)



M



üm taz



Z e k î T a ş k i n i»»)



H ayti A d aları B ir istirid y e d ir b izim a d a D a d a ... D a d a ... D a d a ... B enim istirid y e a d a m ın in c isid ir. ...D a d a m ... D a d a m ... D a d a m d e rk e n ç ıld ıra c a k ad am . D ada B en im istirid y e a d a m ın in c isid ir. D ada N e b ir A rjan tin güzeli N e b ir A frika zen cisid ir. O kyanusun K oyu n efti a d a la rı H ay ti a d a la rı A h.. D a ... D a D a ... D a ... D a ... D a ... (A Ilo, A llo , 1 9 3 4 )



B e h ç e t N e c a tİg İl



^



-1979)



D îv â n e D e r k e n a r K im in



elin d e



k asid e



kim in



elin d e



gazel



kim i



ç a ğ ırır



z ü lü f



kande



yok



gön ü l



k an ı



hani



fincan.



K im in



y an ın d a



yâri



k im in



y an ın d a



ağyar



k im e



yanar



b a ğ rı



a ğ la r



b ir kuş



kol k a n a d



sah râ



d a leylâ



k ırılır



m e cn u n



g id e r



andan.



K im in



d ilin d e



baki



k im in



d ilin d e



n ed im



m e rc a n



yaş



n âle



g ö zleri



inci



yâre



sap lan m ış



ok neye



d ü şe r



k u şla r



benzer



ceylâne.



K im in



y o lu n d a



servi



kim in



y o lu n d a



revân



kim



bu



h ic ra n d a dâim



kim in



Şu o



âteş a h la r



cânı



divân.



Il h a n B e r k



u«,«)



g B ir yerdeyim ceneviz eskim iş D en iz in so fa la rın d a en u z a k y o su n la rı ara lıy o ru m G e c e s a fra n la rım ı, s u ik in d ile rim i a ç ıy o ru m . S e n i g ö rm e ­ m iştim işte çıplaktık, k a ra n lık tı



T



G ecenin p a n c u rla rın ı açtım . B ir yerin i d ö n ü y o rd u m , d u rm a o ra n ı y aşıyorum . E sk itiy o -ru m eskitiyorum k alıy o r n e k a d a r güzel o ld u ğ u N . (M ısırkalyoııiğn C j 1 9 6 2 )



N Ü V İT Ö z d o ğ r u



(1 92 5-2 0 02)



D a k tilik T e r s A ydün ya da K ırd a T ırt T A T lı b a h a r D İR sizin çin D IR b e n im çin D IR b iz im çin D irb a h a r sev İŞ m ekiçin B A h ar d aH A y ır yok EV et v a r T U T d ili N İ de sev İşe d u r EV et te n G E Ç ilm e Y O R n azlı A d a d a B Ü yü k tu r Y O K böy le G Ö K böy le S U B öy le S E S b ö y le A Ş K böy le G Ö K su d a Kİ S m i m ay D A R lin g e n d SEY d e t yul O L veyz bi M AYN yanlış V U R g u la r N E d im i H A tırla T IR T sizin T I R T b en im T IR T bizim K IR b izim P I H (S iğ il T a ; O lsa, 1,966 )



N aat B ir elim b u lu t B ir elim to p ra k D



D



Ö



Ü



N



D Ş



E



Ö E



R



N N



E



E



B K



R İ



E R



K Y A P R A K



S a n a b in kez söyledim be evladım D işle rin le tırn a k la rım yiyeceğine G özlerin le gökyüzünü yesen ya (R cn gah cn k , 1 9 8 1 )



B İl g e Ka r a s u Ç e şitle m e )! K o rk u B eş S es İçin M e tin



‘Bağlaç’



olmakla



B ir tü y , b ir te le k b ir



d a l­



g ın



ku­



şu n



a r­



d ın d a b ır a k ı­ v e r d iğ i h a v a d a n olu ş m u ş g i ­ bi yum u­ ş a k , d ü şen , y e re d o ğ ru ; b ir t ü y , b ir



te ­



le k , b ir y a p ­ ra k b ir



güz



d a lın ­ dan



kopmuş,



kalacağım



sanan dosta



kopuv e r m iş



sarartılı b ir y a p ­ rak , y e ­ re



de­



ğ in c e k im s e ­ n in d u y ­ m a d ığ ı, y e r i,



ta ş ı,



to p ra ğ ı b a ­ ğ ır t m a m ış , in c itm e m iş b ir



t ü y , b ir te le k ,



b ir g ü z y a p r a ğ ı g i b i d ü ş m ü ş y e r le ş m iş t i iç i ­ me iç e rim e , g ö n lü m e , e tim e k



o



r



k



u



B İ R Ç lG G İ B İ G E L D İN Ü S T Ü ME K a r ın c a ­ la r g i­ b iy d im , düş



ka­



r ın c a la r ı, ozan k a ­ r ın c a la r ı g ib i ç ıd a m lı k a ­ rın c a la r g ib iy d im ,



ç ıd a m lı, düm düz uzanan u çsu z bucak­ sız e n g e b e s iz



b ir



d ü z lü k te



Ü S T Ü M E B İ R Ç lG G İ B İ G E L ­ D İN K E N D İ N E K A T T IN B E N İ g ö z ü , ay a ğ ı , b ir y e r le r e t a k ıl m a ­ dan h iç b ir ş e y e y ö n e lm e ­ d en düm düz uzanan b ir



to p ­



ra k ta ç ıd a m la y ü r ü k a r ın c a ­ la r g i­



y



e



n



b iy d im . d u y d u m ö l d ü m



s e n i , s e n i !



SENİ



SENİ SENİ



g ö rd ü m



duydum y a ş a d ım



y ü rü ­ m e k te n b aşka



SENİ SEN İ ö ld ü m -



bir şey bilme­ yen nereye, niye, ne­ ye gitti­ ğini bil­ meyen bir yere gittiğini ol­ sun bilme­ yen ozan karıncalan g i b i y d i m



çıdamla yürüyen bu düzlük­ te, engebesizlikte. S E N İN Y A N IM D A S IZ L IG IN B İR S İL İK S U S K U Y D U , G Ü N ­ SÜ Z K A R A N L IĞ IM IN K E S E R A Ç A R D I K A P I S I N I , S E S İN , YÜZÜN, YÜRÜM EN



Nereye gittiğini gene bil­ meden bir yere gittiğini ol­ sun gene bilmeden çıdamı da, yü­ rümeği de unut-



muş b iı b ö c e ğ i m ş i m d i çılgınca dönenen durduğu yerde. (îttrünnıez en­ gebeler Örüldü çepeçev­ re çevrem­ de korkudan BİR ÇlG GİBİ GELDİN ÜSTÜ ­ ME KENDİNE KATTIN BENİ, YUVARLANDIK BİR SÜRE Zeytin gövdele­ ri gibi­ yim şimdi topra­ ğım is­ ter al, ister boz, ister ka­ ra, burul­ muş er­ keklik­ ler gibi­ yim a c ı i ç i n d e k ı v r a n a n



kavak dan



Düzlükle­ rinde gök­ yüzüne uzanıp gün ışığını tit­ reştiren, dünyayı düzgün aralıklara bölen duvarlanns onra SONRA



suyu ara­ yıp bu­ lan kökle­ riyle, dur­ madan bu­ danan kol­ larıyla su fışkı­ rır gibi yeniden toprağa dökülen dallarıyla yeşil yağ­ murunu yağdıran söğütlerden sonra, SONRA SONRA



yarık yarılı yarılmış tahtasıyla kıvra­ nan buruk burgun bir zey­ tin göv­ desi g i­ biyim kuytularda, eğimlerde, suskun, sessizlikler içinde, gü­ müş yeşil bir buğu altında, buruk b ir g ö v d e y i m ş i m d i yemişi karar­ mayan. SONRA SONRA SONRA YIKTIK KENDİMİZİ DE Kuru­ yum göğe baktı­ ğım yerde, buru­ ğum yere baktı­ ğım yerde



korkuy­ la besle­ nerek korku­ dan! BEN ÇlG OLDUM ŞİM Dİ.SEN, kar’ımdaki taş, kamımETÎMDEKİ daki, dokumdaki KAMA Oysa korku kendi memesini e m e r e k büyü r nasıl burmalı bu me­ meyi? nasıl kurtul­ malı nasıl na­ sıl nasü korku­ nun südü ol­ mak­ tan? SENİ



SENİ SENİ SENİ SENİ yaşadım - duydum öldüm Seni yaşa­ dım, seni öldüm; Uçuru­ mun di-



bine



varamadım daha parçalanıp, parça­ layıp kurtulacağım yere. Bir tüy, bir telek gibi, bir güz yaprağı gibi k o p m a 1 ı kuştan, ağaçtan, yeğnilikle, incele­ rek, bağırmadan korkudan. ANILARIM SENİN GELECE­ ĞİN OLUYOR, GERÇEKLİK DUYUSUNU YİTİRİP, UZAK­ TAN UZAĞA HEP SENİN SİV ­ RİLDİĞİN BİR PUS İÇİNDE YAŞAMAĞA BAŞLADIĞIM ŞU ANDA. SEN AĞAÇTAN SEN AĞACA KOŞUYORUM, ARADAKİ P U ­ SARIK BATAKLIKTA AYRI­ ŞIP YIVIŞAN GÜNLERİN HİÇLİĞİNDE. 1 9 7 2 /1 9 7 3 /1 9 7 4



tt, 1* 1* 1* »y Nyt*



M y I*



T



*T i



1



i'r



0G ©E



s



I



V



1



©



, 4



i



Q



4



:



l t



i



©



© ©



4



© /



I j



/ '



\