Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi - Cilt1 [PDF]

Citation preview

Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi •



Memet Fuat



ADAM YAYINLARI ©



Adam Yayıncılık ve Mathaacılık A. Ş. Eğitim ve Öğretim Kitapları Dizisi Bu antoloji Nisan 1 985'te Birinci Basımı yapılan hiçimiyle daha önce 12 kez hasılmıştır. Genişletilmi� Birinci Basım Temmuz 1999 İkinci Basın Ekim 1 999



MemetFuat •



Çağdaş Türk Şiiri Antolojisi 1920-1970 1



ÖNSÖZ



Bu antoloji, 1 920'lerin ikinci yarısından 1 970'lere kadar uzanan bir zaman dilimini kapsıyor. �iirimizin 011aüğretim kurumlarında yeterince incelenmeyen hir dünemini seçme ürneklerle el altına getirmenin ünem­ li bir eksikliği gidereceği düşüncesinden yola çıkıldı. Seçilen şiirleri baştan sona doğru , yazılış ya da yayım tarihlerine dik­ kat ederek okuyanlar, çağdaş şiirimizin 1 929'da 835 Satır'la başlayışını, 1 94 l'de Garip'le yenilenip büyük bir yaygınlık kazanışını, hu akıma ka­ tılmayan toplumsalcı şairlerin Serbest nazmı çeşitli yünleriyle sürdüıiiş­ lerini, Nedim - Yahya Kemal - Nazım Hikmet çizgisinin karşıtı olan �eyh Galip - Ahmet Haşim Necip Fazıl çizgisinin uzantısı sayılabilecek Dağ­ larca şiirinin her şeyi içererek yücelişini, 1 950'lerin sonlarına doğru İkin­ ci Yeni akımının parlayışını, hu akım içinde şiire başlayan gençlerin 1970'lerde yeniden toplum sorunlarına yünden bir şiiri üne \lkarışlarını izleyeceklerdir. Sergilenen şiirin niteliği de, niceliği de şaşırtıcıdır. Elli altmış yıl gibi kısa bir zaman diliminde, hüylesine renkli, hüylesine çok yünlü bir şiir birikimi başka bir ülkede gürülmüş müdür, bilmiyorum. Ama Türkiye'de Kurtuluş Savaşı'ndan hu yana yazılan vazgeçilmez şiirleri bir araya top­ lamaya hu oldukça büyük, tıka basa doldurulmuş antolojinin sayfaları hile yetmedi. se,·tiğim şiirlerin birçoğunu dışarda bırakmak zorunda kal­ d11n. Ayrı bir antoloji dolduracak kadar çok olan Kurtuluş S;ı\·aşı şiirlerini, Atatürk şiirlerini seçme dışı bıraktığım gibi, uzun şiirlerden de pek az ürnek verebildim. Bu arada Memleketimden insan Manzara/an, Orhan Veli'nin, Dağlarca'nın, Külehi'nin, Gülten Akın'ın destanları, Melih Cev­ det Anday · ın. Edip Cansever'in, Hasan Hüseyin'in, Refik Durhaş · ın, daha başkalarının uzun şiirleri hep seçme dışı kaklı. �airlerin gelişmelerini kı­ sa ürneklerle güsterme olanağı bulamadığım durumlarda ise. bazı uzun şiirlerden parçalar almak yoluna saptım. se,· meleri yaparken genel değerlendirmelerden kaçınmak gibi bir kaygım olmadı. Tersine, "beğenisiyle üne çıkmaya, kimselere benzeme­ meye çabalayan bir seçici" durumuna düşmekten ka,· ındım. Gene de okurlar her antolojiye girebilecek nitelikte gürdükleri bazı şiirleri hu an­ tolojide bulamayabilirler. Üstelik, büyük bir olasılıkla, kendilerine geniş yer ayırdığım şairlerde ortaya çıkacaktır hu durum. Çünkü seçmeleri ya­ parken her şaire aynı anlayışla yaklaşmadım.



H .Wemet Fııat Tutarlı bir �iiri olan, gittik(e daha ustalaşarak, ama değişmeyen bir şiir a nlayışı içinde yazmış olanlardan, örnekse Ahmet Muhip Dıra­ nas'tan. Asaf Hfüet Çelehi'den, Nahit l Jlvi Akgün'den, Ahmed Ariften, güzel olduğuna inandığım şiirleri seçtim. Buna karşılık, Nazım Hikmet, Oktay Rifat, Melih Cevdet Anday, İlhan Berk, Kemal Özer gibi, şiirini birkaç kez değiştirmiş olan şairlerin c,;eşitli diinemlerinden, sırasını da giizeterek, ayrı ayrı se\·meler yaptım. Gene en güzel şiirlerini se\meye özen giisterdim. ama bir döneminde \·ok başarılı olan bir şair, başka bir döneminde o kadar başarılı olmayabileceği için, genel bir değerlendir­ mede altta kalacak şiirler. salt şairin gelişmelerini gösterdiklerinden. da­ ha güzel şiirlerinin üstüne çıkıp antolojiye girebildiler. Ayrıca , hu kaygı şairlere ayrılan sayfalar bakımından da bir denge­ sizliğe yol a\·tı. Çağdaş Türk şiirinin büyük şairlerinden, değişik anlayış­ brla şiir yazmış olanlara. şiir anlayışlarını baştan sona değiştirmemiş olanlardan \·ok daha fazla yer ayırmak gerekti . Ahmet Muhip Dıranas gi­ bi, Cahil Sıtkı Tarancı gibi büyük şairlere on sayfanın altında yer verilir­ ken. kimi şairlere daha fazla yer ayrılmış olması, kesinlikle bir nitelik değerlendirmesinden değildir. Bu dengesizliğin nedeni, çeşitli anlayışlar­ la şiir yazanların birkaç sayfa ic,;inde tanıtılamamasıdır. Gene, kısa şiir yazanlarla uzun şiir yazanlar arasında da. kendilerine ayrılan sayfa sayı­ ları bakımından bir dengesizlik olduğu kolayca görülecektir. Bu antolojide şairler okura bütün önemli özellikleriyle sunulmak is­ tenmiş, kitabın c,;ok büyümemesi i\·in de. ayrı ayrı her şairde en az sayfa sayısına inilmeye çalışılmıştır. Olduk,·a uzun ,·alışmalar sonunda. örnek­ se Ahmet Muhip Dıranas'ın dört sayfada "şiirinin gücü duyurularak" ve­ rilebildiği, huna karşılık, gene örnekse Dağlarca'da hu iş için yirmi say­ fanın üstüne çıkmak gerektiği görülmüştür. Antolojinin başında kısa bir örneklemeyle c,·ağdaş Türk şiirinin baş­ langıc,· yıllarındaki şiir ortamı yansıtılmıştır İki büyük şair. Ahmet Haşim ile Yahya Kemal Beyatlı, ulusal edebiyat kaygıları i\·indeki Beş Hececi­ ler. onları izleyenler. . . Gerc,;i h u bölümde yer alan şiirlerden birkaçı daha sonr.ıki yıllarda yazılmış ya da tamamlanmış şiirler. ama vazge\·ilemeyecek güzellikte ör­ nekler. üstelik yazılış tarihlerine karşın, gene de