Ömrüm Benim Bir Ateşti: Ahmet Hâşim’in Hayatı, Sanatı, Estetiği, Dramı [Paperback ed.] 9758950762 [PDF]

Citation preview

Be§ir Ayvazoglu OMRUMBENiM BiRATE~Tt AHMET HA~iM'iN HA YATI SANATI ESTETiGi DRAMI



~ OTDKEN



YA YIN NU: 476 KULTUR SERiSi: 193



ISBN 975-437-347-7



OTUKEN NE~RiYAT A~ . istiklal Cad. Ankara Han 99/3 80060 Beyoglu-istanbul Tel: (0212) 251 03 50 • Faks: (0212) 251 00 12 internet: www.otuken .com.tr Kapak Diizeni: Ay~e Kalyoncu Kapak Bask1s1: Birlik Ofset Tertip: Otiiken Baskt: Ozener Matbaas1 Cilt: Yedigiin Miicellithanesi istanbul - 2000



Seyreyledim e§kal-i hayati Ben havz-1 hayalin sulannda Bir aks-i miilevvendir onuni;un Arzin bana ahcar u nebati



. . . Ic;IND EKILER bnsbz / 9 Giri§ / 11 BiRiNci BoLOM



Bagdat Geceleri I 40 iKiNci B oLO:.i



istanbul'da Bir Kuc;:Ok Arap I 47 Oc;:ONCO B CLUM



0 Belde I 61 D6RD0NC0 B CLOM



Fecr-i



At1 I



71



BE~iNci BoLOM



iki Dost/ 80 AL11Nc 1B oLOM



(:anakkale ve Sonras1 I 91 Y EDiNCi B6L0M



Dergah I 101 SEKiziNc i BoLOM



"Musluman Saati" I 113 DoKuzuNcu BoLOM



Ha§im ve Yahya Kemal I 121 0 NUNCU BCLOM



Rengarenk I 132 ON BiRiNCi BCLOM



Mutareke Sonras1 I 150 ON iKiNCi B6L0M



Estetik Hocas1 I 161



O N Uc;:ilNCO BOLOM



Ak§am, Yine Ak§am I 182 ON DORDUNCO B6LUM



Nuktedan I l 96 O N B ~INCI BOLOM



ifrit I 206 O N ALTINCI B6LUM



Kadmlar I 216 O N YEDINCI BOLOM



Ev ve Mahalle I 229 ON S EKi ZiNCI B OLUM



ilahlar Arasmda I 237 O N DOKUZU NCU BOLilM



ikdam I 247 YiRMi NCi B OLOM



Oteki Dostlar I 265 YIRMi BiRINCi BOLOM



Ku§ Cenneti I 274 YiRMi iKi NCI B OLOM



Hasta §ikemperver I 281 YiRMi Uc;:ONCU BOLOM



Suvari I 297 SONSOZ Y ERINE



"Ha§im'i Tebcil" I 310 Kronoloji I 312 Bibliyografya I 315 indeks I 323



ONSOZ Ahmet Ha§im , 1932 ytlmda tedavi maksad1yla gittigi Frankfurt'tan doni.i§i.inde intibalanm MU/kiye Mecmuas1'nda ve Mi/liyet gazetesinde yay1mlar.11§, oli.imi.inden k1sa bir sure once de Frankfurt Seyahatnamesi ad1yla kitapla§tirm1§tI. Bu ki.ic;i.ik, fakat nefis kitab1 okuyanlar, Ha§im'in bi.iyi.ik Alman §airi Goethe'nin evini anlatt1g1 "Faust'un mi.irekkep lekeleri" ba§hkh yaz1sm1 hatirlarlar. Bir y1gm ilmi ve teknolojik ba§arI elde eden "Herr Doktor"lann vatanmda, eski bir §airden ba§ka bir §ey olmayan Goethe'yi oli.imi.inden yi.iz yII sonra ziyaret edecek iki ki§inin bile bulunamayacagm1 di.i§i.inen zavalh Ha§im , soguk bir i.irpermeyle ac;1lan kap1dan ic;eri girip de c;ocuklardan, gene; kIZlarda n , delikanhlardan, §Ik kadm ve erkeklerden olu§an , gayet temiz, ne§eli ve heyecanh bir kalabahkla kar§Ila§mca hayretten donakahr. Ostelik bunlarm hepsi Alman'd1r, yani s1rf tecessi.isi.in oraya si.iri.ikledigi "seyyah ve yabanc1 nev'inden va h'i ve lakayd bir y1gm degil". Evet, Ha§irn hayretler ic;inde kahr; c;i.inki.i k1ymetlerin bozuk para gibi harcand@ bir i.ilkeden gelmi§tir. Yine de, yirmi otuz yil sonra, kendisinin de unutulacag1, degil ya§ad1g1 mekanlarm , §iirlerinde kulland1g1 dilin bile yerinde yeller esecegi ve adm1 -edebiyatla profesyonel olarak ilgilenenler d1§mda- kimsenin hatirlamayacag1 aklmm ucundan gec;memi§ olmal1d1r. Halbuki Goethe'nin Faust'u yazarken c;ali§ma masasmda b1rakhg1 mi.irekkep lekeleri hala yerli yerindedir. H~im,



ne yaz1k ki, uzun zamand1r, di! bak1mmdan yeni nesillerin ula§amayacaklan bir yerde duruyor. BugD.nki.i haline bakmca, Ti.irkc;e'nin bir zamanlar Bak'i'leri, $eyh Galib'leri, Ahmed H~im'leri, Yahya Kemal'leri, Necip Faz1l'lan yeti§tirmi§ olduguna inanmak c;ok zordur. Onlar sanki ba§ka bir dilin, ba§ka bir ki.ilti.iri.in §airleri. Ba§ka bir ki.ilti.iri.in dedim; c;i.inki.i sorumsuzca mi.idahalelerle Ti.irkc;e'yi sonunda bir kabile diline benzetmeyi ba§aranlar, yeni nesillerin, sadece edebiyabm!Zm gec;mi§iyle degil, dil ve edebiyat vas1tas1yla bugi.ine aktartlmas1 gereken ki.ilti.irle de irtibatm1 kesmi§lerdir. Eserlerini otuz, kirk, bilemediniz elli yil once



10 / AHMETHA~iM



vermi§ §airlerin dilini anlamayan ba§ka bir toplum, dunyanm ne gec;mi§inde vardir , ne bugununde. Ba§ka milletler, Ahmet Ha§im gibi §airlerinin geride biraktiklan her §eyi buyuk bir titizlikle muhafaza ediyor, evlerini muze haline getiriyor ve haklannda her y1l be~ on kitap ne§rediyorlar. Bizse onlann dillerini h12la eskitiyor, ucuz mizahl romanlarda ve filmlerde alay konusu haline getiriyoruz. Halbuki Ahmed Ha§im ve onun cinsinden §airier, tek ba§lanna bir insanm hayatm1 zenginle§tirebilirler. Sadece Ha§im'i okuyarak dunyaya herkesten farkh bakmak mumkundur. Ahmed Ha§im'in benzersiz muhayyilesini , §iirlerindeki ses ve renk cumbil§Linu , ftkralannda §im§ek gibi c;akan keskin zekasm1 ve c;arp1c1 uslObunu yeni nesillerin de tanimasm1 ne kadar isterdim. Elinizdeki kitap biraz da bu arzunun bir sonucudur. Her nesil , haf12asm1 tazelemek , sahip olunan butun degerleri yeniden yorumlayarak kendine mal etmek zorundad1r. Aksi halde sureklilik olmaz ve degerler eskimi§ elbiseler gibi bir kenara atihr . Hayatm bir anlam ta§1mas1 ic;in bir §eylerin mutlaka surup gitmesi gerekir. Ya§ad1g:m12 kimlik bunahmm en onemli sebeplerinden biri , degerlerimizi c;ok c;abuk gozden c;1karabilmemizdir. Her §ey gozumuzde o kadar c;abuk eskiyor ki! Edebiyahm12da bu eskilik "galat-1 ru'yet"ini meydana getiren , dildeki surekli -degi§me demiyorum- tahribatt1r. Bu yuzden Ha§im gibi hie; eskimeyecek degerler de eskimi§ gi:irunuyor. Ve art1k "melal' i kimse anlam1yor. Peki, melali anlamayanlara a§ina olmad1gm1 si:iyleyen bir §airi daha yakmdan tanimaya ne dersiniz? 0 halde, buyurunuz! Be~ir



Ayvazoglu



istanbul , Agustos 2000



GiRi~ Me!ali anlamayan nesle



a~ina



degiliz



0 Belde



I



Elinizdeki monografiyi yazmaya karar verince, ilk i§ olarak, Ahmet Ha§im'in mezanm ziyaret etmek istedim. Eytip'te Piyerloti'ye