Qədim türk dili (metodik vəsait) [PDF]

  • Commentary
  • 1067514
  • 0 0 0
  • Suka dengan makalah ini dan mengunduhnya? Anda bisa menerbitkan file PDF Anda sendiri secara online secara gratis dalam beberapa menit saja! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

--...-|r AZ,ORIII.\'CAN ItI|SITiIIt-Ih.ASI T'i)IISII, NAZ,IRI,I\ I



rlr\KrDovlo'r tr\i\ uRsil Eri



Gfrt-\-\NINt tr'i)l.iYEVA



Q O D | i \ l r lu t r K l ) . t ( n l e t { , di k v o s l t i r l )



! t h t i , ' ! L , t t , t l ; t t l rt ' r L l t d r lt t t s u . t ' r l r t t , t ! ) A r ) sr t r l t \ d \ ' t q t t t t ! 1 . /. t t ) r t l t r r u t



B.\ hl



"1005



ciRi$ EI|ni redakt(,ru:



filoklgivaelnrloridoktoru llirnrrnodoliQI PQ.\()



R"r t il rr:



doselll liblogir :l €lmlori nr,ririzodi, QrzrlgiilABI)t;Ll- { \'I.\'A fi l{togira elrnl+rinan-rizadi Se\'(lnSr\.DI(.)()\'-\



t r , l r t 0 i x l ( jLr i i l



erttl rarr



'fiirh



xalqlannrnsoykdkiiniin,oski tarixirlin,onun tarixi inkigaf morhololor inil'r vo tiirk dillorini:r tliinya yerinin dillor igorisinclo qodim miieyyonloqdirihrrosindo tiirk yazlll abidclori ovozsizyazrlrmonboclir.Bu al)iclolar eyni zamandatlilk xarqlarrnrn milli mensubiyyotini)r, ntilli asillda bdyiil( rol olDamr5dr- Ele $iiurunurLforl].ala$Irl buna gd..' do lonni ali mokt,rblolin todris plaDrnadaxil r:dilrniSdir. IIomin fi)nn ali rrrohtoblorin honr oyiuri, hcm do qiyabi SijbolorindokcAilir. 'l'odris proscsindotolobolorqoclimtiirk (rLrnik)olilbasrnr niikemmol iiyronir, yazr va oxu vordi5loriuoyilolonir, motn iizor-indoi;loyir, nriiasirAzorbaycanililindol lbrqli ioDclik,q.amnalik, lcksik xiisusiyyotloriagkarlayrr', ycri Eloldil(codigor tiirk dillori, odobi-bediidil nrinunolorimiz, dialektvo Sivolo|irnizlo aparlrlar. miiqayisolor fonni \t/ 6 - 6argt,(varmr)



tolofnizdoolsada,yaztda Bezonbu prinsipllozu:lur, Mos qrafik dz oksinitallmLr. isaresi ' b o d u n\ x i q l )3>J , r i a l ( q o b i lto Yl( ) //tlJ> salmrtlar) olururernis (moskon lrY J.l)J kYlv k - liirt boluq (dod toroD .



.A



) ltrz Y - Joir.,r{qll'D)vo s' lV - dili.i"dnki ii, ii sosloriuiifadocdir' Sdziin



u ii



- o/iitc' (otiiken)



tlxYf/ '>thYhl'ft riizeltir (diirzoltdim) rfx edqii (yaxgr) YY$YIi/rTerii(irclide) ve s.



sii/edrir (qogungekdim)



l



ifetdoetlen yazt Qedim tiirk olifrasrnda snmit soslori iig qruplrallrmaq olar: isaralorini ''- " i. i-}i.unii,tittr,r". qJr$rlrgrolrliryan s'rtnit s'r' ^"-'- isarolori - qar;rltlr olansamitsosigarillofi. i. ikiuoriuntltlar s. d,n"ii t"t uitl.i-aiorini ifadcedenyazt i;arolori Birvarianthtar- qargth[r olmayan sr lnit scsitardlcri ycrdo Stiziin ahengitrConasrh olmayaraq het i r r m l st o si 5 r r r ' - r l bo ur tt l l i t r d t r : b - 'i6r v a r i l a n l Li S l at o n J n z s o ' i t t i nt r r J r ' l c y i n J li r l o n i r ' j*iJ, , r t n,ri zi f ' n t i r . f . ' k i r t i l r r h i ' l oo l u n u r ' o r l l s t r t J ar o s o t t u n J lm Soziu '-ql6 > - o/l|z(otuzl \){)



- q(uz (citLtt)



) lhYh lvk- rii;olri'r(dnzch.lin, (961, sohLa) | ! D -1',rzr t1 l6



I



SANITTLOR



i$lonir'Mcs : ve sottunda owolindo, ortastnda (taxt-lac) X/V o,,



il'ntf



lI



Horflcrin oxunuSu



Orxon abidolerindo



)> -dilini"doti m sosini if'adocdir. Sijziin hor tig mdvqeyindo owolindo oltasrndavo sonundai;lonir. Mos.:



- trloqilyan(Mogilyan) - bolzrq(yaranrnrg)



)DYfC>t Y'>.1)d



- ozrizr(ijr:iinr)



)h) J1*



- orcTa(uto'o; - siiledrirr qelclirn) tq.rpun



)' l fX Yfl



-l - Azorbaycandilinin qorb c1r'upu ;ivolorindo indi de geni$ dairodo igloron burundl lololl'Llzolunan saBlrnun ! sosidir.Abidod': soztil yalnLzortasrndavo sonundaqeydoaLnmrgdrr.Nlos.: '{ ) J - ,l'lt (dord, qc,m,kodor)



J Yl Q - aa,rOllin) - u"4r",1(horpey,no varsa)



1{1{



daima) |JT 1l - a"rqi; (rrborJi,



\Yl )J - z,aasa; lqoaorst,; / - qodim tiirk mi)tniorindo soziin yalnrz ortasrndave sonundarast goliron bu samit sos Azorbaycan dilindoki p samitiniif'udoedir,soziinhor iiq movqeyindo islenir.Mos.: 6 tl - aprl (rtitbo, ti,:ul) /){-krP(9o*,h"ntr)



11il Y*k



Tenir Kapt(l)em* Qttptl



tl



i .l - 4rp (rgr0.qijnrornanJ



u/ ,,1- 4p4r



(av:lr, qlDllo a0l)



l8



i$lononbu yazr f, - sdziin hor iig mc,vqeyinclo Mos.: ifad3 edir. igarosidilimizdeki9 sosini



Yo.tsul) J 1cfA - c,Ea,l(kasrb, morl (15,34), O $iikiiflii '1burunda toloffiiz olulduln giinan ediloncingiltili sonor n sosini r t L n1 r ,( 1 3 , 1 7 ) , i f a d oc d a ns e s >( 1 8 , 5 0 )S, . Y . M a l o ,vr s a l r n Q.Aydarov (ni samiti)) (4, 39) kitni qobr.rledirler' nr, ni sosiniifado etdi)'inogoro Motndaillcdilon stizlorcle b i z d o Q . \ y d r r o v t r rfti k r i t l o r a z t l a ; tql . M i ' s : )1(j - arrrg1Prs. Yava;



(Tonikrrl tl)d, ) 0 - rorr,/ialr ) ) 1 ( l - A - ( 4 n , , ( k a . r by. o i . u l )



) a l r J - , , , , , u{ q o b i laod | l ikivari nah- qar$rh[rolan s{mit iSarolari Ili samiti. inco saitlisozlcrdo(), qahnsaitiisdzlordod kimi i;lonir. Sijziin hor ilQ mdvcleiiindoijziinii gdstorir. Mos.:



B,N -lCYll - ,r/4e(bilici)



6t



+rfXt



beq (boy) bcrliz(naxtg,rosttt)



B-d



)ilil )l)i)d



dV



Ilunu kalun (Ilumtn :raclan) J(lZ,(sdz,dant$rq)



))i)d - bolun (xal1\ 2A



I VrJ - DaN(Pctone) D samiti. inco soitli sozlerdo{. qalrnsaitli siizlerdo}) l$lonlr' s a m i ti 5 e r o syi a z l l l r\ o s d T i i lhl o l i i q m d v q c y l n d o Mos.: D,X - o'.1(taxtiac) Xf -?ri./(eiit)



Xll



^ft t'fx X lC t fXf



- edqitti(vax)aa) - iqid(va'an\ - irli(hokmdar)



D"-l| '{



|) Y )ttl'}t )j)>t5



rcdtritul'riltbo) - Kadrkan(Kadrrkan) - 6oaun1*utql



Il)) 'a,tot (a-,nq) ?, qahnsaitlisiizlordo incosaitlisdz:lerdo Y sarniti.



iglonrr' ise ) kimi yaztltrvo soziinbUtiinrnitvqcloriodo Mos.: Y ,- ' / - Yiiz(Ynz) \f? t* 2 -i''u'" (iyirakbildirelda'do bailayrctst)



f k2-ret (Yeddi)



YIP -ri"(v"0 y"D



!40 ),J - t uturulr(bLryuruqqu) 2l



\ | )(D - 1'agr7(qonur)



D0)rl - r,ray(ipor) dD - yablc/r(pis,yaval fl ,,1 f \(D - i'asrr(dtigmoD.) K samiti. Qedim ttirk yazLlr abidolorindo k dz samitininhom inco,hom do qaLnolanbir ncgovari-antr o k s i n i l r l i m r ) J r r .l J u n l a r J a inn c . ' s r i t l r s , , z i o r d .| , 1 o n q o x J . EB , , q a l r rs a i r l is r l z l o l d o ; l t , ' r rq o x l . t , + t k i n r i ' 'v i r z r l t rs.d i L l nh . ' ri i c t r o v u c v i n dio' l . r r i r 'M. o s . :



K, lRb



- ? r s1 i , r . l a irnus. . . r ' . 1



t lt\



-rii'L1riirr.;



IYfk l']



- r;; (sos,xober)



Y[i lu -;z,rrko") F.fIfl -a,,i;r,(no,l)



K. i >0



.J,D _yolr(yox) lttttrz(doqquz) h )d )0 f) I{ - karrr1tran4 yumiaq) | 2 - trr'tll. (qiymotlr, ))1(i - ragnalxaclan;



N Yt



0



)l



-rrr(bo"r,t"l.)



L samiti.incosaitlisijzlordoY,qahnsaitlisdzlordoJ kilni ) i zllrr \ o {o,/iln llor irq rn,irqcyirrJo i) ijr ir. }lo:,.:



I,. Y



lvj



Y f' - ,'11"r, aoutut) fY\ f*



- raa; lBdkli cogran ad)



0lkft -bitiq yaz,r f Y0 Y f - rlqe'i(ir.orido.l



.^ r.,, J



) l (> J 0 > n - K i i r l i i g{ Q L i r l i i g /



)f t)ltJ ) |J il



- L*',,,ou''u', - rna,(qur,n)



-l ))i - lal (c1ul) N samiti. Sonorn samitiinco saitli siizlorded/ qahn saitli sdzloltio ) kinri yazrlrr!c sriziinhor iig mdvqc/ll1doiSlonir.Mes.:



.l{, -rf



{{r



- ben (mcn)



f lvAl/ - r'isria(ngiin) I'rl l' - ari 1tigttqotrun) hor9cy) J1|r- nery(caya, Itfr D # l'k - rii,rl,azr(Ttin'olri) 't . ,n ,'\u



,ttQt



)



- tlun (qtt.l)



))1(rl ' leou {^uqnn;



) J )l{ )' -,Uu",,ron., )D Y|0 >,,



Moqityan(Mogrryrrn)



- /ii l"jLtolrll 22 2-i



R samiti. Sonor r sirmiliir]cosaillisozlordof qalur saitlisozlordor/ kimi yazlllr,siiziill ortasmdavo sonunda i5lonir.Mos.: ^,^ R'- |



lYi h ftui tal..\.sJ\. \ornJ) YY 0,t - be4l,rr ltovto4 (iyirnt; f} Y | 82 - yerlittttt'



f Y lv* - ra"i1q,,ra; F Yluk



rii,.t(tir.t)



-,u ^:,n,-A' 0 llllt .f I



J}'Vd



il fY0)0Yl - i/ln/sl. (el birliyi, ddvlet)



f/0 f.lr| ? - srjrtgr (a!,rgr) illy6J,l,r) - kii bttstk (gLt1bat^D) Orxon abidolerinda ikivnl irnth s!mit ) azr



S samiti. inco saitlisiizlordo/ , qahnsairlisiizlordo kimi yazrlrrvo siiziinher iii; rr.ovqcyindo iglonir'.Mos.:



S' I



Xtl lvl



lr*l,l \fl0r IIk't dv



-esi.1(e$it) - sii (qoiun) - /rrizrris (giimiig) - o4sr'z ('yetim,anasrz) - trli.r ( lflr))



Su 1' - srrb(sLr)



2,t



B,



{



, , , r i r u lr.t r b i J ) arrt(arir)



- tar(var)



Horllorin oxunu$t|



,illlrolori



abidosi



uuiii:rofinoyaztlmtgabido 58 . QoJuntiirk yazrlrabidolerininlcksikasr" 74 Qodim tiirk yarzr)rabidolorininmorfologiyasr" d o b i y y a. t. . - . . . "9'l i s t i f i t d oo l u n r r r r LoS



99



1 "".-'-' t' -,rr.l!1\.,,.;,



.' , ,,



I ' r / u . lj " f i , / r l i v t r r d i ) n r r J )o l u n r r l u i a n r . ' . . ' r r l r . r < l r r . rp r o i \ . B . U i r D n r i . I i Ir'. .t. f/ I'r ta ll \ irr rl I lt \l